Шөмішті элеватор

                                                   Мазмұны

 

        Кіріспе

 

1. Шөмiштi элеватор

 

1.1. Негiзгi түрлер және қолдану облысы

 

2. Толтырылудың тәсiлдерi және шөмішті жүк түсiру

 

3. Элеваторлардың элементтерi

 

3.1. Шөміш

 

4.      Тарту элемент

 

4.1. Жетек

4.2. Тартылған құрылғы

5. Элеватордың алдын ала есептеуi

6       Тасымалдау машинасының есептеуi

6.1. Кескiн бойымен анықтап алған аралап шығудың әдiсiн                6.2.    Элеватордың тарту есептеуi

         Қорытынды

         Пайдаланылған  әдебиеттер тізімі 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                      Кіріспе

 

       Осы курстық жұмыста шөмiштi элеватордың есептеуiн өндiредi және оның негiзгi элементтерiн таңдау. Есептеу алдын ала анықтап алған кескiн бойымен аралап шығудың әдiсiмен өндiрген тартудан тұрады . Негiзгi элементтердi таңдау, тұрады: қозғалтқыш, бәсендеткiш, жалғағыш муфта және тежеуiш.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Шөмiштi элеватор

                 1.1. Негiзгi түрлер және қолдану облысы

           Сауыт элеватор (elevator -elevo — тура мағынасында — көтерiлетiн көтеремiн), жүктiк тасылатын үздiксiз әрекеттi машина немесе көлбеген бағыттар. Элеватор шөмiштi, сөрешiк болып табылады. Шөмiштi элеватор көтерiлу үшiн тiгiнен арналған немесе (тозаң тәрiздi, түйiрлi, кесектi) төгiлген жүктердiң (60°ірірек) көлбеуi.Үлкен, сөрешiк және бөлшектер, қап, жәшiк даналанатын жүктердiң тiк көтерiлуi үшiн әлпеншектiк элеваторлар және аралық жүк тиеу-жүк түсiрумен  пайдаланады. Шөмiштi элеватор металлургияда пайдаланады, машина жасау, химия және азық-түлiк өндiрiстерi, байыту фабрикаларында және астық қоймалары, ал сөрешiк және әлпеншектiк — әр түрлi өнеркәсiп салаларының кәсiпорындары, базалар, дүкендердегi, сонымен бiрге қоймаларда, сақтау үшiн жылжымалы стеллаждардың түрiнде сан том және бұйымдарды беруде  көп қолданылады.

          Шөмiштi элеватор жетек айналатын тарту органы бар тұйық мата болады және (жұлдызша ) созушы барабандар, және оларға шөміш бекiтiлген. Алып жүретiн және қоршайтын элеватордың бiр бөлiгi құрыштан жасалған дәнекерленген қаптама тиеуiш және түсiру түтiктерiмен болып көрiнедi. Жетек электр қозғалтқыш, бәсендеткiш, жалғастырғыш ие болады және мата керi қарай қозғалыс сақтап қалатын тоқтау. Элеваторларда бұрандалы қолданылылады немесе жүк тартылған құрылғы. жай жүретiн элеваторлардың матасы қозғалыс жылдамдығы1 м/сек, жүрдек 4 м/секке дейiн. Көтерiлу Н 5—500 м3/сағ, шөмiштi элеваторларды  биiктiгi 60 метрдан аспайды. Шөмiштi элеватор негiзгi параметр h, ұшып шығу ВК, биiктiк ендердi болып көрiнедi ал, шөміштің (алдыңғы қабырғаның жиегiне дейiн) пайдалы сыйымдылығы және aк ожаулардың арасындағы (қадам ) қашықтық. Жүрдек элеваторлар алшақ терең ие болады және — конвейерлiк резеңке дарымаушы таспа тарту органды сапада (2, 5—3) aк = h, a үшiн ұсақ ожаулар, немесе қысқа звенолы шынжырлы. Жай жүретiн элеваторларына (ak = h) жабылып қалған бүйiр бағдарлаушы сүйiр бұрышты қолданылылады және екi тарту шынжырларына ожаулар, бекiтiлген бүйiр қабырғалармен дөңгелектелген түппен.

      Сөрешiк элеваторы жоғарғы тарту айналатын 2 тiк пластинкалы төлке шынжырларына және төменгi тартылған жұлдызшалар ие болады. Шынжырларға басып алулар, тиiстi пiшiндер қатты бекiткен және жүктiң өлшемдерiне.              

      Сөрелердiң жүктеуiн қолмен өндiредi немесе тарақты үстелден автоматты түрде, ал бәсеңдейтiн бұтақ жоғарғы бөлiмiнде жүк түсiру — сөрелердiң аударылуында. Сөрешiк элеваторының шынжырлары қозғалыс жылдамдығы 0,2—0, 3 м/сек.

