Паскаль тілінің жалпы операторлары

Циклдің бұл түріне қайталану  саны белгісіз. Бірақ әрекет орындалу үшін алдын ала берілген қандай да бір шарт тексеріліп барып, орындалатын әрекеттер жиыны жатады. Мысалы: Сіз сорпа ішуге дайындалдыңыз. Тарелкадағы сорпаны толығымен ішіп тауысу үшін қасықпен неше рет көсеп алу керек екені бізге алдын ала белгісіз. Ал егер тарелка бастапқыда бос болса, сіз тарелкадан қасықпен сорпа алр ма едіңіз? Әрине жоқ, ол мүмкін емес. Осыдан циклдің бұл түріне мынадай қызықты тұжырым жасауға болады.Ол нөл рет орындалады.

В) Соңғы шарт циклі.

Циклдің бұл түріне қайталану саны белгісіз, бірақ алдыңғы циклден айырмашылығы, одан әрекет орындалмас бұрын алдын ала шарт тексерілетін болса, ал мұнда әрекет орындалғанна кейін шарт тексеріледі де әрекетті қайталауға береді.

Соңғы шарт циклінің орындалуын айқындау үшін, өлшемдері көздерінен үлкен болатын жұмсақ шарлар салынған електі көз алдымызға елестетейік. Егер шарларды секіртетін болсақ, соғылу нәтижесінде олардың өлшемдері кішірейе береді делік. Осы әрекет қашан шарлардың өлшемдері електің көзінен өтетін болғанша қайталанып орындала береді. Яғни, шардың диаметрі електің көзінің өлшемдеріне сәйкес болғанша шарт орындалады.  
Алғы шарт циклінің соңғы шарт циклінен айырмашылығы циклдің бірнеше түрінде әрекет ШАРТ=АҚИҚАТ да орындалады. Ал екінші түрінде ШАРТ =АҚИҚАТ болғанда цикл әрекет жұмысын тоқтатады.  

Қорытынды

      Қазіргі заманда адам көп істі компьютерді пайдалану арқылы атқарады. Кез келген міндетті орындау алгоритмнің болуын, яғни нәтиже алуға жететін әрекеттердің алдын ала жазылып қоюын қажет етеді. Алгоритм әрекеттердің негізінде программа түзіледі, яғни есеп шешуінің алгоритмі оны компьютердің көмегімен есепті шешу процесінің мәні алгоритмді құру екені көрінеді. Алгоритмдік алдын ала жазбаларды құрастыру процесі алгоритмдеу деп аталады.

      Қазіргі  қоғам өміріндегі алгоритмдеудің  ролі оның техникалық аспекті-лерімен ғана айқындалмайды. Алгоритмдік қатынас адамдардың күнделікті өмірінен, олардың   әдеттегі   жұмысынан   айыр ғысыз . Алгоритм  туралы қысқаша оқып, есепті алгоритм тілінде орындап үйрендік. Алгоритм түрле-ріне  - cызықтық, тармақталу, қайталану, - қысқаша түсінік бердік.

    Кез келген  ғылым саласы белгілі бір мақсатты  көздей отырып, сол бағытта жұмыс  істейді, жетіледі өркендейді.Ал  көздеген мақсатқа жету үшін  көптеген іс тәжірибелер жүргізіліп, зерттеулер жасалып және оларға  ғылым негізделе отырып, түрлі  әдістер мен тәсілдер ойлап тауып, нәтижесінде солардың тиімділері ғана практикаға енгізіледі. Қазіргі заманда адам көп істі компьютерді пайдалану арқылы атқарады. Кез келген міндетті орындау алгоритмнің болуын, яғни нәтиже алуға жеткіетін әрекеттердің алдын ала жазылып қоюын қажет етеді. Алгоритмдік әрекеттердің негізінде программа түзіледі, яғни есеп шешуінің алгоритмі оны компьютердің көмегімен есепті шешу процесінің мәні алгоритмді құру екені көрінеді.

Қолданылған әдебиеттер:

1. “Turbo Pascal” Ж.Қ.Масанов, Б.А.Бельгибаев 
А.С.Бижанова, Қ.Қ.Мақұлов

2. Паскаль тіліндегі программалау  негіздері.  
А.Б.Дәулетқұлов, С.С.Алғазы

3. “Алгоритмы и программы на  языке Turbo Pascal''  
Ю.Федоренко

4. “Алгоритмдеу және программалау  негіздерін оқыту”  
Б.Д.Сыдықов

5. “Паскаль тілінің негіздері”  
Б.Нақысбек  
Г.Халықова