Инвестициялық жобалардың тәуекелі

Осы Жоба бойынша  электр жеткізу тораптарының үш телімін салу көзделген:

I-ші телім.  ОҚМАЭС-Шу ӘЖ 500кВ салу;

II-ші телім.  Екібастұз-Ағадыр ӘЖ 500кВ салу;

III-ші телім.  Ағадыр-ОҚМАЭС ӘЖ 500кВ салу.

Жобаны іске асыру үшін «KEGOC» АҚ Халықаралық  қайта құру және даму банкімен (ХҚДБ) және Еуропа қайта құру және даму банкімен (ЕҚДБ) және «Қазақстан Даму банкі» (ҚДБ)АҚ-мен Кредиттік келісімге қол қойды.  

 

Қаржыландыру  көзі	Кредиттік Келісімнің нөмірі мен қол қойылған күні	Қарыз сомасы
		млн. USD	млн. теңге
ЕҚДБ	№ 28275 2004 жылғы 16 наурыз	60,00
ЕҚДБ	№ 35551 2005 жылғы 24 қараша	87,80
ХҚДБ	№ 4805-KZ 2005 жылғы 22 қараша	100,00
ҚДБ	№ КИ 033-S-B/04 2004 жылғы 16 наурыз	21,00
ҚБД	№ КИ 068-SMBH/05 2005 жылғы 24 қараша		6 970,13
Барлығы:		268,80	6 970,13

3. Инвестициялық  жобалар қимасындағы қарыз қаражатының 2007 жылғы 31 желтоқсанға игерілуі:

Қазақстанның  Ұлттық Электр торабын жаңғырту;

Қазақстанның  Солтүстік-Оңтүстік өткініндегі 500 кВ-тық  екінші электр жеткізу желісінің  құрылысы.  

 

Инвестициялық жоба	Кезеңдер	Қаржыландыру  көздері	Қарыз қаражатының 2007 жылғы 31 желтоқсанға игерілуі
			млн. USD	млн. теңге
Қазақстанның  Ұлттық Электр торабын жаңғырту		МБРР (№ 4526 KZ)	117,06
		ЕБРР (№ 794)	45,00
Қазақстанның  Солтүстік-Оңтүстік өткініндегі 500 кВ-тық  екінші электр жеткізу желісінің  құрылысы:	I кезең	ЕБРР (№ 28275)	47,60
		БРК (КИ 033-S-B/04)	21,00
	II кезең	МБРР (№ 4805-KZ)	28,25
		БРК (КИ 068-SMBH/05)		4 282,11
	III кезең	ЕБРР (№ 35551)	24,69

4. «KEGOC»  АҚ инвестициялық жобалары бойынша  ақпарат 

1. «Солтүстік  Қазақстан – Ақтөбе облысы аймақаралық электр жеткізу желісінің құрылысы». Жоба мемлекеттік-жеке серіктестік (МЖС) тетігін пайдалану арқылы ЭМРМ мен «Батыс транзит» АҚ арасындағы концессиондық келісім негізінде жүзеге асырылады.

Жобаны жүзеге асыру Ақтөбе облысы электр тораптарының Қазақстан БЭЖ-не қосылуына мүмкіндік береді және өңірдің Ресей электр энергиясы импортынан энергетикалық тәуелсіздігін қамтамасыз етеді.

Жоба бойынша  ұзындығы 500 км Жетіқара-Өлке 500 кВ-тық  ЖЖ желісін салу, Жетіқара және Өлке 500 кВ-тық ҚС жаңғырту көзделіп отыр.

Жоба құны 19,9 млрд. теңгені  құрайды. Құрылысты аяқтаудың жоспарланған мерзімі – 2008 жыл.

2. «KEGOC» АҚ таяу болашақта  республика үшін стратегиялық  маңызы бар, жалпы құны 89,5 млрд. теңгені құрайтын үш жаңа инвестициялық  жобаны жүзеге асыруды жоспарлап  отыр.

2.1. «ҰЭТ-ны  жаңғырту. ІІ кезең» жобасы.   
Жоба бойынша 1-ші кезеңде қамтылмаған Қазақстанның ҰЭТ ҚС жабдықтарын жаңғырту көзделіп отыр.   
Жоба құны - 52 млрд. теңге.   
Қаржыландыру ХДҚБ заемын тарту арқылы жүзеге асырылады.   
Жүзеге асыру мерзімі: 2008-2017 жылдар.

2.2. «Қазақстан ҰЭТ-на 500 кВ, 220 кВ кернеу желісімен қосылатын  500 кВ-тық Алма ҚС құрылысы»  жобасы.   
Жобаны іске асыру Алматы өңірін электрмен жабдықтау сенімділігін, Балқаш ТЭС-не қосуға жоспарланған қуат көзін беруді, Алматының серіктес-қалаларын дамытудың техникалық мүмкіндігін, Алматы қ. индустриялық паркі құрылысын, 2011 жылғы Азиялық ойындардың инфрақұрылымын, Алматы облысында туризм орталығының құрылуын, Хоргоста шекарамен шектес ынтымақтастық орталығының ашылуын және Алматы өңіріндегі басқа да серпінді жобалардың жүзеге асырылуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.   
Жоба құны – 30 млрд. теңге. Жүзеге асыру мерзімі – 2014 жылға дейін.

2.3. «Мойнақ МЭС  қуатын беру» жобасы. Жобада Мойнақ МЭС-те 220 кВ-тық ОРУ құрылысы, ұзындығы 119,1 км 220 кВ-тық ӘЖ Мойнақ МЭС – Шелек ҚС, ұзындығы 214,7 км 220 кВ-тық ӘЖ Мойнақ МЭС – Сарыөзек ҚС желілерінің құрылысы, 220 кВ-тық «Шелек» ҚС және 220 кВ-тық «Сарыөзек» ҚС-тарын кеңейту көзделген.   
Бұл жобаны жүзеге асыру Мойнақ МЭС қуатын беруді қамтамасыз етеді.   
Жоба құны – 7,5 млрд. тенге. Жобаны аяқтау Мойнақ МЭС құрылысы бітетін кезеңге, шамамен 2011 жыл деп белгіленген.

2.3. Даму банкінің  инвестициялық жобалар бойынша  атқаратын қызметі   

 Банктің кредит саясаты  туралы меморандумға сәйкес қаржыландыру  үшін инвестициялық жобаларды  іріктеу кезінде Қазақстанда  экономиканың шикізатқа жатпайтын  салаларында оның ішінде қазақстандық  тауарлардың, жұмыстардың, қызметтер  мен капиталдың экспортына ықпал  ететін бәсекеге қабілетті өндірістерді  және инфрақұрылымды дамытуға  және құруға байланысты инвестициялық  жобаларға басымдық беріледі.

