Автор работы: Пользователь скрыл имя, 21 Декабря 2012 в 16:48, курсовая работа
Басқару есебінің негізінде қаржылық, материалдық және еңбек ресурстарын тиімді басқару жүйесі жатыр.
Нақ басқару есебі кәсіпорындағы міндетті іс-қызмет процестеріне тығыз байланысты методологияга негізделеді, оның үстіне, басты назар, мысалы, бөлімшелер қызметін бағалау және өнім мен өндірістің пайдалылығын бағалау сияқты аспектілерге байланысты шығындарды басқару есебіне аударылады.
Кіріспе…………………………………………………………………………….3
I. Басқару есебінің мағынасы, оның мәні, мақсаттары және міндеттері..........5
1.1 Басқару есебінің мағынасы, оның мәні, мақсаттары және міндеттері.......5
II. Басқару және қаржылық есеп жүйелерінің салыстырмалы сипаттамасы.........................................................................................................17
2.1 Басқару және қаржылық есеп жүйелерінің салыстырмалы сипаттамасы.........................................................................................................17
III.Шешімдер қабылдаудағы басқару есебінің ролі.........................................21
3.1 Шешімдер қабылдаудағы басқару есебінің ролі........................................21
Қорытынды…………………………………………………………………….32
Пайдаланылған әдебиеттер……….....................................................................33
Қаржы мен басқарушы есептің арасындағы айырмашылықтары.
Қаржы есебі (ҚЕ) |
Басқару есебі (БЕ) |
1. Ақпараттың негізгі | |
Акция иелері және кредиторлар (нақты
және потенциялды), жабдықтаушылар, сатып
алушылар, салық слжбалары мен
бюджеттен тыс қорлардың |
Шаруашылық субъектісінң менеджерлері, қызметкер, бухгалтерлер, яғни бөлімшелерді қоса алғанда шаруашылық субъектісінң басқарушылық персоналы. |
2. Ақпараттың арналымы (не үшін пайдалатындығы туралы) | |
Бухгалтерлк ақпаратты сыртқы пайдаланатындар үшін (баланс, қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есеп беру, ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы ееп беру). |
Кезеңдік жоспарлау мен |
3. Ақпараттарды жинау мақсаты | |
Күрделі қаржы туралы (акцияны ұстаушылар)
мәлімет; алған міндеттемелерді
төлеу қабілеттілігі (кредиторлар,
ссудалық капитал иелері); декларацияланған
табвс, күрделі қаржының жұмсалу
көлемі туралы, мүліктерге есептелген
салықтар, (мемлекеттік кіріс |
Шаруашылық субъектінің (башының) қаржылық жағдайы туралы мәлімет, жопарлау үшін сметалар, ағымдағы жедел еп берулер, қысқа мерзімдік шешімдерді қабылдау үшін болатын шығындар туралы есеп беру, сату бағалары, өндіріс шығындары, сұраныс, бәсекелестік қабілеттілігі, тауардың рентабельділігі мен басқа шешім қабылдау үшін (барлық аталған ақпараттар менеджерлер үшін қажет) мәліметтер. |
4. Реглементтеу деңгейі | |
Қаржы есебін жүргізу нормативі құжаттар мен заңға сәйкес регламенттеледі, бухгалтерлік есеп жүйесіне барлық жазулар шоттардың классификацияласына сай келуі керек. Міндетті мәліметтерді бұрмалағандар мен есеп беру мерзәімін сақтамағандар 151 – 1 бапқа сәйкес жауапкершілікке тартылады. |
Өндірістік есепті жүргізу шаруашылық субъектінің әр қайсысы үшін міндетті болып табылады. Өйткені калькуляциялаусыз, қаржылық есеп беруді жасауға болмайды, барлық қалған жағдайларда бақарушы есеп әкімшіліктің еркіне және олардың шешіміне тәуелді болып келеді. Ал калькуляциялау әдістемесі алдын ала шаруашылықтың әр қайсысының еептік саясатында регламенттеледі. Қазақстанда орындалатын өндірістік есептік едәуір бөлігі – бұл қаржылық есеп жүйесінің жанама өнім. Заңмен қарастырылған басқарушы есепке наты талаптар батыста да, Қазақстанда да жоқ. |
5. Ақпараттың арналымы (не үшін пайдаланатындығы туралы) | |
Жалпы қабылданып стандартталған есеп қағидаларына: есептеу, үздіксіздігі, түсініктілігі, мәнділігі, маңыздылығы, дәлділігі, шыншылдығы, яақталуы, сақтығы, салыстырмалығы, жүйелігі т.б. жатады. |
Басқарушы есеп еептік нормативтері мен заңдалық талаптарына сай келе бермейді, сондықтан біршама тәуелсіз тұрғфыда ұйымдастырылады. Басқарушы есептің қағидасы шешімді қабылдауда пайдалы ақпараттар беретін ережелер мен тәсілдерді таңдауға айқындалады. Басқаша айтқанда, |
ІІІ бөлім. Шешімдер қабылдаудағы басқару есебінің ролі.
