Ми сауыты сүйектерінің құрылысы.Бет сүйектерінің құрылысы

 Қазақстан Республикасы Денсаулық Сақтау Министрлігі

 Семей Мемлекетік Медицина Университеті

 Қалыпты және топографиялық анатомия кафедрасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пән:Анатомия

Тақырыбы:Ми сауыты сүйектерінің құрылысы.Бет сүйектерінің құрылысы.     

 

 

 

 

 

                                                    Орындаған: Кенжибайұлы Қ.

                                                                    112-топ ЖМФ

                                                     Тексерген: Кемешова

 

 

 

 

 

                              СЕМЕЙ 2012

 

                          

Халықаралық анатомиялық номенклатура.

 

Анатомиялық атаулардың ең алғаш шығуы,кейінгі дамуы ертеден,көне замандардан басталды.Анатомия терминдерінің  алғашқы латын тіліндегі тізімі 1887 жылы Германияда шетелдің көрнекті ғалымдардың қатысуымен құрастырылды.Бұл тізім Германия анатомиялық қоғамының 1895 жылы Базельде өткен конгресінде бекітілді.(B.N.A).

 

1935 жылы Германия анатомиялық  қоғамының Иенде өткен съезі  анатомиялық терминдердің жаңа  тізімін қабылдады.(I.N.A)

 

Тұңғыш қазақтың анатомиядағы атау-терминдерді ғылыми жолмен тексеріп,бір жүйеге келтіру мәселелері 1963,1966 жылы баспадан шыққан А.Р.Рақышевтың «Анатомия терминдерінің қазақша-орысша-латынша сөздігінен» басталды.Содан,осы кейінгі 40 жыл ішіндегі еңбектердің қорытындысы ретінде қазақтың өз ұлттық анатомия номенклатурасы халықаралық анатомия номенклатурасымен сәйкестеле 2003 жылы баспадан шығарылды.

 

 

 

Ми  сауыты-neurocranium

Бассүйек-cranium

Ми сауыты сүйектері-cavitas cranium

Бет сүйектер-ossa faciei

 

                 

 

 

 Шүйде сүйегі-os occipitale

Pars basilaris-базилярлы  (негізгі) бөлігі

Pars lateralis-латералды  бөлік 

Tuberculum pharungeum- жұтқыншақ төмпешігі

Condylus occipitalis- шүйделік  айдаршық

Canalis  nervi hypoglossi-XII жұп тіласты ми нервінің өзекшесі

Foramen magnum-шүйделік үлкен тесік

Сanalis condylaris-айдаршақтық  өзекше

Crista occipitalis externa-сыртқы шүйделік қырқа

Linea nuchalis  suprema-ең жоғарғы сызық

Linea nuchalis superior-жоғарғы сызық

Linea nuchalis inferior-төменгі сызық

Protuberantia occipitalis externa-сыртқы шүйделік шығыңқысы

Sulcus sinus sagitalis superioris-жоғарғы  сагиталды қойнаудың жүлгесі

Margo lambdoideus-ламбда  тәрізді жиегі

Sguama occipitalis-шүйделік  қабыршық

Сrista occipitalis interna-ішкі шүйделік қырқа

Margo mastoideus-шүйде-емізік жиегі

Sulcus sinus sigmoidei-сигма  тәрізді қойнаудың жүлгесі

Sulcus sinus petrosi inferioris-төмеңгі тастақ қойнау жүлгесі

Clivus-ылди

Incisura jugularis-мойын  вена тілігі

Tuberculum jugularis-мойындық  төмпешік

Processus jugularis-мойындырық өсінді

Fossa condylaris-айдаршық  шұқыры

Processus paramasteideus-емізік  тәрізді өсінді

              

 

