Экологиялық құқық

                                     Ақтөбе медициналық колледжі

 

 

                                       

 

 

         Өзіндік жұмыс

 

       Тақырыбы: Экологиялық құқық

                                                                      Тексерген:Дәрменова Г.Т.

                                                                       Орындаған:Қожамұратова Қ.Е.

                                                                       Тобы: 207

                                                                       Мамандығы: «Сестралық іс»

 

 

 

 

                                       

 

                                              

                                            Ақтөбе.2013 жыл.                                                                      

                                               Жоспары:

I.Тест жұмысы                                                                                                                      II.Сөзжұмбақ                                                                                                                    III.Кеспе қағаз                                                                                                                         IV.Сұрақ-жауап                                                                                                                                            V.Жауаптары

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                      Тест жұмысы

1.Табиғи ортаны адамның зиянды әрекеттерінен қорғауға бағытталған нормалардың жиынтығы?                                                                                                                                                                                 А)Экологиялық құқық                                                                                                                                                                Ә)Мұрагерлік құқық                                                                                                              Б)Мемлекеттік құқық                                                                                                                             В)Қаржы құқығы                                                                                                                                   Г)Отбасы құқығы                                                                                                                  2. 3.«Қоршаған ортаны қорғау және дамыту жөніндегі» халықаралық коммисия қай жылы құрылды?                                                                                                                                                                                А)1986                                                                                                                                                                             Ә)1985                                                                                                                                                                   Б)1984                                                                                                                                                                                                            В)1983                                                                                                                                                                                                                          Г)1982                                                                                                                                                                                            4.Жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттік экологиялық құқықтары мен заңды мүдделеріне қол сұғатын,сонымен бірге қоршаған ортаға зиян келтірудің нақты қауіпін тудыратын,кінәлі құқыққа қайшы келетін немесе әрекетсіздік түріндегі іс-қимыл не деп аталады?                                                                                                                   А)Мемлекеттік құқық бұзушылық                                                                                                                                                                             Ә)Әкімшілік құқық бұзушылық                                                                                                                                                                   Б)Азаматтық құқық бұзушылық                                                                                                                                                                                                            В)Экологиялық құқық бұзушылық                                                                                                                                                                                                                          Г)Экономикалық құқық бұзушылық                                                                                                                                                                                                    5.Экологияның негізгі заңдарын түсіндерген американдық ғалым?                                                                                                                                                         А)Людвинг                                                                                                                                                                             Ә)Коммонер                                                                                                                                                                   Б)Павлов                                                                                                                                                                                                            В)Орбели                                                                                                                                                                                                                          Г)Удельнов                                                                                                                                                                                                                                                             Мемлекеттік органдар қоршаған ортаны қорғау бойынша қандай шараларды жүзеге асырады?                                                                                                                                                      А)Экологиялық,экономикалық.                                                                                                                                                                             Ә)Экологиялық,әлеуметтік,табиғи.                                                                                                                                                                   Б)Әкімшілік,азаматтық.                                                                                                                                                                                                            В)Мемлекеттік,құқықтық.                                                                                                                                                                                                                          Г)Экономикалық,техникалық,ұйымдық,құқықтық.                                                                                                                                                                                                                                                                                  6.ҚР-да табиғатты қорғау қызметін реттейтін «Жер кодексі» қашан қабылданды?  А)2003ж. 20 маусым                                                                                                                                                                             Ә)2003ж. 9 шілде                                                                                                                                                                   Б)2003ж. 8 шілде                                                                                                                                                                                                            В)2002ж. 11 наурыз                                                                                                                                                                                                                          Г)2002ж. 22 наурыз

 

7.Кінә дегенімізді қалай түсінесіз? Құқық бұзушының жасаған құқыққа қарсы әрекетіне психикалық қатынасы?                                                                                                                  А)                                                                                                                                                               Ә)                                                                                                                                                                Б)                                                                                                                                                                                                 В)                                                                                                                                                                                                       Г) 8.«Орман кодексі» қай жылы қабылданды?                                                                              А)2003ж. 20 маусым                                                                                                                                                                             Ә)2003ж. 9 шілде                                                                                                                                                                   Б)2003ж. 8 шілде                                                                                                                                                                                                            В)2002ж. 11 наурыз                                                                                                                                                                                                                          Г)2002ж. 22 наурыз                                                                                                                                                                                                                                               9.1997 жылы 18 наурызда қабылдаған ҚР-ның заңы?                                                                       А) «Су кодексі»                                                                                                                                                                             Ә)«Экологиялық сараптама туралы»                                                                                                                                                                    Б)«Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы»                                                                                                                                                                                                            В)«Жануарлар әлемін қорғац туралы»                                                                                                                                                                                                                        Г)«Қоршаға ортаны қорғау туралы»                                                                                                                                                      10.Табиғатты қорғау саласындағы басты заң болып табылатын ҚР-ның заңы?                             А) «Су кодексі»                                                                                                                                                                             Ә)«Экологиялық сараптама туралы»                                                                                                                                                                    Б)«Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы»                                                                                                                                                                                                            В)«Жануарлар әлемін қорғац туралы»                                                                                                                                                                                                                        Г)«Қоршаға ортаны қорғау туралы»      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Экологиялық құқық (орыс. Экологическое право) — экологиялық-заңдылық нормалардың (тәртіп ережелері) жиынтығы. Ол қоршаған ортаны корғау, экологиялық зияндардың зардаптарын алдын ала ескерту, адамды қоршаған табиғи ортаны сауықтыру және сапасын арттыру жолында адам мен табиғаттың өзара қоғамдық (экологиялық) қатынасын ретгейді.^[1]

