Хромопротеиндердің алмасуы

Оңтүстік  Қазақстан  Мемлекеттік   фармацевтика  академиясы

Биохимия, биология және микробиология  кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Хромопротеиндердің алмасуы.

 

 

 

 

Орындаған :Нурматова К

  Тобы :302 А МІҚ

Қабылдаған :Асилбекова Г

 

 

Жоспар:

• І. Кіріспе
• ІІ. Негізгі бөлім
• Хромопротеиндердің алмасуы.
• Хромопротеиндердің алмасуының жалпы сипаттамасы.
• ІІІ. Қорытынды.
• ІV. Пайдаланылған әдебиеттер.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

•  
   
   
  Су биологиялық   маңызды қызметтер атқарады:
• Тамаша  полярлы еріткіш.
• Биомолекулалар  мен  иондарды тұрақтандырушы.
• Организмнің жылуылық тепе – теңдігін  реттеуші.
• Тасымалдаушы  қызметін қамтамасыз етеді.
• Жасуша ішілік  қысымды сақтауға және  жасушалардың  пішіні мен  ұлпалардың  тургорын қалпында  ұстауға  әсерін тигізеді.
• Жасушааралық матрикстің  құрылыстық  компонентіне жатады.
• Биохимиялық  реакциялардың  активті  құрамы болып саналады.( гидролиз, гидротация, биологиялық тотығу, фотосинтез және тағы басқалар).
• Мембранааралық  байланысқа  судың диполь  моментінің әсер етуі арқылы  мембраналардың  қос қабатын  құруыға қатысады.
• Биомолекуларды  биосинтездеуге  қатысады.
• Минерал заттары
• Ересек кісінің организмінде  орта есеппен 1050г Сa, 700 г Р, 245 г К, 105 г Na, 105 г Cl, 175 г  S, 35 г Mg, 5 г  Fe ( макроэлементтер ) болады. Сонымен қатар бірнеше миллиграм мөлшерінде  микроэлементтер болады Сu, Zn, Mn,

    Co, Cr  және тағы басқалары.

