Денсаулық сақтау жүйесін жоспарлаудың негізгі принциптері

                               "Астана Медицина Университеті"АҚ

____________________________________________кафедрасы

 

 

 

                 

 

 

 

 

 

                   

           

                             

                                                        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                               

 

 

                                                                                                Орындаған:_______________________

                                                                                               Тексерген:________________________      

Жоспар:

1. Денсаулық сақтау жүйесін жоспарлаудың негізгі принциптері
2. Қазіргі кездегі стратегиялық жоспарлау
3. Жоспарлаудағы  негізгі нормативті құжжаттар
4. Қазіргі кездегі жоспарлаудың  орындалу барысы
5. Қорытынды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Денсаулық сақтау жүйесін жоспарлау

Жоспарлау - экономиканы басқарудың құрамды бөлгі болып табылады. Ол мемлекеттік деңгейде (мемлекеттік жоспарлау), сала деңгейінде (салалық жоспарлау), аймақтық деңгейде (аймақтық жоспалау), жеке кәсіпорындарда, ұйымдарда және мекемелерде қолданылады. Сонымен қатар жоспарлауды үй шаруашылық, жанұялық деңгейде қолданылады. Мысалы: жанұялық бюджетті жоспарлау. Кең ұғымда жоспарлау - болашақты болжау, белгіленген үлгіні құру, жоспарланған әрекеттердің соңғы шегіне жету.

Әртүрлі іс-әрекеттерді жоспарлау - мемлекеттің, саланың, аймақтың, кәсіпорындардың және ұйымдардың алға қойылған мақсатқа жетудегі максималды мүмкіндіктерін анықтаудағы маңызды шара болып табылады. Сондықтан жоспарлар нақты мақсаттарға жетуге бағытталған. Бұл жоспар көрсеткіштерінде, оның мақсаттық өлшемдерінде. Әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешу дәрежесіне көрініс береді. Сонымен қатар жоспарлы көрсеткіштер жоспарлы мақсатқа жету үшін ұйымдық және экономикалық іс-әрекеттердің бағыттамасын, аралық нәтижелерді, шығындалған ресурстардың түрі мен көлемін айқындайды. Жоспарлар белгілі уақыт ішінде жасалады, бұл жоспарлы кезең деп аталады. Жоспарлардың нәтижелі корсеткіштері жоспарлы кезең деп аталады.

Жоспарлау әдістері бағдарламасы - мақсаттық және дерективті болып бөлінеді. Бағдарламаны құру кезінде бағдарламалық мақсаттарға жету үшін міндетті түрде бағытталған шаралар құрылады.

Бағдарламалық шаралар: мақсатына жету үшін кімге, неге, қашан және қалай, не істеу керек деген сұрақтарға жауап береді. Жоспарлаудың директивті әдісі кезінде басқару мүшесінен бағынушы мүшесіне немесе орындайтын объектіге тапсырма тізімдері болып табылатын жоспарлар қалыптастырылады және директивті көрсеткіштер 3 топтан тұрады:

-   Жүмыстын көлемі мен  сапасының көрсеткіші

- Тапсырманы  орындау  үшін ресурстық қамтамасыздандыру өлшемдердің көрсеткіштері

- Орындау мерзімдері

Бағдарлама орындау уақыты бойынша бөлінеді:

- Стратегиялық (5 және көп жыл)

- Орташа мерзімдік (1 жылдан 5 жылға дейін)

- Ағымды (1 жыл)

Жоспарлау әлеуметтік-экономикалық болжамдаумен тығыз байланысты. Болжам - бұл ғылыми гипотеза, экономикалық жағдайы туралы негізделген жорамал. Болжамдау жоспарлаудан көп вариантты және жорамалды сипатымен, сонымен қатар экономикалық процесстермен құбылыстарды кең қамытумен ерекшеленеді. Адамдарға бағынатын адам және қоғам басқара алатын процесстерді ғана жоспарлауға болады.

