Белорусская детская драматургия: художественная проблема характер

 

Матэрыялы навуковых канферэнцый

 

13. Трафімчык, А. Праблема сэнсу жыцця ў творах сучаснай беларускай драматургіі для юнацтва / А. Трафімчык // Славянскія літаратуры ў кантэксце сусветнай : матэрыялы ІV Міжнароднай канферэнцыі “Славянскія літаратуры ў кантэксце сусветнай”, Мінск, 12 – 14 кастрычніка 1999 г. : у 2 ч. – Мінск : БГУ, 2000. – Ч. 1.– С. 225-227.
14. Трафімчык, А.В. Асаблівасці ўспрымання драматургічных твораў падлеткавай і юнацкай аўдыторыяй / А. Трафімчык // Мастацкі вобраз: генезіс, эвалюцыя, сучасны стан : матэрыялы міжнароднай канферэнцыі, Брэст, 28-30 верасня 2000. – Брэст : БрДУ імя А.С. Пушкіна, 2001. – С. 269-272.
15. Трафімчык, А. Развіццё беларускай дзіцячай драматургіі 20 – 30-х гадоў / А. Трафімчык // На шляху да сталасці : стан і перспектывы развіцця беларускай маст. крытыкі : зб. матэрыялаў семінара маладых літ. і маст. крытыкаў, Мінск, 9 лістап. 2000 г. / пад рэд. Р.Б. Смольскага. – Мінск : Арты-Фэкс, 2001. – С. 37-43.
16. Трафімчык, А.В. Уплыў сацыяльнай кан’юнктуры на фарміраванне мастацкага свету ў беларускіх п’есах для дзяцей (1912 – 1941) / А.В. Трафімчык // Куляшоўскія чытанні : матэрыялы Міжнар. навук. канф. “Творчасць А. Куляшова і адукацыйна-асветніцкія праблемы сучаснасці”, Магілёў, 6 – 7 лют. 2002 г. / Магілёў. дзярж. ун-т ; адк. рэд. М. Мушынскі. – Магілёў : МДУ імя А.А. Куляшова, 2002. – С. 67-69.
17. Трафімчык, А.В. Канфлікт і характар у беларускай п’есе для дзяцей першай паловы ХХ ст. / А.В. Трафімчык // Сучасны літаратурны працэс : пісьменнік і жыццё : матэрыялы Рэсп. навук. канф., Мінск, 11 мая 2006 г. / рэдкал. : І.Г. Баўтрэль [і інш.]. – Мінск : Бел. навука, 2006. – С. 297-301.
18. Трафімчык, А.В. Літаратуразнаўства і беларуская п’еса для дзяцей : да гісторыі ўзаемаўплываў / А.В. Трафімчык // Гісторыка-тэарэтычныя актуаліі сучаснай філалогіі : матэрыялы рэсп. навукова-практ. канф., прысвеч. 70-годдзю з дня нараджэння вучонага-літаратуразнаўцы, педагога, праф. Аляксея Антонавіча Майсейчыка, 3 лістапада 2006 г., Брэст – в. Гошчава Івацэвіцкага р-на Брэсцкай вобл. / пад агульн. рэд. З.П. Мельнікавай. – Брэст : Альтернатива, 2008. – С. 126-130.
19. Трафімчык, А.В. Сучасная беларуская п’еса для дзяцей у святле фальклорных і літаратурных ўплываў / А. Трафімчык // Літаратура для дзяцей і юнацтва ў кантэксце сучасных адукацыйных і выхаваўчых праблем : матэрыялы рэсп. навук. канф., Брэст, 13-14 сак. 2009 г. : у 2 т. / пад агул. рэд. У.А. Сенькаўца. – Брэст : Альтернатива, 2009. – Т. 2. – С. 134-138.
20. Трафімчык, А.В. Праблема характару ў беларускай літаратурнай п’есе-казцы для дзяцей на сучасным этапе / А.В. Трафімчык // Творчасць Івана Навуменкі : славянскі, еўрапейскі, сусветны кантэкст : матэрыялы Рэспубліканскай навуковай канферэнцыі (да 85-годдзя з дня нараджэння народнага пісьменніка Беларусі акадэміка Івана Якаўлевіча Навуменкі), Мінск, 16 лютага 2010 года. / Інстытут мовы і літаратуры імя Янкі Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі. – Мінск : Права і эканоміка, 2010. – С. 406-411.
21. Трафімчык, А.В. Творчасць Якуба Коласа як крыніца драматургічных твораў для дзяцей / А.В. Трафімчык // Каласавіны. Якуб Колас і яго сучаснікі: да вывучэння творчых і асабістых узаемасувязей пісьменніка : матэрыялы ХХV навук. канф., 3 лістап. 2010 г., Мінск / склад. : З.М. Камароўская, Г.І. Зайцава. – Мінск : Выд. цэнтр БДУ, 2011. – С. 169-173.
22. Трафімчык, А.В. Асэнсаванне фальклору і літаратурна-мастацкай прозы беларускімі драматургамі / А.В. Трафімчык // ІV Няфёдаўскія чытанні “Беларускае мастацтва: гісторыя і сучаснасць”. Матэрыялы Рэспубліканскай навукова-творчай канферэнцыі, 24 сакавіка 2011 г. – Мінск : БДАМ, 2011. – С. 96-100.
23. Трафімчык, А.В. Распрацоўка фантастычнай тэматыкі ў беларускіх п’есах-казках / А.В. Трафімчык // Восьмыя Танкаўскія чытанні : матэрыялы Міжнар. навук. канф., г. Мінск, 13-14 верас. 2012 г. / Бел. дзярж. пед. ун-т імя М. Танка ; рэдкал. В.Д. Старычонак, І.М. Гоўзіч, А.П. Жыганава і інш. ; адк. рэд. В.Д. Старычонак. – Мінск : БДПУ, 2012. – С. 184-189.
24. Трафімчык, А.В. Навагоднія і калядныя п’есы для дзяцей у беларускай літаратуры / А.В. Трафімчык // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 13 / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі ; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск : Права і эканоміка, 2012. – С. 269-274.