Даму Банкінің инвестициялық  қызметінің негізгі бағыттары мыналарды құруға және дамытуға бағдарланған жобалар болып табылады:

1)инфрақұрылым объектілерін (энергетикалық, көліктік, телекоммуникациялық,  туристік);                                                                        

2) инвестициялық жоба  шеңберінде шикізатты өндіруді және/немесе сатып алуды, көлікпен тасымалдауды, оны қайта өңдеуді және дайын өнімді сатуды қоса алғандағы өнеркәсіптік өндірістерді;                                                        

3) инвестициялық жоба  шеңберінде шикізатты шығаруды және/немесе сатып алуды, көлікпен тасымалдауды, оны қайта өңдеуді және дайын өнімді сатуды қоса алғандағы ауыл шаруашылық өндірістерді;                                    

4) туристік, экологиялық,  медициналық, оқу, спорттық-сауықтыру  және қонақ үй қызметтері саласындағы объектілерді (коммерциялық негізде);

Даму Банкінің шетелдегі  инвестициялық қызметінің негізгі  бағыттары Қазақстан Республикасы инфрақұрылымының, транзиттік әлеуетінің, қазақстандық тауарлардың, жұмыстардың, қызметтер мен капитал экспортының дамуына ықпал ететін жобалар болып табылады.

Банктің инвестициялық басымдықтарына сәйкес келетін жобалар үшін Банк мынадай қызметтер ұсынады:

- орта мерзімді (5 жылдан 10 жылға дейін) және ұзақ мерзімді (10 жылдан 20 жылға дейін) кредит беру, оның ішінде:                                                         

- жобаларды бірлесіп қаржыландыру  және қайта қаржыландыру;   
       - жобаларды жобалық қаржыландыру. Даму Банкі инвестициялық  жоба бойынша беретін қарыздың ең аз сомасы 5 млн. АҚШ долларына баламалы мөлшерде белгіленеді.

Даму Банкіне мыналарды  қаржыландыруға тыйым салынады:

- қару-жарақ өндіруді;                                                                                 

- алкоголь өнімін өндіруді;                                                                                 

- есірткілерді,есірткі құралдарын  және психотропты заттарды өндіруді;                                            - темекі бұйымдарын өндіруді;                                                                                 

- тұрғын үй  құрылысын;                                                                                       

- мемлекеттік оқу және  медицина мекемелерін, қоғамдық-сауықтыру кешендерін салуды;                                                                                           

- геологиялық барлау жұмыстарын.

2008 жылғы 14 мамырдағы «Қазақстанның  Даму Банкі» АҚ 

Директорлар кеңесінің шешіміне сәйкес инвестициялық жобалардың банк сараптамасын жүргізу және білімге  негізделген тәуелсіз кәсіптік тәжірибені, тәуелсіздікті және объективтілікті қолдану процедураларын жеңілдету мақсатында Банк клиенттермен жұмыс істеудің жаңа қағидаларын енгізеді, Аталған қағидалар қаржыландыруға өтінім берген кезде клиенттерге сыртқы тәуелсіз сарапшылардың мыналар бойынша қорытындысын беруді көздейді:

1) қарызды қайтару бойынша қамсыздандыруды бағалау;                            

2) жобаны құқықтық бағалау;                                                                        

3) жобаны техникалық бағалау;                                                                     

4) жоба бойынша маркетинг  жүргізу. 

Сонымен қатар, Банк тәуелсіз сарапшыларға және сыртқы бағалау қорытындысының мазмұнына талаптар белгіледі.

Банк консервативтік саясатты жүргізеді және жобаны, қарыз алушының төлемге қабілеттілігі мен кредит қабілеттілігін банктік сараптау негізінде кредиттік және нарықтық тәуекелдерді бағалай отырып, жобаларды мұқият іріктеуді жүзеге асырады. Бұл ретте аймақтық нарықтарды қоса алғанда, технология, шикізатпен қамтамасыз ету, өнімді сату нарықтары, құрылатын немесе кеңейтілетін өндірістің бәсекеге қабілеттілігін және экспортқа бағытталғандығын бағалаумен құралдардың сапасы бөлігінде ішкі және сыртқы нарықтардың талдауына үлкен көңіл бөлінеді.  

III-Бөлім . Инвестиция жобаларының   тәуекелі

3.1. Тәуекелдің мәні, тұжырымы  және заңдылығы

    Соңғы жылдары біздің республикамызда  шетел инвестициялары мен (қаржымен) жұмыс істейтін кәсіпорындардың  санының көбейе түскені мәлім. Қазіргі  кезде респубиикамыздағы инвестициялық  тапшылық аса күрделі проблемалардың бірі болып отыр. Осыған орай, өндіріске  меншік инвестицияларын уақытша  ынталандырудың қажеттілігі туып отыр. Нарықтық экономиканың жаңа кезеңінің  мақсаттарына тек шетелдік инвестициялардың белсенді түрде қатысуы мен  олар үшін барынша қолайлы жағдай жасалуымен ғана қол жетеді, өйткені қор жинайтын ішкі көздер бізде әзірше жеткіліксіз.

Инвестициялық жобалардың пайдалылығы мен өтелімділігі перспективасын бағалау мақсатымен капиталдың ұзақ мерзімді жұмсалымының тиімділігін анықтау тәсілдері. Жобаларды бағалау үшін қолданылатын критерийлер басты аспектілерді‚ оны іске асырудың шарттарын көрсетуге тиіс. Оларды алуан түрлілігіне қарамастан мынадай топтарға бөлуге болады: қаржы-экономика нормативтік критерийлер‚ ресурстармен қамтамасыз етілу критерийлері.Жобаның көптүрлігіне қарамастан, оларды талдау әдетте кейбір жалпы сызбаға сәйкес келеді, ол жобаның коммерциялық, техникалық, қаржылық, экономикалық және институционалдық орындалуын бағалайтын арнайы бөлімшелерден тұрады. Стратегиялық инвестордың көзқарасы бойынша, дұрыс жоба тәуекелді талдаумен аяқталуы керек. Сызбада қолданылатын «жоба қолданбайды» революциясы шарттық сипатта болатынын атап өткен жөн. Шындығында да жоба бастапқы қалпымен қабылданбауы қажет техникалық орындалмауы жағынан өзгеруі мүмкін және жаңартылған жобаны талдау басынан басталуы керек.