 Төбе сүйек-Os pariatale

Margo frontalis-алдыңғы  немесе маңдайлық қыры 

Sutura coronalis-тәждік  жік

Margo occipitalis-артқы  шүйделік қыр

Margo sagitalis-сагитальды қыры

Margo sguamosa-қабыршақтық  қыры

Angulus frontalis-маңдайлық  бұрыш

Angulus sphenoidalis-cына сүйектің бұрышы

Angulus occipitalis-шүйделік бұрыш

Angulus mastoideus-еміздіктік бұрыш

Tuber parietale-төбе сүйектің  дөңесі

Linea temporalis superior et inferior-жоғарғы және төменгі самайлық сызықшалар

Impressiones digitatae- саусақ  батыңқылары

Juga cerebralia-мидың  көтеріңкілері

Sulci arteriosi-қан тамырлардың жүлгелері

Sulcus sagitalis superior-жоғарғы  сагитальды қойнаудың жүлгесі

Foveolae granulares-пахион өсінділерінің шұңқырлары

Facies externa-сыртқы беті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

             

            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Маңдай сүйек-os frontale

Sguama frontalis-маңдай  сүйектің қабыршақты бөлігі

Facies externa-сыртқы  беті

Sutura metatopica-метопикалық жіктер

Pars supraorbitalis-көз  үстілік жіктер 

Margo supraorbitalis-көз шарасының жоғарғы жиегі

Margo superciliaris-қасүстілік  доғалар

Tuber frontale-маңдай  сүйектің дөңесі

Glabella- кеңсірік  үстілік жазықтық

Incisura supraorbitalis-көз шарасының жоғарғы тілігі

Sulcus frontalis-маңдай  жүлгесі

Processus zygamaticus-бет  сүйектік өсінді

Sutura frontozygomatica-маңдай  бетсүйектік жіктер

Lineae temporalis-самайлық  сызықша

Facies interna seu faciec cerebralis-қабыршақтық бөліктің ми сауытына қараған беті

Impressiones digitatae-ми  қатпарларының саусақтық батыңқылары

Sulcu arteriosi-артериялық  жүлгелер

Crista frontalis-маңдай  сүйектік қыр

Sulcus sinus sagitalis superioris-жоғарғы  сагитальды қойнаудың жүлгесі

Foramen cecum- соқыр  тесік

Partes orbitales-маңдай сүйегінің көз бөліктері

Facies orbitales-көз  шарасына қараған беті

Fossa lacrimalis-көзжас  безінің ойысы

Fovea trochlaris-шығыршықтық  шұқырша

Spina trochlaris-шығыршықтық  қылқан

Facies cerebralis-ми сауытына қараған беті

Juga cerebralis-ми  көтеріңкілері

Incisura ethmoidalis- торсүйектік тесік

 

 

Fossa crani anterior-алдыңғы  ми сауыты сүйегінің ойысы

Pars nasalis-мұрын  бөлігі

Spina nasalis-мұрындық  қылқан

Margo nasalis-мұрындық  қыры

Sutura nasofrontalis-мұрын  таңдай жіктері

Sutura frontomaxillaris-маңдай-жоғарғы жақтық жіктері

Apertura sinus frontalis-маңдай  сүйегінің екі жақтық қойнауы

Sinus frontalis- маңдай  сүйегінің қойнауы

 

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Cынатәрізді сүйек-os sphenoidale

Corpus-денесі

Sellea turcica-түрік ертоқымы

Tuberculum sellae-түрік ертоқымы алдында төмпешік

Dorsum sellae-түрік ершігінің  арқасы

Processus clinoideus posterior-сына тәрізді  артқы өсінді

Sulcus prechiasmatis-көру нерві айқасының жүлгесі

Canalis оpticum-көру нерві өзекшесі

Fossa hypophysialis-гипофиз безінің ойысы

Sulcus caroticus-нервтік өрімдердің жүлгесі

Crista sphenoidalis-сына сүйек қырқасы

Ala vomeris-кеңсірік сүйегінің қанаты

Canalis vomerorostralis-кеңсірік-ілмектік өзекше

Concha sphenoidalis-мұрын қуысына иілген табақша

Apertura sinus sphenoidalis- мұрын қуысын сына сүйектің қойнауы мен  өзара жалғастырушы тесік