       Әлпеншектiк элеватор барлық жол бөлiктерге арқасында топсалы аспа түп көлденеңдеу көрiнiсiн сақтайтын бесiк жұмысшы мүше бекiтудiң сөрешiк тәсiлiн ерекшеленедi. Әлпеншектiк элеваторларының жүктеуi өрлемелiге өндiредi, ал бәсеңдейтiн бұтақта жүк түсiру. 0, 2—0, 3 м/сек мата қозғалыс жылдамдығы.

 

 

 

 

 

 

 

1-сурет. Шөмішті элеваторлар  түрі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.Толтырылудың тәсiлдерi және шөмішті жүк түсiру

   Өнеркәсіптің (жүктеу ) шөміші немесе элеватор ( 2-шi сурет қаптамасының астынан жүгiн шөмішімен немесе шөміштерде жүктiң көмуiмен ), толтырылу болып табылады,. Iс жүзiнде шөміштің бiр iсi басымдылықтың иесі жанында тағы басқа әдістермен сол бiр мезгiлде толымдайды. Мысалы, шөміштер таспа және алшақ шөміштермен шынжырлы элеваторлары бiр жағынан жiберуде құрғақ жақсы, тозаң тәрiздi және жүктердiң майда шақпақ топырақтарын көмiр тозаңы, қырғы торф, астық, цемент, жер, құм, көмiр, фосфорит, ұсақталынған ұн, үгiндi және бақыраштау, өйткенi елеулi қимылдар және шөміштер қозғалыс жылдамдығының артуы жанында (0, 8 - 4 м/с) мүмкiн болу.

Үлкен бөлiктi және қиыршықтас, кен, кесектi көмiр түрпiлi жүктер және қаптаманың түбiнен шөмішімен қиын бақыраштау, өйткенi тарту элементтi үзiктiң және тiптiнiң шөміштерінің мүмкiн үзудiң салдарынан үлкен кедергiлерi. Шөміштерін толтыру үлкен бөлiктi және түрпiлi жүктерiмен шөміш олардың көмуiмен тiкелей өндiредi. Жанында бұл тәсiл қолдануға ғана (жүк шөмішінің арасындағы не төгiлуге рұқсат бермейдi) шөміштерді орналастырылу жабылып қалған үздiксiз және қозғалыс жылдамдықтары төмендетiлген күйiнде (4 м/с), аспайтын өйткенi шөміш жылдамдықтың асуы жанында жаман толтырылады және жүктi лақтырып тастайды.

 

2-сурет. Жүктеу, жүк түсiрудi және элеватордың шөміштерін орналастыру сұлбасы

 

 

 

 

 

         Шөмішті жүк түсiру 2-ағынды бос және 2- ағынды бағытталған. Шөмішті жүк түсiруге орталанған жанында шөміштердің өту уақытында немесе (жұлдызшаны) барабан арқылы пайда болатын күш орталығының әсерiнен негiзiнен жүк түсiредi. Тасылатын жүк - элеватордың қаптамасының түсiру түтiгiне тiкелей құлайды. Ортаданн тепкiш жүк түсiрудi шарттың сақталуы үшiн және жүк оянуын шығару жетекшi барабанның айналу жиiлiгінің дұрыс таңбасын және қаптама жоғарғы бөлiмiнде түсiру түтiк элеваторы орналасуы.

    Ортадан тепкiш жүк түсiру жанында алшақ шөміштері бар (көбiнесе таспа, сиректеу — шынжырлы) жүрдек элеваторлар үшiн жол қолданылады - оңай төгiлетiн түйiрлi және жүктердiң майда шақпақтары. Элеваторлардың шөмішi қозғалыс жылдамдығы жүрдек элеваторларда шөміштердің арасындағы әдетте 1—4 қашықтық ауылы бар қабылдайды, жүктiң бөлшегiнiң лақтырылып тасталған шөміштері үшiн алдында жүретiн шөміштерге дарымады.

    Еркiн ағынды жүк түсiрудің жүктiң еркiн төгуi шөміштің ауытқуымен толтырылады, қамтамасыз ететін күштiң әсерiнен бейнеленедi. Мысалы, бұл жүк түсiрудiң түрi жаман сусымалы дымқыл және сулы жүктердi көмiр тозаңы, әр түрлi химикаттар, сулы күл, үгiндi үшiн қолданылады.

