Административные правонарушения

2.ҚК-тің Ерекше бөлімінің  түрлі баптарында көзделген екі  немесе одан да көп қылмыс  жасауы ҚК-те арнайы көрсетілген  жағдайларда ғана бірнеше рет жасалған деп танылуы мүмкін.

3. Егер адам бұрын  жасаған қылмысы үшін заңмен  белгіленген тәртіп бойынша қылмыстық  жауаптылықтан босатылған болса  не адамның бұрын жасаған қылмысы  үшін соттылығы жойылған немесе  онысы алынған болса, немесе  мұндай қылмыс үшін қылмыстық жауапқа тарту мерзімі өтіп кетсе, қылмыс бірнеше рет жасалған деп танылмайды.

4. Жалғасатын қылмыс, яғни бір ниетпен және бір  мақсатпен қамтылып, тұтас алғанда  бір қылмысты құрайтын бірқатар  бірдей қылмыстық әрекеттерден  тұратын қылмыс бірнеше мәрте жасалған қылмыс деп танылмайды.

5. Қылмыстардың әлденеше  рет жасалуы ҚК-те неғұрлым  қатаң жазаға әкеп соқтыратын  мән-жай ретінде көзделген жағдайларда  адамның жасаған қылмысы ҚК-тің  Ерекше бөлімінің қылмыстарды  бірнеше мәрте жасағаны үшін  жазалауды көздейтін бабының тиісті бөлігі бойынша айқындалады.  

      Қылмыстардың  жиынтығына келетін болсақ, ҚК-тің  түрлі баптарында немесе баптарының  бөліктерінде көзделген, адам  солардың бірде-біреуі үшін сотталмаған  немесе заңмен белгіленген негіздер  бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылмаған екі немесе одан да көп әрекеттерді жасау қылмыстардың жиынтығы деп танылады. Қылмыстардың жиынтығында адам, егер жасалған әрекеттердің белгілері ҚК-тің бір бабының немесе бабының бір бөлігінің неғұрлым қатаң жаза қолдануды көздейтін нормасымен қамтылмаған болса, әрбір жасалған қылмыс үшін ҚК-тің тиісті бабы немесе бабының бөлігі бойынша қылмыстық жауапқа тартылады.  ҚК-тің екі немесе одан да көп баптарында көзделген қылмыстардың белгілері бар бір іс-әрекет (әрекетсіздік) те қылмыстардың жиынтығы деп танылады. Адам қылмыстардың мұндай жиынтығында, әрбір әрекеттің белгілері ҚК-тің бабының басқа әрекет үшін неғұрлым қатаң жаза қолдануды көздейтін нормасымен қамтылмаған болса, әрбір қылмыс үшін ҚК-тің тиісті баптары бойынша қылмыстық жауапқа тартылады. Егер белгілі бір және нақ сол әрекет ҚК-тің тиісті баптарының жалпы және арнаулы нормаларының белгілеріне сәйкес келсе, қылмыстардың жиынтығы болмайды және қылмыстық жауаптылық ҚК-тің Ерекше бөлімінің арнаулы норманы қамтитын бабы бойынша туындайды.

      ҚК-тің  13-бабына сәйкес Қылмыстың қайталануы  бұрын қасақан жасаған қылмысы  үшін соттылығы бар адамның  қасақана қылмыс жасауы қылмыстың қайталануы деп танылады.   Қылмыстың қайталануы:

а) егер адам бұрын қасақана жасаған қылмысы үшін екі рет бас бостандығынан айыруға сотталған болса, осы адам қасақана жасаған қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған жағдайда;

б) егер адам бұрын ауыр қылмыс жасағаны үшін сотталған болса, ол ауыр қылмыс жасаған жағдайда қауіпті  деп танылады.

Қылмыстың қайталануы:

а) егер адам бұрын ауыр қылмыс немесе ауырлығы орташа қасақана қылмыс жасағаны үшін кемінде үш рет  бас бостандығынан айыруға сотталған  болса, осы адам қасақана жасаған  қылмысы үшін бас бостандығынан  айыруға сотталған жағдайда;

б) егер адам бұрын ауыр қылмыс жасағаны үшін екі рет бас  бостандығынан айыруға сотталса немесе аса ауыр қылмыс жасағаны үшін сотталған болса, осы адам жасаған  ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан  айыруға сотталған жағдайда:

в) егер адам бұрын ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасағаны үшін сотталған болса, ол аса ауыр қылмыс жасаған жағдайда аса қауіпті деп танылады.

