Симплекс әдісі

9-кестеде де оңтайлы жоспарға қол жеткізілмеген. Бағыттаушы баған ретінде Х₅ баған, ал бағыттаушы жол ретінде -у₂ қабылданады. Нәтижесінде базистен у₂ шығару, ал оның орнына Х₅ енгізу қажет. у₂ баған да есептелмейді.

9-кесте

№	базис	Вi	Х1	Х2	х3	Х4	х5	х6	х7	У2	Q
1	х2	22	0	1	0,6	0	-5	-5	-2,5	0
2	Х1	5	0	0	0	1	0	0	1	0
3	х4	2,5	1	0	0	0	0	]	0	0
4	У2	34	0	0	0,6	0	70	-30	-44	1	0,5
m+1	F	28,5	0	0	-1,1	0	-2,5	0,5	0,75	0
m+2		34	0	0	0,6М	0	70М	-3ОМ	-44М	0

Келесі кестеде де оңтайлы жоспар алынған, өйткені барлық жасанды айнымалылар базистен шығарылған, сондай-ақ m+2 жол бойынша барлық мәндері нөлге тең, ал m+1 жолда барлық мәндері теріс немесе нөлге тең.

10-кесте

№	базис	Ві	Х1	Х2	Хз	х4	х5	Хб	Х7
1	X5	0,48	0	0	0,0085	0	1	-0,43	-0,63
2	Х1	2,5	0	0	0	1	0	0	1
3	x2	24,4	0	1	0,6425	0	0	-7,15	-5,65
4	Х4	5	1	0	0	0	0	1	0
m+1	F	29,7	0	0	-1,078	0	0	-0,57	-0,82
m+2		0	0	0	0	0	0	0	0

Оңтайлы жоспар айнымалылардың мына мәндерінде алынған:

Х₁=2,5;       х₂=24,4;       х₃=0;       х₄= 5;

х₅=0,48;      х₆=0;       х₇=0;      У₁=0;       у₂=0;

F_min =29,7

Сөйтіп, оңтайлы  жоспарға №1, №2, №4 түрлі өнім кірді. Мұның өзінде өнімнің барынша  ең төмен өзіндік кұны 29,7 ақша бірлігін құрайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазіргі  уақытта экономикалық – математикалық модельдеу нәтижелерін іс жүзінде қолдану саласытүрлі себептермен тым тарылып отыр. Осы мәселеге қатысты экономика-математика саласы қызметкерлерне айтылар уәж жетерлік. Экономикалық-математикалық әдістердің кең қанат жаюына көбінесе осы әдістерді   пайдаланатын   қызметкерлердің   біліктілігінің   тым төмендігі де кедергі болуда. Олар экономикалық-математикалық модельдеудің маңызы мен мағынасын толық шамада жан-жақты түсінбегендіктен, өз жүмысында аталмыш модельдерді пайдаланбай отыр. 

Экономикалық-математикалық  модельдеу аппараты бірқатар жағдайларда сауатсыз қолданылады және алынатын шешімдер халық шаруашылығы практикасында осы себептен қолдануға жарамай қалады. Демек, жоспарлау және басқару органдары қызметкерлері негізделген шешім қабылдағанда көмек көрсетуге арналған практикалық экономикалық-математикалық есептеулер жүргізу идеясы іс жүзіне асырылмайды.

Экономикалық-математикалық  модельдеу аппаратын іс жүзінде пайдалануды ұйымдастыру және модельдерді ақпараттық қамтамасыз етуді жетілдіру мәселелері жөнінде арнайы зерттеулердің болмауы да экономикалық-математикалық бағыттағы жетістіктерді халық шаруашылығы практикасына енгізу қарқыны мен нәтижелеріне елеулі ықпал етті. Соңғысы ең алдымен бастапқы ақпарат жинау мен өңдеу көп еңбекті қажетсінетіндіктен, модельдерді іс жүзінде қолданудың түпкілікті нэтижесіне күшті эсер етеді. Модельдің ақпараттық базасын қалыптастыру кезінде туындайтын қиындықтар қолда бар ақпаратқа модельді бейімдеудің теріс практикасына әкеп соқтырады. 