Sinus sphenoidalis-сына сүйек қойнауы

Septum sinuum sphenoidalis-қойнау аралық табақша

Alae minores-сына  сүйек кіші қанаты

Fissura orbitalis superior-көз  шарасының жоғарғы саңылауы

Processus clinoideus anterior-сүйір алдыңғы өсінді

Sinus cavernosus-қуысталған  қойнау

 

 

Alae majors-сына сүйек үлкен  қанаты

Facies cerebralis-ми сауытына  қараған беті

Foramen rotundum-дөңгелек тесік

Foramen ovale-сопақша тесік

Foramen spinosum-қылқанды өсінді

Facies orbitalis-көз шарасына қараған беті

Fissure orbitalis inferior-көз шарасының төменгі саңылауы

Facies maxillaries-жақ сүйегіне қараған беті

Fossa pterygopalatina-қанат  таңдай ойысы

Facies temporalis-самай ойысына қараған беті

Fossa temporalis-самай шұңқыры

Crista infratemporalis-самайастылық қырқа

Facies infrotemporalis-самай асты ойысына қараған беті

Margo frontalis-маңдайлық қыры

Sutura sphenofrontalis-сына-маңдай жіктері

Margo zygomaticus-алдыңғы бетсүйектік қыры

Sutura sphenozygamaticus-сына бетсүйектік жіктер

 Lig.sphenomandibularis-сына төменгі жақтық байлам

Foramen lacerum-жыртық тесік

 

 

 

 

 

 

 

 

           

 

 

 

 

 

  Самай сүйек-os temporale

Pars sguamosa-қабыршақтық бөлік

Sulcus arteriae temporalis media-орталық самайлық артерялық жүлге

Lineae temporalis inferior-төменгі самайлық сызықша

Porus acusticus externus-сыртқы есту жолы

Arcus zygomaticus-бетсүйектік доға

Processus zygomaticus-бетсүйектік  өсінді

Cricta supramastoidea – емізік  үсті қырқа

Sutura temporozygamaticus-бетсүйектік жік

Arkus zygamaticia-бетсүйектік дщға

Fossa mondibularis-төменгі жақтық шұқыр

Fissura petrosguamosa-тас-қабыршақтық саңылау

Tuberculum articulare-буындық төмпешік

Facies cerebralis-ми сауытына қараған беті

Impressiones digitatae-саусақ іздері батыңқылары

Sulcus arteriosi-артериялық жүлге

Margo sphenoidalis-сына сүйегінің жігі

Sutura sphenosguamosa-сына қабықшалы жік

Margo parietalis-төбе сүйегінің жігі

Sutura parietosphenoidalis-төбу сүйегімен қабықшалы жік

Pars pyramidis seu pars petrosa  -тастақ сүйек пирамидасы немесе тастақ жері

Pars petrosa-тастақты бөлік

Pars mastoideus-еміздік тәрізді бөлігі

Processus mastoideus-еміздік тәрізді өсінді

Foramen mastoideus-емізік өсінді тесігі

Venter posterior m.digastrici-екі қарыншалы бұлшықеттің артқы бұлшықеті

Incusura mastoidea-еміздіктік тілік

Sulcus arteriae occipitalis-шүйде артериясының жүлгесі

 

 