      Он сегіз  жасқа толмаған адамның жасаған  қылмысы үшін соттылығы, сондай-ақ  ҚК-те белгіленген тәртіп бойынша  алынып тасталған немесе жойылған  соттылық қылмыстың қайталануын тану кезінде ескерілмейді.  Қылмыстардың қайталануы ҚК-те көзделген негіздер мен шектерде неғұрлым қатаң жазаға әкеп соқтырады.

 

 

 

 

 

     

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

1. ҚР Конституциясы  1995 жылы 30 тамыз; 2007 жылы 21 мамырда өзгертулер мен толықтырулар енгізілді.

2. ҚР Қылмыстық Кодексі  1997 жылы 16 шілде (№167-I); 2007 жылғы 15 мамырдағы №253-III енгізілген өзгерістер  мен толықтырулар енгізілді.

3. ҚР Қылмыстың құқығы  Жалпы бөлім Абдрашит А.А.  Алматы. Жеті Жарғы, 2001.- 134.

4. ҚР Қылмыстық құқығы  Жалпы бөлім Борчашвил И.Ш.  Алматы, 2001.

5. Қазақстан Республикасы  Жоғарғы Соты Пленумының 1994 жылғы  23 желтоқсандағы қаулысы.

6. Сб. Пост. Пленума Верховного  Суда РК (Казахской ССР) 1961-1997. Алматы, «Санат», Т.1. С.220.

7. Куринов Б.А. Научные  основы и квалификации преступлений. М. МГУ. 1984, С.174.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«ҚЫЛМЫС»  ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЕЛГІЕРІ. ҚЫЛМЫСТЫҚ  ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРАМЫ.

 

«Қылмыс» ұғымы және оның белгілері.

   Қылмыс – бұл құқық бұзушылықтың бір түрі. Қылмыс басқа құқық бұзушылықтардан, оның қылмыстық заңмен белгіленетіндігімен және оны жасағанда қылмыстық жауапкершіліктің болуымен ерекшеленеді. «Қылмыс» ұғымы Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 9 – бабында берілген: «Осы кодексте жазалау қатерімен тыйым салынған қоғамдық қауіпті әрекет – қылмыс деп танылады».

   Қылмыстың  төмендегідей белгілерін атап  өтейік.

1. Қылмыс әрқашан іс – қимыл болып табылады, яғни, ол әрекетпен де, әрекетсіздікпен де жасалуы мүмкін.

Әрекет – бұл қылмыс жасаудың белсенді нысаны. Әрекетсіздікте кінәлі адам өзі жасай алатын әрекетті және жасалуы тиіс әрекетті жасамайды. Адамның ойлау қызметі жазаланбайды, өйткені ол қоғамға қауіпті теріс қылық жасауға алып келмейді.

2. Қылмыс – бұл қоғамға қауіпті әрекет, яғни ол қылмыстық заңмен қорғалатын қоғамдық қатынастарға зиян келтіреді немесе зиян келтіруге нақты қауіп төндіреді.
3. Қылмыс - әрқашан құқыққа қайшы болады. Құқыққа қайшылық – бұл қылмыстық заңның әрекетке тыйым салуы. Құқыққа қайшылық деп қылмыстық кдексте бекітілген тыйымды қылмыс жасаған адамның бұзуын айтады.
4. Қылмыстың міндетті белгісінің бірі адамның кінәсінің болуы. Қасақана немесе абайсызда жасалған әрекет қылмыс болуы мүмкін.
5. Жазалану. Егер әрекет жазаланбайтын болса, онда ол қылмыс ретінде қарастырылмайды. Әрбір қылмыс үшін қылмыстық кодексте жаза қарастырылған.

 

Қылмыстың жіктелуі.

 

   Қылмыстарды  жіктеу – бұл қоғамға жасалған  қауіпті әрекетті ауырлық дәрежесі  мен сипатына байланысты топтарға  бөлу болып табылады. Қылмыстық  кодексте барлық қылмыстар төрт топқа бөлінген: онша ауыр емес қылмыстар, орташа ауыр қылмыстар, ауыр қылмыстар және ерекше ауыр қылмыстар.

• Жасалғаны үшін ең ауыр жаза екі жыл бас бостандығынан айырудан аспайтын қасақана жасалған әрекет, сондай – ақ жасалғаны үшін ең ауыр жаза бес жы<span class="dash041e_0431