Цемент өндірісінен шыққан ластаушы заттардың қоршаған ортаға әсерін бақылау. Мониторинг жүргізу

Модификацияланған ұсақ тартылған байланыстырғыш цементкүл алу үшін цементті алдын ала С-3 суперпластификаторымен араластырылып, қатаюды жылдамдататын   қоспа  салынған күлмен бірге қосымша тартады. Байланыстырғышты қосымша үгіп-тарту құрылысы түрлі жоғары нәтижелі агрегаттарда – дірілдеткіш, роторлы-соққыш,  құйындатқыш, ағыстық және басқа да диірмендерде  450-550 м2/кг үлестік бетке жеткенше жүргізіледі (14).

Байланыстырғыш цементкүлді   қосымша тарту және механикалық белсендіру үшін «Айрих» фирмасының ММЗ жедел араластырғышын ұсынуға болады. Араластырғыш жұмыс істеген кезде пайда болатын араластырылатын материалдың қарсы ағыны жоғары түрлі жылдамдықпен оның қарқынмен араласуын әбден майдалануын қамтамасыз етеді. Араластырғыш резервуарының көлемі 500 л, өнімділігі сағатына материалды 22 рет салғанда 11 м3/ч.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 - сурет – Ұсақ тартылған  байланыстырғыш  цементкүл өндірісінің  технологиялық схемасы

(жабдықтыңэкспликациясы–2-кестеде) 

2-кесте – Ұсақ тартылған  байланыстырғыш  цементкүл өндіруге  арналған негізгі жабдық

 

Жабдықтың аталуы

технологиялық схема бойынша позиция

Цемент пен күлге арналған арнайы көлік Тозаң тәріздес материалдарды пневматикалық түсіргіш (сорғы станциясы) Цемент пен күлге арналған  шұңқыр сыйымдылықтар Пневматикалық тасымалдауыш Циклон Тозаңұстағыштар Сүзгілер Күл бункері Цемент бункері Таразы дозатор С-3 бункері Қоспалар бункері Бункер-дозатор таразы Диірмен Цементкүл байланыстырғышқа арналған сыйымдылық Ауа науасы Буып-түю машинасы Стапель- блок Табандық Дайын өнім қоймасы

1 2   3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

 

 

 

3. Цемент өндірісінен  шыққан ластаушы заттардың қоршаған  ортаға әсерін бақылау. Мониторинг жүргізу.

Құрылыс материалдар өндірісінде темір бетондар, күйген кірпіштер,керамзитті блоктар,есік –терезелі блокты құрылыс материалдары шығарады. Осы Құрылыс материалдарды өндіру барысында қоршаған ортаға, яғни атмосфераға шаң, газдар және қатты қалдықтар тасталынады. Қоршаған ортаны бейорганикалық шаңдар, цемент шаңдары, ағаш шаңдары, күйелер, күкірт оксидісі, көміртегі оттегісі,азот оттегісі, аэразоль күйдірулері бөлінеді. Бұл тастамалар адам өміріне, денсаулығына,өсімдіктерге,яғни қоршаған ортаға зиян-қауіптерін тигізуде.

Қазақстан республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлігі мен денсаулық сақтау министрліктері «Атмосфераны ластайтын тастамалы заттарды нормалау үшін осы атмосфераны ластайтын заттарға қойылған Шектік Мүмкіндік Тастамалар (ШМТ,ПДВ) немесе Уақытша Келісімді Тастамалар (УКТ,ВСВ) » әр ластау көздері үшін  бекіткен.

Атмосфераны қауіпті ластаулардан қорғау-бұл негізгі техникалық мәселермен шешіледі.Ол үшін тастамаларды жою үшін технологиялық мәселерді модернизациялау  керек немесе оларды өндірісте толық қайта өңдеу керек.

Цемент өндірісінің негізгі технологиялық процесінде көп мөлшерде шаң түзіледі. Шаң түзілу көзі болып пеш агрегаттары, дейірмендер, кірпіштер және ұсақтау қондырғылары, шикізат қоймалары, цемент, клинкер қоспалары, шаң материалдарын тастайтын жолдар, темір жол вагонына цементті арту орындары.Кесте – 1.

