Бухгалтерлік есепті автоматтандыру бойынша программалық өнімдерді анықтау

Бас мәзірдегі “Есеп беру” нұктесін тексеру және құжаттарды бекітілген тірінде басып шығаруына, құжаттарды ретке келтіруге, журнал ордерді және шоттар бойынша ведомості құру қызметін атқарады.

Бас мәзірдегі “Сервис“ пункті параметрлерді бекітуіне, жалпы паролл бекітуге дискетке сақтауға және т.б. мәмлесін шешеді.

Калькуляторды шақыру CtrІ +F2 тетігін басу арқылы іске асырылады.

Жұмыс барысында ењ көп қолданылатын тетіктер:

F1 көмек  жүйесін шақыру.

ESC- ағымдағы  операцияларды жою.

CtrІ +F4 ағымдағы терезені жабу.

AІt+F4 программадан  шығу.

CtrІ +F6 басқа терезеге өту.

Ўйымныњ бастапқы мәліметін констант тізіміне енгізу қажет. Сол арқылы бас мәзірдегі “операция-константы“ мәзірін  шақыруға болады.

 

1. 1С Бухгалтерия жүйесіндегі шоттар

1.1С бухгалтерия. Шот жоспары.

2. 1С бухгалтерия  жүйесінде  субконта тұрлері.

3. Аналитикалық, Сандық.

Бухгалтерлік есеп жүргізу үшін, шаруашылық операцияларды есепке алмас бұрын, алдымен шот жоспарды анықтау қажет.

Кәсіпорында бухгалтерлік есптіњ бас шот жоспары қолданылады.

Шоттар жүйесі кәсіпорынныњ есеп саясатына тәуелді  болады. Шот жоспарды бас мәзірдегі   “Шоттар операциясы ” командасы арқылы шақыруға болады. Шот жоспар келесі бағаналардан тұрады:

Шот- код (нөмер) шоттар және субшоттар;

Аталуы- шоттыњ немесе субшоттыњ аталуы;

Субконто тұрлері –обьект тұрлерініњ аналитикалық есебініњ (субконта) аталуы, егерде берілген шоттар немесе субшоттарда аналитикалық  есеп жұргізілетін болса.

К- Бұл графада  “+” белгісі тұрады, егерде берілген шоттар немесе субшоттар бойынша сандық есеп жұргізілсе (сандық есеп, аналитикалық есепті жүргізуді тұжырымдайды).

В- Бұл графада  символ “+” егерде берілген шоттар немесе субшоттар валюталық есеп жұргізілсе.

Ан- Бұл графада символ”+” , егерде берілген шоттар немесе субшоттар да туынды тұрдегі есептілікте , аналитикалық есепті әрбір обьект бойынша , басқа шоттар мен айналымдарына талдау жасау міндетті тұрде жүргізуі шарт. Берілген шоттар аналитикалық есепті жүргізуі үшін тұжырымдайды.

Шоттар мен субшоттардыњ код  Ұзындығы диалог терезесінде бекітіледі. Ол бас мәзірдегі “Сервис- жалпы параметрлер” және 2 немесе 3 символдар командасы арқылы шақырады.

Шоттардыњ және субшоттардыњ коды сандар және әріптер мазмұнымен болады. Берілген шоттар бойынша аналитикалық есепті жүргізу үшін, тышқанмен “Субконто тұрлері” торкөзіне келіп тышқанды екі рет басу қажет.

Шот жоспарды көру барысында, шоттыњ коды бойынша іздеуге болады. Ол үшін келесі нұсқауларды орындауға болады:

1. Пернелерден қажетті шот кодын теруіњіз қажет. Сонда шот жоспар тізіміндегі қажетті кодқа курсор келіп тоқталады;

2. Іұралдар панелінде “Іздеу” тетігін басуы қажет (бинокль тұріндегі тетік)

3. CtrІ+F3 қос пернесін басуы шарт;

4. “Әрекет”-“Іздеу” командасын орындауы керек.

Соњғы ұш жағдайларда, экранға диалогтық терезе шығады, оған іздеу және  іздеу бағыт шартын көрсетуі қажет.

Іайта іздеу үшін мына пернелер қолданылады:

• F3 – қайта іздеу, дәл сол бағытта.

• Shіft+F3 – тізімніњ бастан аяғына дейін қайта іздеу.

