История героя Махамбета Отемисулы

Тақырыбы:                                          Жалынды  ақын – Махамбет

 

Сабақтың  мақсаты:

 

Сабақтың  білімділігі:                     Оқушыларға  ақынның  кім  екендігін,  оның                                                                       

                                                             қандай  шығармаларын  төменгі сыныатарда

                                                             өткендігін еске ала отырып, қосымща   сол 

                                                   алған  білгендеріне  ақынды  тағы  да  жаңа                          

                                                       қырынан  таныта  білу,  өлеңнің  мағынасын,                                                  

                                                  негізгі мақсатын   тарихын аша отырып

                                                             түсіндіру.

 

Сабақтың  дамытушылығы:         Өмірге  деген  көзқарасын  қалыптастыру,  елге,

                                                             жерге,  Отанға  деген  сүйіспеншілігін  арттыру.

                                                             шеберлік  пен  дағдыны  қалыптастыру.

 

Сабақтың  тәрбиелігі:                    Патриоттыққа,  батылдыққа,  өткірлікке, 

                                                            туған  елін,  жерін  сүюге,  қорғауға  тәрбиелеу.

 

Сабақтың  түрі:                              Жаңа  сабақ

 

Сабақтың  әдісі:                               Қызығушылықты ояту,, мағынаны тану, ой     

                                                             толғау,  шығармашылық  жұмыстар,  топтық 

                                                             жұмыс, бір айналым сөз, әлемді  шарлау,

                                                              рефлексия

 

Сабақтың  көрнекілігі:                    Ақын  портреті,  кітап көрмесі,  бейнежазба,

                                                             слайд,  мультимедиа,  бүктемелер  т.б.

 

Пәнаралық  байланыс:                    Тарих,  саз пәні,  әдебиет

Сабақтың  барысы:                     

І.  Ұйымдастыру

1.  Психологиялық  дайындық

ІІ.  Негізгі  бөлім

1.  Жаңа  сабақ

  «Қызығушылықты  ояту»

2.  Мағынаны  тану  

3.  Ой  қозғау

4.  Шығармашылық  жұмыс

5.   «Бір  айналым  сөз» 

6.   «Әлемді шарлау»

7.  Үйге  тапсырма

8.  Қорытындылау

9.  Бағалау

10.  Рефлексия

 

 

1.  Психологиялық  дайындық

       Аспанда күн шығып, барлық ағаш  оған жапырағын жайып қарап  тұрды. Күнге жылыну үшін жоғары – төмен созылып тұрды. Кенет жел тұрды. Ағаштар ырғала бастады.  Жаңбыр жауа бастады. (Алдында тұрған баланың арқасын жаңбыр тигендей майда тырсылдатады) Жаңбыр күшейе түсті. Талдар бір- бірін жаңбырдан қорғап, сипалай бастады.

      Жаңбыр тиылды, күн шықты. Ағаштар  сілкініп жоғары қарай жапырақтарын жайды. Олар қуанып, өздерін жайлы сезінді.

 

Жаңа  сабақ.  Жалынды  ақын – Махамбет

  «Қызығушылықты  ояту»

Мына  суретке  назар  аударайық.

-Махамбет  Өтемісұлы  кім?

(Оқушылар  жауабы)

Махамбет  ақын,  батыр, жыршы,күйші-сазгер, қолбасшы.

Ол  жәй  ақын  емес,  патриот  ақын,  шаруалар  көтерілісінің  айнасы.

-Ал,  сендер  3-сыныпта  қандай  шығармасымен  таныс  болдыңдар?

Біз  3-сыныпта  ақынның   «Махамбет  пен  Жақия»  және   «Халық  кегінің  күй-шісі»  әңгімесімен  таныстық. «Махамбет  пен  Жақия»  әңгімесінде  Махамбет  Исатайдың  баласы  үшін  жанын  қиюға  дайын  екенін  көрсетсе,   «Халық  кегі-нің  күйшісі»  әңгімесінде   «Құрманғазы  мен  Махамбеттің  кездесуі»  туралы  әңгімеленеді.

 

   Қазақтың  белгілі  лирик ақын қызы, қазақ  поэзиясының ақ шағаласы

А. Бақтыгереева « Өлең деген – құдірет қой  шынында » деген жинағында  жас қауымға:

              О,  жас ұрпақ !

               Төрлеріңе ілгейсің

                Патшаны емес

               Махамбет пен  Абайды – деген  екен.

 

 Махамбет  туралы  бейнетаспадан көрсетіліп, түсіндіріледі.

 

Оқушыларды  топқа бөлу. Топтың аты  қорғалады.

« Дулыға »      « Семсер »      « Тұлпар »

 

Топпен жұмыс.  ( Хронологиялық  кесте)

 

Үш  топқа Махамбет туралы мәтін бөліктерге бөлініп таратылады. Әр топ мәтінді оқып, түсінгенін келесі  топтарға  түсіндіреді.

Халық  жазушысы, қоғам  және мемлекет  қайраткері , Қ Р Мемлекеттік сыйлығының  лауреаты  Әбіш  Кекілбаевтың:   «Тәуелсіздік  жолында қан да  төгілген,  жас та  төгілген,  денесінен бас та   бөлінген.  Басы  бөлінгенмен ары төгілмеген  арлыларды  әңгімелесек,  биіктемесек  аласармаймыз»  деген сөзі  Махамбетке арналған болатын.

 

«Ой  қозғау»

ІІІ.  Топпен жұмыс

 

1-топ:    «Дулыға»   тобы

   ↑

                                                              ← Махамбет→

   ↓

2.  Махамбеттің  өлеңін  жатқа   айтып  бер.

 

2-топ:   «Семсер»  тобы

1.  Махамбеттің  күйлері  туралы  не  білесің?