3. Қаржылық тәуекел - кәсіпорынның  банктермен, басқа да 
Нарықтық экоңомика жағдайында кез-келген кәсіпорын қызметінің бес негізгі 
Тәуекелсіз аймақ. Ол операция жүргізген кезде кәсіпорын ешқандай 
Аз тәуекелді аймақ. Бұл кездегі қызмет нәтижесінде кәсіпорын 
Жоғарғы тәуекелді аймақ. Кәсіпорын бұл жағдайда барлық шығындарын 
Қауіпті тәуекелді аймақ. Кәсіпорын есепті табысты ғана емес, 
Жарамайтын тәуекел. Кәсіпорын қызмёті банкроттыққа әкеледі,  
барлық инвестициялық жобалардың жүзеге асыру процесі төмендейді.  
Жүйелілік амал тұрғысынан инвестициялық тәуекелдерді 2топқа бөлуге  
болады: жүйелі және жүйесіз. Жүйелі тәуекел инвестицияның барлық  
түрлеріне қатысты және макроэкономиканың мүмкін болатын өзгерістеріне  
байланысты жалпы нарық жағдайымен анықталады. Олардың пайда болу  
себептері: инфляция, экономикалық құлдырау, жоғарғы пайыздық  
мөлшерлеме, әскери-саяси жағдай және басқалар. Жүйесіз тәуекелге  
бәсекелестік тәуекелмен байланысты барлық тәуекелдер жатады. Олардың  
пайда болу себептері: фималар мен кәсіпорындардың өз міндеттемелерін  
орындамауы, сатып алушылардың тәуекелі, бәсекенің тәуекелі, келісім  
шарттардың бұзылуы және қабылдануы басқалар. Инвестициялық жобалау  
тәуекелділігін тоқтатуына әсер ететін 2 жолы бар: алдын 
мумкіндігі. Сондықтан инвестициялық жобаны іске асыру схемасында  
инвестициялық жобаны орындау кезеңдердің және тағы басқа ақпараттардың 
Кесте 3 - Инвестиция түрі мен тәуекел деңгей 
Жаңа өндіріс жасау инвестициясы Өндірісті кеңейту инвестициясы тиімділікті.