 

Қарапайым бағдарламаларда шараларды орындау бір жүйенің (саланың) субъектісімен іске асады, мысалы денсаулық сақтау. Кешенді бағдарламаларда бағдарламалық шаралар бірнеше жүйенің (саланың) субъектілерімен жүргізіледі, мысалы денсаулық сақтау, білім, шаруашылық және т.б.

Бағдарламаның негізгі бағдарламаны тудырған мәселемен байланысты болып табылады. Бағдарламалар жедел, ертеңге қалдыруға болмайтын мәселелерді шешу бағытта ресурстарды қолдану құралы болып саналады. Сондықтан бағдарламалық жоспарлаудың маңызды шарты мәселені білу, оны талдау және оның барлық жиынтығынан өзекті мәселені бөле білу болып табылады. Мұндай тапсырма әрқашан анықталған мәселені шешу үшін мемлекеттің, саланың, ұйымның ресурстарымен байланысты. Сондықтан бағдарламаны құрған кезде бір жағынан, басты және өзекті мәселелерді ғана шешу, екінші жағынан -оларды шешу үшін ресурстар болуы қажет. Көбіне бағдарламалар құрылады:

1. Бағдарламалық мәселені талдау және оны бағдарламалық түрде шешуді негіздеу
2. Басты мақсатты бөлумен бағдарламаның мақсаттары мен тапсырмалары, өсу мақсатын бөлу, бағдарлама құрамынан бағдарламаларды бөліп алу.
3. Мазмұнын, орындау   мерзімін,   белгіленген   орындаушыларды көрсетумен бағдарлама шаралары
4. Ресурстардың түрлі түрлерінде бағдарламаның қажеттілігі, қажетті ресурстарды алудың көзі мен әдістері. Бағдарламаларды қаржыландыру
5. Бағдарламаны реализациялаумен басқарудың ұйымдық формалары. Бағдарламаны орындаудың жоспар - кестесі.
6. Жалпы түрде бағдарламаларды, жеке бағдарламалардың және ірі шаралардың тиімділігін бағалау.
7. Бағдарлама көрсеткіштері.

Жоғарыда көрсетілген типтік құрылым бағдарламаның түрі, масштабы, үзақтылығына қарай ауысуы мүмкін.

Қандай да бір бағдарламыны өңдеу бағдарламалық мәселенің болжамдап - талдау кезеңінен, жағдайын оқудан, тенденцияларды зерттеуден басталады. Кейін, мақсаттарға, бағдарламалық шараларға, қолданылатын ресурстарға жету әдістерінің нұсқалары қарастырылады. Сонымен қатар тиімді нұсқаларды таңдау және бағдарламаның мерзімі анықталады.

Бағдарламаны өңдеу циклді процесс болып табылады, бұл кезде бағдарламаның    белгіленген    мақсаттары    мен    тапсырмаларын коррекциялау, қажет ресурстар анықтау және бағдарламаны реализациялау мерзімі іске асады.

 

Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесін жоспарлаудың принциптері мен әдістері

 

ҚР денсаулық сақтауды жоспарлау жүйесі біріңғай процесстерде құрылады және тұрғындар денсаулығын қорғау аймағында біріңғай мемлекеттік саясатты жүргізуді қамтамасыз етеді және сонымен қатар Республика субъектісіне, медициналық ұйымдарға өзінің даму ерекшеліктерін максималды қолдануға мүмкіндік береді. Денсаулық сақтауда жоспарлаудың негізгі принципі тұрғындарға жасалатын медициналық көмек көлемі мен оны орындауға қажетті ресурстар көлемі арасындағы сәйкестікті қамтамасыз ету болып табылады.

Жоспарлау әрқашан шектелген ресурстар шарттарында іске асатындығын есепке ала отырып, денсаулық сақтауда бағдарламаны құру ұйымының рационалды технологиясын анықтау мен науқастарға медициналық көмекті көрсету болып табылады.

Денсаулық сақтауда жоспарлау көрсеткіштері жалпылама түрде саланың, сонымен қатар жеке медициналық ұйымның мақсатын, тапсырмаларын, өзекті мәселелерін, қызметінің тәртібі мен шарттарын анықтайды.