Қоғам мен табиғаттың өзара әрекеттері аясындағы, адамдардың қазіргі және келешек ұрпақтарының мүдделері үшін табиғат байлығын қорғау және ұтымды пайдалану саласындағы қоғамдық (экология) қатынастарды реттейтін заңи нормаларының жиынтығы. Экологиялық Құқықтың негізгі көздері: Қазақстан Республикасының Конституциясы (1995), Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (1999), Қазақстан Республикасының Жер кодексі (2003), Қазақстан Республикасының Су кодексі (2003), Қазақстан Республикасының Орман кодексі (2003), Қазақстан Республикасының “Жануарлар дүниесін қорғау, ұдайы өсіру және пайдалану туралы” (1993) , “Әуе кеңістігін пайдалану және Қазақстан Республикасы авиациясының қызметі туралы” (1995), “Қоршаған ортаны қорғау туралы” (1997), Қазақстан Республикасы Президентінің “Мұнай туралы” заң күші бар Жарлығы (1997), Ұлттық қауіпсіздік туралы Қазақстан Республикасының Заңы (1998), “Өсімдіктер карантині туралы” (1999) заңы, министрліктердің қаулылары мен өкімдері, нормативтік актілері болып табылады. Экологиялық Құқық нормалары құқықтың көптеген көздерінде, соның ішінде заңнаманың басқа салаларында да кездеседі

ҚР-ның экологиялық құқығы - айналадағы табиғи ортаны қорғауға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық ережелердің жиынтығын зерттейтін оқу пәні немесе ғылым саласы.

Экологиялық құқықтың мәні - бұл экологиялық-құқықтық нормалардың  қолданылу саласында қалыптасатын тарихи тұрғыда қазіргі және болашақтағы  ұрпақтар мүдделері үшін қоршаған ортаны сақтап қалу мақсатында табиғи объектілерді сақтау, жақсарту, қалпына келтіру, тиімді пайдалану тұрғысында міндетті түрде мемлекеттің қатысуы жағдайында азаматтар мен ұйымдар арасындағы өндірістік қатынастармен байланысты болуы.

Экологиялық қатынастар дегеніміз - бұл объектісі табиғат пен  оның құрамындағы элементтер болып  табылатын қатынастарды айтамыз.

Экологиялық құқықтың объектілері  дегеніміз - айналадағы табиғи ортаны құрайтын, адамның тіршілік қажеттіліктеріне жұмсалатын табиғи ресурстар мен  адамдардың экологиялық денсаулығы мен өмірін айтамыз.

Экологиялық қатынастар субъектілеріне мыналар жатады:

1. Қазақстан Республикасы, себебі біздің мемлекетіміз табиғат  ресурстарының меншік иесі болып  табылады.

2. Шетелдік мемлекеттер  - Қазақстанның табиғат ресурстарын  пайдалану мәселелері бойынша  экологиялық қатынастардың субъектілері  болып табылады, республикаға табиғи  ортаға келтірген залалы үшін  жауап береді (шекаралық су объектілері  бойынша бірлесіп су пайдалануы  және т.б.).

3. Заңды тұлғалар.

4.  Жеке тұлғалар.

Құқық саласының принциптерімен негізгі басшылыққа алатын ережелер танылады, оларға сәйкес белгілі бір  қатынастар реттеледі.

