Көп әйел алу мәселесін құқықтық жағдайын реттеу



 

Көп әйел алу мәселесін құқықтық жағдайын реттеу.

 

Дайындаған: Жұмабек А.



 

• Көп әйел алу мәселесін құқықтық жағдайын түсіндіру, полигамияның қоғамға әсері, шариғат заңнамасын түсіндіру, Қазақстан Республикасында бекітілген еркек пен әйелдің құқықтарының теңдігі қағидасына айтып өту,  Неке және отбасы туралы заңды қарастыру;

 

Мақсаты



 

• Полигамия (поли… және грек. gamos — неке) — көп некелік. Полигамия көп әйел алуды білдіретін атау ретінде қолданылады.
• Көп әйел алу – бұл полигамия мен моногамия мәселесі емес, бұл заңды рұқсат етілген полигамия мен заңсыз полигамия деп түсінуге болады. Өйткені көптеген ерлердің өмірінде бірнеше әйел болатыны хақ.
• Теория жүзінде неке нысанына қарай төмендегідей болып бөлінеді:

 

 

Түсінігі



 

• 1. Тарихтан бірер мысал…
• 2. Шариғат заңнамасы
• 3. Полигамияның түрлері
• 4. Қөп әйел алу - көптеген мәселелерді шешімі
• 5. Көптеген елдердегі полигамия тәжірбиесі
• 6. Қазақстанда көп әйел алу мәселесі
• 7. Көп некелілік - кең тараған құбылыс.

 

 

Жоспар:



 

Тарихтан бірер мысал…

 

Ғалым Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханның жазу бойынша бабасы Абылай ханның 12 әйелі болған. Ғалым Ирина Ерофеева төрелер туралы еңбегінде Нұралы ханның 15 әйелі болғаны туралы дерек келтірген. Ақын Абайдың атасы Өскенбай бес әйел алған. «Абай» энциклопедиясында: «Зердеден кейінгі төрт тоқалынан Өскенбай тоғыз ұл көрген» деп жазылған. Әкесі Құнанбайдың да төріт әйелі болған.

Ақын Абайдың өзінің де бірнеше әйелі болғаны белгілі. Қарап отырсаңыз бұлардың бәрі де бай болған адамдар.



 

• Шариғат бойынша мұсылман дінін ұстанған пенде 4 әйел алуға толық құқығы бар.

 

 Шариғат заңнамасы

Шариғат бойынша көп әйел алу үшін бірнеше шарттар орындалуы тиіс.

1. Заңды некедегі әйеліңні рұқсаты керек.

2.Міндетті  түрде алған әйелдеріңді және бала-шағаңды асырай алтын жағдайда болуың керек және де ұл-қыздарың өскенде оқуға түсіріп, барлық жағдайын жасай алатын болған жағдай да ғана көп әйел алуға құқылысың.



 

  
 
 
Полигамияның түрлері:  
 

 

 

1.полигиния ─ бір еркек пен бірнеше әйелдің арасындағы неке

 

 

• Неке нысанына экономикалық факторлардан басқа да факторлар әсер етеді және олардың маңызы зор. Мысалы, полигиния соғыста көптеген ер азаматтар қайтыс болған қоғамдағы әйелдер үшін тиімді.

 

 

2.полиандрия ─ бір әйел мен бірнеше еркектің арасындағы неке

 



 

  
 
 
Қөп әйел алу - көптеген мәселелерді шешімі  
 

 

Көп әйел алу міндет емес екенін айта кеткен жөн. Алайда бұл көптеген мәселелерді шешетіні хақ. Мәселен, әйел бала көтере алмаған немесе ауырып, жұбайлық міндетін атқара алмаған жағдайда, күйеуі әйелімен ажыраспай, ұрпақ сүю мақсатында, екінші отбасын құру мүмкіндігіне ие болады.

Қазақстан Республикасында көптеген мемлекеттердегідей моногамды неке ғана танылады, алайда полигамды некені де танитын мемлекеттер аз емес. Қазіргі таңда мемлекеттердің құқықтық жүйелері некенің бір моделін ғана таңдап отыр.

Континенталды және англо-американдық жүйелер моногамды некені, мұсылмандық құқыққа ие елдер мен Африка елдері полигамды некені заңды деп таниды. Алайда құқықтық нормалар мен әдет-ғұрыптың өзара сіңісуі неке одағының екі моделін де тануға әкеп соқтырды.



 

Көп әйел алу мәселесі

 

•  Қазақстандық заңнамада көп некелілікті қылмыс деп санауға ешқандай негіз жоқ. ҚР Қылмыстық Кодексінде полигамды некеге рұқсат беретін не тыйым салатын нақты норма да жоқ. Қазіргі таңда Қазақстанда 100 мыңнан астам екінші әйел ретінде тұрмысқа шығуға дайын қыздар бар, өйткені балалы болғылары келеді ал баланың заңды әкесі болуы керек. Көп некелілікке заңмен тыйым салынғандықтан көптеген қыздар некесіз бала табуда, ал туылған балалар жетімханада. Көп некелілік мәселесі тек Қазақстанда ғана емес, Европа мемлекеттерінде де туындап отыр.

  
 
 
 
 
 
 
Көп некелілік - кең тараған құбылыс.  



 

Адамзат тарихында жер шарының  көптеген елдері - Қытай, Жапония, Египет, Палестина, Африка және т.б. полигамия тәжирібесін қолданған болатын.



 

Мысырда көп әйел алу әлеуметтік теңдікті сақтау болып есептеледі

 

Әрбір жиырмасыншы Мысыр азаматы көпнекелі отбасын құрған.

Иранда көп әйел алу мәселесі

 

 2008 жылы Иран парламентінің заңдылық және әділет істер жөніндегі комитеті «Отбасы туралы» заңға бәйбішесінің келісімін сұрамай-ақ, екінші әйел алуға мұрсат ететін бапты мақұлдады, тек онда назар аударатын жайт – егер дәулетіңіз тасып жатса делінеді.



 

Сауд Арабия

 

      Қазіргі таңда арап азаматтарының кем дегенде 2-3 әйелі бар.

Араптардың жағдайы көп әйел алуға мұршасы жетеді. Олардың бала-шағасын асырауға да, шетелге оқытуға да қауқары бар.Себебі олар мұнайдан түскен табыспен байып отыр. Қаржысы жетерлік.



 

• 1. http://muslim.kz/kk/news
• 2. http://zamana.kz/
• 3. http://bilim.kazjur.kz/2012/10/30/23/
• 4. http://ru.wikipedia.org

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер



 

Назарларыңызға рахмет!