Атом құрлысы

                                ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

 

М.Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ

ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

 

     

                                                                             «Бекітемін»

                                                                  Жұмыс бағдарламасы

                                                                  кеңесінің    төрағасы                                                                                  

                                                                  С Матеева      _________

                                                                 «___» _________2012 ж.

 

   « Мамандыққа  кіріспе  »  пәнінің оқу-әдістемелік кешені (силлабус)

 

      Кафедра                              «Химия және химиялық технология  »

      2012 -2013 оқу жылы         1 семестр

      Пререквизиттер:  Бейорганикалық химия

      Постреквизиттері: Минералды тыңайтқыштардың химия-                                                                                       лық технологиясы

      Мамандығы:               Бейорганикалық заттардың химиялық

                                              технологиясы

      Кредит саны                            2

      Оқытушының  аты-жөні        Шолақтегі Әбдіғали

      Мекен-жайы, телефон         Тараз, 080000, Төле би көшесі, 60,

                                                           технология кешені 2.3-222

                                                           тел: 45-59-97

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тараз – 2012 ж.

 

 

 

 

Пәннің  негізі:        «Мамандыққа кіріспе »  пәнін оқыту мектепте химия                           

                                 пәнінен алған білімдеріне негізделеді.                 

      

            «Мамандыққа кіріспе » пәні мемлекеттік стандарт                                 негізінде 5В072000-«Бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы мамандығында оқитын студентерді   оқуды бітіргеннен кейін атқаратын қызметтерімен, міндеттерімен, қызымет ететін өндіріс салаларвмен  және  химиялық өндірістің құрамы мен құрылымымен таныстыру , Өнеркәсіпті-өндірістік жағдайлардағы химиялық айналдыруды зерттеу, химиялық өндірістің негізінде қойылған физико-химиялық жүйелердің жинақты қасиеттерін анықтау әдістерін игерту, типті химико-технологиялық процесстер мен жүйелерді таңыстыру.  . 

Пәннің  мақсаты: Шикізаттарды, энергияны, уақытты еңбекті неғұрлым аз жұмсап бейорганикалық қосылыстардың жоғары сапалы өнім алу үшін технологиямен және негізгі өндіріспен студенттерді таныстыру. Сонымен қатар студентерді инженер технологтардың атқаратын міндеттерімен таныстыру.

Пәннің  міндеттері: «Мамандыққа кіріспе » курсын оқып білімгерлер келесі дағдыларды қалыптастыруы керек.

• технологияның маңызды түсініктері мен анықтаулары
• тиімді өндіріс процессінде қойылатын экономикалық және экологиялық талаптарды

бейорганикалық  заттардың технологиясы үшін термодинамикалық және кинетикалық заңдылықтардың мәндері.

Пәннің  құрамы және оларды іске асыру ережелері

Қымбатты білімгерлер сіздер оқу семестрінің басында оқу-әдістемелік кешенінің құжаттарын (силабус) аласыздар. Онда оқу-жұмыс бағдарламасы, пайдаланатын оқулықта, зертханалық жұмыстар, БӨЖ тапсырмалары,, өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар мен жаттығу есептері болады. Тақырыптарды менгергені туралы бақылау жүйесі: білімгерлердің өзіндік жұмыстарының орындалуын тексеру, бақылау жұмыстарын өткізу,   қорытынды бақылау өткізу арқылы жүзеге асырылады.

     Семестрде жоспарланғандар :

• Сіздерге лекция соңында тақырыпты қалай меңгергенін анықтау мақсатында

    Жедел тексеру (экспресс-опрос), жазбаша тест және карточкалар арқылы өткізіледі

• 1 өзіндік жұмысты орындау (БӨЖ),  оған есептер шығару енгізіледі -

 

• практикалық сабақтар   өтеді.
• Қорытында бақылау – емтихан (жазбаша ).

Курсқа  лекция, практикалық сабақтар енгізілген. Лекцияда тақырыптың теориялық мазмұны айтылып түсіндіріледі. Лекция соңында өткізілген тақырыптарды қандай дәрежеде меңгергенін анықтау мақсатында жедел тексеру (экспресс-опрос) өткізіледі. Ол жазбаша тест немесе карточкалар арқылы болады.

