Пәні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)

Пәні бойынша оқыту  бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/37

 

Қазақстан Республикасының Білім  және ғылым министрлігі 

 

     С. Торайғыров атындағы  Павлодар мемлекеттік университеті 

 

Қаржы-экономикалық факультеті

(факультет  атауы)

«Мемлекеттік және жергілікті басқару» кафедрасы

(кафедра атауы)

 

 

 

 

 

 

 

050510 «Мемлекеттік және жергілікті  басқару» мамандығының студенттеріне  арналған  «Аймақтық экономика және басқару»

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ  БАҒДАРЛАМАСЫ

(Syllabus)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Павлодар

 

Пәні бойынша оқыту  бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

 

 

БЕКІТЕМІН ҚЭФ деканы __________Т.Я.Эрназаров        (қолы)     20__ж.«___»____________

 

Құрастырушы: аға оқытушы Еркебаева  Г.А.  ___________________

 

 

«Мемлекеттік және жергілікті басқару» кафедрасы

                                                                     (кафедра атауы)

 

050510 «Мемлекеттік және жергілікті  басқару» мамандығының

сырттай  оқу нысанындағы студенттеріне арналған

«Аймақтық экономика және басқару» пәні бойынша

 

пәні бойынша  оқыту бағдарламасы (Syllabus)

 

Бағдарлама «___» _________20__ж. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде  әзірленген.

 

200_ж. «___»____________кафедра  отырысында ұсынылған №_____ хаттама. 

 

Кафедра меңгерушісі  ______________ Г.Р.Байтаева 20__ж. «____» ________

                  (қолы)          

 

Факультет оқу-әдістемелік кеңесімен  құпталған_________________200_ж. «_____»____________№____ хаттама

 

ОӘК төрағасы  _______________А.Б.Темиргалиева 20__ж. «_____»___________

   (қолы)                  

 

 

 

Оқытушылар туралы мәліметтер

Еркебаева Гульнара Амангельдыевна, «Мемлекеттік және жергілікті басқару» кафедрасының аға оқытушысы  (дәріс, семинар сабақтары).

Қабылдау сағаттары: консультация кестесіне сәйкес (каб А-524).

Пән туралы мәліметтер:

Пән 6 семестрде оқытылады. Пәннің жалпы еңбек көлемі 135 сағат, сонын ішінде пәнді зерделеуде 18 сағаты аудиторияда болатын сабақтарға, ал 117 сағаты студенттердің өздік жұмыстарына арналған. Аудиториялық сабақтарды пән бойынша бөлу календарлық жоспарда көрсетілген.

Аймақтық экономика  экономикалық ғылымның маңызды салаларының  бірі болып табылады. Оның танымының  негізгі объектісі ұлттық экономика  қатынастарының жалпы жуйесіндегі  аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуы болып табылады және кейінгі тұрақтандыру мен тұрақты даму сол немесе басқа аймақтық факторлармен, шарттармен тығыз байланысты. Ал Қазақстанның    ерекше    мемлекеттік    құрылымы,    аймақтардың    табиғи-климаттық, географиялық, демографиялық жағдайларының әр алуандығы, олардың,  әлеуметтік-экономикалық   даму    теңсіздігінің   күшеюі    ҚР  әр аймағының   ерекшелігін   зерттеу,   олардың   дамуы   мен   қызмет   етуінде рационалды тәсілді анықтау, мемлекет пен оның жеке территорияларының мүдделерін     сәйкестендіру     жолдарын     іздеу     қажеттілігін     обективті шарттандырады.

Осы оқу пәнінің мақсаты аймақтық деңгейде елдің шаруашылық механизмінің қызмет етуінің экономикалық механизмін қалыптастырудың мүмкін жолдарын кешенді оқытудан тұрады. Бұл мақсат келесі міндеттерді шешуде жүзеге асады:

- мемлекеттік     экономикалық     саясатында     аймақтар     дамуының обьективті   ерекше   шарттарын   ескеру   маңыздылығын   терең  түсіндіруді  қалыптастыру;

- ұлттық экономика  дамуын мақсат ретінде және оның аймақтарға құрамдас бөліктері  ретінде  объективті   өзара тәуелділік туралы  көзқарас қалыптастыру;

- ұлттық экономика  дамуын мақсат ретінде және  оның аймақтарын кұрамдас бөліктері  ретінде объективті өзара байланыс  пен өзара тәуелділік туралы  көзқарас қалыптастыру;

- әкімшілік-территориялық  құрылымдардың әлеуметтік сферасын  және экономикасын  реттеу  мен   басқарудың  жалпы  жүйесін   қалыптастырудың методикалық тәсілдері  мен методологиялық негіздері  туралы түсінік беру;

- аймақтық  деңгейдегі  экономика  мен   әлеуметтік   сфераның даму 
перспективалары, проблемалары және жағдайы туралы жалпы түсінік алу;

- мемлекеттің  экономикалық саясатында нақты  территориялардың аймақтық мүдделерін жүзеге асырудың рационалды жолдары мен механизмдерін іздеуге назарды бағыттау.

