Пәннің мақсаттары және міндеттері

 

                                   Пәннің мақсаттары және міндеттері.

                                              Жалпы мәліметтер.

   Сертификаттау пәні  негізіндетехникалық реттеу туралы  заңына негізделген. Техникалық  реттеу туралы заңы 2004 жылы баспаға  шығарылған. Бұл заңда Сертификаттау,  Метрология және Стандарттау  (СМиС) аймағында негізгі ережелері  және баптары көрсетілген.

   Сертификаттау дегеніміз-дайындаушы  мен тұтынушыға тәуелсіз органның, өнімнің, жұмыстың, нормативтік құжаттарға  белгіленген талаптарға сәйкестігін  жазбаша растауы.

Сертификаттау деген сөз  дұрыс жасалған дегенді білдіреді. Сертификаттаудың мақсаттары:

1. Тұтынушының өнімді таңдағанда алдын-ала хабарда болуы үшін;
2. Тұтынушыны өнім шығарушының сапасыз тағамынан қорғау;
3. Өнімнің қоршаған ортаға, адам өміріне, денсаулығӨнімнің өндіруші көрсеткен сапа-көрсеткіштерін растауы үшін;
4. Мекемелер мен кәсіптердің ел ішіндегі тауар рыногында, сонымен қатар халықаралық-экономикалық қатынастарда және халықаралық саудада  жұмыс жүргізуіне жағдай жасау.

Сертификаттаудың принциптері:

1. Сертификаттаудың заңдылық негіздеріне техникалық реттеу туралы тұтынушыны қорғау туралы заңдарына және де басқа нормативтік актілеріне негізделген;
2. Сертификаттау жүйесінің ашықтығы;
3. Сертификаттау жүйелерін және нұсқауларын халықаралық нормалармен және ережелермен үйлестіру;
4. Ақпараттар ашықтығы және жабықтығы.

   Метрологияда сертификаттау  приборларды тексеру және таңба  қою шаралары түрінде белгілі  болған. Қойылған таңбалар прибордың  конструкциялық және метрологиялық  сипаттамалары сертификаттау талаптарына  сәйкес дегенді білдірген. Метрологиялық  тәжірибеде  сертификаттау деген  ұғым жүз жылдан астам қолданылады.  Осы уақыт аралығында халықаралық  өлшемдер мен салмақтар бюросының  тұрғысынан атқарылған  жұмыстарды  үшінші жақ жүргізіп отырған   сертификаттау деп есептеуге болады. КСРО кезінде отандық экспортқа шығарылатын өнім түрлері сертификатталған. Алғашқыда олар шет елді орталықтарда жүргізілген. Сондықтан сертификаттаудың міндеттілігі отандық немесе сол тауар апарылатын елдердің заңдарымен белгіленетін.

1984 жылы КСРО өкіметі  экспортқа шығарылатын  өнімді  сертификаттау жөнінде қаулы  қабылдады.

1986 жылы елде машина  жасау саласының өнімдерін сертификаттау  туралы «Уақытша тәртіп» енгізілді.

 Өзара экологиялық  ынтымақтастық кеңесіне енген  елдер 1988 жылы сапаны бағалау  жүйесін және өзара алмасатын  өнімдерді сертификаттау туралы  конвенцияға қол қойды. 

«Қ.Р.сертификаттау 1991 жылы қабылданған тұтынушының құқығын  корғау» туралы заңына сә йкес жүргізіле бастады. Заң халық тұтынатын тауарладың қауіпсіздігін міндетті түрде сертификаттауды белгіледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

           

 

 

 

 

 

 

 

            Сертификаттау саласындағы терминдер мен анықтамалар.

  «Техникалық реттеу туралы» заңдар пайдаланатын негізгі ұғымдар                   

     мен анықтамалар. Сәйкестік шкаласы. Өндіруші және тұтынушы           

                                                     тәуекелдері.

   Сертификаттау латын  тілінен аударғанда «дұрыс жасалған»  дегенді білдіреді. Өнімнің дұрыс  жасалғанына көз жеткізу үшін, ол қандай талаптарға сәйкес  келуін білу керек және бұл  сәйкестікті дәлелдеу керек. Халықаралық  тәжірибеде дәлелдеу әдісі ретінде  сертификаттау қолданылады. 

Сертификаттау дегеніміз сәйкестікті растау жөніндегі орган, өнімнің, қызметтің белгіленген талаптарға сәйкестігін жазбаша куәландыратын рәсім.

Сертификаттау дешеніміз тұтынушыға,тағам стандартына және сапасына қойылатын талаптарға сай болуына кепілдік беру.

