Машина органдарының тиімді варианттарын таңдау

Егер дөңгелек саңылаулар бөгеттердің ұзындығы өзгермеген жағдайда квадраттың ұштарымен үйлестірілген  болса, онда елеуіштің нақты қимасының  коэффициенті:

Fo    3,14 d² *100

F¹_K   = -----    =     ---------------------              (1.4)

F_c 4(d + m)²

Осылайша, диаметр өзгермеген жағдайда дөңгелек саңылаулардың орналасуының бірінші әдісі екіншісіне қарағанда  тиімді болып табылады, себебі

 

     Fк / F¹к = 1,16                                                           (1.5)

Сонымен қатар, екінші жағдайда саңылаулар қатарының арасында сызық  қалады. Ол сызықпен түйіршіктер саңылауларға түспей қозғала алады. Бұл өтпе түйіршіктердің бөліп шығу ықтималдығын азайтады.

Саңылаулары дөңгелек елеуіштерді  машинада ұштарымен саңылаулардың  центрлары үйлестірілген алтыбұрыштың екі бүйірі сортталып жатқан өнімнің  қозғалу бағытына перпендикулярлы  болатындай орналастырады.

Саңылаулары тік төртбұрышты  торлардың саңылаулары тік (1.2, в  сурет) және  көлденең ығысқан (1.2, г  сурет) қатарлармен орналасады. F мәні тік төртбұрыштың ауданын құрайтын (1.2, в суретте штрихталған), саңылаулары  тік төртбұрышты елеуіштер үшін Fп (%) нақты қимасының коэффициенті мынадай болады:

              b l 
Fп =  ---------------------- 100 (1.6)

  (b – т₁,) (l + m₂)

Саңылаулары тік төртбұрышты  торлар машинада саңылаулардың бойлық осі өнімнің қозғалу бағытымен  сәйкес келетіндей орналасады.

Торлардағы үшбұрышты  саңылаулар (1.2, д,е) өнімнің қозғалу  бағыты бойынша қатар-қатар орналасады. Әр қатарда саңылаулар t4 адыммен  орналасады және олар үшбұрыштың бір  бүйірі қатар осіне перпендикулярлы  болатындай, ал шектес қатарларда үшбұрыштар екі жаққа қарай бағытталған.

Саңылаулары тең бүйірлі  үшбұрыш тәрізді қалыпталған  елеуіштер (3 тип) үшбұрыштарының бүйірлерінің ұзындығы а2=2,5÷8,0 мм, саңылаудың бақылау  диаметрі 1,44÷4,62 мм, сызықтық адымы t3=2,8÷6,4 мм,  t4= 3,6÷9,4 мм және елеуіштің нақты  қимасының коэффициенті 26÷46 %.

Жүгерінің калибрлеу үшін қолданылатын саңылаулары ұңғыма және науа тәрізді елеуіштер дәндердің  бағытты қозғалуын қамтамасыз етеді: ұңғыма тәрізді саңылаулар арқылы осі  ұзын жалпақ дәндер елеуіш жазықтығына  перпендикулярлы өтеді (дәндердің  ұзындығы бойынша бөлінуі). Науа тәрізді  саңылаулардың ұзын осі саңылаудың бойында орналасқан, бұл дәндердің  қалыңдығы бойынша бөлінуін қамтамасыз етеді.

 

Тоқымалы елеуіштер. Материалдарды жіктеу үшін тоқымалы елеуіштер қолданылады. Бұл негізгі жіптері перпендикулярлы орналасқан екі жүйе.

Тоқымалы елеуіштерді  дайындау кезінде төрт түрлі өріліс қолданылады:

• тоқылған – негізі мен арқауларының жіптері бір-біріне оралған.
• Астарлық немесе диагональды – қызмет ету мерзімі ерекше ұзақ болуы қажет болғанда жүктеме жоғары болса қолданылады.
• Қосып өрілген немесе селдір (1.3, а сурет),
• Аралас (тоқылған және селдір) (1.3, б сурет).

1 және 2 – жай және тегіс.  Сымды торларда қолданылады. 

3 және 4 – күрделі. Табиғи  жібектен жасалған елеуіштерде  қолданылады. Капрон жіптен жасалған  елеуіштерде  төртінші түрі  қолданылады.

Жіптері жай оралған жағдайда негізгі жіптер арқауларының жіптеріне  перпендикулярлы орналасады. Бұл  оралулар санының барынша көп  болуына және онымен матаның жыртылуға  төзімді болуына жағдай жасайды.

Жіптер астарлы оралған  жағдайда негізгі жіптер мен арқауларының жіптері жұппен негіз және арқау  бойынша оралады, оның үстіне шектес жіптердің оралулары бір жағына қарай бір жіпке ығысқан.

Металдан тоқылған елеуіштерді  жасаған кезде жіптер жай және астарлы әдіспен оралады.

Тоқымалы елеуіштердің нақты  қимасының коэффициенті саңылаулары  соғылған торларға қарағанда жоғары болады. Оның бір кемшілігі, жіптерінің бір біріне қарай  ығысу мүмкіндігі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.3 сурет. Тоқымалы елеуіштердің  оралуының түрлері:

а – селдір оралған; б  – 1 – арқаулары; 2 – негіздері - аралас оралған.