 

Әдебиеттер

Негізгі:

1 Гранберг А.Т. Основы региональной экономики - М., 2001.

2 Региональная экономика. Под ред. Кузнецов Н.Г., Тяглов С.Г. - Ростов-на-Дону: Феникс, 2003.

3 Региональная политика Республики Казахстан: экономический механизм реализации. - Алматы: Ғылым, 1997.

4. Храпунов В.В. Региональные аспекты экономической реформы в 
Казахстане. – Алматы:Білім, 1999.

5 Актуальные вопросы современного социально-экономического развития. Казахстан . - Алматы, 2004.

6 Региональная экономика и управление. Под ред. Е.Г. Коваленко. - М СПб., издательство "Питер", 2005.

Қосымша:

7 Кузнецова О. Теоритечические. основы государственного регулирования экономического развития регионов // Вопросы экономики, 2002, № 4, с. 46- 66.

8 Телеужанов Е. Ресурсный потенциал региона и приоритетные направления развития // Транзитная экономика - 2002, № 6.

9 Шокоманов   Ю.К.   Динамика   экономического   развития   Казахстана и отдельных в региональном разряде за 10 лет независимости // Экономика и статистика - 2002. №2.

10     Нурланова Н.К. Региональная промышленная  политика и индустриально-инновационное  развитие/ материалы конференции  «Теоретические и практические  аспекты индустриально-инновационного  развития РК». – Алматы, 2004, часть  1.            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пәннің тақырыптық жоспары				Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.2/10
ПӘННІҢ  ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
№ р/с	Тақырып атауы		Сағат саны
			Дәріс		Тәж.	ОӨЖ
1	2		3		4	5
1	Аймақтык экономика  және басқару пәні. Аймақтар ұғымы және басқару пәні. Аймақтар ұғымы және типологиясы		1		1	9
2	Аймақтық экономика және басқарудың теориялық негіздері		1		-	9
3	Аймақ шаруашылық жүргізу және басқару объектісі  ретінде		1		1	9
4	Аймақтың экономикалық потенциалы және оны бағалау		1		-	9
5	Аймақ макроэкономикалық  талдау объектісі ретінде		-		-	9
6	ҚР аймақтары экономикасының тарихи - географиялық сипаттамасы		1		-	9
7	Аймақтардың дамуын мемлекеттік реттеу қажеттігі және мәні		1		1	9
8	Аймақтық даму жүйесін қалыптастыру. Аймақтық менеджмент		1		-	9
9	Аймақтық экономика  дамуының жоспарлануы мен болжануы		1		1	9
10	Аймақтық бағдарламалар		1		1	9
11	Аймақтық саясаттың  құралы ретінде арнайы экономикалық аймақтар		1		-	9
12	Аймақтық саясатты жүзеге асырудағы экономикалык механизмдер		1		1	9
13	Аймақтық дамуды мемлекеттік реттеудің әлемдік  тәжірибесі		1		-	9
БАРЛЫҒЫ:			12		6	117

 

Курстың компоненттері

Дәріс сабақтарының мазмұны

 

1-тақырып Аймақтык экономика және басқару пәні. Аймақтар ұғымы және басқару пәні. Аймақтар ұғымы және типологиясы

Аймақтық  экономика   және   басқару   пәні,   негізгі   міндеттері  және әдістері. Салыстырмалы — географиялық әдіс. Статистикалық әдіс. Циклдық әдіс. Шығындар әдісі. Бағдарламалық - мақсаттық әдіс.

Аймақтық   экономика   және   басқарудың   экономикалық   ғылымдар жүйесіндегі орны.

Аймақтық   экономиканың   негізгі   ұғымдары.   «Аймақ»   ұғымының теориялық    және    практикалық    түсіндірмелері.    «Аймақ»    ұғымы    мен «Экономикалық кеңістік» үғымының ара қатынасы. Ұлттық экономика өзара байланысты аймақтар жүйесі ретінде.

Аймақтарды   типтерге   бөлу    қажеттігі.    Типтерге    бөлудің   негізгі критерилері. Экономикалық аудандастыру.

 

2-тақырып Аймақтық экономика және басқарудың теориялық негіздері

И.  Тюненнің ауыл  шаруашылық штандарт теориясы.  А.  Вебердің өнеркәсіптік     штандарт    теориясы.    А.     Лештің     шаруашылық    кеңістік ұйымдастыру туралы   ілімі.   В.   Лаунхардтың   өнеркәсіптік   кәсіпорынның рационалды   стандарты.   А.   Смит  пен   Д.   Рикардоның   абсалютті және салыстырмалы артықшылықтар туралы теориясы.

