Геэкологиялық зерттеу әдiстертері

 

 

 

 

Жоспар

 

І.  Кіріспе

ІІ . Негізгі бөлім

А. Геэкологиялық  болжау

Б. Геэкологиялық  зерттеу әдiстертері

ІІІ. Қорытынды

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    '''Геоэкология''' – жоғарғы  иерархиялық деңгейлердің биосфераға  дейін экожүйесін зерттейтін  ғылымының бір саласы. Геоэкологияны  ландшафт экологиясы деп те  атайды. Қазіргі кезде Геоэкологияның алдына қойған міндеттері: 1) ландшафтты сауықтыру, яғни табиғи ландшафтта әр түрлі аурулардың таралуы нәтижесінде болатын адамның науқастану қаупін жоюға бағытталған шараларды белгілеу; аурулардың табиғи ошақтарын зерттеу; ауру қоздырушы және таратушы түрлердің (микроорганизмдер, вирустар, т.б.) экологиясын зерттеу және оны қорғау; 2) бүлінген экожүйелерді қалпына келтіру, яғни адамның іс-әрекетінің жағымсыз зардаптарынан, ландшафттың бүлінген бөліктерін халық шаруашылығына пайдалануға қайтару, т.б. Бұл үшін бүлінген және шаруашылық айналымнан шығарып тасталған жер алқаптарын – шымтезек ) өндірілген шұңқырларды, террикондарды шахталардың жанындағы бос жыныс үйінділер) және кен байлықтарын ашық әдіспен алу кезінде пайда болған үйінділерді, шұңқырларды рекультивациялауды[мал жаю нәтижесінде пайдалануға жарамай қалған жайылымдарды, эрозияға ұшыраған топырақ жамылғысын, тозған топырақтардың құнарлылығын, антропогендік факторлар әсерінен бүлінген суқоймаларын қалпына келтіруді; бүлінген ағаштары жаппай кесілген, өртенген, т.б.) орман алқаптарына жаңадан ағаштар отырғызу.

 

Геоэкология жобалау және сараптама

– зерттеу геоэкология сараптама және маманмен баға немесе мүмкiн құрылыстың экологиялық зардаптарының (сарапшылар ) мамандарын тобымен немесе кәсiпорын, құрылымды қызмет ету какого тағы сол сияқтылар кәсiпорындардың адамдар, қоршаған ортаны, (қоршаған орта арқылы) басқа кәсiпорындарына болжалатын әсердi салыстырудың негiзiнде жақтан ықтимал орындайды. Геологиялық сараптама әдетте қосады: табиғат жағдайларының бағасын ; тағы басқа кәсiпорын адамдарды өмiр, табиғи қор кәсiпорынның әсерiн талдау шартқа ; анықтама экономикалық, экологиялық және құрылыстың әлеуметтiк тиiмдiлiгi және құрылыстың әр түрлi нұсқаларын бар нормативтiк базасы, талдаумен кәсiпорынның пайдалануы салыстырғанда. Мемлекеттiк, мекемелiк ерекшелейдi және қоғамдық геоэкология сараптама.

Әр түрлi шаруашылық шаралары және объект қоршаған ортаға әсерде даусыз-дамайсыз болады, демек және адам тiршiлiк ортаға. Онда әсердiң дәреже бағалау керек қоршаған ортаның өзгерiс пайда болатын қауiп-қатерге дәреженiң анықтауы үшiн және мүмкiн өзгерiстердi болжамды беру.

Әсер какого болжамы - болмасын аймақтық жоба үлкен мәннiң процесi ғылыми-техникалықты болып көрiнедi. Бiрiншiден, оның қоғамның хабардар болуын деңгей, оның қабiлеттiлiгi аумақтың өндiрiстiк ұйымын алдағыны болжауға бейнелеп көрсетедi. Екiншiден, бiлiм берiлген топтары, мақсатпен заңға сүйенген құралдарды пайдалану қоршаған ортаның сапасы аймақ үшiн жақсы кепiлдiк беруге дегенiне жете бола алған қысым өлшеу үшiн жақсы барометр қызмет етедi. Үшiншiден, және, болжам әйтеуiр бар заң құрал-жабдықтарын потенциалының бағасы үшiн тест болады және [3 ] нақты жағдайларда қолданылғыштық олардың.