 

Матэрыялы ў перыядычных літаратурна-мастацкіх выданнях

 

25. Трафімчык, А. Лысагорскія прыгоды / А. Трафімчык // Маладосць. – 2000. – № 3. – С. 246-248.
26. Трафімчык, А. Адкрыццё Алеся Гаруна / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2004. – 8 кастр. – С. 6-7.
27. Трафімчык, А. П'еса для дзяцей… / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2008. – 12 вер. – С. 15.
28. Трафімчык, А. Чуць звон і ведаць, дзе ён / А. Трафімчык // Полымя. – 2008. – № 11. – С. 137-138.
29. Трафімчык, А. Фантастыка ў драматургіі для дзяцей / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2009. – 3 крас. – С. 6.
30. Трафімчык, А. Патрабаванні да дзіцячай літаратуры / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2009. – 19 чэрв. – С. 6.
31. Трафімчык, А. Тэарэтычны багаж у практыцы / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2009. – 25 вер. – С. 5.
32. Трафімчык, А. Драматургія для дзяцей: Ігар Сідарук / А. Трафімчык // Жырандоля-2 : літаратурны альманах Брэсцкага абласнога аддзялення Саюза беларускіх пісьменнікаў. – Мінск : Кнігазбор, 2009. – С. 221-228.
33. Трафімчык, А. Новыя героі старых п’ес / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2009. – 6 ліст. – С. 6.
34. Трафімчык, А. У пошуках нестандартнасці / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2010. – 24 вер. – С. 6.
35. Трафімчык, А. Забавы ў асобах / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2010. – 19 ліст. – С. 7.
36. Трафімчык, А. Шукайце і знойдзеце... / А. Трафімчык // Верасень. – 2011. – № 2. – С. 217-220.
37. Трафімчык, А. Дзеці аднаго дома / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2012. – 27 крас. – С. 7.
38. Трафімчык, А. Дзіцячая драматургія на тэму Вялікай Айчыннай / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2012. – 25 мая. – С. 6.
39. Трафімчык, А. Дабро vs Зло / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2012. – 20 ліп. – С. 6.
40. Трафімчык, А. Гаўрош Брэсцкай крэпасці / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2012. – 24 жн. – С. 15.
41. Трафімчык, А. Прыклад для пераймання / А. Трафімчык // ЛіМ. – 2012. – 23 ліст. – С. 10.
42. Трафімчык, А. Шлях да Батлеему : сучасная беларуская калядная драматургія / А. Трафімчык // Новы Час. – 2012. – 21 снеж. – С. 24.
43. Трафімчык, А. Беларуская калядная драматургія для дзяцей / А. Трафімчык // Наша вера. – 2012. – № 4. – С. 58-61.

 

 

РЭЗЮМЕ

Трафімчык Анатоль Віктаравіч

Беларуская дзіцячая драматургія: праблема мастацкага характару

Ключавыя словы: драматургія, вобраз, персанаж, характар, тып, канфлікт, мастацкасць, п’еса для дзяцей, казка, інсцэніроўка, рэцыпіент, мараль, аксіялогія, выхаванне.

Мэтай даследавання з’яўляецца стварэнне цэласна-сістэмнай канцэпцыі развіцця беларускай дзіцячай драматургіі ад вытокаў да нашых дзён праз раскрыццё праблемы характару.