          Цемент өндірісінің негізгі технологиялық  жүйесі көп көлемде шаң болуымен  жүргізіледі. Атмосфераға тасталынатын , бөлінетін газдар мен аспирациялы  ауаны шаңсыздандыру үшін арнайы  шаң ұстайтын қондырғылар қолданылады, олар ауаның ластануы мен өңделетін  материалдардың шығындарын болдырмау  жолдарын жасайды.Атмосфераға

тасталынатын шаңдардың  80 %-ке жуығы айналмалы пештерден бөлінеді, ал шаңдардың басқа бөлігі- цементті және шикізатты диірмендерден , ұсақтағыш-кептіргіш қондырғылардан, сонымен қатар шикізат материалдарын , қоспалар , клинкерді және цементтің сақталуы барысында бөлінеді.

Цемент өндірісінің шаңдарына сипаттамалар.   Кесте -1.

Технологиялық қондырғылар	Өнім көлемі м 3/кг	Температура,           °С	Температура,                       °С	Шаң концент. мг/м3	Бөлшек дисперс. құрамы, 5 мкм	Бұрыш,°	Тығыздығы, кг/м 3
100м  дейінгі пеш ұзындығы	3.8-6.0	225-385	60-67	10-48	1.7-36	37-45	2670-2820
Жылу алмастырғыш  циклондыпеш	2.5-3.3	190-380	29-44	16-60	51-75	45-51	2640-2840
Мұздатқыш	1.0-2.9	90-290	-	5-40	15-17	35-41	3060-3300
Сепараторлы диірмен цементті	0.5-0.7	65-90	30-44	545-860	15-35	38-50	2750-3180

              Сонымен бірге цементті клинкер  өндірісінде шаң газдарын пайдалануға  болады.Цемент клинкер өндірісі—энергиялы  процесс 1т цемент шығаруға 180-200 кг  отын пайдалынады.Цементке кететін  отын мен электр қуатының үлесі 40-50 % -ке жетеді.

 

Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар. Кесте- 2.

Аталуы	ШМК м.р. мг/м3	ШМК с.с. мг/м3	Қауіптілік класы	Тастамалар , т/жыл
Қалқ. заттар	0.5	0.15	3	15.3427
Темір шаңы	-	0.04	3	0.1096
Күл	0.15	0.05	2	0.138
Сваро.аэрозоль	0.5	0.15	3	0.0223
MgO2	0.01	0.001	2	0.00108
HF	0.02	0.005	2	0.00012
NO2	0.085	0.04	2	3.5795
SO2	0.5	0.05	3	4.8778
H2SO3 пары	0.3	0.1	2	26.662
Бенза пирен	-	1*10-6	1	2.9*10-6
Жанармай пары	-	1.2	4	4.3*10-5
CO2	5.0	3.0	4	23.7605
CH	5.0	1.5	4	0.269
Барлығы:				74.722

 

 

 

Цемент өндірісінде газоанализатор қолданады.

• - мөлшерін анықтау;
• - мөлшерін анықтау;
• - мөлшерін анықтау;

 

 

1 – сурет. Цемент өндірісіндегі газоанализаторды қолдану нүктелері.

 

1. Айналу пешіне түсер алдында (вращающаяся печь).

2. Суыту және кальцинирлеу этаптарының арасында (кальцинирования и охлаждения).

3.  Зиянды заттардың мониторингісінде (При мониторинге выбросов).

 

 

Өлшеу орны

Зиянды заттардың және газдардың мониторингісін жүргізу. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.1.Цемент өнеркәсібінің  энергияны қолдануы.

Цемент өнеркәсібі отын мен энергияны ең көп тұтынатын халық шаруашылыгының бір саласы. Жыл сайын цемент өнеркэсібі 23 млн.т. щартты котельдік-пештік отынын жәңе 14 млрд. кВт/сағ. электрэнергиясын тұтынады. Тұтьщатын отыңңың құны дайын цементтің өзіндік құнынан 26 пайызға дейін болады. Отың мен электр энергия шығының 1 пайыз азайту арқылы 12,5 млн. тенге экономия жасауға болады.  Сондықтан отын және энергия  қорын ұқыпты тұтыну, оны унемдеу жолдарын іздестіру цемент өнеркэсібі үшін өте маңызды мәселе. Цемент өнеркәсібінде отын үшін майдаланған тас көмір, мазут және табиғи газ қолданады. Әрине тас көмір қолданудың көптеген ыңғайсыздығы бар. Біріншіден, оны қолданарда қосымша қойма алаңын жасау керек, өзіндік кептіруге жэне ұнтақтауға қажет агрегаттармен жабдықталған технологиялық жолы болу керек. Оның үстіне заводтың санитарлық жағдайы нашарлауынан көмірдің өзінен-өзі жанып кету қаупі туады. Осы себепті техникалық қауіпсіз жұмыс істеу үшін көптеген инженерлік, экологиялық проблемаларды шешуді керек етеді. Сұйық отын (мазутты) қолдануда да көптеген ыңғайсыздық бар. Мысалы, оны пешке берер алдында сүйықтандыру үшін 60-70 С температураға дейін қыздыру қажет. Сондықтан оны қыздыратын агрегат салу керек, оған қоса мазутты сақтайтын арнаулы қойма, қоймадан оны қопару үшін насос талап етіледі. Технологиялық жагынан ең өтімді табиғи газ. Ол газ жүргізу қүбыр жолынан басқа ешқандай қүрылысты да, жабдықты да қажет етпейді. Сондықтан кейінгі жылдары мүмкіндігінше цемент заводтары табиғи газ қолдануға көшіп жатыр.

