Тұрақты даму концепциясы

Тұрақты даму концепциясы.

Адамзат қоғамының алдында  тұрған экологиялық мәселелер оның дамуының барлық кезеңдерінде орын алып отыр. Бірақ, өндірістік қоғам мен  демографиялық жарылыс кезеңінде  адамзаттың табиғатқа теріс әсерінің нәтижелері ғаламдық сипатқа ие болды. Экологиялық мәселенің мәні –  табиғатта қалыптасқан тепе –  теңдікті бұзбай, миллиардтаған адамдарды  жерде қоныстандыру және олардың  барлық қажеттіліктерін қамтамасыз ету. Қазіргі Жердегі тіршілік адам қызметінің сипатына тәуелді.

Қазіргі кезең адамның  ерекше биосфералық қызметі –  биосфераны қорғау мен сақтап қалу қызметімен анықталып отыр. Экологиялық  мәселелердің алдын алу үшін адам ретсіз дамудан тиімді, реттелген  табиғат пен қоғамның даму заңдарына  негізделген дамуға өтуі тиіс. Тек  осы кезде ғана адамзат қоғамының  дамуы үздіксіз, ұзақ уақыттық, бірқалыпты жағдайда, табиғи және әлеуметтік дағдарыссыз  дамиды. Мұндай дамуды – тұрақты даму деп атайды. Бірақ бұл үшін адамдардың сана-сезімі, олардың мақсаты мен адамгершілік бағыттылығы өзгеруі тиіс.

Планетадағы тіршілік қорғау бүкіл адамзаттың бірігуін талап  етеді.

1987 жылы БҰҰ – ның  Дүниежүзілік қоршаған орта мен  даму комиссиясы «Біздің жалпы  болашағымыз» атты есебінде «қоршаған  орта үшін қауіпсіз, жолда экономикалық  дәуірге» аяқ басуға шақырды.

«Тұрақты даму» дегенде  қазіргі уақыттың қажеттілігін қамтамасыз ете отырып, болашақ ұрпақтардың  өзінің қажеттіліктерін қамтамасыз етуіне қауіп түғызбайтын даму деп  түсіну керек. «Біз ата – бабаларымыздың жерінмұраға алған жоқпыз. Біз  оны өзіміздің балаларымыздан қарызға алдық» (БҰҰ материалынан).

1992 жылдың маусым айында  Рио-де-Жанейро қаласында өткен  БҰҰ – ның қоршаған орта  мен даму бойынша өткен конференциясы  «Тұрақты даму» концепциясын  және «ХХІ ғасырдың кеүн тәртібіне»  атты ауқымды бағдарламасын қабылдады.  Бұл бағдарламада шешілуі   болашақта тұрақты дамуды қамтамасыз  ететін жалпы мәселелер қарастырылған.  Оның нәтижесі төменде көрсетілген.

Сонымен қатар конференцияда  Мәлімдеме мен екі концепция  бар:

• климаттың өзгеруін алдын алу, ормандарды қорғау мен биологиялық алуантүрлілікті сақтау мәселелері бойынша қабылданды.

Бұл мәселелерді кешенді  ғылыми тұрғыдан шешуге болады. Бұл  үшін экология, экономика және әлеуметтік дамудың барлық негізігі топтарын біртұтас кешен түрінде қарастыру қажет.

БҰҰ-ның конференциясы  барлық елдердің үкіметтерін тұрақты  дамудың ұлттық концепцияларын қабылдауға шақырды.

Қазақстан Республикасының  Үкіметі ұсынған «ҚР тұрақты  дамуға көшу концепциясы» бекітілді. Республиканың  экологиялық саясаты оның экологиялық  қауіпсіздігін қамтамасыз етуге  бағытталған.

Республика Президенті Н.Ә.Назарбаевтің БҰҰ Бас Ассамблеясында жасаған  баяндамасында тұрақты дамуға жетудің  түйінді мәселелерін шешудегі еліміздің  юелсенді қызметін дәлеледейтін нақты  мысалдар келтірді. 1992 – 1998 жылдар аралығында Қазақстан тарихта бірінші болып  ядролық полигонын жауып, ядролық  қарудан бас тартты, Аралды сақтап қалуға арналған интеграциялық процесстердің  ұйытқысы болды.

Қазіргі уақытты экологиялық, экономикалық, әлеуметтік мәселелерді  интеграциялау саласындағы саяси  іс – шараларды анықтау жолдары  іздестірілуде. Олар:

• бұзылған экожүйелерді қалпына келтіруді қамтамасыз ету;
• суды тиімді пайдаланудың нақты шараларын анықтау;
• жерді пайдалану, ауыл шаруашылығының тұрақты дамуын жүзеге асыруға, биологиялық алуантүрлілікті сақтауға бағытталған үйлесімді іс-шараларды қабылдау.