3.2. Инвестициялық жобалаудағы  тәуекел

  Инвестициялық жобаны жүзеге асыру барысында тәуекелдердің әсерін көңілге.Инвестициялық жоба тиімділігінің есеп көрсеткіштерінің негізгі принциптері келесідей: жобада өнімдер, қызметтер немесе материалдық ресурстар алдын-ала ағымдағы,жобада ресурс және өнім төлемі алдын-ала анықталады және  операциялық шығындар жобаның мерзімінің анық 
• салық және салықтан басқа да төлемдер есебі 
жүргізіледі, салық жеңілдіктері арнайы нормативтік-құқықтық актілермен  
белгіленеді; егер жобада бір уақытта бірнеше операциялық шығындар түрлері,қарсылық ағым тиімділіктерінің есебі.  
1.3 Инвестициялық саясатты реттеудегі шетелдік тәжірибе  
Көптеген шетелдік  
Тікелей шетелдік инвестиция Орталык және  
Нарықтық экономика дамыған елдер шетелдік инвесторлармен қатынаста келесі 
Батыс Европада шетелдік инвесторлар қызметі негізгі ұлттық заңдармен 
Батыс елдерінде шетелдік инвестиция үшін арнайы заңдар мен  
кодекстер жоқ, бірақ әкімшілік шешімдер және жекелеген заңдарда 
Нарықтық экономикасы дамушы елдерде шетелдік инвесторлар назарына  
және мемлекеттік кепілдік құқығын 3деңгейге құжатталған:  
• осы елдің 
• шетелдік инвестицияны 
мемлекетаралық келісімдер арқылы;  
• конвенцияға  
азаматтарын инвестициялық келіспеушіліктерін реттеу.  
Батыс елдердің  
Көптеген батыс елдерінде шетелдік инвесторлармен жүргізілетін қызметпен ұлттық 
Барлық мемлекеттердің кейбір салаларға шетелдік капитал салымына шек 
Экономикалық және қаржылык дағдарыстың нәтижесінде 1982 жылы елдің 
• экономикалық  
• жеке 
• инфляция 
• макроэкономикалық түрақтылық, ішкі және сыртқы 
Инвестиция тартудағы шетелдік тәжірибелерге сүйенсек, олардың бірі  
Кесте 4 - Шетелдік инвестицияға жеңілдіктер  
Елдер Жеңілдіктер (салық қүралдарына  
%) Комментарий  
Сауд Аравиясы 130 10 жылдық салық каникулы  
Бельгия 100 Инвесторлар үшін жеңілдіктер  
Польша 100 Салық несиесі  
Ирландия 75 Салық каникулы 11 жыл  
Қытай 60 Корпаративті  
Англия 30 Қысқартылған амортизациялық салық,  
Ресей 20 Кеден салыгы  
Өзбекстан 75 Салық каникулы 7 жыл  
ТМД елдері бойынша 2010жылғы мәліметтерге сүйенсек. Негізгі 
Тікелей инвестициялардың негізгі формалары келесідей болып табылады: шетелдік 
Келесі 5 - кестеде 2010 жылы инвестиция  
Кесте 5 - Инвестиция импорттаушы  
Импорттаушылар Млн$ Экспорттаушылар Млн$  
АҚШ 564637 АҚШ 705570  
Англия 244141 Англия 319009  
Франция 162423 Жапония 305545  
Германия 132002 Германия 235003  
Қытай 134654 Франция 200902  
Испания 128959 Нидерланды 158615  
Канада 116788 Канада 110388  
Австралия 104476 Швейцария 108253  
Көптеген дамыған елдер  
1. Қаржылық құралдардың пайдалану әдісі: жеделдетілген  
амортизация, салық жеңілдіктері, субсидия беру, несиеге кепілдік беру 
сақтандыру;  
2. Қаржылық емес әдістер: қажетті инфрақүрылымдармен қамтамасыз  
ету, техникалық көмек көрсету, жер үлесін жалға беру 
Инвестициялық саясаттың әлеуметтік-экономикалық салдарын ескере отырып, Қазақстан экономиканың 
• үкіметтік несиелер мен кепілдемелерді шектеу (өйткені  
үкіметтік несие алдын-ала ақы төлеуді; кепілдемелерді ұсынуды  
және белгілі сомалардың процентімен қайтарылуын талап етеді).[23]  
Мұндай жағдайда елге келіп жатқан шетел инвесторларын көбейтуге 
• тікелей шетел инвесторлары донордың ұзақ мерзімдік  
мүдделерінің жүзеге асуына мүмкіндік береді;  
донордың өндірістік процесті басқаруға қатысу мүмкіндігі болуы тиіс;  
елеулі көлемде қаржылық ресурстардың ағылып келуін қамтамасыз етеді, 
тікелей шетел инвестициялары іскерлік және шаруашылық белсенділікті қамтамасыз 
Мұның барлығы Үкіметтің орта мерзімдік инвестициялық бағдарламасын қабылдау 
2 "қазақстан темір жолы ҰК" АҚ-ның инвестициялық саясатын 
2.1 «Қазақстан Темір Жолы ҰК» АҚ – ның 
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 31 қантардағы №129 Қазақстан 
«Қазақстан Темір Жолы ҰК» АҚ тасымалдайтын жүктердің көпшілік 
Кесте 7 - Қазақстан Республикасындағы темір жол тасымалдауларының 
2008ж. 2009ж.  
2010 ж. 2011 ж.  
Тасы малдау көлемі, мың т. Қоры-  
тынды,  
% Тасы малдау көлемі, мың т. Қоры-тын-ды, % 
тыңды,  
% Тасы-малдау көлемі, мың т. Қоры-  
тынды,  
%  
1 2 3 4 5 6 7 8 
Ішкі тасымалдар 78 075 57,0 89 291 51,8 
көмір 40 838 29,8 46 205 26,8 47 
Кен 16 501 12,1 17 785 10,3 17516 
Кесте 7 жалғасы  
1 2 3 4 5 6 7 8 
мұнай  
кұрылыс жүктері 5 160 3,8 6 737 3,9 
Астық 988 0,7 1 470 0,9 1434 0,8 
Басқа да жүктер 9 061 6,6 11 039 
Экспорт (шыгару) 48217 35,2 69 954 40,6 69 
көмір 18 690 13,6 28 686 16,7 29 
Кен 6 539 4,8 11 704 6,8 11244 
мұнай  
кұрылыс жүктері 585 0,4 1 148 0,7 1 
Астық 3 186 2,3 4 900 2,8  
Басқа да жуктер 9 129 6,7 10912 6,3 
импорт (экелу) 5 746 4,2 7 396 4,3 
өтпек (транзит) 4 889 3,6 5 641 3,3 
барлығы 136 927 100,0 172 282 100,0 178315 
Кесте «Қазақстан Темір Жолы ҰК» АҚ -ның мәліметтері 
Бүгінгі таңда Қазақстанның темір жол көлігі тасымалдарының көлемін 
Кесте 8 - Қазакстан Республикасы темір жол көлігінін 
Көрсеткіштері Көрсеткіштердің көлемі  
1 2 пайдалану ұзақтыгы, км: 13 597,1  
екі жолды телім 4 706,1  
электрлендірілген телімдер 3 813,8  
1 2 автобұғаттау кұрылғысымен жабдыкталған телімдер 9996,0  
жайма ұзындығы, км: басты жолдар 18 400,0  
станциялық және арнайы жолдар 6 293,0  
Бөлек пункттер, бірл.: 721  
жүк станциялары 364  
