Автор работы: Пользователь скрыл имя, 20 Ноября 2013 в 15:52, курсовая работа
Ақша ежелгі заманда пайда болды. Олар тауар өндірісінің дамуындағы бірден-бір шарт өнім болып табылады. Тауар – бұл сату айырбастау үшін жасалынған еңбек өнімі, оны өндірушілердің белгілі қоғамдық қатынастарын тудыра отырып, тауар формасын қабылдайды. Заттардың тауарға айналлуы ақшаның пайда болуындағы объективті алғышарттарды құрайды. Бірақ кез келген зат тауар бола алмайды. Егер (нақты еңбекпен белгіленген) тұтыну құны өз сатып алушысын таппаса немесе қоғам тарапынан мойындалмаса, онда оны дайындауға кеткен уақыттың рәсуә болғаны; мұндай бұйым тауарлық формаға ие емес, өйткені оның қоғамға қажеті шамалы. Сондықтан да әрбір тауар қажетті тұтыну құнын алу құралы бола отырып, өзінің өндірушісіне қатынасы бойынша айырбас құны ретінде көрінеді.
Кіріспе
4
I-тарау Ақша жүйесінің теоретикалық аспектілері
6
1.1. Ақша жүйесі, оның элементтері және типтері
6
1.2. Ақша айналымы туралы ұғым және оның құрлымы
11
1.3. Ақша айналысы заңы және мәні
14
II-тарау Қазақстан Республикасының ақша жүйесі
19
2.1. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы ақша реформасы
19
2.2. Ақшаның түрлері
25
III-тарау Теңге бағамын тұрақтандыру жолы
34
Қорытынды
39
Қолданылған әдебиеттер
41
Өнеркәсібі өркенденген
мемлекеттерде ақша массасы
Қорыта айтқанда, әрбір келесі ақша агрегаты өзінен алдыңғылардың барлық элементтерін өзіне біріктіріп үлкен ақша массасын құрайды. Бірақ оның алдыңғыға қарағанда өтімділігі төмен.
Ақша массасының
нақты құрамы әр мемлекеттің
өзіне тән ақша-несие
Қазақстан Республикасының
ақша массасының құрлымына
тұлғалардың мерзімді салымдарын біріктіреді;
Ақша агрегатының
құрылымы тұрақты қалыпта
Ақша массасы бірнеше жолмен өсуі мүмкін:
Ақша массасы
көлемінің өзгеруіне
Ақша массасы айналымның
баяулаулы – ұлттық жиынтық өнімді
орналастыру коеффицентінің төмен
екендігінің көрсеткіші. Егер ақша
айналысының жылдамдығы артса, ло жоғары
конъюнктураның барлығын және ақша қаражатын
жұмсаудың шапшаңдығын
ІІ-тарау Қазақстан Республикасының ақша жүйесі.
2.1. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы ақша реформасы
Бір адамның
ауыстыратын ақшаның ең жоғары
мөлшері 1000 рубльден аспады. Ал
зейнеткерлерге 200 рубльден аспайтын
мөлшерде айырбастауға рұқсат
етілді. Белгіленген лимитен жоғары
сомада ақшасы бар адамдарға
табыс көздері туралы
1991 ж 23 қаңтардан бастап
бір уақытта салымдарды беруге
де шек қою енгізілді.
“Павловск” реформасы
Бірақ бұл шара рубльдің
сатып алу қабілетінің
Қайта құру жағдайында
өндірістің құлдырауымен бірге
айналыстағы ақша массасының
өсуі қатар жүрді. Тауарлар
мен азық-түліктер көбіне
1990 ж. нақты ақшаның эмиссиясы 25 млрд рубльді құрады, бұл 1981-1985 жж. Қоса алғандағыдан біршама үлкен. Қыраур ақша массасы бос тұтыну нарығына сәйкес келмеді.
1991 ж. қаңтарда “1961 жылғы 50 және 100 рубльдік үлгідегі ақша бірліктерін КСРО Мембанкіде төлем ретінде қабылдауды және олардың айырбастау тәртібін тоқтату мен азаматтардың салымдарынан қолма-қол ақша беруді шектеу туралы” Президенттің Жарлығы мен КСРО Министірлер Кабинетінің қаулысы қабылданды. Айналысқа 1991 жылы шығарылған жаңа купюралар енгізілді. Жеке тұлғаларға ескі ақшаның жаңа ақшаға айырбастауына не бары үш күн берілді.