Ағымды жоспарлау кезекті жылға денсаулық сақтаудың стратегиялық жоспарларын іске асыруға арналған шарттарды анықтайды. Ағымды бағдарламаларды іске асыру барысында стратегиялық бағдарламаны іске асырушы мониторингті бақылау орындалады, қажетіне қарай оларды түзету жасалады, осылай денсаулық сақтауда жоспарлаудың үздіксіз процесс принципі жүзеге асады.

Денсаулық сақтауды жоспарлаудың негізгі көрсеткіштері мемлекеттік деңгейде құрылады. Бұл көрсеткіштерге жатады:

1. Денсаулық сақтаудың стратегиялық мақсаттары, тапсырмалары және даму ерекшеліктері.
2. Республиканың субъектілеріне, аймақтық білімнің және медициналық мекемелердің шарттарына бейімделген әлеуметтік стандарттары, нормалары және нормативтері.
3. Денсаулық сақтауды қаржыландырудың нормативтері және денсаулық сақтаудың қаржылық даму шарттарын республиканың және аймақтық білім субъектісінде теңестіру тәртібі.
4. Инвестицияның тиімділігі және денсаулық сақтаудың инвистициялық жобаларының белгілері.

Айтылған көрсеткіштердің негізінде Республиканың субъектілері, аймақтық білім, медициналық ұйымдар меншікті стратегиялық бағдарламасын қалыптастырады.

Стратегиялық жоспарлау. Ресейдегі денсаулықты дамытудың стратегиялық жоспарлауын көрсететін негізгі құжат денсаулық сақтауды дамыту концепциясы мен мемлекеттік 
қаулыны болып табылады.

Осы концепцияның мақсаты адамдардың денсаулығын жақсарту және сақтау болып   табылады, сонымен қатар аурушаңдықпен өлім көрсеткіштерін азайту арқасында қоғамның тікелей және тікелей емес қысқарту.

Стратегиялық жоспарлау - бұл бүкіл мекемелік шешімдердің негізі. Салада стратегиялық жоспарлауды бастар алдында негізгі құндылықтарға сүйену керек:

- азаматтарға денсаулық сақтаудың қолайлы болуы

- (өзара қосарланған жинақты жоспарлау)

- болжамға бағытталуы

      - болашақтағы жоғалтуларды азайту

Барлық жақтарда қарастырылған қортындылар мен белгіленген мақсаттар негізінде жасалған стратегиялық жоспарлау мақсатын нақты бағалау, әрекеттің бағыттылығы және осы мақсаттарға жету үшін әрекеттер мен шешімдер жиынтығын анықтау болып табылады.

Стратегиялық жоспарлаудың бастапқы мақсаты денсаулық сақтау жүйесіне жаңарту енгізу мен өзгеру болып табылады.

Жоспарлаумен жеткен қортындылар арасында өзгерістер жан-жақты болғаны жөн. Өткен стратегиялық шешімдер мен басқару аппаратының перспективтік дамуына негізделген мекемелік стратегиялық алдын-ала білуі - жоспарлаудың міндетті бөлігі болып табылады. Көбіне, қаражаттардың 75% аз тиімділігі, көп ақшалы мақсаттарға құрылады, ал көп тиімді мақсаттарға бір реттегі қаражаттандыруды жақсы қортындыларға жетеміз.

Осы процессті басқарушы негізгі рөлді атқарады. Ол стратегиялық жоспарлауды инновациялау ғана емес, басқа да қызметтерді атқару, ұйымдастыру, бақылау, қиыншылықтарды қарастыру, шешімдерді салысытыру, коррекция жасау.

Стратегиялық  жоспарлау  - күрделі   процесс,   онымен арнайы мамандырылған ұйымдар айналысу керек. Стратегия жеке элемент емес, жүйенің бүкіл перспективасына сүйене отырып бөлшектелген, бүкіл жақты жоспар түрінде көрінуі керек. Ол бүтіндігін көп уақытқа сақтау керек, бірақ өзгерістерді енгізу немесе белгілі бір бөлшектерді ауыстыру үшін серпімділік қасиеті болуы тиіс. Стратегиялық маневр жасауға жағдай болуы керек, есепке алынбаған жағдайлар, қосымша жоспар іске асады. Денсаулық сақтау жүйесінің стратегиялық жоспарларды дамытуы басқарудың барлық деңгейінде жасалуы керек. (медициналық мекемелерге дейін).