3.1 Шешімдер қабылдаудағы басқару есебінің ролі.
Нарық жағдайында кәсіпорынның шаруашылқ механизмін талдау өндірістің экономикалық тиімділігіне, оның зиянсыздығына, талдау өндірістің экономикалық тиімділігіне, оның зиянсыздығына, табыстылығына, яғни оған: баға мен сұраныс; өндіру көлемі мен өнімді өткізу; кәсіпорынның тұрақты шығындары; өнім бірлігіне есептелген айнымалы шығындардың үлесі шешуші әсер ететінін көрсетеді. Бұл кезде кәсіпорынның тұрақты шығындары мен өнімнің бірлігіне шаққан айнымалы шығындар кәсіпорынның экономикалық тиімділігіен мүлде әр түрлі әсер етуі мүмкін. Сондықтан кәсіпорынды тиімді және ұтымды басқару шаруашылық субъектілерінде жүргізілетін есептің жүйесіне тәуелді болып келеді.
Осы кезге дейін Қазақстанда аталған мәселе өз жәрежесінде ескерілмей келеді, ал бухгалетриядан алынатын ақпарат, кәсіпорынның шаруашылық жағдайын тиімді басқаруға қолайлы болып келе бермейді.
Қазақстандағы әрекет етуші бухгалетрлік
есеп жүйесі салық пен алымдар
бойынша мемлекеттік кіріс
Негізінен мемлекеттік органдар үшін іске асырылып жүрген бухгадлетрлік есеп жүйесі, мақсатқа лайықты деген пікірмен келісуге болады. Сондықтан, бүгінгі таңдағы мемлекеттік органдарында қабылданып жатқан бухгалетрлік есеп беру нысандарының (формуласының) мәселесін қозғамай-ақ, шаруашылық субъектілерін басқару жөнінде дәйекті шешімдер қабылдау үшін, қажет болатын басқарушы есеп жүйесі бойынша шаруашылық субъектісінң басшылығының нұсқауымен жүргізу болады.
Басқарушы есепті бүгінде бизнестің
бір бөлігі ретінде қабылдауға болады,
бірақ осы жөнінде
Бухгалетр, ақпарат беретін бірыңғай апараттың қызметкері ретінде қарастырылды. Олар басқару шешімдерін қабылдауға өте сирек қатыстырылды. Бірақ, бизнестің нарыққа бағытталған тұсында бухгалтерлер өздерінің жауапкершілігінің аймағының өскенін сезді және басқарушы есеп оған өте жақын қызмет етушіжүйе ретінде танылды.
Бәрімізге белгілі, бақарушы есеп қолданыстағы тұжырымдамаға сәйкес – бұл сапалы жаңа құбылыс, ол бухгалетрлік есептің бір бөлігі ретінде (бірақ, бұл арада қаржы есебінің жетекші ролі сақаталады,) жедел-экономикалық талдау элементтерін, сондай-ақ болашақ оқиғаларды болжау сияқты ресурстарды бақалаудың синтездік нәтижесін қамтиды.
Нарықтық қатынастардың
Сурет. Басқарушы есептің шаруашылық
етуші субъектісінің шеңберінде атқаратын
ролі.
жүзеге асырудың маңызды құралы. Міне, сондықтан, бүгінгі таңда бақсарушы есептің табиғатын, тереңірек олардың функционалдық ерекшеліктерін түсінуді, олардың ішінен кәсіпорынды тиімді бақсару мүддесіне толық сай укелетін әдістерін көре білу қажет.
Осыдан келіп, біздің пайымдалыуымызша, өндірісті бақару жүйесінде басқарушы есептің атқаратын ролі ең алдымен «бақарушылық шешімдері жаау» мәселесін шешумен анықталады,, бірақта бұл үшін бір мезгілде, өндірісті басқаруда жақсы жағдайы болу үшін, екі бапты бірден түсіну керек:
Бірінші бабы мынадай бақсару элементтерінен тұрады:
а) мәселесінің қойылуы (ақпарат жинау, басқарудың синтездеу, жоспар құру шешім қабылдау, яғни бақаша айтқанда бұлардың барлығы инновациялық жәрдем беруді білдіреді);
б) қойылған мәселелерді жүзеге асыруға басшылық ету (ұйымдастыру, мәліметтер алмасу, дәйектеу, шаруашылық субъектінің бағыты бойынша кеңестер беру, яғни басқаша айтқанда бұл, біріншеден, бірінші бағыттың бастапқы екі элементін бір тұтас біүгінге үйлестіруді, екіншіден, қол астындағылардың оқыту және оларды даярлауды білдіреді);
в) нәтижелерді өлшеу (бақылау, бағалау).
Екінші бабы басқарушы есептің техникалық жақтарымен байланысты, ал егер дәлірек айтсақ, күрделі (капиталдық) жұмсалымдардың сметаларын жасау және олардың өтелімін анықтау, смета-жоспарларын, (нормаларын) құру, запастарды бақару және т.б.