сұрыптау кұрылғыларымен жабдыкталған станциялар 40  
автоматтандырылған баскару жүйелері станциялары 28  
пневматикалык поштамен жабдыкталған станциялар 6  
локомотив паркі, бірл.: 1 913,0  
электровоздар 617,5  
тепловоздар 1241,5  
паровоздар 54  
Жүк вагондарының паркі, бірл.: 77 029  
үсті ашык вагондар 28 334  
жабык вагондар 13 263  
платформалар 10 275  
цистерналар 10 399  
рефсекциялар 1 177  
баскалар 13 581  
Жолаушылар вагондары, бірл. 2 094  
Жұмыскерлердің тізімдік саны, адам 100 262  
Кесте «Қазақстан Темір Жолы ҰК» АҚ -ның мәліметтері 
2011 жылғы пайдаланымдык қызметтің негізгі көрсеткіштері және техникалык 
Сонымен бірге Қазақстан темір жолы желісінің инфрақұрылымы көп  
мөлшерде орталық және солтүстік өңірлерде дамыған, олар темір 
пайдаланылатын ұзындығының 5719 км қамтиды, ал республиканың  
шығыс, батыс және оңтүстік облыстарында бұл көрсеткіш тиісінше 
мен Қырғызстанның аумағында орналасқан.  
Темір жол көлігінің тарифтік саясаты баға құралуының теориялық 
Темір жол тарифтері: түсінігі, мәні, түрлері. Өзінің экономикалық 
Темір жол тарифтерінің негізгі  
Көліктік (тасу) қызметін тұтынушылардың әр түрлі болуы (айырмашылығы) 
Темір жол көлігі қызмет етуінің ерекшелігі төмендегідей, темір 
Темір жол көлігі қызметінің баға құрылуының қиыншылықтары бірнеше 
Темір жол тарифтерінің  
- республикалық қатынаста (республика ішіндегі тасымалдаулар) «Темір 
- халықаралық (экспорттық-импорттық) қатынаста (кіргізу, шығару) -экспорттық-импорттық темір 
- халықаралық өтпек қатынаста - «Қазақстан Республикасы темір 
№10-01 бағанамасы бойынша жүк тасымалдауларға қатысты тарифтік жүйелерді 
Тасымалдау үшін төленетін бағаны белгілеу кезіндегі негізгі кұрастырушылар 
Қазақстандағы халықаралық қатынастағы темір жол тасымалының кірепұлы жүктің 
Әлемдік нарықтағы бағалардың өсуінің, ұлттық валюта - теңгенің 
Тарифтік саясаттағы ТМД елдерінің темір жолдары жариялаған мөлшерлемелер 
Тарифтік Келісім шеңберінде жүргізілетін тарифтік саясат әлемдік нарық 
Республиканың темір жол көлігінің құрылымы мен экономикасындағы түрлендірулердің 
өзгеруінен туындайды.  
Жүйе тауарлық нарығындағы көліктік тарифтердің реттеу рөліне сәйкес 
Темір жол көлігін 
Әрекеттегі тарифтік жүйенің жетілдірілмегендігінің жоғарыда аталған себептері көліктік 
Тарифтік саясатқа қойылатын қазіргі талаптар. «Қазақстан темір жолы 
Кәсіпорынның тарифтік саясатты  
- тасымалдаудың технологиясы мен географиясына, тасымалдау удерісіне жұмсалатын 
- қызмет сатушыларын қызмет көрсетудің сапасын 
- тасымал үдерісіне қатысушылардың, қызметті тұтынушылар мен 
- темір жол көлігі қызметін түтынушылардың 
Жүктік тарифтер Қазақстан жағдайында темір жол пайдасының негізгі 
- тасымалдаудың өзіндік құны (тариф әдетте өзіндік құннан 
болуы тиіс);  
- бір жағынан қажетті пайданы жүзеге асыруға жеткілікті 
тиіс тиімділік, екінші жағынан ҚР Табиғи монополияларды реттеу 
- тасымалдауга сұраныс туғызатын көлік нарығында 
- жекелеген жүктерді  
Егерде тарифтерді көтеру үдерісі экономикада тұракты сипатқа ие 
Жоғарыда аталған барлық факторлар мен салдарының өзара әрекеттесу 
Өзіндік құнның тарифтік саясатқа әсер етуі шығындардың деңгейімен, 
- өндіріс факторларының нарықтық бағаларының;  
- кәсіпорын қуаттылығын жүктемелеу дәрежесінің;  
- тасымалдау мен өнімділік көлемінің;  
- тасымалдау үдерісін  
Көліктік нарық субъектілерінің тарифтерді қалыптастыруға қатысуын сипатттайтын 
Тасымалдау тиімділігінің әсері көліктік қызмет көрсетулерді тұтынушыларының төлеуге 
қозғалыс түрі (жүк жэне жолаушы);  
қатынас түрі (республикалык, экспорттық, импорттық, өтпек);  
жүктің түрі.  
Тарифтік саясаттың ұсынылатын тұжырымдамасында бұл факторлар баланстық деп 
Салада жүргізіліп жатқан  
Темір жол саласының тарифтік саясатын реформалау стратегиясы төмендегі 
темір жол қызмет көрсету нарығы субъектілерінің қызметтерін, олардың 
тасымалдау үдерісінің қатысушылары көрсететін қызметтін өлшем бірлігіне бағаларды 
темір жол нарығының субъектілері көрсететін қызметтердің құнын белгілеу 
Тарифтік саясатты реформалау мәселелерін шешу ісі темір жол 
Қызмет құнын есептеу әдісінің таңдамасын негіздеу ісі қызметті 
2.2 "Қазақстан темір жолы ҰК"АҚ-ның инвестициялық саясатын және 
Инвестициялық менеджменттің әдіснамасына сәйкес инвестициялық шешімдердің тиімділігі мен 
тәуелді болады.  
Инвестициялық талдаудың практикасында инвестициялық жоба тиімділігінің негізгі өлшемі 
Жалпы алғанда, инвестициялардың тиімділігін бағалау ақшаның уақытша құны 
1.Инвестицияланатын капиталды пайдаланудың тиімділігін бағалау инвестициялық жобаның және 
2.Ақша ағыны сияқты, инвестицияланатын капитал да осы шаққа 
3.Күрделі қаржы салымдарын және ақша ағындарын дисконттау үдерісі 
Инвестициялық жобалау практикасында инвестициялық үдерістердің тиімділігін бағалау үшін 
ағымдағы таза қүн;  
пайдалылық индексі;  
тиімділіктің шығынға қатынасы;  
табыстылығының ішкі нормасы;  
өтімділік кезеңі.  
Инвестициялық талдауда ең жиі қолданылатын NPV, IRR және 
Егер NPV>0 болса, онда РІ>1 және IRR>г;  
егер NPV<0 болса, онда РІ<1 және IRR<г;  
егер NPV=0 болса, онда РІ=1 және IRR=г.  
Мұндағы г - қажетті табыстылық нормасы (капиталдың балама 
Көрсетілген өлшемдерді анықтаудың әдістемесі қаржылық талдаудың көптеген оқулықтарында 
Алайда атап өтетін бір жайт - инвестициялық жобаның 
