Өсиеттерді куәландыру

Жоспар

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

1. Өсиеттерді куәландыру

2. Сенімхаттар мен өсиеттерді куәландыру құқығы бар тұлғалар

3. Нотриустардың міндеттері

III. Қорытынды

IV. Пайдаланылған  әдебиеттер тізімі

                                                                Кіріспе 

   Нотариус Қазақстан Республикасының заң талартарына сәйкес іс әрекет қабілеті азаматтар жасаған және олардың өздері натариусқа табыс еткен өсиеттерді куәландырады. Мұндай ағдайда мән берілмейді. Бірнеше тұлғалар атынан, не өкілдер арқылы өсиеттерді куәландыруға жол берілмейі. (нотариат туралы заңның 56 б 1 тармағы). Өсиет қалдырушының өз қолымен жазылуға не оның қарастырудың орны, күні, уақыты көрсетіле отырып, өсиет қалдырушының өз қолы қойылуға тиіс. Натариус өсиет қалдырушының сөзіне өсиетті жазып алған және оған қолы қойылған кезде өсиетке қол қойатын куәгерде қатысуға тиіс. Өсиет қалдырушынң тілегі бойынша нотариус оның мазмұнымен таныспай-ақ құпия өсиетті куәландыру мүмкін. Егер өсиет қалдырушы дене кемістіктеріне, науқастығына немесе сауатсыздығына байланысты өсиетті және өзі оқи алмайтын жағдайда болса, ол үшін куә жария етеді. Бұл туралы өсиет қалдырушының жеке өсиетті оқи алмауының себебі көрсетілген, куәландырылған жазбаға дейінгі өсиет мәтініне тиісті жазу жазылады.

