Cталінградская бітва

У 8 гадзін 05 хвілін пачалася артылерыйская падрыхтоўка. 7000 гармат і мінамётаў на працягу 55 хвілін шквальным агнём руйнавалі  абарону праціўніка. Затым у наступленне  пайшлі пяхота і танкі, падтрыманыя  з паветра авіяцыяй. Нямецка-фашысцкія  часці ўпарта супраціўляліся.  Галоўны  ўдар наносілі войскі 65-й арміі ва ўзаемадзеянні сумежных флангаў 21-й  і 24-й армій па «марынаўскаму выступу". Для яго ліквідацыі спатрэбілася тры дні, і 12 студзеня войскі 65-й і 21-й армій выйшлі на заходні бераг  ракі Рассошка і ў раён населенага пункта Карпаўка.

Пасля першага  этапу аперацыі савецкія войскі адразу ж пачалі другі - расчляненне нямецка-фашысцкай  групоўкі. Галоўны ўдар К.К. Ракасоўскі пераносіць на плечы 21-й арміі, якая сваім левым флангам павінна  была наступаць у напрамку станцыі  Варапанава, а 65-я пры падтрымцы 24-й  арміі - на хутар Нова-Аляксеўскі. 57-я  і 64-я арміі забяспечвала наступленне  галоўнай ударнай групоўкі з поўдня.

У ноч  на 15 студзеня часці 65-й арміі захапілі аэрадром у раёне пасёлка Пітомнік, а на наступную раніцу да іх падаспелі  часткі 24-й арміі. Страта аэрадрома  канчаткова асуджала нямецкіх і румынскіх  салдат на гібель ад кулі ці ад голаду.

Аперацыя  «Кальцо» паспяхова завяршылася, і  савецкае камандаванне вырашыла скончыць ліквідацыю акружанага суперніка агульным штурмам па ўсім фронце. 21-я армія  наносіла галоўны ўдар на пасёлкі  Гумрак і Чырвоны Кастрычнік, рассякаючы нямецка-фашысцкія войскі на дзве часткі. Войскі правага фланга 65-й арміі, узаемадзейнічаючы з часткамі 21-й  арміі, наносілі ўдар у напрамку населенага пункта Аляксандраўка, паўночная ўскраіна пасёлка Чырвоны Кастрычнік. 24-я  армія наступала з захаду. У  паўночна-ўсходняй частцы раёна асяроддзя  павінны былі наступаць 62-я і 66-я  арміі.

   20 студзеня Ф. Паўлюс яшчэ раз  звярнуўся да вышэйшага камандавання  з просьбай "аб свабодзе дзеянняў»,  што хутчэй за мела на ўвазе  спыненне супраціўлення, чым прарыў  з акружэння. У адказ было  атрымана катэгарычнае: «Капітуляцыя  выключаная». Але бессэнсоўнасць  супраціўлення станавілася ўсё  больш відавочнай і для афіцэраў, і для салдат.

Вывад

Перамога  савецкіх войскаў пад Сталінградам мела вялікае ваенна-палітычнае значэнне. Яе непасрэдным вынікам з'явіўся разгром савецкімі войскамі пяці армій суперніка: 6-й палявой і 4-й танкавай нямецкіх, 3-й і 4-й  румынскіх, 8-й італьянскай. Нямецка-фашысцкія  войскі страцілі цалкам 32 дывізіі і 3 брыгады, а 16 іх дывізіям было нанесена сур'ёзнае паражэнне.

Усяго за час бітвы, якая доўжылася ў агульнай складанасці шэсць з паловай  месяцаў, арміі дзяржаў фашысцкага блока страцілі больш за чвэрць усіх сіл, якія дзейнічалі ў той час  на савецка-германскім фронце. Іх агульныя страты забітымі, параненымі, палоннымі  і зніклымі без вестак склалі больш  за 800 тысяч салдат і афіцэраў. Гісторыя войнаў яшчэ не ведала прыкладу, каб  гэтак шматлікая групіроўка войскаў, абсталяваная найноўшай ваеннай тэхнікай, была цалкам акружаная і ліквідаваная. На Волзе знайшлі свой канец адборныя войскі нацысцкай Германіі. Наступальныя магчымасці вермахта сталі яшчэ больш абмежаванымі. За два з паловай месяца наступлення савецкіх войскаў германская армія страціла ўсе, што яна захапіла коштам каласальных ахвяраў за пяць месяцаў.

Перамога  пад Сталінградам прадэманстравала ўзрослую моц Чырвонай Арміі і  ваеннае мастацтва савецкіх военачальнікаў. У Сталінградскай бітве Чырвоная Армія ўпершыню ажыццявіла наступальную аперацыю групы франтоў па асяродку і знішчэнню буйной групіроўкі праціўніка. Аднак перамога была дасягнута дарагой цаной. Савецкія войскі страцілі больш за 1,1 мільёна чалавек.

Чырвоная  Армія, захапіўшы пасля Сталінградскай бітвы стратэгічную ініцыятыву, працягвала ўтрымліваць яе да канца вайны. Разграміўшы  суперніка ў міжрэчча Дона і Волгі, савецкія войскі перайшлі ў агульнае наступленне на велізарным фронце ад Ленінграда да перадгор'яў Каўказа. Стварыліся спрыяльныя ўмовы для масавага выгнання нямецка-фашысцкіх акупантаў за межы СССР.

Разам з  разгромленымі пяццю войскамі германскае кіраўніцтва назаўжды страціла надзею на перамогу над Савецкім Саюзам. «Магчымасць заканчэння вайны на Усходзе з дапамогай наступлення больш не існуе», - заявіў А. Гітлер на нарадзе вышэйшага каманднага складу вермахта 1 лютага 1943 года.

Перамога, здабытая Чырвонай Арміяй пад Сталінградам, змяніла ход ўзброенай барацьбы не толькі на савецка-германскім фронце, але і на іншых франтах другой сусветнай вайны. Германская ваенная  машына атрымала зруйнавальны ўдар, які  ў вялікай меры падарваў яе баяздольнасць. Усё гэта стварыла спрыяльныя ўмовы для паспяховых дзеянняў амерыкана-англійскіх войскаў супраць Германіі і яе саюзнікаў.Такім чынам, контрнаступленне савецкіх войскаў пад Сталінградам паклала пачатак новаму перыяду ў ходзе Вялікай Айчыннай вайны і ўсёй другой сусветнай вайны - перыяду карэннага пералому. Пасля бітвы ў міжрэччы Дона і Волгі вайна доўжылася яшчэ больш за два гады. Але ход падзей ужо быў вызначаны. Наступныя бітвы давяршылі разгром нацысцкай Германіі.