Тәуекелдік - нарыктық ортаның имманенттік қасиеті және жалпы 
- өндірістік - фирманың тапсырыс берушіге қатысты алған 
- қаржылық - фирма қызметін қаржыландыру үшін несие 
- инвестициялық - өз меншігіндеплерден, сондай-ақ сатып алынған 
- нарықтық - қор нарығындағы нарықтық пайыздық мөлшерлемелердің 
Күрделі салымдардың тәуекелдігі – кәсіпкерлік қызметтің нақты түрінің 
Оған жоғарыда аталған тәуекелдіктің барлық түрлері жатады. Сол 
Анықталмағандықтың және тәуелдіктің талдауына көзқарастың екі  
тобын ажыратады. Бірінші топ ықтималдық санаттарын бірқатар жағдайда  
қолдануды көздемейтін едәуір қарапайым көзқарастармен шектелуге  
мүмкін болғанда қолданылады. Осы әдістер инвестициялық жобаны іске  
асыру барысындағы кәсіпорынның менеджментін жетілдіру үшін де,  
сондай-ак жалпы алғандағы инвестициялық жобаның мақсатқа лайықтылығын негіздеу 
инвестициялық жобалардың сценарийлерін;  
сезімталдығын.  
Көзқарастардың екінші тобы тәуекелдіктің, шығынның пайда болу  
ықтималдылығының көрсеткіші арқылы  
түрде жоғары дәлдікпен статистикалық мәліметтер негізіндегі математикалық статистика 
Әдетте, инвестициялық жобалаудағы тәуекелдіктерді бағалағанда екі көзқарас та 
Сезімталдықтың талдауы. Оның мақсаты ретінде инвестициялық жобаның әр 
Инвестициялар тиімділігінің басты көрсеткішін таңдау, оның рөлін  
пайдалылықтың ішкі нормасы (ІRR) немесе ағымдағы таза мәні 
атқарады;  
Олар жайында инвестициялық жобаны  
пікірі қалыптаспаған (яғни анықталмағандық күйінде қалған) факторларды таңдау.  
- келесі факторлар типтік болып табылады:  
- күрделі шығындар және айналымды қаржыларға салымдар;  
- нарықтық факторлар - тауардың бағасы және сату 
- өнімнің өзіндік құнының кұрауыштары;  
- негізгі құралдарды (қаражаттарды) құру және іске қосу 
Рәсімдеудің екінші  
факторлардың атаулы және шекті (төменгі және жогары) мәндерін 
Шекті факторлар бірнешеу болуы мүмкін, мысалы атаулы мәннің 
Анықталмаған факторлардың таңдап алынған барлық шекті мәндері ушін 
Сценарийлердің талдауы - жобаның бастапқы мәліметтерінің базалық жиынтығымен 
асыру үдерісі кезінде орын алуы мүмкін бірқатар басқа 
(сату көлемі аз, сату бағасы төмен, тауар бірлігінің 
және т.б.) және «тәуір» болып қалыптасқан кезіндегі көрсеткіштерді 
іріктеп беруін өтінеді. Сонан соң тәуір және нашар 
Тәуекелдіктің талдауы. Кез келген бизнес өнеркәсіп салаларының ерекшеліктеріне, 
Ұсынылған стратегияларды жузеге асыруға кедергі болуы мумкін әр 
бәсекелестің әрекетінің;  
маркетингпен, өндіріспен немесе менеджментпен айналысатын қызметкерлер әлсіздігінен;  
талап етілмеген өнімнің шығуына әкелуі мүмкін техника саласындағы 
Тіпті егер осы факторлардан қауіпқатер күтілмесе де, бәрібір 
Тұрақсыз және тез өзгеретін жағдайға байланысты инвестициялық кызметтін 
Статистикалық талдау әдістеріне сәйкес тәуекелдік дәрежесінің сипаттамалары мынадай: 
=  
Мүндағы n - кездейсоқ мэндердің саны (зерттелінетін сипаттама);  
Хi - кездейсоқ мән;  
Х - мөлшерлердің барлық жиынтығының орташа мәні.  
(2)  
Жалпылама зерттелетін сипаттама ретінде интегралдық болып табылатын NPV 
түрінде өрнектеледі. Бұл үшін әрқайсысы ақша ағындарының белгілі 
мәндеріне сәйкес келетін кездейсоқ сценарийлердің жеткілікті көлемі тудырылады. 
сын, орташа квадраттық ауытқуын түрлендіру 
белгілеу үшін олардың статистикалық өңдеуін жүргізеді. Бұдан соң 
Стандарттық ауытқудың мәні неғүрлым 
қауіпсіз деп есептеледі.  
Жалпы алғанда, тәуекелділікті таңбалау және бағалау үшін әлдебір  
жеке эдісті ғана емес, сондай-ақ экономикалық тәуекелділік көрсеткіштернің 
Атап айтқанда, жоғарыда суреттелген баламалы жобаларды бағалау әдістемесін 
Әлуетті локомотив жеткізушілердің коммерциялық ұсыныстарын талдау кезінде көпөлшемділік 
Талдаудың бірінші кезеңінде сараптаушы топ ұсынылып отырған локомотив 
Екінші кезенде, ең қалаулысын таңдап алу үшін жоғарыда 
Қарауға жататын техникалық көрсеткіштердің жинағы «ҚТЖ «¥К» АҚ 
Алдын ала қаралып отырған техникалық көрсеткіштер бойынша 10-баллдық 
Жобаның нақты көрсеткіші бойынша балл жиынтығы рейтинг мәнінің 
Талдаудың үшінші кезеңінде ұсынылған жобалардың (локомотивтердің) тиімділігін бағалау 
Тиімділікті есептеу - екі жобаның да өтелімді екенін 
Сонан кейін әр жоба тудыратын ақша ағындарының (көбеюі 
Жалпы алғанда, СКЮ9А «Далянь» жобасы бойынша нақты ақшалық 
Тәуекелдіктердің жобалар бойынша экономикалық-статистикалық талдауы және оларды салыстыру, 
Жүргізілген экономикалық талдаудың және баламалы варианттарды салыстырудың нәтижелері 
Кесте 8 - СКВ9А «Далянь» (Қытай) және ТЭ90 
Жоба Өлшемдік бағалау сипаттамалары  
Тиімді жобаның өлшемдері Жобаның тэуе-келділік дэрежесінің өлшемдері Бағалау 
NPV,  
мың долл. IRR,  
% РІ, % Құнының ақталу мерзімі, жыл NPV 
СКD9А  
«Далян» үлгісі 79 906 16,8 1.91 9 69 
ТЭ90 үлгісі 89 050 16,3 1,76 10 103 
Кесте «Қазақстан Темір Жолы ҰК» АҚ -ның мәліметтері 
Техникалық параметрлерінің жүзеге асырылған салыстырмалы бағалануы, тәуекелдікті бағалауды 
Мысалда көрсетілгендей, ұсынылатын әдістеме инвестициялық жобалар (қаралып отырған 
Ол темір жол көлігі үшін ғана емес, сонымен 
2003жылы инвестицияны игеру елу млрд теңгеден астам қаражат 
2004 жылы инвестицияларды игеру 38,8млрд теңге құрады. Инвестиция 
2005жылы жоспарланған инвестиция 38,8 млрд. 332 млн. теңге 