Аймақтық экономика теорияларының дамуының заманауи бағыттары: балансталмаған өсу теориясы, «өсу плюсі» теориясы, аймақтық теңдестіру теориясы және т.б. 

 

3-тақырып Аймақ шаруашылық жүргізу және басқару объектісі ретінде

Аймақ   ұлттық   экономиканың    ішкі    жүйесі   ретінде.    Аймактық әлеуметтік-экономикалық кешенін қалыптастыру және оның қызмет етуі. Аймақтық даму негіздерінің макроэкономикалық сипаттамасы.

Аймақтық еңбек бөлінісінің  түрлері және деңгейлері. Аумақтық еңбек бөлінісін ұйымдастыру  нысандары. Аймақтың салалық және аумақтық құрылымы. Аймақтардың салааралық байланыстары.

Аймақтық ұдайы өндіру процесінің ұғымы және мәні. Ұдайы  өндірістің аймақтық айырмашылықтары. Аймақтық ұдайы өндіріс процесінің пропорциялары. Қазақстан Республикасының  қазіргі кездегі әлеуметтік -экономикалық дамуындағы аймақтық деспропорцияларының сипаты.

 

4-тақырып Аймақтың экономикалық потенциалы және оны бағалау

Аймақ потенциалының негізгі құрамдас бөліктері: құрылымды, даму көрсеткіштері. Табиғи-экологиялық потенциал. Еңбек потенциалы.

Өндіргіш күштерді орналастыру  заңдылықтары, принциптері және факторлары. Салааралық өзара әрекеттесулері.

Аймақтық орталықпен, басқа аймақтармен  және қалған сыртқы әлеммен экономикалық байланыстары. Экономикалық қатынастардың негізгі нысандары: сауда, қаржылық.

Аймақтық меншіктің қызмет ету  проблемалары.

 

5-тақырып ҚР аймақтары экономикасының тарихи - географиялық сипаттамасы

Қазіргі заманғы Қазақстан экономикасының кеңістік құрылымының тарихи және физика - географиялық факторларға тәуелділігі. Қазақстан аймақтарының бұрынғы әкімшілік - әміршіл экономикадағы рөлі және орны қазіргі заманғы аймақтық дамудың тұрақты негізі ретінде. Белгілі бір аумақтарының шикізат бағыттылығының кушеюі және моносалалық аймақтардың пайда болу. Шикізаттық аймақтардың ашықтығының және аймақтардың салалық құрылымындағы диспропорциялардың күшеюі. Ұлттық экономика жүйесіндегі республикалық нақты аймақтарының орны мен рөлінің өзгеру динамикасы. ҚР аймақтарының әлеуметтік - экономикалық дамуы бойынша дифференциациясының күшеюі және аймақтық экономикалық саясат механизмдерін жетілдіру проблемалары.

 

6-тақырып Аймақтардың дамуын мемлекеттік реттеу қажеттігі және мәні

Аймақтық теңсіздіктердің  объективті негіздері және аймақтардың, дамуын мемлекеттік реттеу қажеттігі. Жалпы ұлттық экономикалық саясаттағы аймақтық экономикалық орны. Аймақтық дамуды реттеудің институционалдық және қүқықтық негіздері. Аймақтық дамуды реттеудің негізгі әдістері мен құралдары. Аймақтық саясаттың макро және микро құралдары. Проблемалы аймақтар және аймақтық даму бағдарламалары.

 

7-тақырып Аймақтық даму жүйесін қалыптастыру. Аймақтық менеджмент

Басқару жүйесін қалыптастыру және оның даму принциптері. Басқарудың еуропалық жэне азиялық модельдері. Аймақтық дамуын басқару жүйесін  құрудың әдістемелік негіздері. Аймақтық басқару жүйесінің мунципалдық және мемлекеттік жүйелерден айырмашылығы. Мемлекеттің аймақтық экономикаға әсер ету әдістері. Аймақ экономикасын басқарудың ұдайы өндірістік әдісі.

Аймақтық менеджмент  және оның формалары. Аймақтық менеджментке әсер ететін ішкі және сыртқы орта факторлары. Аймақтық менеджменттегі жаңа теңденциялар.

 

8-тақырып Аймақтық экономика дамуының жоспарлануы мен болжануы

Аймақтық дамудың жоспарлануы  мен болжануының объективті шарттылығы, олардың әкімшілік-қүқықтық және әлеуметтік-экономикалық алғышартары. Аймақтық әлеуметтік - экономикалық дамуын жоспарлау -болжаудың жетілдіруіне бағытталған негізгі әдістемілік бағыттар: маркетингтік зерттеулер, логикалық үлгілер (модельдеудің) әдістері, эксперттік бағалар, икемділік коэффициенттері. Аймақтық дамудың жоспарлары мен болжамдардың басты мазмұны ол - олардың бөлімдері және көрсеткіштері.