Тiптi сараптама таныстырылған iрi жобалардың еңдерiнде әдiстемелiк жағдайлар сирек баяндалады немесе автор қабылданған ғылыми тұжырымдама. Мұндай тұжырымдаманың көп объектiлерi үшiн [2 ] геотехникалық жүйенi тұжырымдама мүмкiн шығып тұру.

Техникалық бөлiктер де, адам әдейi жасалған табиғи, және әрине, бiрақ құрылыстың қасақана емес өзгертiлген процесi және техниканың қызмет етуi де өлшемдiк бiлiм физикалық-географиялық геотехникалық жүйе -. Қорыта келгенде, геотехникалық жүйелер табиғи тұрады және техникалық структурлер. Зат, қуаттың өндiрiс технология, ағындары және ақпарат [2 ] геотехникалық системдердi бүтiндiкке себепшi болады.

Геотехникалық жүйелер заттың ортасымен айырбасталады және қуатпен. Олар әсердiң саласын құрады, ондық таралып жатқан кеңiстiк - уақытша ұйым жиi әбден ерекше беттерiнше, ал кейде және техникалық нысаннан шақырымдарды жүздiк. Басқару барлық iшкi жүйелердiң күйiн есептеу ескеруi керек, кешендердi [2 ] геотехникалық системдердi оптимизацияның қағидаты iс жүзiнде өткiзу үшiн керек әсердiң саласында соның iшiнде табиғи.

Табиғи бағаны мән процесс (процестер ) геокомплекстердiң қасиеттерiндегi болжалатын өзгерiстердi салыстыруда сол қосылады және геокомплекстердiң қасиеттерiмен - инварианты есептiк заттық - энергетикалық үлгi суреттелген ықпал ету аймақ аналог тыс.

(топырақ водтарды жел, орналасу тереңдiгiнiң жылдамдығы және тағы басқалар) геожүйелердiң күйiнiң бiр көрсеткiштерiн өзгерiс қатты формалданылған табиғи процестер, түрдiң бiрiншiсiн табиғи бағаны жүргiзу үшiн қашан қиын, орынды басқа, (өзгерiс биологиялық және ормандар, шабындықтарды ауылшаруашылық өнiмдiлiк, шабындық және) да табиғи көрсеткiштердi өзгерiспен салыстыру.. бұл (бiр табиғи сипаттамаларды баға қатысты басқа) арнаулы табиғи баға деп аталады.

Технологиялық бағалардың түрлерiн алуантүрлiк жиi, бiр белгi қандай болса даны негiзге алуға рұқсат бермегенiнде емес, сапалық көрсеткiштерiн жиi деңгейде жүзеге асырылғанында. Жобалар, жобалау адындағы кезеңде кезең ТЭО қажеттi ол, құрылысты балама нұсқалардың салыстыруын қашан өндiредi.

Ықпал ету аймақтардағы табиғат жағдайларының өзгерiстерiн экономикалық баға негативтi оқиғаларды өтемге хозяйств, өндiрiстiк қорлар, еңбек ресурстарының күйi, шығын салаларды қызмет етудi (немесе жақсартудан әсер) тiкелей зиянның есептеуi тұрды.

Мүмкiн геотехникалық системдерiн әсерiнiң зардаптарын әлеуметтiк бағасының жанында және өндiрiстерi табиғи ортасы "оңтайлы" құрастыруын қажеттiлiгi пайда болады немесе күй оны "керектi". Бағалау белгiсi - экологиялық және адамның тiршiлiктi қамтамасыз еткендiгiнiң экономикалық шарттары.