• Минеральдық заттар  биологиялық  маңызды  қызметтерін атқарады:
• 1. Жасушалар мен ұлпалардың  құрылымдық  компонентері болып саналады.
• 2. Иондық құрылымды, осмостық қысымның және рН – тың деңгейін  реттеу  арқылы,  организмнің ішкі ортасының ( гомеостаздың)  тұрақтылығын  қамтамасыз етеді.
• 3. Жасушалардағы энергияның трансформациялану және  жиналу процесстеріне қатысады, және  жасушаішілік  процессетрге  гормондық және  жүйке жүйесінің   сигналдарының жеткізілуін қамтамасыз етеді.
• 4. Ферменттердің  активаторлары  немесе  ингибиторлары  болып саналады.
• Минеральдық заттар  биологиялық  маңызды  қызметтерін атқарады:
• 1. Жасушалар мен ұлпалардың  құрылымдық  компонентері болып саналады.
• 2. Иондық құрылымды, осмостық қысымның және рН – тың  деңгейін  реттеу  арқылы,  организмнің ішкі ортасының ( гомеостаздың)  тұрақтылығын  қамтамасыз етеді.
• 3. Жасушалардағы энергияның трансформациялану және  жиналу процесстеріне қатысады, және  жасушаішілік  процессетрге  гормондық және  жүйке жүйесінің   сигналдарының жеткізілуін қамтамасыз етеді.
• 4. Ферменттердің активаторлары немесе  ингибиторлары болып саналады.
• Минеральдық заттар  биологиялық  маңызды  қызметтерін атқарады:
• 1. Жасушалар мен ұлпалардың  құрылымдық  компонентері болып саналады.
• 2. Иондық құрылымды, осмостық қысымның және рН – тың деңгейін  реттеу  арқылы,  организмнің ішкі ортасының ( гомеостаздың)  тұрақтылығын  қамтамасыз етеді.
• 3. Жасушалардағы энергияның трансформациялану және  жиналу процесстеріне қатысады, және  жасушаішілік  процессетрге  гормондық және  жүйке жүйесінің   сигналдарының  жеткізілуін қамтамасыз етеді.
• 4. Ферменттердің активаторлары немесе  ингибиторлары болып саналады.
• Минеральдық заттар  биологиялық  маңызды  қызметтерін атқарады:
• 1. Жасушалар  мен  ұлпалардың  құрылымдық  компонентері болып саналады.
• 2. Иондық құрылымды, осмостық қысымның және рН – тың деңгейін  реттеу  арқылы,  организмнің ішкі ортасының ( гомеостаздың)  тұрақтылығын  қамтамасыз етеді.
• 3. Жасушалардағы энергияның трансформациялану  және  жиналу процесстеріне  қатысады, және  жасушаішілік  процессетрге  гормондық және  жүйке жүйесінің   сигналдарының  жеткізілуін қамтамасыз етеді.
• 4. Ферменттердің активаторлары немесе  ингибиторлары болып саналады.
• Дистальдық  түтікшеде  бірінші  несепте қалған Na+ мен   Cl- - 29 % реабсорбцияланады ( проксимальді және  дистальді  түтікшелерде Na+ мен   Cl- - 99 % реабсорбцияланады). Na+ катионының  дистальдық түтікше де реабсорбциялануының өзіне тән  ерекшелігі бар: Біріншеден  Na+ қайта  сорылуы суға тәуелді болмайды. Яғни Na+ катионының  құрғақ қайта сорылуы жүреді, Na+ ілесіп  Cl-  пассивті  өтеді.
• Екіншіден  дистальдық  түтікшенің  эпителиясына енген Na+ несепке  секреттелімейтін  катиондарымен  ( H+, K +, NH4+)  алмастырылады.
•                           Na+ дистальді түтікшеде реабсорбцияланудың  үшінші  ерекшелігіне, осы процесстің  альдостеронның  қатысуымен  реттелуі жатады.
•          Жинаушы трубкада ( түтікшеде)  су реабсорбцияланып  ақырғы несеп түзіледі. Судың кері  сорылуы вазопрессиннің  әсерімен реттеледі.
• Бүйректің реттеуші–гомеостатикалық қызметі
• Бүйректің несеп түзу қызметі организмнің  жасуша  сыртылық сұйығының ( қанның) осмостық  қысымын, су – минеральдық баланысын,  қышқыл – негіздік тепетеңдігін реттеумен  тығыз байланысты.
•        Натрий тұзын көп мөлшерде қабылдағанда  немесе  суды  жоғалтқанда қанның осмостық  қысымы жоғарылайды да, осморецептор тітіркендіріледі. Хабар гипоталамусқа жеткізіп  вазопрессиннің бөлінуі қамтамасыз етіледі де, судың қайта сорылуы жоғарылайды. Сонымен қатар шөл сезімі дамып,альдостеронның  бөлінуі тоқталып, натрийдің кері сорылуы тежеледі. Осы процесстердің нәтижесінде қан айналым жүйесіндегі қысым және көлем қалпына келтіріледі.
•       Суды  шектен  жоғары  қабылдағанда қанның көлемі жоғарылайды да волюморецептор  тітіркендіріліп вазопрессиннің  бөлінуі тежеліп,  альдостеронның бөлінуі қамтамасыз етіледі.
• Бүйректің ішке секреттеуші қызметі
• Бүйректен бөлінген  ренин  қан плазмасының ақуызынан полипептид ангиотензин І бөліп шығарады. Карбокси катепсиннің ( карбокспептидазаның) әсерінен  Ангиотензин ІІ түзіледі. Оның әсерінен  қан тамырының салалы тегіс бұлшық етінің  жиырылуы және альдостеронның  бөлінуі нәтижесінде қан қысымы  жоғарылатылады.
•       Карбоксикатепсиннің ренин - ангиотензиндік жүйе мен калликреин – кининдік жүйеде алатын  орны жоғары:  Біріншісінде  ангиотензин ІІ – нің түзілуін екіншісінде брадикиннің ыдырауын қамтамасыз етеді. ( Брадикинин  қан тамырларының  саңылауын  кеңітеді).

 

• Хромопротеиндердің алмасуы
• Хромопротеиндердің алмасуының жалпы сипаттамасы.
•         Адам организмінде 4,5-5 гр темір бар. Осы темірдің 60-70% гемоглобинде, 3-5% миоглобинде,  20% - ферритинде, 0,18% шамасында трансферинде, 5%  дейін функциональдік тінде орналасқан. Ішекте бейорганикалық темір еківалентті ион түрінде сіңіріледі.
• Гемоглобиннің биосинтезі
• Гем глицин мен сукцинил-КоА-дан тұрады.
•         Егерде түзілген гемді байланыстыруға ақуыздың мөлшері жеткіліксіз болса,  гем тотығып геминге айналады. Гемин дельта-аминолевулинат-синтаза ферментін тежейді де, гемоглобиннің биосинтезін тоқтатады.
• Тінде гемоглобиннің ыдырауы
• Эритроциттер 120 күннен кейін ыдырайды да, одан гемоглобин бөлініп шығады. Эритроциттер мен гемоглобиндер көк бауырда, жілік майында,  бауырда ыдырайды. Бауырда гемоглобиннің ыдырауы құрамында НАДФ бар оксидаза ферментінің әсетінен жүреді де, жасыл түсті вердоглобин түзіледі.
•         Вердоглобиннің ыдырауы ферментсіз жүреді де, темір, ақуыз, глобин бөлініп шығып, өт пигменті – биливердин түзіледі. Биливердин фермент биливердинредуктазаның әсерінен билирубинге айналады. Билирубин қызғылт-сары түсті адам организмінің пигменті.
• Билирубин