Лекция сабақтарының тақырыптары

Апта ´	Лекция тақырыптарының аты	Оқулықтар
1	2	4
1	1-лекция. Кіріспе. Химиялық өндірісхимиялық технологияның даму кезеңдері. ТМД-ғы өнеркәсіптің химия-лық салаларының дамуы және қайта құрылуы. Қазіргі заманғы химияның ролі. Халықшаруашылығын химияландыру. Химиялық өндірістердің жіктелуі. Жіктелудің өндіріс негізінде қойылған физика-химиялық жүйелердің қасиет-теріне негізделген шарттары Практикалық сабақ  №1 Химиялық өнеркәсіптің негізгі өнімдерін өндіру динамикасы мен масштабтары. Химиялық технологияның теориясы мен практикасының дамуының қазіргі жағдайлардағы тенденциялары	{1}-3-19 б. {5}-29-35 б.   1}-19-29 б. {6}-11-37 б. {5}-5-40 б.
2	2-лекция. Химиялық өндірістің жалпы технологиялық құрылысы, Химиялық өндірістің жалпы функциялары. Практикалық сабақ  №2 Негізгі технологиялық  компоненттер. Химиялық өндірістің нәтижелілігін  сан-дық және сапалық бағалау  көрсеткіштері.	{1}-19-29 б. {6}-11-37 б. {5}-5-40 б.
3	3-лекция. Шикізаттар мен қосымша мтериалдардың жіктелуі. Өндіріс қалдық-тары- екінші реттік материалдарды қор-лар көзі. Шикізаттардың болашақты және альтернативті көздері. Химия техноло-гиялық процесстердегі шикізаттарды дайындау. Су-химиялық өндірістің шикізаты, көмекші компоненті. Су көздері. Өндірістік су дайындау. Практикалық сабақ  №3. Химиялық өндірісте  энергияны қолдану және энергиямен қамтамассыз ету. Энергетикалық  қорлардың жалпы сипаттамалары  және жіктелуі. Энергия көздері. Энергияны  тиімді қолдану Зертханалық жұмыс №1	{1}-43-107 б. {6}-38-69 б. {5}44-51 б.
4	4-лекция. Бейорганикадық заттарды өніретін технологиялық процестерде қолданылатын типтік процестер.      Практикалық сабақ №4. ХТЖ-нің элементтерінің технологиялық байланыс-тары, сипаттамалары.ХТЖ-і синтездеуде әр түрлі байланыстардың қолдану мысалдары.	{1}-109-164 б. {6}-70-98 б. {5}-58-65 б.
5	5-лекция. Күкірт қышқылының маңызы, қолданылу салалары. Күкірт қышқылын өндіру әдістері.Контактық әдістің технологиялық тәртібі және технологиялық желісі.   Практикалық сабақ  №5   Шикізаттардың болашақты және альтернативті көздері. Химия техноло-гиялық процесстердегі шикізаттарды дайындау. Су-химиялық өндірістің шикізаты, көмекші компоненті. Су көздері. Өндірістік су дайындау.  .	{1}-167-201 б. {5}-69-73 б.
6	6- 6-лекция.Фосфор тыңайтқыштарының маңызы, жіктелуі. Фосфор қышқылын өндірудің термиялық және экстракциялық әдістері, тенологиялық тәртібі және технологиялық желісі.  . П  Практикалық сабақ  №6 Х Күкірт қышқылының маңызы, қолданылу салалары. Күкірт қышқылын өндіру әдістері.Контактық әдістің технологиялық тәртібі және технологиялық желісі .	{1}-201-206 б. {6}-98-108 б. {5}-78-87 б.
7	7-лекция. Фосфор тыңйтқыштарын суперфосфатты, қоссуперфосфатты, преципитатты аммофосты өндіру технологиясы және технологиялық желілері. Практикалық сабақ  №7 . Фосфор тыңайтқыштарының маңызы, жіктелуі. Фосфор қышқылын өндірудің термиялық және экстракциялық әдістері, тенологиялық тәртібі және технологиялық желісі   .	{1}-254-282 б {6}-109-116 б. {5}-88-95 б.
8	8-лекция. Байланысқан азот қосылыстарының тежнологиясы.Аммиакты синтездеу және азот қышқылын алу тежнологиясы, технологиялық желілері  . Практикалық сабақ  №8 Күкірт қышқылының маңызы, қолданылу салалары. Күкірт қышқылын өндіру әдістері.Контактық әдістің технологиялық тәртібі және технологиялық желісі   .	{1}-282-291 б {6}-116-128 б. {5}-100-102 б.
9	9-лекция.Аммиак селитрасы.мочевина, кабамид және аммоний     сульфатын алу технологиясы және технологиялық желісі. .              Практикалық сабақ №9. Фосфор тыңайтқыштарының маңызы, жіктелуі. Фосфор қышқылын өндірудің термиялық және экстракциялық әдістері, тенологиялық тәртібі және технологиялық желісі	{1}-286-297 б. {6}-145-150 б. {5}-107-110 б.
10	10-лекция. Химиялық өндірістердің қоршаған ортаға зыянды әсері және оларды болдырмау үшін қолданылатын химиялық әдістер. Қалдықсыз технологияны ұймдастыру жолдары. . Практикалық сабақ  №10 Байланысқан азот қосылыстарының тежнологиясы.Аммиакты синтездеу және азот қышқылын алу тежнологиясы, технологиялық желілері  Аммиак селитрасы.мочевина, кабамид және аммоний     сульфатын алу технологиясы және технологиялық желісі.       .