Бағдарламаның басты мақсаты көлік жүйесін жетілдіре отырып, саланы 
Инвестицияқ бағдарламада қарастырылған басымдықтарды жүзеге асыру болашақта саланы 
Темір жол саласын дакмытудың ұзақ мерзімді стратегиясы жалпымемлекеттік 
Ескірген технологиялық процестер көмегімен бұл міндетті орындау мүмкін 
Сондықтан теміржол саласының әрдайым өзгеріп отыратын қоршаған орта 
Инвестицияқ бағдарламада қарастырылған басымдықтарды жүзеге асыру болашақта саланы 
Кесте 10 - “Қазақстан темір жолы” ҰК” 
р/с  
№ Инвестиция  
бағыты Жылдар  
2007 2008 2009 2010 – 2011 жж  
1 Инфрақұрылымды жаңарту және дамыту 16500 17000 17300 
2 Жолдарды электрлендіру 5903 9998 8200 24101  
3 Көлік потенциалын өсіру 11407 9602 14350 35449  
4 Байланысты ақпараттандыру және дамыту 4000 5200 5900 
5 Поездардың қозғалыс қауіпсіздігі 800 850 900 2550  
6 Ғылыми зерттеу және тәжірибелік конструкторлық жұмыстар 300 
Сала бойынша барлығы 39000 43000 47000 129000  
Кесте «Қазақстан Темір Жолы ҰК» АҚ -ның мәліметтері 
Компанияның инвестициялық іс әрекеттерінің стратегиялық басымдықтары мына қағидалар 
Еңбек өнімділігін арттыруға, пайдалану шығындарын үнемдеп, қозғалыс қауіпсіздігін 
Ұсынылған қаржылық салымдардың негізділігін бағалау  
Жалпысалалық және әлеуметтік маңызы бар, оны енгізгендегі тиімділігі 
Компанияның инвестициялық саясаты өндіріс базасы мен темір жол 
Нарықтық жағдайды зерттеу саланың қазіргі дамуы кезеңінде темір 
базалық инвестициялық стратегия есебінде аралас, яғни сала активтерінің 
өндірістік саладағы функционалдық стратегия есебінде: өндіріс көлемінің сапалы 
Функционалды стратегиялық бағдарламаны жүзеге асыру үшін мынаны жүзеге 
технологиялық жабдықтарды жаңарту есебінен техникалық базаны кешенді түрде 
қолданыстағы жабдықтар мен құралғыларды модернизациялау;  
жаңа технологиялар енгізе отырып негізгі қорларды қайта жаңарту;  
темір жол учаскелерінің өткізу мүмкіндігін артыру және пайдалану 
Саланың шектелген қаржылық мүмкіндігі жағдайында экстенсивтік моделден жаңа 
Темір жол көлігінің өндірістік қуатын арттыру бағытындағы шараларды 
Темір жол саласының инвестициялық қажеттілігі 2006 – 2008 
Сурет 3 - Инвестициялар көлемі “Казжелдортранс” АҚ мен 
2.3 Кәсіпорынның инвестициялық саясатындағы кедергілер  
Республикамыздағы қарқынды экономикалық өрлеуге қарамастан, инвестициялық іскерлік тапшылығы 
Жалпы, негізгі қорлардың өте ескі болуы салада болжанып 
Экономикалық қауіпсіздікке сай темір жол саласын құру басты 
Негізгі өндірістік қорлардың қолданыстан тозуы мен ескіруі көліктің 
Темір жолдың техникалық жабдықтарын импорттау деңгейі және олардың 
Қазіргі уақытта әлемде бесінші технологиялық қалып (микроэлектроника, телекоммуникациялар, 
Темір жолдың ғылыми потенциялын арттыруға бөлінетін қаражат капитал 
3 КӘСІПОРЫННЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫН РЕТТЕУДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ  
3.1 Шетел кәсіпорындарындағы инвестициялық қызметті жетілдіру жолдары  
Автомобиль көлігі жағынан бәсекелестік. Автомобиль көлігі екінші дүниежүзілік 
DB мемлекеттік кәсіпорны әсерлі шаралар қабылдауда жеткілікті икемділігімен 
Қызмет нәтижелері. Нәтижесінде DB жүк тасымалдаудағы үлесі 1950 
Мұндай бағыттың салдары мынадай: бұрын кірісі мол темір 
1990ж. темір жолдардың қолайсыз жағдайы:  
рынокқа жеткіліксіз бағдарлану;-  
күрделі- де көп шығынды өндірістік үдерістермен;  
еңбек қарым –қатынасындағы қомақты- шектеулермен;  
экономикалық көрсеткіштер жүйесіндегі ең аз анықтықпен;-  
нақты бюджет және шығындар пайда болған жерлер- 
Нәтижесінде қызмет жасау деңгейінің қанағатсыздығы, тапшылық және инвестицияларға 
1949 жылдан 1990 жылға дейін темір жолды 16 
Темір жол көлігінің рөлі мен маңызы. Сарапшылар жалпы 
Темір жолдарында реформа өткізу үшін шаралар автомобиль көлігіне 
Одан басқа шешуші ықпал жасаған екі германдық мемлекеттің 
Темір жолдар реформасының алдыда темір жол кәсіпорындарының дамуын, 
Сонымен, қоғамдағы және саяси топтардағы ұстанымдар бірлігі Германия 
Реформаларды жүргізу –бағдарлама. Реформа Германияның Мемлекеттік темір жолдарын 
Басқаруды қайта құрылымдау.  
Бірінші кезең:  
▪ қаражаттық тәуелсіздік пен бәсекелестік қабілетін күшейтуді қамтамасыз 
▪ DB және DR мүлігін «Федералдық темір жолдар 
Екінші кезең:  
▪ мемлекеттік темір жол мүлігінен кәсіпкерлік әрекетке пайдаланатын 
▪ DBAG құрамында көлік нарығында дербес әрекеттегі өзіне 
Үшінші кезең:  
▪ DBAG-ны жеке секторларын DBAG құрылған кезінен бастап 
▪ холдинг компаниясын кейін жою мүмкіндігі және инфрақұрылымның, 
▪ үшінші тұлғаларға темір жол саласын пайдалануға жол 
▪1996жылғы 1 қаңтарға дейін жерлер қарауына қала маңы 
Мүлікті қайта құрылымдау. Пайдалану қызметін компания орындайды:  
▪ DB Cargo –жүк тасымалдау;  
▪ DB Travel & Tourism –алыс қатынастардағы жолаушыларды 
▪ DB Regio –жергілікті және аймақтық жолаушыларды тасымалдау. 
Тіркес пен жылжымалы құрам бөлімі ыдыратылған, олардың 3 
Міндеттемелерді қайта құрылымдау.  
▪ DBAG-ны ескі қарыз міндеттемелерінен босату және ол 
▪ федералдық биліктердің DBAG алдында бұрынғы DR еңбегінің 
▪ бұрынғы DR жаңғырту бойынша федералдық биліктердің қосымша 
Реформалар барысында темір жол көліктерінде технологиялық үдерістегі өзгерістерге 
Реформаларды жүргізу –іске асыру. Саяси қадамдар.  