Экологиялық сараптамалардағы табиғатқа шаруашылық объектiсiн әсердiң мүмкiндiгiғана емес, объектiге табиғи ортаның әсерiн мүмкiндiк, өйткенi бұл ортаның аралығында керi байланыстардың мiнезiн анықтайды және объектiмен де ескерiлуi керек. Негiзiнен, табиғи ортаға әсер қарқындылық сол бағынышты болады, құрылымда қаншалықты толық ескерудiң сәтi түседi және қоршаған табиғи ортаға оның талабының жобаланатын объектiсiн технология. Ортаға инженерлiк - технологиялық талаптар құрылысқа шығын өлшемдерде елеулi түзетулердi жиi кiргiзедi және және тiптiнiң құрылымдарын пайдалану онының [1 ] экономикалық орындылықтарын анықтайды.

Сараптама барлық iрi қымбат бағалы жобалар бойымен әдетте өткiзедi, бойымен әсiресе табиғи ортаға елеулi негативтi әсер көрсете алған. Әдеттегiдей, сараптама жоба ерте игеру сатыларға өткiзедi, объектiлердi орналастыруда мүмкiн түзетулер қашан тағы, яғни 4 - 5 лет жобаның бекiтуiне дейiн шамамен. Ерекше күрделi жағдайлардағы бұл мерзiмдерi ұзарта алады. Жанама шамаланған зардаптар да, түзулер де бұл реттерде ескередi, [1 ] ортаның қорғауын жоспарда негiзiнен.

Сараптама бойымен жұмыста болады: түгендеу және объектiсi әртүрлi таратып салып қоюға жоспарлайтын ; ортасына объектiлерiн орналастыруын әсерiн бағасын ; әсер бұл мүмкiн қарсы реакциясын бағасын ; [1 ] орналастырудың жобасы бойымен сараптама қорытынды аумақты қазiргi күйдiң сипаттамасын.

Объектiнiң орналастыруын аумақтың сипаттамасы, ал өзара байланысты табиғи құрамдас бөлiктердi кешен бойымен сосын және [1 ] шаруашылықтың салаларын тiркеске, солай сияқты сараптаманың келесi кезеңдерiн ұстау, вначале компонента бойынша өткiзедi және сала арналған.

Байланысты түрiндегi түр негiзiнен анықталатын жоба және орналасатын құрылым, қаралатын аумақты сипаттаманың ауқымдарымен бiрнеше айырбастауы керек. Табиғи ортасының құрамдас бөлiктерi қазiргi күйi туралы ақпарат жағдайы жұртқа белгiлi сипаттама олардың болады және [1 ] өнеркәсiптiк объектiнi орналастыруға дейiн бағасын.

Табиғи ортаға жобаның шамаланған әсерiн баға, жоспарлаудың бiр бөлiгi бола тұра, техникалық, экономикалық бiр мезгiлде жасалады және әлеуметтiк жоба бөлiмдерiмен. Табиғи ортаның күйi, әсерiн бағасы туралы бастапқы мәлiметтерлерге сүйене болжам оны жобаның жүзеге асыруын шартта болады және ол бас тартуда. Бұл ретте үлкен аумақ болуы керек көз алдында экспертi, қарағанда [1 ] құрылыс ошағының шамаланған ауданы.

Табиғи ортаға әсер сарапшы бағаларындағы түр, қарқындылық бұрын барлығы ескеру керек және әсердiң аймақтық шектерi. Табиғатқа әсердiң түрлерiмен алу бола алады және заттың қайта бөлуi және жасанды веществтердi табиғатқа қуат, ендiру және қуат, сонымен бiрге өзiндiк, бiрақ үлкен шоғырлануларда, техникалық құрылымдарды жасау. Әсердiң пiшiнi аймақтық жоспарда тұрпайы, нүктелiк - ошақ, сызықты - торлық бола алады. Бұл объектiлер қоршаған табиғи ортаға айлап-жылдап әрекет жасай алады немесе қысқа мерзiмдi, үнемi немесе эпизодически [1 ] тағы сол сияқтылар.

