Алматы облысының туристік рекреациялық географиясы

Қазіргі кезде, Алматы  қаласының  туристік фирмаларының ұйымдастыруы бойынша табиғи-танарлық турлар ұазқтығы бойынша, ауқымы мен мазмұны бойынша және тағы басқа, диплом  жұмысының ІІІ тарауында   жазылған.

 

Алматы облысының негізгі  туристік маршрут (бағдар).

Совет Өкіметі кезінде  туризм және экскурсия жөніндегі  кеңес «Алматаң», «Алматы» туристік базалары, «Медео» және «Алатау» туристік қонақ үйлер ұйымдастырып, 16 туристік маршрут ұсынылды.

«Алатау» туристік базасы мынадай маршрутын ұсынады:

-«Іле  Алатауында ұзақтығы 15күн;

-«По альпийским  лугам  Зайлийского Алатау», ұзақтығы 15 күн;

-«Мәңгі көк Тянь-Шань шаралары  өлкесінде» ұзақтығы 10 күн;

«Алматы» туристік  базасы.

-«Алматыда және оның  төңірегінде», ұзақтығы 10 күн;

Туристік қонақ үй «Медео»:

-«Іле Алатау асуларынан»,  қиындықтың күрделілігі 2-ші дәрежесі, ұзақтығы 16 күн;

-«Көк шырша өлкесінде» күрделігі қиындықтың 1-ші дәрежеде, ұзақтығы 15 күн;

-«Іле Алатау қыраттары»  ұзақтығы 10 күн. (3).

Алматы  облысында  өтетін ұзақтығы бойынша, күрделілігі  территория ауқымы бойынша түрлі  турлар Ю.Ковалев, М.Маркович, В.Степанов, М. Грудзинский, П. Мариковский, А. Поздеев және басқа саяхатшылар мен өлкетанушылар ұсынған болатын. Олар  шағын путеводитель шығарып, жаңадан бастаған  туристерге кеңес беріліп турлардың сипаттамасы көрсетілген. (32,33,34,35).

КСРО кезінде жалпы  туризм-ішкі болғандықтан, Қазақ ССР-інде 20 туристік база, 10 туристік қонай үй және сондай бүкіл одақтық туристік маршрут  қызметін атқарып  тұрды. Бұл жоспарлы туризм болды. Оның түн негізінде өздігінен жасалған  туризм болды: әр кәсіпорында туристік, альпинистік клубтар мен секциялар бар. Қатысушыларға туристік жорыққа, алпинистік шығулары  үшін  марапатталды. Мемлекеттік саясат  солай болды.

Нарық бар   жүйені бұзды, сақтап қалуға  тұратын  негіздерді жойды.  Сондықтан  барлығына қол  жетерлік  туризм, дене  шынықтыру  түрінен  сезім  шынықтырып, экзотика, қалталы  азаматтарға  ғана қол жеткізерлік іске синоним болды.  (12).

Қазіргі кезде Алматы   қаласының туристік  фирмалары  Алматы облысындағы табиғи-тану турларын  ұйымдастырумен айналысады. Олар төменде  көрсетілген.

Алматы қаласының облысындағы  табиғи-тану турларын ұйымдастырушы қаланың фирмалар  саны  көп емес.  Бар турларды  келесіндей бөлуге  болады:

1. территория ауқымы бойынша:

а) Алматы  және оның төңірегімен  өтетін маршрут:

б) Алматы  облысы орталығы Талды-Қорған қаласы және оның төңірегімен өтетін  маршрут.

2) ұзақтығы  бойынша:

а)   демалыс күн  маршруты

б) 2-3 күндік маршрут (уик-энд)

с) 57 күндік маршрут

д) 8 күн және жоғары маршруты.

3) құны бойынша

а) арзан  турлар

б) қымбат турлар

4) максималды топ   қатысушылар саны:

а) 9-12 адам

б) 13-16 адам

с) 16-20 адам

д) 50 адамға дейін.

Өкінішке орай,  ұсынылған  туристік  фирмаларды турлары  шетелдік туристерге арналған. Тур құнына: Қазақстан  Республикасында шетелдіктерге  визалық қолдау, қымбат қонақ үйлерге  қоныстандыру табиғи парктерде,  трансферде, транспорт аудармалы қызметі, гид-экскурсовод қызметі, музейлердегі кіру билет құны, табиғи парк территориясына кірудегі экологиялық пост  және тағы басқа. Сондықтанда табиғи тану турларының қымбатқа соғуы.