     Еркiн ағынды жүк түсiруiнiң тiк элеваторларында қосымша бағдарлаушы жұлдызшалы, (сирек ) роликтi батареяларға керi бұтағын ауытқуы жолымен қамтамасыз етiледi немесе алшаққа шынжырлардың бүйiр бекiтуi бар екi шынжырлы элеватор орнатылатын бағдарлаушы шиналар және жабылып қалған. Шынжырдың орналасуыь буындарға орындау үшiн мұндай керi бұтақты ауытқудың бiр шынжырлы элеваторларында мүмкiн ғана қабырғаларды жанынан (қатарлас қатарлармен оңнан солға және шынжырдың сол жағындағы) шөміштерін бекiту екi катарлы консольды орталық, (және ауытқу) еркiн сыртқы және iшкi беттер.

     Еркiн ағынды жүк түсiрудiң көлбеген элеваторларында тiк элеваторлар шөміштері ауытқу үшiн еңкiш күй элеваторының өзiне, сондықтан кейде қамтамасыз етiп көлбеген жоғарғы бөлiмiмен жасайды. Дегенмен бұл кедергiлерге елеулi қосымша алып келедi және шынжырдың тоздыруына жылдамдық және бағдарлаушы шиналар.

      Еркiн ағынды жүк  түсiру ( 2-шi сурет, шөміштерді орталық iшкi тиеуден арнаулы екi шынжырлы элеваторлары ие болады). Жүк түсiру шөмішті қозғалыс жылдамдығы төмендетiлген күйiнде (0, 6 — 0, 8 м/с) өндiредi.

( 2-шi сурет ағынды бағытталған жүк түсiру, болып табылады ) вертикальдылық тән және шөміштерді орналастырылудың (қабыршақты ) үздiксiз көлбеген

(ленталы және шынжырлы) элеваторлары. Жоғарғы барабандарда жүк орап өтуде ұйқыны қандырады, элеватордың түтiгiн алдыңғы шөмішті артқы қабырғаға ауырлық күшiнiң әсерін шөміш және онымен бағытталады және шөміштің бүйiр борттарыменен тиеу. Бұл жүк түсiрудiң әдісі бiр жағынан жiберу үшiн 0, 4 — 0, 8 м/с-шi қозғалыс жылдамдық шөміштің жанында жай жүретiн элеваторларында кесектi, ауыр, түрпiлi қолданылады және қиыршықтас, кен, қож, үлкен бөлiктi көмiр жүктердi және iшкi бап өйткенi, сонымен бiрге торф, ағаш көмiрi морт жүктер, кокс және ұнтақтауы кокс  сапа олардың төмендетедi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                            3.  Элеваторлардың элементтерi

Шөміштер. ( L ұшып шығу және менiң биiктiгiмдi) — геометриялық өлшемдер шөміш негiзгi параметр және көлем. Шөмішті (түр ) тасылатын жүктiң қасиеттерiмен анықталады және жүктеудiң тәсiлдерiмен және шөмішті жүк түсiру. Тiк элеваторлар үшiн 2036 — 77-шi ГОСТ шөміш төрт түрiндегi ескерер едi: терең ұсақ (цилиндрлiк ) түбiмен және шөміштері бағдарлаушы сүйiр бұрышты және дөңгелектелген түппен.         Белгiлi де арнайы құралымдардың тағы басқа ожауларды зорайтылған көлемнiң трапеция шөміштерін қолдану. Шөміштер бүйiр басым таралудың көлбеген элеваторларында сүйiр бұрышты және жұмыр түппен, сонымен бiрге зорайтылған көлемнiң трапеция шөміші.

      Мысалы терең ожаулар шөміштер алдыңғы жиектерi жатық кеспелтегi болады және тереңдiгiн құрғақ, оңай төгiлетiн тозаң тәрiздi, үшiн олардың қолданылады және майда шақпақ төгiлген астықтар, құм, жер, ұсақ көмiр. Мысалы. екi шынжырларға бүйiр қабырғалардың терең шөміштерін бекiтуiнде және шөміштер керi бұтақты ауытқумен еркiн ағынды жүк түсiрудiң жанында тасуға болады және күйенi, шлам iзбесiн жаман сусымалық кейбiр төгiлген жүктер және  алдыңғы жиек тiк кеспелтегi болар едi және бiр жағынан жiберу үшiн дымқыл сондықтан қолданылатын жүк түсiрудiң жанында жақсы байланыс мүмкiндiк туғызатын тереңдiктi айғыздаймын, және нығыздалатын жаман сусымалы тозаң тәрiздi, түйiрлi және төгiлген жүктердiң.

Қасында цилиндрлiк  түбiн бар болу терең және ұсақ ожаулары да жақсы босату олардың  және түпке жүктiң бөлшектерiнiң жабысуын мүмкiндiктi кiшiрейтедi.