Демек, бақарушы есептің ролі – бұл екі бапты үйлестіру немесе өндірісті басқарудың барлық шешуші элементтерін, бизнесті ірі жетістікке жетуге бағышталған бір бүтінге айналдыру.
Сонымен қатар, шаруашылық субъектіні
тиімді басқаруда, яғни жоғарыда баяндалған
мәселелерді жету үшін, басқарушы
есептің індік проблемалары да жеткілікті.
Сондықтан бұл параграфта басқарушы
есептің роліне баты назарды аударамыз,
өйткені бұл дұрыс шешім
Яғни, болашақта кәсіпорынды тиімді бақару мақсатында, оның қаржылық жадайын талдау, есеп беруді жасау және ағымдағы есепті қамту қызметтерін біріктіретін бухгалтерияның ролін түбегейлі өзгертуге тура келеді. Бұл, біріншіден, нарық жағдайында меншік құрылымының өзгерісін түсіндіреді және мемлекеттік меншік сол меншіктің бір ғана трі; шаруашылық субъектісінің қызметінің нәтижесіне көптеген мүдделі жаңа меншік иелері пайда болады, өйткені оған олар өз қаржысын жұмсайды. Екіншіден, шаруашлықы субъектісіне қажетті қарджылыө және бәсекелестік күресте жеңіске жету үшін басқарушылық шешімдерін іздеуге мәжбүр болады. Осы мақсатта нарықтық коньюктураны зерттейді, өзінің қызметін өз бетінше дербес жоспарлайды, жабдықтаушылар мен сатып алушыларды табады, бағаны белгілейді және т.б. Үшіншіден, бюджеттік қаржыландыру мен мемелекеттік несиелендіру көп жағдайда шаруашылық субъектісінің қаржыландыру көзі болып табыла бермейді. Олар қаржылдандырудың басқа да көздерін іздестіреді. Сондықтан шаруашылық субъектісі бәсекелестік күреске тек сатып алушылар мен өткізу нарығы үшін ғана енбейді, сонымен қатар коммерциялық банктердің несиелері үшін, басқа да потенциалды инвесторлардың қаражаттарын тарату үшін де енеді.
Осының барылығының
Сөйтіп, нарықтық экономика жағдайындағы жағдайындағы бухгалетрлік есеп пен жүргізушілік пен статитискалық қызметінен гөрі, шаруашылық субъектінің қызметі туралы ақпараттарды беру, өңдеу, жинаудың, сондай-ақ, мүдделі жақтардың өздерінде бар ақша қаражаттарын қалай ұтымды инвестициялау керектігі жөніндегі талабына жауап беретін, және олардың қабылданғаен шешімдерінің негізділігіне көздерін жеткізетін құралына айналды.
Әкімшіліктің жаңа мүддесін қанағаттандыру мүмкіндігіне тек қана бухгалтер-талдаушы ған ие, себебі ол шаруашылық субъектінің экономикасын ұғынуға қабілеті, қаржылы-есептік мәліметтер негізінде, оның олқы жерлерін анықтай алады, және де ол салықтық жоспарлауды жасайды.
Бүтіндей сірә, шаруашылық субъектінің қваржылық сәттілігі, ұйымдастыру деңгейіндегі бақарушы есептің жүйесіне тура пропорционалды болып келеді.
Осындан, ең бастысы – мақсаттарды
таңдау, сосын бақсарушы есептің
осы роліне қайшы келмейтін сәйкестікте
әреет ету варианттарын таңдау және
оны қолдана білу. Менеджерлер
әр заматта ақпараттар зәру болады,
егер олар бухгалтер-талдаушылар
Еске сала кетейік, дұрыс шешім
қабылдамас бұрын, әрбір әрекеттің
варианттары бойынша
Мақсаттарды анықтағаннан кейін бухгалетр-талдаушы іс-әрекеттің (немесе стратегиясының) баламалы варианттарын іздестіредіә, сондықтан ШС басшысына төмендегі іс-әрекеттің варианттарының біреуіне немесе бірнешесіне сүйене ұсынылады:
Баламалы варианттарды іздестіруде бухгалетр барлық мүмкін болатын баламаны анықатуы керек. Мысалы, басқарушы офиске қызмет көрсетуде өзінің мәселесін шешу үшін мынадай шығындарды қысқарту баламаларын анықтайды:
Әр түрлі іске кірерде олардың құндылығын есекеретін, творчестволық ойлай білетін басшы, осы кезеңде белсенді түрде идеяларды немесе ойларды іздейді және өз қарамағындағыларға өзінің нұсқауларын береді. Ол айқындалған (табылған) балама саны көбейген сайын, мәселелерді табысты шешу үшін мүмкіндіктердің көбейгенін білдіреді.
Баламаларды салыстыра отырып, басқарушы
бірінші кезекте: ақша мен адамдарға
деген қажеттілігін, инвестицияның
қайтарымын, талап етілетін уақытын,
бақа бөлімшелердің мұқтаждықтары,
еңбек қатынастарына әсер етуін,
қолда бар артықшылықтарын