Сонымен бірге  модельдерді ақпараттық қамтамасыз ету көбінесе эксперименталдық және қолданбалы экономикалық-математикалық  модельдердің ақпаратына койылатын  негізгі талапқа жауап бермейді. Күмәнді, жалған ақпарат пайдаланып жүргізілген есептеулер,әрине, қандай да болмасын нақты құндылық танытатын нәтиже бермейтіні анық. Нәтижелерді, олар бойынша есептеулерді пайдалану тиімсіз екені алдын ала белгілі болғандықтан, практикалық қызметкерлер оңтайландыру модельдерін қолдануға ешқандай қызығушылық танытпайды.

Тұтастай экономикалық-математикалық  модельдердің шектеулі пайдалануының жоғарыда көрсетілген ең маңызды себептері экономикалық-математикалық бағыттың практикалық күшейту жағына қарай дамуының негізгі жолымен байланысты. Бірінші кезекте, экономикалық-математикалық ілімнің жетістіктерін шаруашылық механизмін жетілдіру, экономиканы тиімді басқару жүйесін құру, сондай-ақ нарық жағдайында шаруашылық жүргізудің жаңа әдістерін іс жүзінде игеру үшін пайдалану қажет. Осыған байланысты экономикалық-математикалық модельдеудің аппаратының өзі түбегейлі жақсартуды талап етеді.

Экономикалық-математикалық  модельдеу әдістемесінде экономикалық зерттеу саласына тартылатын математикалық аппараттың барлығының оған үлес қоспайтыны түсінікті, сондықтан экономикалық-математикалық модельдеудің мазмұнын нақтылауды негіздеу өте қажет. Көбінесе әзірлеушілер экономикалық-математикалық зерттеулердің нәтижелерін экономикалық түсініктерін нарықтық экономика тұрғысынан жеткіліксіз талдайды, сондықтан ол іс жүзіндегі нақты шындыққа жанаспайды. Модельдің көмегімен белгіленген экономикалық үдеріс, экономикалық құбылыс тіркеледі, сондықтан ол - экономикалық болмыстың функционалдық тәуелділіктерін математикалық формада көрсететін ғылыми абстракция, сонымен бірге ол белгіленген жағдайларда экономикалық үдерісті алмастыратын қосалқы объект екенін ұмытпау қажет.

Кейбір ғалымдар: «Нарықтық механизмдерді босатудан  біз-дің халық шаруашылығына тән  емес үдерістер мен үрдістер, сонымен  бірге технологияда да, сондай-ақ қоғамдық өндіріс экономикасында да қуатты әрі қарқынды құрылымдық қозғалыстар туындайтынын ескере отырып, тым алыс жоспарлық кеңістік қабылдауға болар ма екен», - дейді. Алайда қоғамның әлеуметтік-экономикалық кұрылымында сапаның ілгерілеуін нақты болжау әзірлемей, экономикалық құрылымның өз бетімен түрленуінің алдын алуға болмайды.

Модельдеудің  модельденетін объектінің қандай деңгейде қаралатыны емес, зерттелетін объект үшін жүйелі тәсілдеме әзірлеуде, барлық ішкі және сыртқы өзара байланыстарды  ескеруде маңызы зор.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.

 

1. Р.Ө.Рахметов —Экономикадағы математикалық модельдер мен

        әдістер.     Алматы 2008

2. Темірбекова А.Б.— Экономикалық теория, 2007ж
3. Тілеужанова М. — Макроэкономика, 2008
4. Шыныбеков. А.Н— Ықтималдықтар теориясы және математикалық 

           статистика, 2008ж

5. Султанбеков.Б.Б—Новые технологии в экономических

          информационных системах, 2008г

6. Дюсембекова Ж.М.—Информатика негіздері, 2006ж
7. Есенғалиева Қ.С—Микроэкономика, 2007
8. Кузнецов.Ю.Н, Кузубов.В.И, Волощенко.А.Б— Математическое программирование.                            М:Высшая школа, 1980г
9. Акулич И.Л.—Матемтическое программирование в примерах и задачах (Учеб.пособие для вузов).    М:Высшая школа, 1980г
10. Сапарбаев.А.Д, Рахметова Р.У. —Моделирование системы агробизнеса.                                     Алматы: «Ғылым», 1998г