3.2. Жұмысшылардың жағдайы

Өндіріс жұмысшыларының жыныстық-жастық және кәсіптік-өндірістік ерекшеліктері олардың арасында тараған аурулардың деңгейі мен құрамына қатты әсерін тигізетіндігі белгілі. Сондықтан осы ерекшелікті жан-жақты зерттеу тек қана аурулардың эпидемиологиясын анықтау үшін емес, сонымен қатар өндіріс жұмысшылары арасында сауықтыру, емдеу және профилактика шараларын тиімді ұйымдастыруға қажет.

1-кестеде келтірілген  деректерге қарағанда, цемент өндірісінде  еңбек ететін адамдардың 89,8% жұмысшылар, 6,6% қызметкерлер, 3,6% инженерлік-техникалық  қызметтегілер  болып шықты.

Жұмысшылардың 84,8% ер кісілер, 15,2% әйелдерді құрайды.

Инженерлік-техникалық қызметкерлердің 53,8% ерлердің, ал 47,2% әйелдердің үлесіне тиетін болып шықты.

1-кесте – Цемент өндірісі жұмысшыларының негізгі цехтары, еңбек ету ұзақтығы және жыныстары бойынша таралуы (абс., % қатынастар)

Өндіріс цехтары	Еңбек ету ұзақтығы (жылмен есептегенде)	Ерлер		Әйелдер		Барлығы
		абс	%	абс	%	абс	%
Күйдіру n=257 Ерлер – 241 Әйелдер – 16	1-5	164	68,1	2	12,5	166	64,8
	6-10	41	17,1	8	50,0	49	19,0
	11-15	10	4,1	4	25,0	14	5,6
	16-20	10	4,1	2	12,5	12	4,5
	21-25	10	4,1	-	-	10	3,9
	26 жылдан астам	6	2,5	-	-	6	2,2
Ұнтақтау n=228 Ерлер – 206 Әйелдер – 22	1-5	92	44,7	9	40,9	101	44,3
	6-10	44	21,4	8	36,4	52	22,8
	11-15	39	18,9	3	13,6	42	18,4
	16-20	14	6,8	2	9,1	16	7,0
	21-25	9	4,3	-	-	9	4,2
	26 жылдан астам	8	3,9	-	-	8	3,5
Қаптау-тасымалдау  n=165 Ерлер – 129 Әйелдер – 36	1-5	47	36,4	11	30,6	58	35,4
	6-10	29	22,5	9	25,0	38	23,2
	11-15	25	19,4	7	19,4	32	19,7
	16-20	9	6,9	5	13,9	14	8,5
	21-25	8	6,3	4	11,1	12	7,7
	26 жылдан астам	11	8,5	-	-	11	5,5
Шикізат n=213 Ерлер – 181 Әйелдер – 32	1-5	86	47,5	9	28,2	95	44,7
	6-10	52	28,7	8	25,0	60	28,4
	11-15	32	17,7	6	18,7	38	17,8
	16-20	6	2,8	6	18,7	11	5,3
	21-25	4	2,2	3	9,4	7	3,2
	26 жылдан астам	2	1,1	-	-	2	0,9
Шаң аулау n=113 Ерлер – 71 Әйелдер – 42	1-5	49	69,1	14	33,3	63	56,2
	6-10	11	15,5	16	38,1	27	23,7
	11-15	7	9,8	6	14,3	13	11,4
	16-20	4	5,6	4	9,5	8	7,1
	21-25	-	-	2	4,8	2	1,8
	26 жастан астам	-	-	-	-	-	-
Қорытындысы		828	100,0	148	100,0	976	100,0