Сертификаттау келесідей мақсаттарда жүргізіледі:

• Өндіріс, мекемелердің қызметіне жағдай жасау және халықаралық саудаға қатысу;
• Тұтынушыға тағамды таңдай білу;
• Тұтынушыны жауапсыз өндірілген тағамнан қорғау;
• Тағамның қауіпсіздігін қоршаған ортаға, өмірге, денсаулыққа, мүлкіне бақылау жүргізу;
• Өндірушінің тағам сапасының көрсеткіштерін дәлелдеу.

Әр тағам стандарт талаптарына  сай болуы арнай құжат «сертификаттау»  бойынша дәлелденеді. Сертификаттау 2 түрде жүреді: міндетті және ерікті.

Міндетті сертификаттау - міндетті сертификаттауға жататын тізімге енгізілген өнімдерді (процесстерді, қызметтерді) адам өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін, адам мүлкі мен қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ететін стандарт немесе басқа нормативті құжат талабына сәйкестігін растау үшін сертификаттау.

Ерікті сертификаттау – тапсыры беруші (өндіруші, сатушы) тапсырушы бойынша өнімнің нормативтік құжат талабына сәйкестігін растау мақсатында жүргізіледі.

Сәйкестік туралы деклорация – дайындаушы айналысқа шығарылатын өнімнің, көрсетілген қызметтің белгіенген талаптарға сәйкетігін куәландыратын құжат.

Сәйкестәк баға – белгіленген талаптарға сәкестік дәрежені жүйелі түрде тексеру.

Бақылау – тағамның нақтылы сипаттамасын өлшеу арқылы сәйкестік бағалау.

Сынау – техникалық операция, тағамның бір немесе бірнеше сипаттамасына орнатылған ережелер бойынша анықтау әдісі.

Сәйкестік сертификаты – өнімнің, көрсетілген қызметтің техникалық реттеу саласындағы нормативтік – құқықтық актілерге, белгіленген талаптарға, стандарттардың немесе басқа да құжаттардың сәйкестігін куәландыратын құжат.

Сәйкестік белгі – өнімнің, көрсетілген қызметтің нормативтік – құқықтық актілерге стандарттар мен өзге де құжаттарға белгіленген талаптарға сәйкестігін растау рәсімімен өткені туралы сатып алушыларды хабардар етуге арналған белгі.

Өтінім беруші – аккредиттеуге өтінім берген заңды тұлға.

Салыстырма сынақтары – бірдей немесе ұсақ сынақ объектілерінде  екі немесе одан да көп зертханалардың сынақтар жүргізуі және олардың нәтижелерін бағалауы.

Салыстырып тексеру  зертханасы – өлшеу құралдарын салыстырып тексеруді жүзеген асыратын заңды тұлға немесе заңды тұлғалардың атынан әрекет ететін құрылымдық бөлімшесі.

Сәйкестікті бағалау – өнімге (процесске, көрсетілетін қызметке) менеджмент жүйесіне, персоналға, өлшем құралдарына, сынау жабдығына өлшемдерді орындау, өлшемдерді орындау әдістемелеріне қойылатын талаптардың орындалатын сәйкестікті растау, өлшемдер салыстырып тексеру, калибрлеу, ааттестаттау арқылы дәлелдеу. Сәйкестікті растауға, зерттеуге, өлшеуге, салыстырып тексеруге, аттестатауға жататын өнім, процесстер, көрсетілетін қызметтер, менеджмент жүйелері, персонал, өлшеу құралдары, өлшемдерді орындау әдістемелері.

Сәйкестікті растау жөніндегі органдар – өнімдердің (процесстердің, көрсетілген қызметтердің) менеджмент жүйесінің сәйкестігін растау жөніндегі жұмыстарды жүзеге асыратын заңды тұлғалар.

Сынақ зертханасы – зерттеулерді, сынақтарды жүзеге асыратын заңды тұлға.

Сарапшы аудитор – сәйкестігі бағаланатын объектіге қатысы, арнайы білімі және тәжрибесі бар жеке тұлға.

Уәкілетті орган – мемлекеттік органдар, техникалық реттеу және өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласында мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган.

Дайындаушы – өнімді шығару және өнімдік мақсаттар өзі тұтыну үшін өндірілетін  жеке заңда тұлға.

Инспекциялық  бақылау – сертификатталатын өнімнің техникалық регламенттерде сәйкестігін растау жөніндегі уәкілетті орган.

Өнім – процесстің немесе қызметтің нәтижесі.

Процесс – өнімнің бір нәтижеге жету жөніндегі жұмыстар жиынтағы.

Сәйкестік сертификаты – өнімнің сертификат талаптарына сәйкестігін куәландыратын құжат.

Сәйкестік туралы деклорация – дауындаушының айналысқа шығарылған өнімінің белгіленгенталаптарға сай екендігін куәландыратын құжат.

