Экономикалық институттар: меншік және кәсіпкерлік

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

 

Экономикалық институттар:

меншік және кәсіпкерлік

 

 

 

ОРЫНДАҒАН: МЕДЕТБЕК АЙСУЛУ 
ФАКУЛЬТЕТ: ЖМ 
ТОБЫ: 106 А 
ТЕКСЕРГЕН: АЛМАНИЯЗОВА Қ.Н

Жоспар:

 

I.Кіріспе

Экономикалық  институттар;

II.Негізгі бөлім

Меншік түсінігі;

Меншік объектілері  мен субьектілері;

Меншіктің  құрылымы мен формалары;

Меншікті мемлекет 

иелігінен  алу және жекешелендіру ;

Кәсіпкерліктің  әлеуметтік-экономикалық мәні;

III.Қорытынды

IV.Пайдаланылған  әдебиеттер

Экономикалық  институттар – экономикалық жүйелер

аясындағы  адамдар арасындағы өзара 

әрекеттесуді  реттеп отыратын формаланған  ережелер

мен формаланбаған  нормалар. 

Меншік – қоғамдық құрылыстың негізі –

қоғамдық бастаулардың  негізіне жатады.

Меншік экономикалық  категория ретінде 

өндіріс құрал  –жабдықтарын және өндірілген 

өнімдерді  иемденуге байланысты адамдар

 арасында  туындайтын қоғамдық қатынастар.

Меншіктің  экономикалық мағынасы келесі  
қатынастармен сипатталады:

 

Иемдену – затты өз игілігіне пайдалану

 

Жатсындыру – меншік объектісін иеліктен шығару

 

Жекелендіру - әр бір тауар өндіруші мамандығы бойынша

белгілі бір  тауар өндірісіне жекеленеді 

 

Қоғамдастыру – еңбектің қоғамдық сипатының дамуы

 

Өндірістің материалдық және жеке факторының бірігу тәсілі

 

Табысты бөлу әдістері

Меншікті негізгі 2 түрін ажыратады:

 

Жеке 

 

Мемлекеттік

 

Азаматтық

 

Заңды тұлғалы

 

Коммуналдық

 

Республикалық

Меншік объктісі (өндіріс құралы)

 

Сонда тікелей

 

Кері тікелей

 

Меншік субъектісі (жалдамалы жұмыс 

күші, акция  иелері)

 

Сонда тікелей

 

Кері ткелей

 

Меншік субъектісі (жалдамалы жұмыс күші, акция иелері)

Меншік объектісі (өндіріс

құралы)

 

Басқару аппараты

 

Басқару аппараты

 

Басқару аппараты

 

Басқару аппараты

 

Жанама байланыс, онда (орталықтанған) – кері қайту

 

Жанама байланыс, онда (орталықтанған) – кері қайту

 

Жанама байланыс, онда (орталықтанған) – кері  қайту

 

Жанама байланыс, онда (орталықтанған) – кері қайту

 

Меншік субъектілері  – халық – мен, ол – барлығымыз  бірге

 

Меншік субъектілері  – халық – мен, ол – барлығымыз  бірге

 

 

 

Меншік субъектілері-халық-мен, ол -барлығымыз бірге

 

 Меншік субъектілері -халық- мен,-ол -барлығымыз бірге

Мемлекет иелігінен  алу және жекешелендіру – бұл нарыққа бет алған шаруашылық құралдарын дамуына қажет жағдайларды қамтамасыз етуді, тиімді және жауапты меншік иелерін қалыптастыруды, нақты бәсеке ортаны қалыптастыруды қамтамасыз етуге тиіс. Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің формалары әр қилы.

Жекешелендірудің  тәсілдері

 

Аукционда 

байқау

 бойынша 

сату және

сатып алу.

 

Кәсіпорын 

капита-

лының 

үлесін 

сату 

(акцияларды)

 

Жалға 

берілген 

кәсіп-

орынның 

мүлкін 

сатып алу.

 

«Кәсіпкерлік» - бұл табыс табу, (жеке шаруашылығы,

 қолөнершіремесленник, сатушы т.с.с.).

 Ол табыс  табу үшін, басқаның тауарын 

белгілі бағамен  сатып алып, оны белгісіз 

бағамен сатады, осы үшін тәуекелге барады.

Қызмет мазмұнына  қарай кәсіпкерлік мынадай түрлерге  бөлінеді:

 

Өндірістік  кәсіпкерлік 

 

Коммерциялық  кәсіпкерлік

 

Қаржылық кәсіпкерлік

 

Делдалдық  кәсіпкерлік

 

Сақтандыру  кәсіпкерлік

Кәсіпкерліктің  үш түрі бар:

 

Жеке кәсіпкерлік деп, бір адам ғана айналысатын бизнесті айтады.

 Оның жауапкершілігі  шектелмеген және оның капиталы  көп емес 

– жеке кәсіпкерліктің  кемшіліктері осында.

 

Серіктестік деп – екі немесе одан да көп адам бірлесіп айналысатын

бизнесті атайды. Серіктестікке де табыс салығы  салынады.

 

Корпорация деп бір кәсіпкерлік қызмет істеу үшін бірлескен тұлғалар

 жиынтығын  айтамыз.Корпорация меншігіне құқық  акциялар бойынша 

бөліктерге  бөлінген, сондықтан корпорация  иелері акция ұстаушылар,

 ал корпорация  акционерлік қоғам деп аталады.

Қорытынды:

 

• Меншік қоғамдық өмір мен өндірістің негізі болды, болып отыр және бола береді. Меншік формаларынан тек өндірістік қатынастар ғана емес, сонымен қатар қоғамдық өмір, қоғамның әлеуметтік және мәдени тетіктері мен мемлекеттік институттар пайда болады. Меншіктің екі анықтаушы формалары: (жеке және қоғамдық) жеке меншік - тікелей, ал қоғамдық жанама болады. Орта және шағын кәсіпкерлікті дамыту ел экономикасының жоғары қарқынды дамуына жағдай жасауда.
• Ел экономикасы шикізаттық бағдардан отандық өнеркәсіп өндірісін жеделдете дамыту бағытына қарай қадам басуда.
• Инфрақұрылым нысандарын дамыту, әсіресе жол құрылымын дамыту өте жоғары жағдайда іске асырылып дамуда.

Пайдаланылған әдебиеттер:

 

С.С. Мәуленова,С.Қ. Бекмолдин, Е.Қ. Құдайбергенов

“Экономикалық  теория”,Алматы,2009.

Кенжеболатова  М.Ш., Бейсембиев М.И.

“Экономикалық  теория пәні бойынша оқу-әдістемелік  кешен” 

Астана, 2010.