 

1.2. кесте. Саңылаулары  квадратты сым торлардың сипаттамасы

Көрсеткіштер	Тор
	Жалпы пайдалануға  арналған	Ұн тарту өнеркәсібіне арналған	Астарлы оралған	Түсті металл қорытпаларынан жасалған, дәлдігі қалыпты
Саңылау бүйірлерінің қалыпты өлшемдерінің диапазоны, мм	0,4÷2,0	0,4÷5,0	0,25÷1,0	0,04÷2,5
Нақты қима коэффициенттері мәндерінің диапазоны, %	38÷86	40÷65	30÷43	28÷70
Тордың  1 м2 салмағының мәндерінің диапазоны, кг	0,9÷5,1	0,9÷2,9	1,3÷2,4	0,2÷1,2

 

Елеуіштің нөміріне қарай  нақты қима 65% дейін жетеді. Оларды болат сымнан жасайды. Ұн тарту бөлімшесі  үшін сондай-ақ фосфорланған қола сымынан  жасалған елеуіштер қолданылады. Ұн тарту өнеркәсібі үшін елеуіштер  саңылаулары бүйірлерінің номинал  өлшемінен болуы мүмкін ауытқу 8÷9%.

Өнеркәсіп саласында жіптері  жай әдіспен оралған, құрамында  көміртектің мөлшері аз термиялық  өңдеуден өткен болат сымнан жасалған сым елеуіштер және астарлы оралған  торлар кеңінен қолданылады.  Торларды (1.2 кесте) сусымалы өнімдерді елеуіштің  талдау арқылы анықталатын ірілігі  бойынша жіктеу үшін пайдаланады.

Саңылаулары квадратты торлардың  нөмірлерін оның бүйірінің номинал  өлшемімен сипаттайды: бірінші саны миллиметрдің бүтін санын, ал одан кейінгі  сандар – миллиметрдің ... білдіреді. Ұн тарту өнеркәсібіне арналған металдан тоқылған, ұяшығының өлшемі 0,8 мм жылтырақ торды шартты түрде «№ 08 тор, МЕМСТ 3924-47» деп белгілейді. Саңылаулары тік төртбұрышты торларды алымы негізгі сымдардың арасындағы миллиметрмен өлшенген ара қашықтықты, бөлгіші – арқау сымдардың арасындағы бүтін санға дейін дөңгелектелген ара қашықтықты белгілейді. Мысалы, «Тор Дәндік 16/2» белгісі негіз сымдарының арасындағы саңылаулардың өлшемі 16 мм, арқау сымдарының арасындағы – 1,8 мм құрайтын торды білдіреді.

Дәнді тарту өнімдерін  сорттауға арналған мшиналарда жібек, капрон және т.б. елеуіштерді қолданады.

Капрон елеуіштерді капрон жіптен жасайды. Капронның өзі жылу мен қысымның әсерінен түбегейлі  химиялық өзгерістерге ұшырамайтын  термопластар тобына жатады. Капронның  тығыздығы 1130...1150 кг/м3, жыртылуға төзімділігі 6,5 МПа, балқу температурасы 209...218°С; капрон ылғалды нашар сіңіреді. ТМД  елдерінде елеуіштерге арналған капрон маталарды капрон моножіптен негіз пен арқау бойынша тоқымалы орау арқылы жасайды.

Елеуішке арналған капрон матаның нөмірін 1 см жердегі саңылаулар санымен белгілейді. Капрон елеуіштер өлшемдерін анықтау үшін арнайы лупалар қолданылады. Бірқатар шетелдік фирмалар саңылаулар өлшемдері көрсетілген елеуіштермен жабдықтап отырады.

Капрон елеуіштерді артықшылығына  температураның, ауа ылғалдығының және еленіп жатқан өнімдердің өзгерісіне сезгіш еместігі жатады. Капрон елеуішінің жер-жерлеріндегі механикалық ақаулары шектес жерлердің құрылысының бұзылуына  алып келмейді.

Капрон жіптері жібек  жіптерге қарағанда төзімді болып  келеді. Сондықтан капрон елеуіштерін  жасау үшін жіңішке жіптерді қолданып, онымен елеуіштердің нақты қимасын  арттыруға болады. Сыртқы көрінісі мен төзімділігі бойынша капрон жіптерді металдан тоқылған ең үздік  елеуіштермен салыстыруға болады. капрон елеуіштер тез тозбайды және жібек  жіптерден үш есе артық және 3-4 есе арзан қызмет етеді.

Капрон талшығының гигроскопиялығы  төмен болғандықтан, саңылауларды ұн өінмдері бітей алмайды, капрон талшығынан жасалған елеуіштердің себушілік деңгейі  жоғары болады.

Синтетикалық талшықтың, сондай-ақ табиғи жібек пен металл сымнан жасалған жіптердің физикалық-механикалық  қасиеттері бір-бірінен айрықша. Бұл  осы материалдардан жасалған елеуіштермен ұсақталған өнімдерді сорттаудың тиімділігінің  әртүрлі болуына себеп болып  отыр.

Електердің технологиялық  тиімділігі мына формуламен анықталады:

Мұндағы: А – қалдық массасы, кг; В – бастапқы астық қоспасындағы қоспаның массасы, кг; а – қалыпты  астықтың қалдықтағы құрамы.

Ауалы електертердің жұмыс  тиімділігіне меншікті жүктеме, астық  қоспасының құрамы, ауа ағынының орташа жылдамдығы әсер етеді.