 

Білімгерлердің  өзіндік тапсырмалары (БӨЖ)

Тапсырма саны	Берілген тақырыптардың тізімі	Тапсырма берілген уақыт (апта)	Тапсырманы өткізу уақыты (апта)	Жұмысты дайындау
1   2	Тақырыптың тізімі 1-6 Тақырыптың тізімі 7-14	1   6	5   14	Реферат кү-йінде ком-пьютерде терілу керек.

                   

                                        Баға қою саясаты

№	Курстың компоенті	Тапсырма саны	Бағаның салмағы	Максималь- Ды балл
1	Тақырыптық сұрақ-жауап	10	2x10=20	20
2	Практикалық сабақтардағы жауап	10	1,2х10	12
3	Білімгердің өзіндік жұмысы	2	2x8=16	16
4	Бақылау жұмысы	2	4x2=8	8
5	Белсенділігі	10	0,4x10=4	4
6	Барлығы		60	60
7	Емтихан		40	40
	Қорытынды.		100	100

          

Сырттай оқитын білімгерлерді  бағалау саясаты

 

№	Курстың компоенті	Тапсырма саны	Бағаның салмағы	Максималь- Ды балл
1	Тақырыптық сұрақ-жауап	10	1x10=10	10
2	Зертханалық жұмыстар	4	4х2	8
3	Білімгердің өзіндік жұмысы	2	2x11=22	22
7	Емтихан		60	60
	Қорытынды.		100	100

 

 Ұсынылатын СӨЖ тақырыптары

1. Химияның және химиялық өндірістердің даму кезеңдері. 

2. Химияның  дамуына үлес қосқан ғалымдар және олардың  еңбектері.  .
3. Химиялық өндірістерде пайдаланылатын шикізаттар.Қазақстандағы кен орындарына сипаттама.                                                                                 
4. Фосфат  шикізаттарына сипаттама.
5. Химиялық өндірістердің  энергетикалық проблемалары және шешу жолдары. .
6. Натрий триполифосфатын  алу технолагиясы .
7. Сильвинит минералы және оны өңдеу технологиясы.
8. Химиялық өндірістердегі газ түріндегі қалдықтар және оларды тазалайтын әдістер. 
9. Химиялық өндірістерде түзілетін ағынды қалдық сулар және оларды тазалау әдістері. .
10. Химиялық өндірістердің қатты қалдықтары және оларды қайта өңдеудің экономикалық тиімділігі.