Sulcus sinus sigmoidei-сигма қойнаудың жүлгеі

Sulcus sinus transverses-көлденең қойнау жүлгесі

Margo occipitalis-шүйдемен шектескен жиегі

Cellulae mastoidea- еміздік өсінді қабаттары

Antrum mastoideum-дабыл қуысымен кіреберіс тесігі

Fissura petrosguamosa-тас қабықшалы  саңылау

Eminentia arcuata-доға тәрізді  көтеріңкі

Tegmen tympani-дабыл қуысының қақпағы

Impressio trigimini-үшкіл нерв түйінінің батыңқысы

Hiatus canalis n.pertosi majoris-үлкен тастақ бөлім саңылауы

Hiatus canalis n.petrosi minoris-кіші тастақ бөлім саңылауы

Porus acusticus internus-ішкі есту тесігі

Porus acucticus externus-сыртқы есту тесігі

Fossa subercuata-дщға астылық шұқырша

Aperture externa agueductus vestibuli-су құбырының сыртқы тесігі

Fossa jugularis-мойындырықтық шұқыр

Bulbus jugularis superior-венаның жоғарғы буылтығы

Sulcus canaliculus mastoideus-еміздік өзекше жүлгесі

Incisura jugularis-мойындырық тілік

Processus interjugularis-аралық мойындырық өсінді

Canalis caroticus-ішкі ұйқылық артерия өзекшесі

Foramen caroticum externum-сыртқы ұйқылық тесік

Canaliculis tymponicus-дабыл өзекшесі

Processus styloideus-бізді өсінді

Foramen stylomastoideus-біз-еміздік  тесігі

Margo posterior partis petrosae-тастақ  бөліктің артқы бөлігі

Fissura petrosguamosa-тас дабыл саңылауы

Canalis musculo tubaris-бұлшықет-түтік  өзекшесі

Tentorium cerebelli-мишық  шатыры

Сanaliculi caroticotympanici-ұйқы дабыл өзекшесі

Canalis facialis- бет ми нервінің өзекшесі

Canaliculus chordate tympanizi-дабыл шегі нервінің өзекшесі 

n.chorda tympani-дабыл шегі атты нерві

Fossula petrosa-тастық шұңқырша

Sulcus promontori-дабыл мүйісінің жүлгесі

Canalis musculotubarius-бұлшықет түтік өзекшесі

Septum canalis musculotubari-жартылайтабақша

Semicanalis musculi tensoris tympani-дабыл жарғағын керетін бұлшықеттік жартылай өзекше

Semicanalis tubae auditive-жартылай жұтқыншақ түтік өзекше

Cavum tumpani-дабыл қуысы

Pars tympanica-самай сүйектің дабыл бөлігі

 

 

 

 

 

       

 

 

    Торлы сүйек-os ethmoidale

Ossa pneumatic-ауалы қуыстар

Lamina cribrosa-горизонтальды табақша

Incisura ethmoidalis-тор сүйектік тілік

Sutura frontoethmoidalis-маңдай тор сүйектік жік

Foramina cribrosa-тесіктелген  табақша

Lamina perpendicularis-перпендикулярлық  табақша

Crista calli-әтештің айдаршығы

Foramen cecum-соқыр тесік

Ala crista calli-айдаршық қанаты

Spina nasalis-мұрын сүйек қылқаны

Vomer-кеңсірік сүйегі

Labirinthus-тор сүйектің лабиринті

Lamina orbitalis-жұқа табақшалар

Sutura frontotethmoidalis-маңдай тор сүйектік жігі

Sutura sphenoethmoidalis-торсүйек пен көз жас жігі

Foramen ethmoidalis  anterior et posterior-тор сүйектің ұяшықтарының алдыңғы және артқы тесікшелері

Concha nasalis superior-жоғарғы мұрын кеуілжірі

Concha nasalis medius-ортаңғы кеуілжір

Concha nasalis suprema-кеуілжір өсінді

Meatus nasi superior-мұрын қуысының жоғарғы өту жолы

Bulla ethmoidalis-тор сүйектің үлкен ұяшығы

Infindibulum ethmoidale-тор сүйектің құйғыш тәрізді саңылауы

Hiatus  semicanalis- жарты ай тәрізді саңылау

 

            

 

 

 

 

 

   Төменгі мұрын қылқаны-concha nasalis inferior

Crista conchalis-мұрын қылқанының қырқасы

Processus lacrimalis-көзжастық өсінді

Processus maxillaries-жоғарғы жақсүйектік өсінді

Processus tthmoidalis- торлысүйектік өсінді

 

                 Мұрын сүйегі-os nasalis

Sulcus ethmoidalis  anterior-алдыңғы торлы нервтердің саласы

Sutura internasalis-мұрын  аралық жік

 