«Нотариат туралы» заңның 1 бабы консулдық қызмет атқаратын және жергілікті атқарушы органның лауазымды адамдардан басқа нотариаттық іс - әрекеттер жасауға өзге тұлғаларға құқық береді. Оларға тек қана екі біржақты мәмілелерді, яғни сенімхаттарды және өсиеттерді куәландыруға құқығы бар лауазымды адамдар жатады. Нотариус жоқ жерде, мекемелерде немесе денсаулық жағдайына не өзге себептерге байланысты нотариусқа жүгіну мүмкіндігі шектеулі тұлғалардың мүліктік құқықтарын орындауды жүзеге асыру қажеттілігі анықталған жағдайларда заңмен көзделген шектеулі лауазымды тұлғаларға мұндай құқық беріледі. Мұндай лауазымды тұлғалардың тізімі Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 1052 бабында және «Нотариат туралы» заңның 37 бабында белгіленген.  
Нотариаттық куәландырылған құжаттарға мыналар теңестiрiледi:  
- ауруханаларда, санаторийлерде, өзге де емдеу-алдын алу мекемелерiнде емделiп жатқан, сондай-ақ қарттар мен мүгедектер үйлерiнде тұрып жатқан азаматтардың, осы ауруханалардың, санаторийлердiң, өзге де емдеу-алдын алу мекемелерiнiң бас және кезекшi дәрiгерлерi, сондай-ақ қарттар мен мүгедектер үйлерiнiң директорлары, бас дәрiгерлерi куәландырған өсиеттерi;  
- госпитальдарда, санаторийлерде және басқа да әскери-емдеу мекемелерiнде емделiп жатқан әскери қызметшiлер мен басқа адамдардың осы госпитальдардың, санаторийлер мен басқа да әскери-емдеу мекемелерiнiң бастықтары, олардың медициналық жағынан орынбасарлары, аға және кезекшi дәрiгерлерi куәландырған өсиеттерi мен сенiмхаттары;  
- әскери қызметшiлердiң, ал нотариустары мен нотариаттық iс-әрекеттер жасауға уәкiлеттi лауазымды адамдары жоқ әскери бөлiмдердiң, құрамалардың, мекемелердiң, әскери-оқу орындарының орналасқан пункттерiнде, сондай-ақ жұмысшылар мен қызметшiлердiң, олардың отбасы мүшелерiнiң және әскери қызметшiлердiң отбасы мүшелерiнiң осы бөлiмдер, құрамалар, мекемелер мен орындардың командирлерi (бастықтары) куәландырған өсиеттерi мен сенiмхаттары;  
- бас бостандығынан айыру орындарындағы адамдардың бас бостандығынан айыру орындарының бастықтары куәландырған өсиеттерi мен сенiмхаттары;  
- жүзу кезiнде Қазақстан Республикасының туы астында жүзiп жүрген теңiз мекемелерiнде немесе iшкi суларда жүзiп жүрген кемелердегi азаматтардың осы кемелердiң капитандары куәландырған өсиеттерi;  
- барлау және басқа да экспедицияларда жүрген азаматтардың осы экспедициялардың бастықтары куәландырған өсиеттерi;  
- халықты әлеуметтiк қорғау мекемелерiнде тұрып жатқан кәмелетке толған жастағы iс-әрекет қабiлетi бар азаматтардың осы мекемелердiң немесе халықты әлеуметтiк қорғаудың тиiстi органының басшысы куәландырған сенiмхаттары.  
Аталған лауазымды адамдар өсиеттi куәландырған күннен бастап он күн iшiнде, ал егер бұл дәлелдi себептермен мүмкiн болмаса, мұндай мүмкiндiк пайда болысымен куәландырған өсиеттiң бiр данасын өсиет қалдырушының тұрғылықты жерiндегi нотариусқа сақтауға дереу беруге мiндеттi. Егер өсиет қалдырушының Қазақстан Республикасында тұрақты тұрғылықты жерi болмаса немесе оның тұратын жерi белгiсiз болса, өсиет Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлейтiн нотариусқа жiберiледi. Нотариус сақтауға келiп түскен өсиеттi тексеруге және оның заңға сәйкес келмейтiндiгi анықталған жағдайда, тиiстi дәрежеде ресiмдеу үшiн өсиет қалдырушыға және өсиеттi куәландырған лауазымды адамға бұл туралы хабарлауға мiндеттi. Куәландырған өсиеттердiң уақтылы берiлмеуi салдарынан мұрагерге (мұрагерлерге) келтiрiлген шығын үшiн лауазымды адам Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.  
Аталған лауазымды тұлғалар өсиеттерді және сенімхаттарды куәландыру кезінде қазіргі уақытта «Нотариат туралы» заңды, Нотариалдық іс әрекеттерді жүргізудің тәртібі туралы нұсқаулықты және нотариалдық іс жүргізу туралы нұсқаулықты басшылыққа алады, өйткені 1998 жылы Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігімен бекітілген мұндай лауазымды тұлғаларға арналған арнайы нұсқаулық, 2004 жылы 4 қарашада күшін жойды деп танылды.  
Нотариалды қызметтер өтелетін негізде көрсетілгендіктен аталған лауазымды тұлғалар Салық кодексінің 90 тарауына сәйкес, кейбір тұлғалар категориясына көзделген жеңілдіктерді сақтай отырып, мемлекеттік бажды алу керек.  
Қазақстан Республикасында мемлекеттік және жеке нотариус өкілеттігіне «Нотариат туралы» заңның 34 бабында көзделген мынандай нотариаттық іс - әрекеттер кіреді: мәмiлелердi куәландырады; шаруашылық серiктестiктерiнiң құрылтай құжаттарын куәландырады; мұраға сенiмгерлiк басқарушыны тағайындайды; мұраға құқық туралы куәлiктер бередi; ерлi-зайыптылардың және ортақ бiрлескен меншiк құқығындағы мүлкi бар өзге адамдардың ортақ мүлiктегi үлеске меншiк құқығы туралы куәлiктер бередi; мүлiктi иелiктен алуға тыйым салады және салынған тыйымды алып тастайды; құжаттардың көшiрмелерi мен олардан алынған үзiндiлердiң дұрыстығын куәландырады; құжаттарға қойылған қолдың түпнұсқалығын куәландырады; құжаттардың бiр тiлден екiншi тiлге дұрыс аударылғанын куәландырады; азаматтың тiрi екендiгi фактiсiн куәландырады; азаматтың белгiлi бiр жерде болу фактiсiн куәландырады; құжаттардың берiлген уақытын куәландырады; жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн басқа жеке және заңды тұлғаларға бередi; ақшаны депозитке қабылдайды; вексель наразылықтарын жасайды; сақтауға құжаттар және бағалы қағаздар қабылдайды; теңiз наразылықтарын жасайды; дәлелдемелердi қамтамасыз етедi.  
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде нотариус жасайтын өзге де нотариаттық iс-әрекеттер көзделуi мүмкiн. 15 тармақша нотариустың атқару жазбаларын жасауын көздеген және ол 29 наурыз 2000 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің бұл тармақшаның конституцияға сәйкес еместігін тану жөнінде қаулысымен алынып тасталды.  
Елдi мекенде нотариус болмаған жағдайда аудандық маңызы бар қаланың, кенттiң, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтiң әкiмi аппаратының нотариаттық iс-әрекеттердi жасауға уәкiлеттi лауазымды тұлғалары мынадай нотариаттық iс-әрекеттер жасайдСенім хаттар мен өсиеттерді куәландыру құқығы бар тұлғалар  
 