            -  суда нашар ериді, сондықтан қанда альбуминмен байланысып, комплекс түрінде тасымалданады. Бауырда билирубиннің конъюгирленген формасы (түрі) түзіледі, билирубинмоноглюкуронид, билирубиндиглюкуронид.  Бұл процесс УДФ-глюкуронилтрансфераза ферментінің әсерінен және УДФ-глюкурон қышқылының қатысуымен жүреді. Гепатоциттерден билирубинглюкуронидтер өте аз мөлшерде қан тасымалдайтын капилярларға ене алады. Сондықтан қанның сарысуында екі түрі билирубин  болады: конъюгирленбеген (тура емес немесе бос билирубин) және конъюгирленген (тура немесе байланысқан билирубин).

• Билирубинглюкуронидтер
• өтпен ішекке бөлініп шығарыланады. Өт жолдарында глюкурон қышқылы билирубинглюкуронидтен бөлінеді де, қайтадан билирубин түзіледі.
• .
• Аш ішекте билирубиннің аздаған мөлшері сіңіріледі де, қан арқылы бауырға жеткізіледі. Ал бауырдан қайтадан өт жолы арқылы ішекке бөлініп шығады. Билирубиннің негізгі бөлігі бактериялардың ферменттері мен ішек кілегейінің редуктазасының әсерінен тотықсызданады. Сонымен аш ішектебилирубин   +4н мезобилирубинге +4н мезобилирубиногенге (уробилиногенге) айналады.
• Уробилиноген
• аз мөлшерде аш ішекте сіңіріледі де, қан арқылы бауырға жеткізіледі. Бауырда уробилиноген ыдырап, моно және дипиррол түзіледі. Ыдырамаған уробилиноген қайтадан өтпен ішекке бөлініп шығарылады.
• мезобилирубиноген
• Тоқ ішекте мезобилирубиноген (уробилиноген) анаэробтық бактериялардың әсерінен тотықсызданып, стеркобилиногенге айналады. Стеркобилиноген нәжіспен бөлініп шығады да, тотығып стеркобилинге айналады (қызғылт-сары түсті).
• Стеркобилиноген
• Стеркобилиногеннің аз мөлшері тура ішекте сіңіріліп, гемморойдальдық венаның жүйелері арқылы (бауырға жеткізілмей) тура бүйрекке жеткізіледі де, несеппен бөлініп шығады. Несептің стеркобилиногені тотығып, стеркобилинге айналады да, несептің түсін түзуге қатысады.
• Гемпротеидтердің алмасуы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды:

• Көмірсулар. Тағамның  көмірсуларының  негізін крахмал мен гликоген  полисахаридтері сахароза,  лактоза,  трегалоза, мальтоза,  изомальтоза дисахаридтері құрайды.  Сонымен қатар тағам құрамында аз  мөлшерде  моносахаридтер (глюкоза, фруктоза, пентоза және  т.б.) болады. Азық-түлік өңделгенде  олардың құрамындағы моносахаридтер-дің мөлшері жоғарылайды.  Тиімді  тағамданған кезде,  адам  организміне қажетті энергияның  50%  көмірсулармен қамтамасыз  етіледі.  Тағаммен  адам  организміне түсетін ақуыздардың,  липидтердің және  көмірсулардың ара қатынасы  1:1:4 тең болады.  Ересек  адамның көмірсуларға  тәуліктік қажеттілігі 400-500 г құрайды, олардың 80%  крахмалға жатады.  Бауырда,  етте  және  ет  тағамдарында  гликоген,  ал  сүтте лактоза бар.  Бос фруктоза  мен глюкоза жемістерде  және  балда болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер:

• 1.  Березов Т.Т, Коровкин Б.Ф. Биологическая химия, М «Медицина»   1990,2004.
• 2.  Бышевский А.Ш, ТерсеновО.А. Биохимия  для врача,  
• Екатеринбург, 1994.
• 3.  Кольман Я, Рем К.Г. Наглядная бихимия, М. «Мир» 2000.
• 4.  Кенжебеков П.К. «Биологиялық  химия» Шымкент 2005.
• 5.  Мецлер Д. Биохимия, 3 томдық М, «Мир», 1980.
• 6.  Николаев А.Я., Биологическая химия,  Москва, 1989,2007.
• 7.  Сеитов З.С. Биохимия, Алматы, 2000.
• 8.  Строев Е.А. Биологическая химия, Москва,  1986.
• 9.  Тапбергенов С.   Медицинская биохимия , Астана, 2007.
• 10. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М.  Метоболические  основы 
•       питания с курсом  общей биохимии, Алматы, 1998.