Алматы  қаласының  турфирма қызметін   сараптау нәтижесінде негізгі бағыттар  белгіленді:

1. Іле өзенімен  үрленді қайықтармен  жүріп  өту;
2. Шарын  каньонын шарлау;
3. Іле Алатау тауларына тур;
4. Іле Алатау паркіне бару;
5. Тянь-Шань таулы көлдеріне тур;
6. Талды-Қорған қаласының төңірегіне  саяхат;
7. Алматы облысына орнитология турлары;
8. Шытырман оқиғалы турлар;
9. Алматы облысы табиғи паркіне  саяхат;
10. Демалыс күн турлары.

               Іле өзенінің төменгі  ағықтарымен  үрленді қайықпен жүзуді: «Фараб»  агенттігі, «Asia Safar», «Central Asia Corporation».

Төменде «Фараб» агенттігінің турының  сипаттамасы көрсетілген.

Бірінші күн. Жүзу құрылыларының дайындау, құтқару жігіттері, қауіпсіздік техникасына жалпы мәлімет, аз көлемде ланч беріледі. Сол жағада 1 сағаттық  жүрісте 8 метрлік цилиндрлі  тас Чертов Палец (Шайтан  саусақ). Бұл жерде қыдырып, қызықты фото мен видеокадрлар естелікке түсіруге болады. 1,5 сағаттан соң Шайтан Саусақ тасынан кейін, оң жағалауында отвесные  тастар тау-тасқа шығушыларға арналған ақ үшбұрыш пен маркировка жасалған маршрутты көрсе болады. Бұл жерде Тамғалы-Тас шатқалы басталады, ол ХVІІІ  ғасырдың суретінің тастағы суреттермен, осның ішінде  Будда суреті  белгіленген. Өзені бойымен жүзу барысында қалың өсімдіге толы кішігірім аралдар көріне бастайды. Жағалық тастар  көз алдында биіктікті жоғалтып тегісірек көрінеді.  Бір жарым  сағаттан  кейін  суға жақындап  келеген жар тастарды көруге  болады. Бұл әйгілі  тарихи ескерткіш-жазулы тастар-көптеген туристер мен демалушылардың сиынатын  жер. Аңыз бойынша, бұл жерлерде уақытша сол кездердің улы әскер басы Шыңғыс ханның тағы болған. Дәл осы жерде шатырлы қалашық құрылып, ал туристерді ыстық тағам көруде. Ыстық тағамнан  кейін демалуға болады, қалауы бойынша шөл далада, тау тасты көруге болады. Көркем жағалауда серуен және  суға  шомылып алуға әбден мүкін. Кешкі уақытта, кешкі ас және көңіл көтеретін бағдарлама болады.

2-ші күн. Фото және видеоға түсіру таңатуын түсіруден басталады, жүзуге дайындық. Өзен бойымен жүзу барысында каньон тереңдігі кішірейеді. Тамғалы  Тас шатқалы бір сағат бойы созылады, өзен кеңсе байтайды, кей жерлерде 300-400 метрге дейін жетеді. Жүзу барысында балық аулауға болады. Тағы 2 сағатан соң өзен канбоннан мүлдем шығып, күрт солтүстікке бұрылады. Ең жоғарыда тоғай орманның алғашқы ағаштары көріне  бастайды. Тағы 1 жарым сағатан кейін оң жағалауда су жинағы көрінеді. Осы жерден шамамен бір сағат жүзуде тұраққа ыңғайлы және көркем жер, құмды плеске жетуге болады. Тұрақ орнынан  алысырақ жерде оң жағалауда Малайсары қыратының массиві көрінеді.

Келе салысымен  сіздерді түскі астық дастархан, демалыс, кейінірек туристік жорықтық Скиф моншасына  баруға болады. Оның мүмкіндігін өзіңіз байқауыңыз керек,  артынан Іле  өзенінің таза суына шомылып қайтсаңыз  болады. Тарихтан белгілі  бұл оның денсау ықтыру күші  көптеген қалалық моншалардан өте күшті. өйткені жылу көзі ретінде милион жылдар бойы ғарыш пен жердің энергиясын сақтаған табиғи тас қолданылады.

Индра-Тур туристік фирмасы  сол турды Балхаш көліне  дейін  сөзу арқылы өзгертті. Ұзақтығы 11 күн, 10 түн.

Тур   бағдарламасы:

1-ші күн. Аэропортта қарсы  алу  жиын орнына дейін трансфер (300км) қапшағайдың көпірінің жанындағы «Ласточка» кафесінде таңғы ас. Түскі ас.  Палаталарға жүктеу. Жүзу (10км) кешкі ас. Палаткаларға  түнеу.