КСРО ыдыраған соң кеңес валютасы – рубль бірінші кезеңде, ТМД-ға кірмейтін елдерді қоса алғанда, тәуелсіз мемлекеттер аумағында айналыста жүре берді. Әр түрлі себептерге байланысты, ең бастысы, жаңа мемлекеттердің саяси тәуелсіздікке ұмтылысы, сондай-ақ тез қалыптасып үлгерген заңдармен экономиканың социалистік директивті үлгісінен нарыққа өтуі мүмкін емстігіне байланысты бір тұтас валютаны сақтау аумағы сәтсіз үзілді.
КСРО ыдыраған соң ақшаны
дизентеграциялау процесі өте
күрделі жүргізіліп және
КСРО республикаларының
егемендігі жарияланғаннан
1992 ж. шілде айында Орталық
банктердің корреспонденттік
болып енгізгендер қатарына (1995 ж. Тәжікстанды қоспағанда) Түрікменстан, Өзбекстан, Армения, Молдава және Қазақстан (1993 ж. қараша) болды. Бұл елдер тобы рубль аймағын Ресей орталық банкінің 1993 ж. рубльдік банкноталарды жаңаларына айырбастауды жүргізген соң барып кетті. Кейбір елдердің, оның қатарына Қазақстанның рубль аумағын қалпына келтіруге деген ұмтылысынан еш нәтиже шықпады.
1992 ж. 9 қазанда
ТМД-ның сегіз мемлекеттерімен
қол қойылған “Рубльді ресми
төлем құралы ретінде
1991 ж. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Қазақстан ТМД-ның басқа мемлекеттерімен бірге “рубль аумағында” қала берді. 1992 ж. айналысқа 200, 500, 1000 рубльдік купюралар шықты. Олардың эмитенті ретінде жұмысын тоқтатқан КСРО Мемлекеттік банкі атап көрсетіледі. 1992 ж. маусым айында алғаш рет ресейлік 5000 рубль, кейінен 10 000 және 50 000 купюралары шығарылды.
Сөйтіп, Ресей Федерациясында және одан тысқары жерлердегі айналыста ақшаның үш түрі: 1861-1991 жж. кеңес ақшалары, 1992 ж. кеңес үлгісіндегі (200, 500, 1000 руб.) Ресей Орталық банктің шығарған ақшалары, 1993 жылдың бірінші жартысында шығарылған ресейлік ақшалар жүрді.
1993 ж. 23 шілдесінде Ресейдің Орталық банкі 1961-1991 жж. кеңес ақшаларының белгілерін, сондай-ақ 1992 ж. 5000 және 10 000 рубльдері айналыстан алу туралы хабарлады. Бастапқыда олардың айырбасына әр апта берілді. Айырбастауға 35 мың рубльден аспайтын сомалар жатты.
Қазақстан Республикасы Президенттің Жарлығымен екі күн өткен соң айырбас мерзімі 1993 ж. 1 қыркүйекте айына дейін ұзартылып, айырбас шегі бар адамға 100 мыңға дейін ұлғайтылды.
Ресейдегі ақша реформасы ескі үлгідегі ақшаларды ТМД елдеріне, оның ішінде Қазақстанға қарай жаппай ығысуына жол берді.
1992 ж. бірінші
жартысында-ақ Қазақстан
1993 ж. 12 қарашада
Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының жасы 16-дан асқан барлық азаматтары 100 мың сом ақша айырбастауға құқылы болды. Айырбас тек бір рет жүргізіліп, ол туралы төлқұжатта белгі соғылды. Азаматтардың 100 мың сомнан артық ақшасы банктегі апнаулы дербес шотқа салынып, оны 6 ай бойы пайдалануға құқығы болмады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі теңгенің валюталықкурсын бекітті: 1 АҚШ доллары 4,7 теңге тең болады.
Сөйтіп, 1993 ж. 15 қарашада
Қазақстан тарихында алғашқы
ұлттық валюта-теңге енгізілді.
Халықаралық валюта
қоры Қазақстанда ұлттық
Айналымға теңгені
еннгізу инфляцияның