 

 

   

Білімгерлердің  өзіндік жұмысын орындауға қажетті  әдістемелік нұсқау                          

Тақырыбы:  Бейорганикалық заттар өндірісіндегі  есептеулер

1. Білімгерге  негізгі білу қажетті тапсырма : 1) Бейорганикалық заттардың физико-химиялық қасиеті. 2) бейорганикалық заттарды  алудың негізгі жолдары, 3) Бейорганикалық заттар  өндірісі туралы түсінік 4)   Белгілі заттардыалуға арналған аппараттар 5) Бейорганикалық заттарды  алудың технологиялық сызба –нұсқасы.

6) Жаңа қосылыстарды  алудың  техника-экономикалық тиімділігі.

2. Берілген БӨЖ тапсырмасын  компьютерге теріп, технологиялық  сызба-нұсқаларды міндетті түрде сызып дайындау керек.

                                           

                          Бақылау сұрақтары

1. Экстракциялық фосфор қышқылының өндірісі
2. Термиялық фосфор қышқылының өндірісі
3. Кокст газдан аммоний сульфатын алу өндірісі
4. аммоний фосфаттарының өндірісі
5. күкірт қышқылының өндірісі
6. Азот қышқылының өндірісі
7. Синтетикалық аммиак өндірісі
8. Карбамид өндірісі
9. Метанның және көмәіртек тотығының конверциясы

 

10. Каустік соданы химиялық әдіспен өндіру

  ,

11. Кальци»й карбидінің өндірісі

 

12. Тұз қышқылының өндірісі
13. Фосфаттардың табиғатта кездесуі
14. Жемдік фосфаттар технологиясы
15. Монокальцийфосфат өндірісінің технологиясы
16. Жай суперфосфат технологиясы
17. Күрделі тыңайтқыштар технологиясы
18. Аммиакты селитра өндірісінің технологиясы
19. Қоссуперфосфат өндірісінің технологиясы
20. Нитрофос өндірісінің  технологиясы
21. Минералды тұздар алу мақсатында калий кендерін кешенді өңдеу 
22. Фосфат шикізттарын талдау, химиялық талдау, минеральдық құрамын анықтау.
23. Жай суперфосфат алудың технологиялық процесі
24. Қоссуперфосфат алудың технологиялық процессі
25. Аммиак селитрасының алынуы және оның сапасын тексеру

 

                                         Негізгі әдебиеттер

        1.   И.П. Мухленов Общая химическая технология, М.ВШ, 1991 г

2. Ш.М.Молдабеков, Ж.К.Жаимолдаева, С.Қ.Қартаев, Қ.З.Закиева, Б.Н. Қабылбекова Химиялық технологияның негіздері, Оқулық, Шымкент,2001 ж.
3. Ж:К.Жанмолдаева Химиялық технологияның негіздері, Шымкент, 2004
4. А.М.Кутепов и др. Общая химическая технология, М.Вш,1990 г
5. Е.Б.Бугенов, У.Ж.Джусипбеков Теоретические основы химической технологии- Алматы -2003 г.
6. И.Мухленова Расчеты химико-технологических процессов, Л.Х. 1982 г.
7. М.Е.Позин. Технолгия минеральных удобрений. Л, Химия, 1983 г.
8. М.Е.Позин. Технолгия минеральных солей, ч.1. Л,Химия 1974 г.
9. И.М.Кувшинников Минеральные удобрения и соли – М.Химия, 1987 г.
10. С.А.Крашинников Технология серной кислоты , М.Химия,1988 г.

                           

                              Қосымша әдебиеттер

1. Х.Қ.оспанов Гетерогенді процесстердің техно-термодинамикасы мен кинетикасы, Алматы,2000 ж
2. Қ.Т.Жантасов Ш.Молдабеков және т.б. Күкірт қышқылының технологиясы, Шымкент,1999 ж.
3. А.А.анарбаев, Ш.М.молдабеков минералды тыңайтқыштар технологиясы, Алматы, РБК,2001 ж