                Көзжас сүйегі-os lacrimale

Sutura frontolacrimalis-мфңдай көзжастық жіктер

Sutura ethmoidolacrimalis-тор сүйектік көзжас жігі

Sutura lacrimomaxillaris-көзжас-жоғарғы жақтық жігі

Crista lacrimalis posterior-көзжас сүйегінің артқы қырқасы

Sulcus lacrimalis-көзжастық  жүлге

Hamulus lacrimalis-көз  жастық ілмек

Processus lacrimalis-көзжастық  өсінді

Fossa sacri lacrimalis-көзжас  қапшығының ойысы

Canalis nasjlacrimalis- көзжас мұрын өзекшесі

 

             

 

 

                Желбезек-vomer

Sulcus vomeris-желбезек жүлгесі

Ala vomeris-желбезек  қанаты

Rostrum sphenoidalis-сына  тәрізді сүйек тұмсығы

Sutura sphenovomeris-сына  желбезек жік

Crista conchal

is-хоандық қырқасы

        

                    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоғарғы жақсүйек-os maxilla

Corpus maxilla-жоғарғы жақ денесі

Facies orbitalis-көз шарасына қараған беті

Orbita-көз шарасы

Margo infraorbitalis-көз шарасының төменгі жиегі

Processus zygomaticus-бет сүйектік өсінді

Processus frontalis-маңдайлық өсінді

Fissura orbitalis inferior-көз шарасының төменгі саңылауы

Sulcus infraorbitalis-көз шарасының төменгі жүлгесі

Foramen infraorbitalis-көз шарасының төменгі тесігі

Foramina alveolaria-альвеолярлық өзекшенің тесікшелері

Facies infratemporalis-төменгі самайлық беті

Fossa infratemporalis-төменгі самайлық ойыс

Tuber maxillae-жоғарғы жақ сүйегінің бұдыры

Facies anterior-алдыңғы беті

Foramen infraorbitale-төменгі өзекшенің сыртқы беті

Fossa canina-төменірек иттістік ойыс

Processus alveolaris-альвеолярлық өсінді

Juga alveolaria-альвеолярлық көтеріңкілер

Incisura nasalis-мұрын ойығы

Spina nasalis anterior-алдыңғ мұрын қылқаны

Aperture piriformis-алмұрт тәрізд тесік

Facies nasalis-мұрын қуысына қараған беті

Apertura maxillaries-жақсүйек қойнауының саңылауы

Sulcus  palatius major-үлкен таңдайлық жүлге

Sulcus lacrimalis-көзжас саласы

Crista ethmoidalis-кеуілжір қырқасы

Processus frontalis-маңдайлық өсінді

Crista lacrimalis anterior-көзжастың алдыңғы қырқасы

Sutura lacrimomaxillaris-көзжас жоғарғы жақтық жігі

Sutura frontomaxillaris-маңдай жоғарғы жақтық жігі

Sutura nasomaxillaris-мұрын жоғарғы жақтық жігі

Processus palatines-таңдай өсінді

Sutura palatine mediana-ортаңғы таңдайлық жік

Torus  palatines-жиектік көтеріңкі

Crista nasalis-мұрындық қырқаны

 Sutura transversa-көлденең жік

Palatinum osseum-сүйектік таңдай

Spina palatine-таңдайлық қылқан

Sulcu palatini-қос таңдайлық жүлге

Processus alveolaris-ұяшықтық өсінді

Alveoli dentales-тіс түбірлерінің ұяшықтары

Septa interalveolaris-ұяшық аралық табақша

 

 

 

 

 

                 

 

 

 

 

Таңдай өсінді-os palatinum

Lamina horizontalis-горизонтальды табақша

Sutura palatina medina-ортаңғы таңдай жігі

Sutura palatina transversa-таңдайлық көлденең жік

Facies nasalis-мұрын қуысына қараған беті

Facies oralis-ауыз қуысына қараған беті

Spina nasalis posterior-мұрындық артқы қылқан

Crista nasalis-мұрындық қырқаны

Processus pyramidalis-пирамида тәрізді өсінді

Fossa pterygoidea-қанат тірізді өсінді ойысы