«Нотариат туралы» заңның 1 бабы консулдық қызмет атқаратын және жергілікті атқарушы органның лауазымды адамдардан басқа нотариаттық іс - әрекеттер жасауға өзге тұлғаларға құқық береді. Оларға тек қана екі біржақты мәмілелерді, яғни сенімхаттарды және өсиеттерді куәландыруға құқығы бар лауазымды адамдар жатады. Нотариус жоқ жерде, мекемелерде немесе денсаулық жағдайына не өзге себептерге байланысты нотариусқа жүгіну мүмкіндігі шектеулі тұлғалардың мүліктік құқықтарын орындауды жүзеге асыру қажеттілігі анықталған жағдайларда заңмен көзделген шектеулі лауазымды тұлғаларға мұндай құқық беріледі. Мұндай лауазымды тұлғалардың тізімі Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексінің 1052 бабында және «Нотариат туралы» заңның 37 бабында белгіленген.  
Нотариаттық куәландырылған құжаттарға мыналар теңестiрiледi:  
- ауруханаларда, санаторийлерде, өзге де емдеу-алдын алу мекемелерiнде емделiп жатқан, сондай-ақ қарттар мен мүгедектер үйлерiнде тұрып жатқан азаматтардың, осы ауруханалардың, санаторийлердiң, өзге де емдеу-алдын алу мекемелерiнiң бас және кезекшi дәрiгерлерi, сондай-ақ қарттар мен мүгедектер үйлерiнiң директорлары, бас дәрiгерлерi куәландырған өсиеттерi;  
- госпитальдарда, санаторийлерде және басқа да әскери-емдеу мекемелерiнде емделiп жатқан әскери қызметшiлер мен басқа адамдардың осы госпитальдардың, санаторийлер мен басқа да әскери-емдеу мекемелерiнiң бастықтары, олардың медициналық жағынан орынбасарлары, аға және кезекшi дәрiгерлерi куәландырған өсиеттерi мен сенiмхаттары;  
- әскери қызметшiлердiң, ал нотариустары мен нотариаттық iс-әрекеттер жасауға уәкiлеттi лауазымды адамдары жоқ әскери бөлiмдердiң, құрамалардың, мекемелердiң, әскери-оқу орындарының орналасқан пункттерiнде, сондай-ақ жұмысшылар мен қызметшiлердiң, олардың отбасы мүшелерiнiң және әскери қызметшiлердiң отбасы мүшелерiнiң осы бөлiмдер, құрамалар, мекемелер мен орындардың командирлерi (бастықтары) куәландырған өсиеттерi мен сенiмхаттары;  
- бас бостандығынан айыру орындарындағы адамдардың бас бостандығынан айыру орындарының бастықтары куәландырған өсиеттерi мен сенiмхаттары;  
- жүзу кезiнде Қазақстан Республикасының туы астында жүзiп жүрген теңiз мекемелерiнде немесе iшкi суларда жүзiп жүрген кемелердегi азаматтардың осы кемелердiң капитандары куәландырған өсиеттерi;  
- барлау және басқа да экспедицияларда жүрген азаматтардың осы экспедициялардың бастықтары куәландырған өсиеттерi;  
- халықты әлеуметтiк қорғау мекемелерiнде тұрып жатқан кәмелетке толған жастағы iс-әрекет қабiлетi бар азаматтардың осы мекемелердiң немесе халықты әлеуметтiк қорғаудың тиiстi органының басшысы куәландырған сенiмхаттары.  
Аталған лауазымды адамдар өсиеттi куәландырған күннен бастап он күн iшiнде, ал егер бұл дәлелдi себептермен мүмкiн болмаса, мұндай мүмкiндiк пайда болысымен куәландырған өсиеттiң бiр данасын өсиет қалдырушының тұрғылықты жерiндегi нотариусқа сақтауға дереу беруге мiндеттi. Егер өсиет қалдырушының Қазақстан Республикасында тұрақты тұрғылықты жерi болмаса немесе оның тұратын жерi белгiсiз болса, өсиет Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлейтiн нотариусқа жiберiледi. Нотариус сақтауға келiп түскен өсиеттi тексеруге және оның заңға сәйкес келмейтiндiгi анықталған жағдайда, тиiстi дәрежеде ресiмдеу үшiн өсиет қалдырушыға және өсиеттi куәландырған лауазымды адамға бұл туралы хабарлауға мiндеттi. Куәландырған өсиеттердiң уақтылы берiлмеуi салдарынан мұрагерге (мұрагерлерге) келтiрiлген шығын үшiн лауазымды адам Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.  