• AІt+F3 – тізімніњ аяғынан басына шейін қайта іздеу.

Шот жоспарды баспаға басып шығару үшін, шот жоспар

терезесіндегі төменгі жағында “Баспаға шығару” тетігін басуы қажет.

Аспаптар тақтасында  “Баспаға шығару” және “Көріп шығу” тетігі ењ мањызды орын алады. “Көріп шығу” тетігін басу арқылы, шот жоспардыњ қағазда қалай орналасқанын біле аламыз. “Баспаға шығару” тетігін немесе “CtrІ+P” клавишасын басу арқылы шот жоспарды баспаға шығаруға болады.

Типтік конфигурациядағы шот жоспар толығымен Іазақстан Республикасындағы кәсіпорынныњ қаржылық – шаруашылық қызметіндегі бухгалтнрлік есептіњ шот жоспармен сәйкес келеді.

Сондықтан ло кез-келген кәсіпорынға толығымен сәйкес келеді . Немесе азын-аулақ тұрлендіруді қажет етеді.

Бірақ, шот жоспарын толығымен өзгертуге болады . Осы жағдайда есеп беру формалары мен типтік проводкалар стандартты шот жоспарына бағытталатынын ескеру қажет.

Қолданушымен конфигуратордағы шоттар параметрлерініњ өзгеруі құжаттарда автоматты тұрде қалыптастыру алгоритмдеріне елеулі өзгерістерді талап етуі мүмкін. Шоттар жоспарын өзгертудіњ кейбір әрекеттерін конфигураторсыз да орындауға болады. Мысалы: жања шоттарды немесе тізімде бар шоттар бойынша субшоттарды енгізуге болады.

Енгізілген шот нумерация тәртібі бойынша тізімге енгізіліп, орын алады. Программа кестедегі бар шот және субшоттарға сәйкес келетін жања шотты , немесе субшотты енгізуге мүмкіндік бермейді. Шоттарды енгізген кезде бірінші кезекте шотты, сонан соњ оған қатысты субшотты енгізу қажет.

Шотты немесе субшотты жою үшін немесе іс-әрекеттерді орындау қажет:

1.”Операциялар”  “Шот жоспары” командасын орыдау. Экранға шот жоспарын шығару .

2. Жойылатын  шот жолына курсорды қою.

3. DeІ пернесін  басу.

Шот жоспарын тұзету үшін редакциялау режиміне өту керек. Ол үшін редакцияланатын бағанасына курсорды қойып екі рет тышқанмен басу керек.

“Бухгалтерлік есеп” компонентасында 1С:Бухгалтерия жүйесінде тек қана синтетикалық емес, аналитикалық есепті жүргізуге мүмкіндігі бар. 1С:Бухгалтерия жүйесінде аналитикалық есеп жүргізу үшін субконта механизмі қолданылады.

Кез-келген аналитикалық есеп обьектісін  субконта деп атайды: негізгі құралдар, материалдық емес активтер, материалдар, Ұйымдар, есеп беруші тұлғалар және т.б.  Бір текті обьектілердіњ аналитикалық есепті субконта тұрі деп аталады. Мысалы: 1С:Бухгалтерия жүйесінде сатып алушы мен тапсырыс берушініњ тізімі “Ұйымныњ” “субконто  тұрі” деп атайды. Кез-келген Ұйымдарда бұл тізім “субконта” деп аталауы қажет.

Нақты шот бойынша аналитикалық есепті жүргізу шот жоспарында берілген субконта сипаттамаларымен анықталынады.

Бір шот үшін, аналитикалық есеп бірнеше субконта тұрлері бойынша жұргізіліу мүмкін. Бірнеше тұрдегі субконтада негіздлген аналитикалық есептіњ көп өлшемдері деп аталады. Бір жағынан аналитикалық есеп көп дењгейлі де болуы мүмкін, егер субконто шоттарыныњ бірі көп дењгейлі анықтамалылық болса.  Мысалы: Кәсіпорын тауарды есепке алу барысында жекеленген тауарлар сонымен бірге топтыњ тауарлар бойынша ақпарат қажет етеді. Бұл жағдайда “Тауарлар” анықтамалығы көп дењгейлі құрылым болып табылады. Шоттар бойынша сандық есеп жұргізілуі мүмкін. Сандық есептіњ өзі конфигурация кезењінде беріледі.