Әсер қарқындылық түрiндегi негiзiнен бағынышты болады, қуат және әсер ететiн көздiң технологиялық ерекшелiктерi. Табиғи ортаға әсердiң күшiнiң позицияларымен сарапшы бағаларына соңғы, iрi өнеркәсiптiк объектiлердi құрылыстың желiнiң жасауының жобаларын әдетте жатады, әсiресе қара және түстi металлургия, мұнай химия, сонымен бiрге iрi водохранилищтар және әсiресе ашылған тәсiлдiң пайдалы қазбалар өндiру құрғатқыш каналдардың және суландыру жүйе көлiк магистральдары, рекреация аймақтарын ұйым көмегiмен табиғи ортаға әсердiң мәндiлiгiмен анықталатын параметр әсердiң көрсеткiшi тағы сол сияқтылар -. Ортаға әсердiң көрсеткiштерiн таңдау - [1 ] сараптаманың ең жауапты кезеңдерiнiң бiрi.

Табиғи ортаның өзгерiстерiн талдау недәуiр мөлшерде болжауға арқаланады, өйткенi бағаларды бұл түрлер жобаның жүзеге асыруына дейiн өткiзедi. Табиғи ортаның өзгерiсiн талдау мiнездiң анықтамасынан басталады және табиғи құрамдас бөлiктердi өзгерiстiң үрдiстерi және әсердiң көзiнiң аралығында кешендер, байланыс және табиғи ортада өзгерiс ұзақтықтың анықтамасынан және өзгерiстердiң географиялық граництары. Бұл ретте мiнез бойымен айыратын табиғи ортаға әсердiң саласын ерекшелейдi және табиғи құрамдас бөлiктердiң бұзуларын күш және кешендер. Шамаланған кеңiстiк - уақытша өзгерiстердi осы аймақтың жер бедерiн құрылымда туралы материал талдай, екi мүмкiн нұсқалар ескеру керек: жер бедердiң құрылымын өзгерту өзгерiссiз және [1 ] табиғи кешендердi түрге келтiрумен.

Өзгерiстерiн баға әлеуметтiк-экономикалық ресурстарын күйiн салыстыруын жобасын жүзеге асыруынан кейiн негiзiнен ескередi және нормативтерiне ортаның ластануы өлшеуi қатысты және түпкi күй олардың.

Табиғи ортаның өзгерiстерi қорыта келгенде, талдаудың нәтижесiнде орнатылған болуы керек : себеп өзгерiстердi аудан, және фон, базаданғы аудан өзгертiлген ауытқуларының өлшемдерi жылдамдық немесе есептеу, өзгерiстердi қайтымсыздықтың дәрежесi бастапқы нүкте. Бұл болжам мәлiметтерлер бәрi әр түрлi уақытша деңгейлерге жоба сараптама үшiн қажеттi, бiрнеше нұсқалар бойымен жобаланатын құрылымды әсерде және оның әсерi тыс. Мысалы, уақытша операциялық бiрлiктер құрылыстың басына көрсететiн өзгерiс, кезеңге жоспарлана алады және оны аяқтағаннан соң, сонымен бiрге жиырма, отыз, қырық леттер арқылы ) және [1 ] әр түрлi табиғи параметрлердi мүмкiн уақытта өзгерулердi талдаудың қорытындысы сияқты алған есеп айырысу.

Жобаларын көпшiлiгiнiң экологиялық сараптамаларын жұртқа белгiлi әдiстемелiк негiзiн қазiргi уақытта және ең жақын келешегiне табиғатына жасанды әсерiн тоқтатылуы нақтылық туралы ережесiн құрайды және шарттарындағын мүмкiн еместiгi тiптi табиғи ортасын ластануын толық сақтап қалуы қалдығы аз технологиясы және жартылай азғындау оны. Әзiрше сондықтан [2 ] геотехникалық системдердi геоэкология қағида жобалауының әзiрлеуi қажеттi.