Аталған лауазымды тұлғалар өсиеттерді және сенімхаттарды куәландыру кезінде қазіргі уақытта «Нотариат туралы» заңды, Нотариалдық іс әрекеттерді жүргізудің тәртібі туралы нұсқаулықты және нотариалдық іс жүргізу туралы нұсқаулықты басшылыққа алады, өйткені 1998 жылы Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігімен бекітілген мұндай лауазымды тұлғаларға арналған арнайы нұсқаулық, 2004 жылы 4 қарашада күшін жойды деп танылды.  
Нотариалды қызметтер өтелетін негізде көрсетілгендіктен аталған лауазымды тұлғалар Салық кодексінің 90 тарауына сәйкес, кейбір тұлғалар категориясына көзделген жеңілдіктерді сақтай отырып, мемлекеттік бажды алу керек.  
Қазақстан Республикасында мемлекеттік және жеке нотариус өкілеттігіне «Нотариат туралы» заңның 34 бабында көзделген мынандай нотариаттық іс - әрекеттер кіреді: мәмiлелердi куәландырады; шаруашылық серiктестiктерiнiң құрылтай құжаттарын куәландырады; мұраға сенiмгерлiк басқарушыны тағайындайды; мұраға құқық туралы куәлiктер бередi; ерлi-зайыптылардың және ортақ бiрлескен меншiк құқығындағы мүлкi бар өзге адамдардың ортақ мүлiктегi үлеске меншiк құқығы туралы куәлiктер бередi; мүлiктi иелiктен алуға тыйым салады және салынған тыйымды алып тастайды; құжаттардың көшiрмелерi мен олардан алынған үзiндiлердiң дұрыстығын куәландырады; құжаттарға қойылған қолдың түпнұсқалығын куәландырады; құжаттардың бiр тiлден екiншi тiлге дұрыс аударылғанын куәландырады; азаматтың тiрi екендiгi фактiсiн куәландырады; азаматтың белгiлi бiр жерде болу фактiсiн куәландырады; құжаттардың берiлген уақытын куәландырады; жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн басқа жеке және заңды тұлғаларға бередi; ақшаны депозитке қабылдайды; вексель наразылықтарын жасайды; сақтауға құжаттар және бағалы қағаздар қабылдайды; теңiз наразылықтарын жасайды; дәлелдемелердi қамтамасыз етедi.  
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде нотариус жасайтын өзге де нотариаттық iс-әрекеттер көзделуi мүмкiн. 15 тармақша нотариустың атқару жазбаларын жасауын көздеген және ол 29 наурыз 2000 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің бұл тармақшаның конституцияға сәйкес еместігін тану жөнінде қаулысымен алынып тасталды.  
Елдi мекенде нотариус болмаған жағдайда аудандық маңызы бар қаланың, кенттiң, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтiң әкiмi аппаратының нотариаттық iс-әрекеттердi жасауға уәкiлеттi лауазымды тұлғалары мынада

 Қорытынды

Рефератымды қорытындылай келе өсиет заңды тұлғалардың немесе мемлекет пайдасына жасалуы мүмкін. Өсиет қалдырудың мақсаты артындағы ұрпағына, жақын туыстарына өзі өмір сүрген кезінде жинаған барлық мүліктерін бөліп беру болып табылады. Егер көрсеткен өсиетті мұра алғанға дейін қайтыс болатын немесе оны қабылдамайтын не одан бас тартатын немесе лайықсыз мұагер ретінде мұрагер шеттетілетін жағдайда, және мұрагердің мұра қалдырушының құқық шарттары орындалмаған жағдайда өсиет қалдырушы басқа мұрагерді тағайындауы мүмкін.