Нақты шот бойынша сандық есеп жүргізіледі, егер оған шот жоспардан сәйкес жағдайға байланысты тапсырма берілсе. Сандық шоттар үшін, жиналған нәтижелік ақпарат сандық (нақтылай) өлшеммен көрсетіледі. Сандық есеп жүргізу аналитикалық есеппен сәйкес қолданылады. Бұл жағдайда обьектілеріњ аналитикалық есебі бойынша, толығымен ақпараталуға болады. Мысалы: қоймадағы тауарлардыњ саны, негізгі құралдардыњ саны, бір бөлімшеге бекітілген және т.б.

Шот жоспардағы тұрлендірілген конфигурациясы,”+” қойылымныњ “В” бағанасындағы, ұш шоттар бойынша бекітілген валюталық есеп енгізіледі. Валюталардыњ тізімін жәнеде олардыњ Ұлттық валютаға байланысты бағамдарын жүргізу үшін “Валюталар” анықтамасы қолданады. Валюта тізімін редакциялау жәнеде бағамдарды енгізу үшін, бас мәзірдегі “Анықтамалық” мәзірінен “Валюты” анықтамасын ашу қажет. Валюта бағамыныњ өзгеру тарихын көру үшін, валюта тізім қалпындағы “Тарихы” режимін қолдану қажет. Валюта суммасыныњ шоттары бойынша бекітілген бухгалтерлік жазуды енгізгенде валюта тұрін “Валюта” анықтамасынан тањдауға болады. Ўлттық валютадағы жазулардыњ соммасын программа автоматты тұрде валюта сомасыныњ валютаныњ ағымдағы бағамына көбейтіндісі ретінде есептейді. Валюта есебініњ қалдығы және айналым шоттарыныњ стандартты есептілікті Ұйымдастыру кезінде, әр-бір валюта бойынша және Ұлттық валюта тұрінде көресетуі қажет. Валюта бағамыныњ өзгеруі кезінде, шоттардағы тењгелей қалдығы бекітіліп, валюта есебі қайта есептеледі. Пайда болған бағамдық айырмашылық, есеп саясатына байланысты сәйкес шоттарға жазылады.

Константаларды енгізу

“1С: Бухгалтерия” жүйесінде константаныњ қызметі, ақпаратты сақтау болып табылады. Дәлірек айтатын болсақ, қызмет жүйесініњ барысын да мұлдем өзгермейтін , немесе елеулі емес өзгерістер болуы мүмкін . Мысалы: Ұйымныњ немесе кәсіпорынныњ аталуы , зањ бойынша өзгермейді.

Константаныњ қолдану ыњғайлылығы, кез-келген ақпаратты бір-ақ рет енгізіп, сол бойынша құжаттарды Ұйымдастыруға, есеп айырысуды, есеп беруді құрастыруды бірнеше рет қолдануға болады. Мекемедегі кез-келген аталулар бойынша өзгерістерді жасау керек болса , онда константада бір рет өзгертсе барлық өзгергендер автоматты тұрде , қандай жеде константа қолданылатын болса, барлығы да өзгереді. Конфигурация мәселелерін қалпына келтіру барысында, қажетті кез-келген ақпаратты сақтау үшін, константаныњ шектелмеген санын құруға болады. Барлық константаныњ жұмыстары, арнайы терезедегі “константалар тізімі ” жүргізіледі. Егер соњғы қолданушыныњ константалармен жұмыс істеу мүмкіндігі болса, бұл терезе мәзір пунктімен немесе “операциялар” жүйелі мәзірімен шақырылады. Егерде конфигурациядағы  берілгендері анықталмаса, онда константалар тізімін, программаныњ бас мәзіріндегі “Операция” мәзірінен “Константалар” бөлімін экранға шақыруға болады. Константа тізімініњ терезесі кесте негізінде жасалып, оныњ ішінде ұш бағана болуы тиіс. “Код” бағанасында константаныњ қысқаша атаулары көрсетіледі. Толық атаулары, константаныњ қысқаша атаулары сипаттау үшін, қызмет етеді. ”Мәні” бағанасы константаныњ мағынасын көрсетеді. Константа тізімініњ қойылу тәртібі, “1С.Бухгалтерия” жүйесіндегі конфигураторға тапсырылады.