Сертификатты  растау схемасы – объектінің сәйкестігін жүргізудің айқындайтын тәсілдері.

Сарапшы аудитор – зерттеулерді, сынақтарды жүзеге асыратын заңды тұлға және оның құрылымдық бөлігі.

Техникалық кедергі – техникалық регламенттерде және стандарттарда талаптардың әр түрлі немесе өзгермелі салдарынан туындайтын кедергі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сертификаттау саласындағы мемлекеттік реттеу және басқару.

Өнімді, процессті, жұмыстар мен қызметтерді сертификаттау  бойынша органдар.

Сертификаттау жөніндегі  жұмыстарды басқару:

• Сертификаттау жөніндегі жұмыстарды Қ.Р.өкіметі белгілеген СМжС жөніндегі мемлекеттік органдар жүзеге асырады. Қазіргі таңда ол мемлекеттік органдар «Техникалық реттеу және метрология комитеті» деп аталады.
• Жеке және заңды тұлғалар сертификаттау туралы заңнын және де басқа нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес жүзеге асырады. Өнімді, процесстерді, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді сертификаттау жөніндегі тіркелген сертификаттау органы мен сынау зертханалары жүзеге асырады.

 

МЕМЛЕКЕТТІК СЕРТИФИКАТТАУ  ЖҮЙЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ

1. Мемлекеттік сертификаттау жүйесінің ұйымдық құрылымын келесі органдар құрайды:

• СМжС жөніндегі мемлекеттік органдар;
• Өнімді, процесстерді, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді сертификаттау жөніндегі тіркелген органдар;
• Тіркелген сынау зертханалары;
• Сертификаттау жөніндегі сарапшы аудиторлар;
• Тіркеу саласында Консалтиг қызмет көрсету жөніндегі тіркелген ұйымдар.

СМжС жөніндегі  мемлекеттік органдардың міндеттері:

• Мемлекеттік сертификаттау жүйесін құру және оның жұмысын ұйымдастыру;
• Сертификаттау саласында мемлекеттік саясатты қалыптастыру және дамытудың жоспарларын әзірлеу;
• Міндетті сертификаттауға жататын өнімдердің тізбесін дайындау;
• Мемлекеттік сертификаттау жүйесінде ұйымдарды сертификаттау, сертификаттау сынақтары, жұмыстарын жүргізу, тіркеу;
• Сарапшы аудиторларды аттестаттау;
• Сынау зертханаларын сертификаттау жөніндегі органдардың қызметіне бақылауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;
• Мемлекеттік сертификаттау жүйесінің тізімін жүргізу;

 

• Шетелдік сәйкестік сертификаттарын, белгілерін және сынау нәтижелерін тану ережелерін белгілелу;
• Зертханалық салыстырма сынақтарын, жұмыстарын ұйымдастыру.

 

СМжС жөніндегі  мемлекеттік органның құқықтары

• Сәйкестік сертификаттарын және деклорацияларды мемлекеттік сертификаттау жүйесінің тізіміне тіркеу және қолдану тәртібін белгілеу;
• Сынау зертханалары мен сертификаттау жөніндегі органдардың тіркеу аттестатының күшін тоқтату туралы шешім қабылдау;
• Сертификаттау жөніндегі жұмыстарды жүзгізуге рұқсат беру;
• Сертификаттау ережелері бұзылуына кінәлі адамдарға құқықтық ықпал ету шараларын қолдану.

 

          Өнімдері, процестерді, жұмыстарды қызмет көрсетулерді                                                                                          сертификаттау жөніндегі органдар 

• Сертификаттау жөніндегі органдар мемлекеттік органдар белгілеген тәртіппен сертификаттау жөніндегі жұмыстарды орындай алады;
• Мемлекеттік стандарттау жүйесінің тізіміне тіркелуі тиіс.

 

         Өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін талаптар

• Міндетті сертефикаттауға жататын өнімдерді, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді сәйкестік сертификатынсыз немесе декларациясыз өткізуге тыйым салынады;
• Міндетті сертефикаттауға жататын сертификаттаудан өтпеген өнімдерді, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді жариялауға тыйым салынады;
• Міндетті сертефикаттауға жататын импортталатын өнімді беруге жасалатын келісім талаптарда мемлекеттік сертификаттау жүйесінде сәйкестік бейгілісің болуы тиіс;
• Міндетті сертефикаттауға жататын және саудаға арналған өнімдерді мемлекеттік және орыс тілінде ақпарат берілуі тиіс, ақпаратта: өнімнің, елдің және дайындаушы кәсіпорынның атауы, дайындалған күні, жарамдылық мерзімі, сақтау шарттары, қолдану әдісі көрсетілуі тиіс.