2-ші күн. Таңғы ас. Түске дейін жүзу (20км). Түсуі ас. Жүзу (20км). Кешкі ас. Палакаткаларда түнеу.

3-ші күн.  Таңғы ас.Түске дейін жүзу (30км). Барханда демалыс. Түскі ас. Балық аулау.

4-ші күн.  Түске дейін жүзу (20км). Түскен кейін (20км). Барханда палаткаларда түнеу.

5-ші күн. Түске дейін жүзу. (10км). Ашық суда балық аулау. 3  қалмақ су басып кеткен  ауыл жанында Барханда тоқталу. Кешкі ас палаткаларда тұнеу. Тоқталу. Кешкі ас. Палаткаларда түнеу.

6-ші күн.  Таңғы ас, Вальков (20км) көліне  жүзу. Плоттағы түскі ас.

7-ші күн. Көлдегі күндік, балық аулау. Көлге  экскурсия. әр түрлі суда  жүзген құстар (аққу, қазанқап, үйрек, қаз). Лилия, кувшинки.

8-ші күн.        40км жүзу.

9-ші күн.  Қарабалта саясына дейін жүзу. Өзен дельтасында шоқтау.  (4км).

10 күн.  Балқаш-шығанағы арқылы өту. Балқаш көлі. Қаруяқ ауылына дейін 25 км жүзу. Алматы қаласына   дейін автокөлікпен жүзу. 400 км.

11 күн.  Қонақ үйде орналасу. Таңғы ас. Монша демалыс, түскі ас. Қала ішінде экскурсия. Аэропортқа трансфер. Үйге қайту.

Индра-тур. Фирмасы «Іле өзені дельтасында су-астап аулаушылық.»

Ұзақтығы 10 күн/9 түн.

Тур   бағдарламасы.

1-ші күн. Аэропортта қарсы алу, Алматы қаласында қонақ үйде түнеу.

2-ші күн. Таң атқанда топ Алматы  қаласынан шығады. 280 км-ді өтіп Арал-төбе ауылына жетеді, ол Іле өзені жағасында орналасқан. Түскі ас.  Құрылғыларды катерлерге тиеу және жүзуге шығу.  4 сағаттан  кейін 120 км өту.  Шығорай сағасына жақын оқтау. Биік Бархан үстінде өзенге деген көркем көрініс ашылады,  палаталық лагерь құрылады, әдемі фото, және кино түсірілімі.

3-ші күн.  Ұмытылмас таң атуды қарсы алу. Таңғы ас. Су асты аулау үшін қажет құрылғыларды дайындау және тексеру. Қайықпен аулау жеріне  дейін жеткізу 20 минут. Су асты аулауы (3-4 сағат). Лагерьге қайту. Түскі ас. Қармаққа, спинигқа, балық аулау, құмды жаға жайды шомылу. Ошақ қасында кешкі ас. (көктал-фирменный асы).

4-ші күн.  Таңғы ас. Шықарай сағасында қайықпен қыдыру. Су асты аулау, волейбол, бадминтон, жаға жайды шомылу. Кешкі ас.

5-ші күн.  Таңғы ас. Лагерьді жинастыру. Құрылымдарды тиеу. Валь-коль көліне дейін қайықпен көшу. (1сағат).  Барханның үстінде палаталық лагерь құру. Түскі ас. Көлдер мен ағыстарға қайықпен бару. Су асты аулау. Кешкі ас.

6-ші күн. Таңғы ас. Іле өзені дельтасының әдемі ағысымен су асты  аулау орнына дейін қайықпен жету (30-50минут). Су асты аулау. Түскі ас. «Аққу» көліне бару. Флора және фаунаның фото, кино түсірілімі. Ошақ қасындағы кешкі ас.

7-ші күн. Қайықпен су асты аулау жеріне жету. Су асты аулау. Лагерьге қайту. Түскі ас. Аңшы мен балықшы үйіне бару. Кешкі ас.

8-ші күн. Таңғы ас. Қайықпен су асты аулауға бару. Су асты аулау. Түскі ас. Іле өзені дельтаның көлімен ағыстарына қайықпен керемет экскурсия. Фото, кино түсірілім. Кешкі ас.

9-ші күн.  Таңғы ас. Палаткалық лагерьді, құрылымдарды жинастыру. Катерлерді тиеп-үйге. Өзен бойымен катерлермен жоғары көтерілеміз 5-6 сағат. Жолда ланч. Өзен бойымен Арал-Төбе аулына жетеміз. Алматыға дейін автокөлікпен жету. Қонақ үйде орналасу.

10-күн. Таңғы ас. Тау аяғында демалыс. Түскі ас. Қала ішімен  экскурсия. Монша. Қоштасу кешкі асы.