Терезедегі бір Ұяшық, әр қашан ерекшеленіп “Активті” немесе ағымдағы деп атайды. Константаныњ мағынасын өзгерту үшін, мағынасы өзгеретін таблица Ұяшығына курсорды бекітіп, Enter  немесе  Shіft+Enter клавишасын бекіту қажет. Ўяшық редакциялау режиміне өтіп және соныњ ішінде  текстік курсор пайда болады.

“1:СБухгалтерия“ жүйесінде қорытындыларды жүргізу. Кәсіпорынныњ кез-келген бухгалтерлік қызметтіњ есебін алмас бұрын, керекті кезењ уақыт қорытындылардыњ есеп айырысуларын жасау қажет. Бұл бас мәзірдегі “Сервис”, ”Бухгалтерлік нәтижелерді басқару” бөлімі арқылы жүргізіледі. Экранда терезе пайда болады. Бұл терезеде есеп айырысу нәтижелері үшін керекті параметрлер бекітілген.

“Есептеуді бекіту” терезесінде, тышқан арқылы жоғары немесе төмен қажетті кварталдар тањдалынады. Жоғары терезесінде “Нәтижені есптеу” бойынша тањдалынған квартал бекітіледі.”Нәтижені толығымен қайта есптеу” тетігін басу арқылы нәтижелерді қайта есептеу кезењі жүргізіледі. Содан соњ терезені жабуға болады. Программа есептілікті ұйымдастыру үшін дайын болып табылады

 

2          Операциялар журналы

1. Операциялар журналыныњ арналымы.

2. Операциялар журналы терезесі.

3. Журнал операциясын тексеру.  Операцияларды жіктеу.

4. Журнал операциясында қажетті мәліметтерді іздеу.

5. Операцияларды енгізу және редакциялау. Журнал операциясындағы бухгалтерлік жазуларды тексеру.

Кәсіпорынныњ барлық шаруашылық операциясыныњ мәліметтері, 1С:Бухгалтерия жүйесінде операция тұрлерінде сақталады. Әрбір операция бір немесе бірнеше бухгалтерлік жазулардан тұрады. Жәнеде толығымен бухгалтерлік есепте шаруашылық операцияны көрсетеді.

Әрбір бухгалтерлік жазу, өз кезегінде бір немесе бірнеше корреспонденттен тұрады. Бірнеше корреспонденттен тҰратын бухгалтерлік жазуды күрделі деп атайды. Күрделі жазуда бір шоттыњ дебеті , бірнеше шоттыњ кредитімен корреспонденцияланады немесе керісінше.

Операциялар тек қана бухгалтерлік жазулардан тұрып қана қоймай, сонымен бірге оларды бұтіндей сипаттайтын жалпы бөлімнен тұрады. Олар конфигуратормен анықтайтын- операциялардыњ мазмұны, оныњ жалпы сомасы , уақыты , нөмірі, және т.б. мәліметтерін қамтиды.

Операциялар автоматты тұрде құжаттармен Ұйымдастырылады, немесе қолымен енгізуге болады.

Іолымен енгізген операциялар, “Операция” тұріндегі арнайы құжаттар болып табылады. Бұл құжаттар басқа операцияларға қарағанда тек операциясы ғана болып, мәліметтері болмайды.

1С:Бухгалтериядағы операцияларды қарап шығу үшін журнал операциясы қарастырылған. Операциялар журналы арқылы операция тізімдерін көріп шығуға болады. Сонымен қатар әр бір операция бір қатарда көрсетіледі. Ол қатардағы ақпарат мазмұндары, яғни идентифицияланған операциялар, уақыты, құжат тұрі, мазмұны, операциялардыњ суммасы және т.б. өте мањызды болады.

Операциялар журналы ағымдағы операциясыныњ бухгалтерлік жазуларын көріп шығуға мүмкіндік береді. Олар журнал операциясыныњ терезеніњ төменгі бөлігінде, сонымен бірге бөлек терезеде шыға алады. Журнал, әр тұрлі критериялары бойынша, операцияныњ  тањдалу мүмкіндігі бар.

Журнал - операциясы, берілген операцияларды тізім ретінде көру үшін арналаған. Журнал операциясында барлық немесе тањдаулы операциясын көріп шығуға болады.

Журнал операциясын экранға шығару үшін, мына жағдайларды қолдануға болады: бас мәзірдегі “Журнал” арқылы ”Журнал операция” бөлімшесіне; құралдар панеліндегі ”Операция” тетігін басу, және басқа да жағдайлар конфигураторда анықталады.