интеллект
теориясы
мен
факторлары
Орындаган: Суюнгараева Айнур
Жогаргы сезiмдер
Интеллектiк сезiмдер
Эстетикалык сезiмдер
Интеллект – “intellectus” деген латын созi
казакша «акыл» деген магынаны бiлдiредi.
- Жеке тулганын акыл-ой кабiлетi.
- Акыл-ой сезiмi адамнын таным арекетiмен байланысты. Адамнын шындыкты тануга деген акыл-ой сезiмi танданудан басталады.
- Тандану адамды арбiр нарсенiн, кубылыстын, окиганын ман-жайын жан-жакты танып, оны теренiрек тусiнуге жетелейдi. Онын iзденiмпаздык арекетiн тудырады. iздену барысында адам туралы болжам, теориялык тужырымдар жасайды.
- Интеллектiлiк сезiмдер деп адамнын таным арекетiмен байланысты сезiмдердi айтады. Бул сезiмдер:
- Балалар окуында
- Гылыми жумыста
- Творчестволык арекеттiн салаларында
кездеседi.
Адам баласынын шындыкты тануында
интеллектiк сезiмдердiн iшiнде ен бiрiншi
пайда болатыны – тандану.
- Тандану кiсiнi арбiр кубылысты жан-жакты, теренiрек бiлуге жетектеп отырады, армен карай iзденуге куш тугызады.
- iздену жолында ар турлi гипотезалар мен теориялардын арасында кайшылык туа бастаса, адам куманданады. Бул да интеллектiлiк сезiмнiн бiр турi, ойткенi кумандану гипотезанын дурыс, бурыстыгын ашу ушiн фактiлердi салыстыруды тiлейдi, тексеруге мажбур етедi.
- Егер де осындай iздену барысында болжаулары далелденiлсе, адамда сенiм сезiмi пайда болады.
- Сенiм сезiмi – жумыс iстеген адамга ерекше куат беретiн, конiлiн котеретiн сезiм.
- Осы сезiм аркасында кiсi бастаган жумысын аяктауга тырысады, еткен арекетiнiн барлыгы жайдары да шаттык рухта отiп жатады.
- Интеллектiк сезiмдердiн адамнын кандай арекетiнде болса да – дене, кол жумысында – манызы ерекше зор.
Эстетикалык сезiмдер
- Объективтiк шындыкты бейнелегенде онын сулулыгын, сандiлiгiн кабылдауда туатын конiл-куйiн эстетикалык сезiмдер деп атайды.
Жануарлардын интеллективтiк
мiнезi
- Заттар арасындагы байланыс пен катынастарын бейнелегенде, бурын омiрiнде кездеспеген жана мiндеттердi жануарлардын шеше бастауын интеллектiк мiнез деп атайды.
Жануарлардын интеллектiк
мiнезинiн ерекшелiктерi
- Интеллектiк арекет жануарлардын максатына жету жолында белгiлi бiр богет кездескенде гана iске асады.
- Интеллектiк арекет жана кездескен киындыктарды женуде гана туады жане максатка жету ушiн бурын колданбаган жана амалдарды iздеуден басталады.
- Бул арекет тек бейiмделiп коюы емес, жануардын орта асерiн кабылдауы.
- Жануарлардын интеллектiк арекетi карапайым болады, ол – табигаттын объектiк зандарын бiлуден тумайды, жануармен бетпе-бет кездескенде ортанын коятын талабына байланысты туады.
- Жануарлар омiрiнде интеллектiк арекет жетекшi роль аткармайды. Олардын ортага бейiмделуiне керектi мiнезiнiн негiзгi турi – инстинкт пен дагды.
- Жануарлардын мiнезi канша жогары сатыга котерiлгенмен, ол тек ортанын жагдайына икемделудi гана камтамасыз ете алады, ал адам баласы озiнiн санасы аркасында ортага бейiмделiп кана коймай, сол ортаны озгертiп, оны максатты турде озiне багындырып отырады.
- Адам – табигаттын кожасы, онын дуниенi озгертуге шамасы келедi.
- Адамнын санасы объективтiк дуниенi бейнелеп кана коймайды, сонымен катар оны жасайды.