ҚР-ның "Қоршаған ортаны қорғау туралы" заңында былай делінген: қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты  ұтымды пайдалану мына принциптер негізінде  жүзеге асырылады:

- адамның өмірі мен  денсаулығын қорғаудың басымдығы,  халықтың өмірі, еңбегі мен  демалысы үшін қолайлы қоршаған  ортаны сақтау және қалпына  келтіру;

- ҚР-ның нарықтық қатынастар  жағдайында тұрақты дамуға көшуі,  адамдардың қазіргі және болашақ  ұрпақтарының салауатты және  қолайлы қоршаған ортаға деген  қажеттіктерін қанағаттандыру мақсатында  қоршаған ортаның әлеуметтік-экономикалық  міндеттері мен проблемаларын  теңдестіре отырып шешу;

- экологиялық жағдайы  қолайсыз аймақтардағы экологиялық  қауіпсіздікті қамтамасыз ету  және бұзылған табиғи экологиялық  жүйелерді қалпына келтіру;

- табиғат ресурстарын  ұтымды пайдалану және молықтыру;

- биологиялық алуан түрлілікті  және экологиялық, ғылыми және  мәдени жағынан ерекше маңызы  бар қоршаған орта объектілерін  сақтауды қамтамасыз ету;

- қоршаған ортаны қорғау  туралы заңдарды мемлекеттік  реттеу мен мемлекеттік бақылау,  оларды бұзғаны үшін жауапкершіліктің  ымырасыздығы;

- қоршаған ортаға нұсқан  келтіруге жол бермеу, қоршаған  ортаға ықпал ету мүмкіндігін  бағалау;

- халықтың, қоғамдық бірлестіктер  мен жергілікті өзін-өзі басқару  органдарының қоршаған ортаны  қорғау саласына белсенді түрде  және демократиялық жолмен қатысу;

- халықаралық құқық негізінде  қоршаған ортаны қорғау саласындағы  халықаралық ынтымақтастық принциптерін  сақтау негізінде жүзеге асырылады.

Экология құқығының жүйесі әдістемелік жағынан екіге бөлінеді: жалпы бөлім және ерекше бөлім.

Экологиялық құқықтың жалпы  бөлімінде экологиялық құқықтың мәселелері, табиғи ресурстардың жағдайын көрсететін қоғамдық қатынастар және бүкіл табиғат ресурстарына мемлекеттің  меншік құқығы туралы мәселелер қаралады.

Ал ерекше бөлімде табиғи ресурстарды қорғау және пайдаланудың мемлекеттік-құқықтық механизмі және табиғат объектілерінің жеке жағдайлары қаралады.

Қазақстан Республикасы экология құқықтарының қайнар көздеріне –  айналадағы табиғи ортаны қорғау, оны  пайдалану, сапасын арттыру және табиғи ресурстар жөніндегі қоғамдық қатынастарды реттейтін нормативтік  актілер жатады.

Кейбір нормативтік актілер  экологиялық заңдардың құрамына кірмеуі де мүмкін. Мысалы: Қазақстан  Республикасының Қылмыстық Кодексі  – экологиялық заңдарды бұзғаны  үшін жауаптылықтарды реттейтін  нормалардан тұрады, сондықтан ол экологиялық құқықтың қайнар көзіне жатады, бірақ экологиялық заңдылықтардың құрамына кірмейді, өйткені қылмыстық  заңдардың құрамына кіреді, сол сияқты Азаматтық кодекс, Әкімшілік құқық  бұзушылық туралы кодекстері де экология құқығының қайнар көздеріне жатады, бірақ экологиялық заңдардың  құрамына кірмейді. Сондықтан «Экологиялық құқықтың қайнар көздері» деген ұғым «Экологиялық заңдар» деген ұғымнан  кең.

Экология құқықтарының қайнар көздері белгілері бойынша үшке бөлінеді:

1. кешенді; 

2. ресурстық;

3. әлеуметтік - экологиялық.

Экология құқықтарының кешенді  қайнар көздеріне нормативтік актілер  жатады, егер құқықтық реттеудің объектісіне  бүкіл табиғи ресурстар мен табиғи орта жатса, оған «Айналадағы қоршаған ортаны қорғау туралы» , «Экологиялық сараптама туралы» заңдарды жатқызуға  болады.

Экология құқықтарының ресурстық  қайнар көздеріне нормативтік актілер, егер құқықтық реттеудің объектісіне  жеке табиғи ресурстар жататын болса, мұнда Жер кодексі, Су кодексі, Орман  кодексі және т.б. жатады.

Экология құқықтарының әлеуметтік –экологиялық қайнар көздеріне адамдардың өмір сүруіне қолайлы ортаны қамтамасыз етуге бағытталған факторлар  жатады. Оған «Қазақстан Республикасында  халық денсаулығын сақтау туралы», «Семей облысындағы ядролық полигон  туралы» заңдарды жатқызуға болады.

1) Экология құқықтарының  ең негізгі қайнар көзіне Қазақстан  Республикасының Конституциясы  жатады.   

2) Экология құқықтарының  қайнар көзіне «Айналадағы табиғи  ортаны қорғау туралы» Қазақстан  Республикасының заңы жатады. Бұл  заң қазіргі және болашақ ұрпақтың  мүдделерін көздеп, айналадағы табиғи  ортаны қорғаудың құқықтық, экономикалық  және әлеуметтік негіздерін белгілеуге  және адам қызметінің осы табиғи  ортаға зиянды ықпал жасауына  жол бермеу шараларына бағытталған.