Oila jamiyatning buguni va kelajagi negizidir

 

 

 

 

 

             Oila jamiyatning buguni  va kelajagi negizidir.

 

Bajardi:.

Tekshirdi:___________

 

*Oila va jamiyati.

*Oila davlat muhofazasida.

*Nikoh tuzish.

*Er-xotinlarning huquq va majburiyatlari.

*farzandlarning huquqlari.

Mavzu ustida ishlash: *oilaning jamiyat va jamiyatning oilaga          nisbatan asosiy huquqlari va majburiyatlari haqida; *nokaoh shartlari haqida; *er-xotinlarning huquq va majburiyatlari                                      haqida; *farzandlarning huquqlari haqida bilib olasiz

Jamiyatda oilaning roli shunchalik ahamiyatiki, u odatli tarzda har qanday jamiyatning negizi sifatida kõrib chiqiladi. Chunki oila ijtimoiy hayotning alohida sohasini õzida mujassam etgan bõlib, unda kelajakda jamiyatda yashashdi va davlatning fuqorosiga aylanishi kerak bõlib va shaxsning dunyoga kelishi, oyoqqa turishi va shakkllanishi jarayonlari kechadi.

Jamiyatning ahvoli ham, õz navbatida, inson oilada qanday tarbiya olganligiga, bu dargohdan qanday ma’naviy e’tiqodni qalbiga singdra bilganligiga, shaxs oilada kamol topishi zarur shart-sharoitlar qanchalik maqbul ekanligiga boğliq bõladi.

Oilaviy munosabatlar sohasidagi konstitutsiyaviy prinsiplar jumlasiga quyidagilar kiradi:

*ayollar va erkaklar huquqlarining tengligi;

*nikoh erkinligi;

*nikohlar shaxslarning teng huquqlagi

*ota-onalarning kelib chiqishi va fuqorilar mavqeidan qat’i nazar qonun oldida farzandlar huquqlarining tengligi;

*yetim bolalar va ota-ona vasiyrigidan mahrum bõlgan bolalar parvarishi, tarbiyalanishi va ta’lim olishining kafolatganligi;

*onalar va bolalar muhofazasi.

 

 

Davlatimizda oila, onalik va bolalikning konisititutsiyaviy muhozafasi inson huquqlari bõyicha xalqaro hujjatlarga mos keladi.

Qonunlar bilan ona va bola manfaatlarining muhofazasi ta’minlanadi.

Oila  muhofazasi  davlatda  turli    qonunlarni qabul qilish, shuningdek, jamoat jamğarmalari va tashkilotlari tomonidan ma’naviy va moddiy qõllab quvvatlash tariqasida amalga oshiriladi. Binobarin, mustaqillik yillarida respublikada “Bolalar jamğarmasi”,    “ Mahalla ”,    “ Ekosan ”,   “ Qizil   yarim   oy   jamiyati ” singari   kõp bolali   vakam   ta’minlangan  oilalarga, bolalar, yolğiz qariyalarga va hokozolarga imkoni  boricha  madad  berayotgan     jamoat  jamğarmalari  tashkil  qilindi.

 Õzbekistoan Respublikasi Prezudentining farmoniga  binoan   mamlakatda  ” Soğlom  avlod uchun ” ordeni ta’sir atildi. Onalikva bolalikni muhofaza qilishda, soğlom avlod kamol topishi uchun moddiy shart-sharoitlar va ma’naviy muhitni ta’minlashdaalohida hizmat kõrsatgan shaxslar “Soğlm avlod uchun” ordeni bilan taqdirlanadilar.

 

 

 

Konisititutsiyaga muvofiq davlat quyidagi majburiyatlarni õz zimmasiga oladi:

*oilani muhofaza qilish;

*yetim bolalar ota-ona vasiyligidan mahrum bõlgan bollar parvarishi, tarbiyalanishi va ta’lim olishini ta’minlash.

*yetim bolalar va ota-ona vasiyligidan mahrum bõlgan bolalarga nisbatan xayriya faoliyatni rağbatlantirish.

Qonun belgilaydi:

Ota-onalar õz farzandlarini voyaga yetganlariga qadar boqish va tarbiyalashga majbudirlar. Õzbekiston Respublikamizning Konisititutsiyasi 64-modda

Nikoh tuzish uchun kuyov va kelonning ixtiyoriy roziligi zarur, shuningdek, ular muayyan yoshga tõlgan bõlishi shart (qizlar-17 yoshdan, yigitlar-18 yoshdan).

Ixtiyoriy rozilik nikoh tuzish masalasi hal etilyotganda uchinchi shahslarning tazyiqi bõlmaslgi kerakligini anglatadi. Uchinchi shahslar, shu jumladan, ota-onalar tomonidan nikohlanishga tõsqinlik jinoiy jazolanadigan harakatga aylanishi mumkun. Qarindosh-uruğlar maslahatlar berishlari, nikoh tõyiga tayyorlanishga yordam kõrsatishlari, moddiyva ma’naviy jihatdan qõllab-quvatlashlari mumkin.

Muqaddam qayt etilgan nikoh, nikoh tuzish taqiqlanishi shartlaridan biri hisoblanadi.

Qonunga mufoviq soğlom va ruhiy kasal yoki aqlan zaif kishi õrtasidagi hamda qarindosh-uruğlar õrtasidagi nikohlar haqiqiy emas deb hisoblanadi.

Er-horilar shuningdek õzlarining voyaga yetmagan bolalar tarbiyasi uchun, ularning ishlari va qilmishlari uchun javobgar bõladilar.

Õz navbatida farzandlar ham õz ota-onalari haqida ğamxõrlik qilishlari, ularga yordam berishlari, qõllab-quvatlashlari lozim. Baloğat yoshiga qadar bu majburiyat ma’naviy tavsifida bõlib, ular 18 yoshga tõlganlaridan keyin esa yuridik kuch kasb etadi. 

Voyaga yetgan, mehnatgalayoqatli farzandlar õz ota-onalari huquqida ğamxõrlik qilishga majburdirlar.

Farzandlarining huquqlari “Bola huquqlari tõğrisidagi Konvensiya” (1989-yil) kabi nufuzli xalqaro hujjatda mustahkamlab qõyilgan. Unga muvofiq inson tuğulganidan to 18 yoshga qadar bola hisoblanadi va quyidagilarga haqlidir:

* yashashga, aqlan va jismonan rivojlanishga;

* ismi va fuqoroligi bõlishiga;

* oila tarbiyalanishga;

* fikt, vijdon va diniy e’tiqod erkinligiga;

* ta’lim olishga

* zõrovonliksiz hayotga;

* shaxsiy qadar-qimmati hurmat qilishiga va boshqalar.