Реформаның бірінші кезеңінің нәтижесі -тұтынушыларға көзқарасты өзгерту, макроэкономикалық 
Сурет – 4 Дерек көзі: [5].  
Инвестиция объектілері инфрақұрылым, жылжымалы құрам, станциялар, зауыттар, ақпараттық 
1993 ж. (реформалар алдындағы соңғы жыл) жылдың деректерін 
▪ бұрынғы ГДР (DR) саласын DB деңгейіне сәйкес 
▪ жүк және жолаушы айналымының 12,9% өсуі (121 
▪ жолаушыларды тасымалдау көлемінің кеңеюі 15,1 % (1421 
▪ жүк айналымының 12 %өсуі (64 532 миллионнан 
▪ концерн айналымының 9% өсуі (23 257 миллионнан 
▪ еңбек өнімділігінің 83,5% артуы (312,4 мыңнан 573,1 
▪ алғашқы 3 жылда 42млрд. марка инвестицияланды (бұл 
Сурет – 5 Дерек көзі: [5].  
Көліктің басқа түрлерімен кооперацияға бірлесуі нарық талаптарына сай 
Екінші кезең. Реформаның екінші кезеңінің міндеті бірінші кезенде 
Бұдан кейін Deutsche Bahn кәсіпорны Deutsche Bahn AG 
▪ DB Reise & Touristik AG (бұрын DB 
▪ DB Regio Ag (бұрын DB Nahverkehr) –аймақтық 
▪ DB Cargo AG (бұрын DB Gueterverkehr) –жүк 
▪ DB Netz AG (бұрын DB Fahrweg) –инфрақұрылым 
▪ DB Station & Service AG (бұрын DB 
DBAG Holding. Концернді басқару концепциясы DBAG Holding холдинг 
Акционерлік қоғамдардың төрағалары DBAG басқармасына кіреді, ал DBAG 
Холдингке кіретін орталық бөлімдерге олардың алдарына қойылған міндеттер 
Қызмет көрсету және салалық орталықтар. Концерн DBAG құрылымына 
Қызмет көрсету орталықтары басқару және өндірістік үдерісі жағынан 
Мұндай, өндірістік (DZА), тамақтандыруды ұйымдастыру (DZG), тұрмыстық қызмет 
DBAG салалық орталықтарының міндетіне темір жолдар қолданылатын технологиялардың 
Әрекет бағыттары бойынша бас қоғамдар. Реформаның 1998 ж. 
Бас қоғамдардың әрекет бағыты бойынша негізгі міндеттері:  
▪ стратегия әзірлеу;  
▪ бәсекелестікке төзуге қабілеті бар өнім мен қызметтер 
▪ көрсетілетін қызметтердің биік деңгейін және олардың тиімділігін 
▪ инвестицияларды жоспарлау және инвестициялық шешімдердің орындалуын қадағалау.  
Сонымен, бөлімдер жұмысының тиімділігі мен қаржы құралдарын оңтайлы 
Концерн кәсіпорындары. Қазіргі кезде концернге 194 астам кәсіпорын 
Концерн кәсіпорындарын DBAG беру және оған байланысты қатысу 
Реформаның екінші кезеңі –DBAG үшін мүмкіндік. Реформаның екінші 
Кәсіпорын жетістігі үшін ол осы жалпы жағдайды қалай 
3.2 2003-2015 жылдарда индустриалды - инновациялық даму стратегиясын 
Қазіргі кезде мемлекет тарапынан инвестицияны ынталандыру шараларында кәсіпорындардың 
Инвестицияны мемлекеттік қолдаудың бірыңғай жүйесі шеңберінде, мемлекеттік инвестициялық 
Қазақстанның Даму Банкі ұзақ мерзімді және орташа мерзімді 
Қазақстанның Даму Банкінің жұмыс істеу себебі, қаржылық жүйе 
Қазақстанның Инвестициялық Қорының (ҚИҚ) мақсаты Қазақстандық болсын, шетелдік 
Жеке секторда қажетті қаражаттың жетіспеуі жағдайында, жобаны қаржыландыруды 
Оның өзі ҚИҚ-ң жаңа өндірістің тууына ықпал етіп 
Инновациялық қор нарықтық экономиканың венчурлық қызметін ынталандыруға бағыталған, 
Қордың негізгі міндеттері:  
- инновациялық инфрақұрылым элементтерін жасауға қатысу (технополистер және 
- отандық және дүниежүзілік деңгейдегі ірі венчурлық инвесторлармен 
- жоғары технологиялық және ғылымды көп қажет ететін 
- грант ұсыну арқылы, экономикалық-технологиялық дамуы және коммерциялық 
Экспортты сақтандыру корпорациясының негізгі міндеттері саяси және реттеуші 
Экспортты сақтандыру корпорациясы қазақстандық өнімдердің экспортының дамуы үшін 
Мемлекеттік органдар мен жоғарыда айтылған Қазақстандық дамыту институттарының 
Жалпы алғанда тұрақты қызмет етуі орталықсыздандыру, мамандандыру, бәсекелестік 
Одан басқа, сервистік даму институттары маркетингтік және аналитикалық 
Маркетингтік-аналитикалық зерттеу Орталығының міндеті – бәсекеге қабілетті салалар.Инжиниринг және трансферттік технология Орталығының негізгі міндеті –Қазақстан ТМД елдері арасында бірінші болып экономикалық дамуды 
ҰИЖ негізгі төрт элементтен тұрады. Бұл ғылыми потенциал, 
Бұл жүйеде технопарктер маңызды орындардың бірін иемденеді, өйткені 
Қазақстандағы технопарктер жүйесін дамыту Концепциясына сәйкес олар екі 
Қазіргі кезде үш арнайы экономикалық аймақ (АЭА) бар, 
Үш аймақтық технопарктер: Оралда “Алгоритм”, Қарағанды және Алматыдағы.Шетелдік инвесторлар мен даму институтының қатысуымен жаңа жоғары 
Дамыған шетелдер мен көрші Ресей аймақтарындағы алдыңғы қатарлы 
Кәсіпорындарды ынталандыру бағытында салықтық заңнамаларға өзгерістер мен қосымшалар.Инвестициялық климаттың тартымдылығын арттыру үшін инвестициялық жобаны іске.Тозған негізгі қорларды жаңартуға ынталандыру үшін амортизациялық есептеулердің.Бұл әдіс белгілі уақыт өткеннен кейін белгіленген активтердің 
2011 – 2015 жылдары экономиканың жеті пайыздық өсуін 
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес Үкіметтің алдына кіріс деңгейі 
Елдің орта мерзімді кезеңге арналған даму болжамын қалыптастыру 
Экономиканың жылына 7%-ға теңгерімді өсуі бюджет міндеттемелерінің оның.Бұдан басқа, экономиканың 2015 жылға дейінгі дамуының болжамды 
Экономикалық өсудің берілген қарқыны жан басына шаққандағы ЖІӨ-ні 
Инвестициялар саласындағы заңнамада инвесторларды тарту үшін ынталандыру пакеттері 
Үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға 
Негізгі капиталға инвестицияларды қаржыландыру көздері  
Экономиканың өсуі үшін талап етілетін қолда бар ресурстарды