Ірі қалаларда денсаулық сақтау жүйесінің стратегиялық жоспарлауды енгізу, жоғары технологиялық мамандандырылған медициналық көмекті көрсететін территория аралық орталықтың қызметін атқарады.

Ірі қалалар жағдайында стратегиялық жоспарларды арнайы өңдеу әртүрлі қызметтік және аймаққа бағынатын медициналық мекемелер арасында науқастардың рационалды анықтау міндетті болуы керек.

• Жүйенің негізгі жалпы мақсаты
• оның болудың нақты анықталған себебі
• миссия болып белгіленеді. Миссияны іске асыру үшін мақсат қолданылады.

Миссия негізінде алынған мақсаттар критерия қызметін атқарған.

• Жүйенің мақсаты  нақты  өлшенетін,  уақытқа бағытталатын,  ұзақ мерзімді, орташа мерзімді, қысқа мерзімді, қолайлы болу керек.
• Басқарушылық зерттеу жүйенің функционалды аймақтық методикалық бағалау болып табылады.
• Күтілетін нәтиженің негізгі нұсқалары барысында стратегиялық альтарнативті талдау: осьі шектемелі өсу, қысқарту, үйлесімділігі.

Стратегиялық жоспарлау аясында басқару қызметінің үш негізгі түрі орындалу қажет:

• Приоритетті жоспарлау және ресурстарды бөлу
• Жүйенің ішкі ортаға тұрақты бейімделуі

- Қазіргі таңдағы ішкі координация және жүйенің қайта топтамасы. Осыған байланысты стратегиялық жоспарлаудың басынан бастап ерекше бөліп қарайтын сипаттары: масштабы, рутинсіздігі күрделілік және екі жақтылық, фундаменттілік және ұзақ уақыттылығы; өзгерістердің маңыздылығы және қоршағандарға тәуелділігі. Стратегиялық жоспарлаудың негізгі тапсырмасы ресурсты потенциалдық қолданады және тұрғындардың денсаулығының жағдайын жақсарту бойынша анықтама болу қажет. Осы бағыттамалардың ішінен маңыздысы денсаулық сақтау саласындағы құрылымдардың қайта құрылуды жүргізу мен медициналық мекемелер жүйесінің реструктациясы болып табылады. Жоғарыдағы айтылғандарға байланысты жағдайлардың түріне, яғни оның мақсаты мен нәтижелеріне байланысты негізгі стратегиялық жоспарлауды анықтауға бейімделу маңызды болып табылады. Аудандық, аймақтық деңгейде дайындалатын айналымдағы жоспарлар мен стратегияның бірін қамтамасыз ету үшін денсаулық сақтаудың басқару жүйелерінің барлық тізбегіндегі іс-әрекет шараларының координациясын дамыту қажет. Денсаулық сақтауды басқару жүйесінде стратегиялық жоспарлаудың ішінде келтірілген мақсаттарды орындау үшін, қажетті техникамен технология, мамандандырылған кадрлар бар ұйыммен қамтамасыз ету керек, олар денсаулық сақтауды дамытуға және сараптау сұрақтарымен айналысады. Сонымен қатар қандай да бір саланың негізгі субъектілерінің іс-әрекетін орындайды. Денсаулық сақтау жүйесінде стратегиялық жоспарлау мен басқаруды орындау үшін басқару құрылымының көмегімен уақытша потенциалдың болуымен қамтамасыз етеді. Стратегиялық жоспарлаудың негізгі принципі медициналық көмектің құрылымы мен көмегінің көлемі жоспарланған қаржылы ресурстарға негізделген және мемлекеттік кепіл бойынша халық арасында медициналық көмек көрсетуге негізделген.