2.  Махамбеттің  қанша  күйі  бар,  қандай  атпен жарыққа шықты?

 

3-топ:   «Тұлпар»  тобы

1.  Махамбетке  арнау.  Өлең  шығару.

2.   «Еркін  жазу»

 

Сергіту  сәті

Бейнетаспадан «Жұмыр,  Қылыш»  күйін тыңдау.  Күйдің  тарихы  түсіндіріледі.

 

Шығармашылық  жұмыс

Махамбет  аталарың  сияқты  ақын  болғыларың  келе  ме?

Махамбет  өлеңдері  үзінділерін  толықтыру.

 

1-топ:   «Дулыға»  тобы

Мұнар  да  мұнар, ______      ______  ,

_______    шыққан  шұбар  күн,

Буыршын  мұзға    ______       ______   ,

_______     _______       шөккен  күн.

 

2-топ:    «Семсер»  тобы

Мен,  ______     ______  ,  мен едім,

_______    Нарында   жүргенде

Еңіреп  жүрген   ______       ______   ,

_______     барында,

Екі  тарлан   ______       ______  

Қай   _______    кем  едім?

Бір  қазақпен  ______     ______  .

 

3-топ:   «Тұлпар»  тобы

Ереуіл    ______      ______      салмай,

_______     найза  қолға  алмай.

_______     _______   шалмай,

Қоңыр  салқын   ______      _____

Тебінгі  терге     _______,

Терлігі    ______    ерімей...

  Ерлердің  ісі   _____    _____  ?

 

  «Бір  айналым  сөз» 

Топтың  әрбір  мүшесі  тақырыпқа  байланысты  бір-бір  сөзден  айтып  шығады.  Соңынан  сөйлем  құрайды. 

 

  «Әлемді  шарлау»   Тың  деректер.

Оқушылар  өздері  ізденіп,  дайындап  әкелген  тың  деректерді  айтып  береді.

 

1-оқушы:

Ақын  ретінде  тұңғыш  танытқан  Жәңгірдің  немересі  Шәңгерей  Бөкеев.  Шәңгерейдің  көмегімен  Ғұмар  Қараш  1908 – 1910 ж.  Ақынның   «Ереуіл  атқа  ер  салмай»,   «Беріш  Мұхаммед  батырдың  Сұлтанға  айтқаны»  өлеңін  алғаш  рет   «Шатыр»  жинағына  жариялайды.

 

2.  Халық  мұрасының  жанашыры  Мұстафа  Исмағұлов  Махамбеттің  домбыра-сын  1979  жылы  тауып  алып,  1985  жылы  халық  аспаптар  мұражайына  та-быс  етті. 

 

3-оқушы:

Ақын  шебер  күйші,  домбырашы  болған.  11  күйі  1982  ж.   «Шашақты  найза,   шалқар  күй»  деген  атпен  жарық  көрген.

Ақынның   «Қайран  Нарын»,   «Арысын  аңсау»,   «Жұмыр  қылыш»,   «Өкініш»,   «Нарын»  күйлері  күйші  қауымға  танымал.

 

4-оқушы:

2003 ж.  М.Ө.  200  жылдық  мерейтойы   Юнеско  шеңберінде  кең  түрде  аталып  өтті.  Төрт  томдық  жинақ  жарыққа  шықты.  Интернетте   «Махамбет  сайты»  ашылды.

 

5-оқушы:

Астана  қаласындағы  оқушылар  сарайына  ақын  есімі  берілді.  Атырау  облысы  Махамбет  атындағы  аудан,  ауыл,  көше  бар.

Ақын  қайтыс  болған  Атырау  облысы,  Индер  аулынан  40  шақырым  жерде  кесенесі  тұрғызылды.

 

Үйге  тапсырма.    Менің қиялымдағы  2050

« Біз  кімбіз, қпйда барамыз және 2050 жылға  қарай қайда болғымыз келеді ? »

деген сұраққа жауап жазамыз.

 

 

«Мен  боламын  асылдың  бір  сынығы»

Махамбет  өлеңдерінен  пйтыс ұйымдастыру

 

Қорытындылау.

Әрі  ақын,  әрі  батыр  Махамбет!

Ұрпаққа  ұран  есімің  бұл  бүгінде,

Сендей  ер  жоқ  мынау  жердің  жүзінде

Ерлігіңді  қайталаған  Қайраттай

Жас  ұрпағың  көбейеді  түбінде.

 

 

Бағалау.  Мадақтау.

Сабаққа Өте жақсы қатысқан топқа  «  Жарайсыңдар »

                Жақсы қатысқан топқа  «  Құттықтаймыз »

                Орташа деңгейдегі топқа « Әлі де талаптан »

 

Рефлексия

 

Сабақ  ұнады  ма?	Көңіл  күйің  қандай?	Ұсыныс
Сабақтың  қай бөлігі саған ерекше ұнады?	Сабақ  барысында  көңілім құлазыды, аяушылық сезімдер болды.  Қай жерінде?     Көңіл күйім жақсы, өзімді жақсы сезіндім. Қай жерінде?

 

Бейнетаспадан Махамбеттің  « Мен, мен , мен едім »  өлеңін тыңдау.

 

Сабақ  аяқталды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Махамбет  аудандық білім бөлімі

 

Таңдай орта  мектебі

 

 

 

 

 

Әдебиеттік   оқу

( Таңдау  пәніне арналған )

 

 

 

 

 

Сабақтың  тақырыбы:

  Жалынды  ақын -  Махамбет

 

 

 

Өткізген  мұғалім:  Қойбақова  Гүлбағым  Нұрқабылқызы

 

 

Сыныбы:     3 сынып

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2013 жыл