Жөн-жоба, бағдарлайтын жобалық ұйымдар, табиғи қорлар, сақтау ең тиiмдi пайдаланумен қамтамасыз етуге танылған әрекетте жобалаушы геоэкология қағидаттар - және ортаның қоршаған адамын свойств әсемдеу. Жобалаушыларды экологиялық құзырды жобалаудың геоэкология нормдары ғана сәйкестiк шартында қазiргi ғылыми деңгей эколог өткiзу мүмкiн - [2 ] географиялық сараптамалар.

Мысалы, сараптамада аймақтық тәсiл нақты объектiлердiң шектерiндегiғана емес, провинция тобы фон олардың қоршаған шеңберiнде физикалық-географиялық және әкiмшiлiк аудандар да аумақтың жергiлiктi табиғи, әлеуметтiк, экономикалық ерекшелiктерiн есептеу бұрын барлығы түсiнедi. Жергiлiктi шарттарды жағдайдың бөлiндiсiмен [2 ] аймақтық шығып тұрған көрiнiс тәсiлiн пайдалануда ескерiледi.

Болжамның объектiлерiмен жөнсiз жүйелерде (шалағай және ыза сулармен, әуе массалармен) көлбеу ағын интегралданған геокомплекстер шығып тұрады. Геожүйелердiң орнықтылығын мәселе [2 ] сыртқы әсерге көрiнiс болжауында бiр мезгiлде ұйғарылады.

Геожүйелердiң кеңiстiк - уақытша көрсеткiштердiң өзгергiштiгiнi заңдылығы және процестердi (асинхрондылық ) iлеспелiк географиялық болжауды қатар задач шешiмi үшiн қажеттi ақпарат базалар болады және жүргiзу эколог - географиялық сараптамалар, [2 ] аймақтық өлшемдiктiң геотехникалық системдерiнiң жобалары үшiн әсiресе.

Сараптаманың маңызды сұрағы - геожүйелердiң құрамдас бөлiктердiң әрқайсыларының аумалы мәндердi анықтауы жеке, кеңiстiк - уақытша экстремалды сипаттамалар және жасанды әсерлердiң барынша ықтимал нормдары. Бұл ретте геохимиялық үйлесiмдiлiк (техногендi ) жасанды орнатуға керек және [2 ] зат табиғи ағындар.

Әдiстемелiк тәсiлдердi таңдау және жоба сараптамаға әдiстерiмен жобаланатын объектiлердi түрмен едәуiр дәрежеде анықталады немесе [2 ] аумақтың экологпен қатар - географиялық шарттарының шаруашылық - қоғамдық шараларын мiнезбен.

Сарапшы бағаларының позицияларымен, жобаларды үш тап: табиғатты қорғауына ; қоршаған орта жақсы өте құрастыр табиғи ортаны қорғау емес функцияларын жоба тiкелей бағытталған табиғи ортаны қорғау тағайындауының жоба ерекшелеу мүмкiн функционалдық тағайындау бойымен бұрын барлығы және немесе жарамсызы жақ ; [2 ] табиғи ортаның күй нашарлататын жобалар.

Сараптама табиғи ортасына әсерi олардың қолайлылығы iрi жобалары бәрi көздiң нүктесiмен әдетте өтедi және ресурс оны. Жоба сараптаманың жанында барлық дерлiк вод, ауа, почв, ауылшаруашылық жерлердi алудың өлшемдерi халықтың денсаулығына зиянның мүмкiндiгiне назар ластану арқылы бұрын барлығы айналдырады және су ресурстар, сонымен бiрге әсер ету алысырақ табиғи және зардап әлеуметтiк-экономикалық жобаның жүзеге асыруында. Дегенмен түрiндегi жобаланатын шаруашылық шарасы байланысты сараптаманың мазмұны басты зерттеу нысананы ерекшелейдi. Керек барлық жобаларда әсердiң басты көздерi, өлшемдi тапсын және табиғи кешендердi өзгерiстiң шегi және көбiнесе оларға [1 ] ықылас қою.