 Аэропортқа жету.

Тур құны:  2-6 адамға дейін: тәулігіне 95 у.е.

Шарын  каньонында зерттелмеген жерлерге сапар.

Бұл сапарды шетелдіктерге  «Фараб»  агенттігі, «Жібек жолы», «Жаңа  Нұр» ұсынады.

Алматы-Шелек-Шарын каньоны-Алматы маршруты.

Мерзімі (15 сәуір-15 қазан).

Тур  бағдарламасы:

Негізгі лагерь орнына  келіп жету, жаңа  жермен туристерді таныстыру, демалушыларды палаткаларға бөлу.

Қауіпсіздік техниканы  және еуропалық кухняға ие  палатанын  қалашықта тұру.

Шарын  каньоны айналасымен танысу, ұзақтығы 4-5 сағат. Жергілікті флора  және  фаунамен танысу. Шарын  каньоны Алматыдан шығысқа қарай 220 км-де, Райымбек ауданында орналасқан. Алатау тауынан шыққан Шарын өзені Ілеге жақын Жалаңаш шоқысын бөледі. Кей жерлерде каньон тереңдігі 300 м-ге жетеді. Каньон ішімен күшті және тез ағынды (10-12 км-сағ) су категориялық жүруге (5-6 күрделілік) кеңдігі 35-40 метр. Негізгі Шарын каньонына басқа каньондарда ұласып жатыр, өз кезегінде көріктігі бас каньоннан кем емес.

Өзенде шомылу және дем алу. Таң атуды қабылдау және видео түсірілімге, ұзақтығы 4-8 сағат болатын Шарынға тиесілі жаңа үлкен Темірлік каньонына жорыққа көтерілу. Бұл каньон аз зерттелген және   жаңа ашылулар қатарында үлкен  қызығушылыққа ие.

Су жағасында бұталар,  туранға ағаштары, қалың шөп, осы бай өсімдік әлемінде мынадай жануарлар кездеседі: қоян, ешкілер, қосаяқтар, кекілік және  т.б.

Қазақстан тұрғындарына  арналған бір күндік Шарын каньонына  сапар ішкі  туризммен айналысатын  қалалық турфирмалар өте көп.

Іле Алатау тауларына  тау, бәлкім бұл Алматы  облысындағы  кең танымал турдың бірі,  ол «Жаңа  Нұр», «Central Asia Corporation», «МТА», Индра-тур туристік фирмасы ұсынған маршрут сипаттамасы.

Ұзақтығы: 7 күн.

Мерзімі: Маусым-Қазан.

Тур бағдарламасы:

1 күн. Аэропорттан қарсы алу.  Тіркелу.  Таңдағы қонақ үйге трансфер (теңіз деңгейінен 900 м биіктікте). Таңғы ас. Су құрамаларына жаяу бару. -7 км. Жолда ланч. Кешкі ас.  Монша.

2-күн.  Таңғы ас. БАО ға көшу. (2200м). БАО-Шымбұлаққа көшу. Жолда Ланч. Кешкі ас. Палаткаларға түнеу.

3-күн.  Таңғы ас. Шымбұлақ-Бутаковка өткелі. Жолда ланч. Қазақ үйде түнеу.

4-күн.  Таңғы ас. Бос уақыт. Ақ аулауға үйретілген құстар  мен  қызықта бағдарлама. Ат  үстінде серуендеу.  Түскі ас-ұлттық тағамдар. Фольклор концерті. Демалыс. Кешкі ас.  Қазақ  үйде түнеу.

5-күн.  Таңғы ас.  Бутаковка-Алматау турбазасы өткелі, Қатырбұлақ, шатқалына. Ланч жолда. Турбазада түнеу.

6-күн.  Таңғы ас. Алматау турбазасынан-Маралсай  шатқалы өткелі.  Жола ланч. Кешкі ас.  Паталкіде не қонақ үйде түнеу.

7-күн.  Таңғы ас.   Маралсай шатқалынан Алматыға трансфер. Қонақ үйде орналасу. Естелік алу мүмкіндігі.  Түскі ас. Қала ішімен экскурсия. Қонақ үйге  оралу. Орыс  шопшасы. Ыстық кешкі ас.  Аэропортқа  трансфер.

Тур құнына (1 кесте)  автотранспорт, қонақ үйлерде орналасу,  палаткалар, маты, ас үй құрылғылары, аспазшылар, 3 уақыттық тамақтану, ағылшынша сөйлейтін  гид, визалық қолдау, жылқышы, ат  үстінде серуен, монша.