Түппен қолдану  тәжiрибе белгiлi және жаман сусымалы жүктердi тасымал жанында шөміштерді жақсы жүк түсiрудi қамтамасыз ету үшiн түпсiз. Шөміш екi-үш секциялы түптiң ие болмағанында, шылқыған түппен үйреншiктi ожауды содан соң жүргенiнде және түпсiз жүк ожауында вертикальда тағы басқалар өз iшкi iлiнiсудi күштерімен жығылмай тұрғанында және шылқыған түппен шөмішті сақтандырғанында емес, жүк түсiруде — толық.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3-сурет.Тiк шөмiштi элеваторларының шөміштерінің тарту элементке бекiтпелерiнің сұлбасы

 

 

Терең және ұсақ ожаулар ғана алшақ  ожаулары бар элеваторларда қолданылады. Олардың жапырақ жаса дәнекерлеудiң 1—6 мының жуандық болды немесе штампылау, шойынның ков¬коголарынан кейде құйып шығарады ; белгiлi да (талшық, шыны талшығы) пластмассадан ожауларын изготовле¬ние және Резеңкеден. Ожаудың (бақыраштайтын ) алдыңғы қабырғасында шапшаң тоздырудан пре¬дохранения үшiн пiсiредi немесе жапсырманың заклеп¬камию қатты бекiт болды.

Ожау бүйiр бағдарлаушы және (күрiш, 3) сүйiр бұрышты түп төгiлген жүк бiр жағынан жiберу үшiн  жай жүретiн шынжырлы эле¬ваторахтарға тiптен әр түрлi тозаң тәрiздi, түйiрлi қолданылады және кесектi. Шынжырда тән ғана жабылып қалған орналастырылу бүйiр бағдарлаушы лю¬боголармен ков¬шей үшiн түрiндегi немесе таспаға. Құрғататын элеваторлардың ожауларында сутың науасы үшiн саңылау ие болады.

1600 мге дейiн еннiң ожауларын  при¬менение шетелдiк тәжiрибеде  белгiлi.

 

 

                                         4. Тарту элемент.

Шөмiштi элеваторларды тарту элемент  таспа қызмет етедi немесе (бiр немесе екi) шынжыр. Таспа (20—76-шы ГОСТ) конвейерлiк резеңке дарымаушы қолданылады және ленталық конвейерлер үшiн  резеңке трос сондай болып. Шөміш ( арнаулы баспен болтпен таспаға бекiтедi ) ; үшiн болттарды бас барабандарда таспаның кедергілер жасайды.Шөміштің артқы қабырғасының аралығында жүктiң бөлшектерiнiң қырын шығарып тастасын және (резеңке аралық төсемдерi  қолданылар едi таспамен жапсырма, 5-шi ожауға, немесе таспа .

Ожаудың енiн 25—150 мдегi таспаның енi ; аралық төсемдердi таспада саны есептеудiңтартымынан, таспаның берiктiгiнен сүйене анықтаған артық болуы керек. Таспа ленталық конвейер тура таспа сияқтыны үмiт артады, бiрақ ожауларды бекiтудiң болттары үшiн саңылауларды әлсiрету олардың есептеуiмен.

Егер тоғысқан жер Кст берiктiгiнiң  коэффи¬циентi металлдық элементтер таспа қосылуы үшiн  болса, онда мұндай тоғысқан жер ожауларды бекiту баяулатқан қима бойымен тең алады 0, 5 онда әлсiретудiң есептеуiн талап етпейдi.

Таспаның ожауларын сенiмдi бекiту үшiн кемiнде төрт аралық төсемдер алуы керек.

  

4-сурет. Шөміштерді бекіту

5-сурет. Шөміштерді Беумер фирмасы бойынша бекіту

Кең ожаулармен үлкен биiктiк элеваторларында резеңке трос таспалар қолданылады. Белгiлi да пайдалану сым топсалы - ленттiң звено жетекшiсiлерi, ыстық жүк тасу элеваторлар үшiн негiзiнен.

Пластинкалы, төлке, роликтi жиiрек барлығы қолданылады және 100 — 630 мнiң қадамымен 588 — 81-шi ГОСТ бойымен (қолдалатын бұтақпен элеваторларының на¬клонныхы үшiн по¬следние көбiнесе) сырғанақ шынжырлары және дәнекерленген дөңгелек звенолылары қомақты буындарды қыздыру 2319 — 70-шi ГОСТ бойымен 16 — 28 мнiң диаметр болды. Жүктiң сипаттамасы дөңгелек звенолы шынжыр таңдау түрiндегi негiзiнен. Бiр жағынан жiберуде тозаң тәрiздi және түйiрлi түрпiлi жүктер, сонымен бiрге үйреншiктi пластинкалы шынжырларындағы металдың жегiде шақыратын химия жүктерi топсаларының бiтелiп қалуы мүмкiн және қунақылық олардың ысырабы.