У агульнаметадалагічным плане даследаванне мае комплексны характар. Выкарыстоўваюцца культурна-гістарычны, параўнальна-супастаўляльны і тыпалагічны метады, а таксама метад канцэптуалізацыі. Пры даследаванні аўтар абапіраўся на распрацоўкі айчыннага і замежнага літаратуразнаўства. У аснову структуры дысертацыі пакладзены храналагічны жанрава-праблемны аналіз матэрыялаў.

Навуковая навізна даследавання заключаецца ў тым, што ўпершыню прааналізавана і ахарактарызавана на шырокай сістэматызаванай аснове развіццё беларускай дзіцячай драматургіі. У працы раскрываюцца агульныя тэндэнцыі развіцця драматургіі для дзяцей на кожным з этапаў, выяўляюцца змены і асаблівасці характараў у беларускай п’есе для дзяцей. Вартасць атрыманых вынікаў заключаецца ў стварэнні цэласнай працы па праблеме характару ў беларускай дзіцячай драматургіі на працягу стогадовай гісторыі яе існавання, а таксама ў крытычнай рэвізіі многіх ранейшых палажэнняў літаратуразнаўства і крытыкі.

Вынікі даследавання могуць быць выкарыстаны пры падрыхтоўцы навучальна-метадычных дапаможнікаў і падручнікаў па гісторыі беларускай літаратуры, у тым ліку дзіцячай, пры распрацоўцы агульных і спецыяльных лекцыйных курсаў у навучальных установах адукацыі Рэспублікі Беларусь, а таксама могуць быць карыснымі для пастановачных калектываў у аспекце эстэтычнай верыфікацыі мастацкіх вартасцей драматургічных твораў.

 

РЕЗЮМЕ

Трофимчик Анатолий Викторович

Белорусская детская драматургия: проблема художественного характера

Ключевыя слова: драматургия, образ, персонаж, характер, тип, конфликт, художественность, пьеса для детей, сказка, инсценировка, реципиент, мораль, аксиология, воспитание.

Целью исследования является создание целостно-системной концепции развития белорусской детской драматургии от истоков до наших дней путем раскрытия проблемы характера.

В общеметодологическом плане исследование имеет комплексный характер. Используются культурно-исторический, сравнительно-сопоставительный и типологический методы, а также метод концептуализации. При исследовании автор опирался на разработки отечественного и зарубежного литературоведения. В основу структуры диссертации положен хронологический жанрово-проблемный анализ материалов.

Научная новизна исследования заключается в том, что впервые проанализировано и охарактеризовано на широкой систематизированной основе развитие белорусской детской драматургии. В работе раскрываются общие тенденции развития драматургии для детей на каждом из этапов, выявляются изменения и особенности характеров в белорусской пьесе для детей. Ценность полученных результатов заключается в создании целостной работы по проблеме характера в белорусской детской драматургии на протяжении столетней истории ее существования, а также в критической ревизии многих прежних положений литературоведения и критики.

Результаты исследования могут быть использованы при подготовке учебно-методических пособий и учебников по истории белорусской литературы, в том числе детской, при разработке общих и специальных лекционных курсов в учебных учреждениях образования Республики Беларусь, а также могут быть полезными для постановочных коллективов в аспекте эстетической верификации художественной ценности драматургических произведений.

 

SUMMARY

Trafimchyk Anatol

Belarusian children’s dramaturgy: artistic character problem

Key words: dramaturgy, image, personage, character, type, conflict, artistry, play for children, fairy-tale, dramatization, recipient, moral, axiology, up-bringing.

The purpose of the research is to create a holistic systematic conception of the development of Belarusian children’s dramaturgy from its beginning till now by the disclosure of the problem of a character.

In general methodological terms the study has a complex character. Cultural, historical, comparative, contrastive and typological methods are used, as well as the method of conceptualization. The research is based on the researches of domestic and foreign literature studies.The dissertation’s structure is based on the analysis of genres and problems according to the chronology.

The research is scientifically novel: for the first time the development of the Belarusian children's drama is analyzed and characterized on a broad methodological basis. The dissertation reveals general trends of Belarusian children's drama development at different stages, brings out changes and features of characters in the Belarusian play for children.

The value of the received results is in the creation of a holistic work about the character problem in the Belarusian children's drama throughout the century of history of its existence, as well as in critical revision of many previous positions of literature studies and critical materials.

The results of the research can be used in preparation of teaching manuals and textbooks on the history of Belarusian literature, including literature for children, in the working out of general and special lectures in educational institutions of the Republic of Belarus. It also can be useful for staging groups from the point of view of aesthetic value verification of pieces of drama.