Микроорганизмдер генетикасы

 

             

 

 

 

 

                Жоспар:

 

І. Кіріспе

Микроорганизмдер  генетикасы жайлы жалпы түсінік

 

ІІ. Негізгі бөлім

1) Бактерия хромосомасы, бактерия плазмидалары

2) Қозғалғыш генетикалық элементтер

3) Фенотиптік өзгергіштік

 

ІІІ. Қорытынды 

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Микроорганизмдердің генетикасы тұқымқуалаушылық және өзгергіштік  ілімі ретінде құрылысы мен биологиясына сәйкес өзіне тән ерекшеліктері  бар. Бактериялардың генетикасы көбірек  зерттелген, олардың ерекшелік сипаты бактериалды жасушаның ұсақ өлшемі және көбеюінің жоғары жылдамдығы, мұның нәтижесі популяцияның үлкен санында қысқа уақыт аралығында генетикалық өзгерістерді анықтауға мүмкіндік береді. Бактериалды жасушада гендердің біртекті жиынтығы бар (аллельдер жоқ).

Микроорганизмдердің қасиеті кез-келген басқа организмдер сияқты олардың генотипімен анықталады, яғни берілген дараның гендер жиынтығы.

Микроорганизмдердің фенотипі қоршаған ортаға тәуелділігіне  қарамастан генотиппен бақыланады, себебі осы жасушаның фенотиптік өзгерістерінің сипаты мен мүмкіндік дәрежесі гендер жиынтығымен анықталады, олардың әрқайсысы ДНҚ молекуласының белгілі бөлшектерімен белгіленген.

Өзгергіштіктің  негізінде қоршаған орта факторларына генотип реакцияларының өзгерісі немесе гендер мен олардың рекомбинацияларының мутациясы нәтижесінде генотиптің өзінің өзгерісі жатыр.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Плазмидтер — хромосомадан тыс тұқымқуалаушылык қасиеттер иесі. Торша хромосомасымен байланыспай өз алдына сақтала алатын генетикалық элементтер. Оларға торша органоидтарының генетикалық аппараттары және торша тіршілігіне катынасы жоқ тіркемдер топтары жатады. Қейінгілердің ішінде көбірек зерттелгендері бактерия П., мысалы, антибиотиктер мен сульфаниламидтерге төзімділік факторы. П. капшілігі сақиналы қостізбекті ДНҚ молекуласы тү-ріиде болады м. с. 106—108. П.тірі торшаларда көп тараған,олар генетикалық зерттеулерде қолданылады, мысалы олардыц көмегімеи кейбір гендер мен белоктар түзілуін бақылауға болады. Кейінгі жылдары гендік инженерияда бөтен ДНК тасымалдаушысы ретінде кецінен қолданылады.

 

 

 

БАКТЕРИЯ  ПЛАЗМИДАЛАРЫ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    

 

    

 

 

 

R – плазмидалар	әртүрлі түрлер бактерияларында дәрілік  препараттарға (антибиотиктер, сульфаниламидтер, т.б.) көптеген тұрақтылыққа жауап береді
F - плазмидалар	Конъюгация  мен жыныстық пили түзуге қабілетін  анықтайтын бактериялардың жыныстық факторы
Ent - плазмидалар	Энтеротоксиннің өнімін детерминациялайды (бақылайды)

                                 

   

 

 

 

 

 

   

 

 

 

 

                      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Микроорганизмдер  генетикасын зерттеу тек қана биологиялық маңызды емес, сонымен  қатар көптеген медиицналық мәселелерді  шешуге мүмкіндік береді.

Микроорганизмдер  генетикасы тұқымқуалаушылық және өзгергіштік  ілімі ретінде құрылысы мен биологиясына сәйкес өзіне тән ерекшеліктері  бар.Хромосомаға ұқсас бактериялардың цитоплазмасында плазмида деп аталатын ДНҚ-ның ковалентті тұйықталған сақинасы орналасады.Плазмид салмағы хромосома салмағынан аз.Хромосома мен плазмида автономдық өзінен көшіруге –репликацияға қабілетті,сондықтан оларды репликондар деп атайды. Микроорганизмдердің қасиеті кез-келген басқа организмдер сияқты олардың генотипімен анықталады, яғни берілген дараның гендер жиынтығы.

Бұл қасиеттерін  зерттей келе микроорганизм тудырып  тұрған аурудың түқым қуалаушылық  қабілеттерін анықтауға болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                      Пайдаланылған әдебиеттер:

 

1. С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті «Жалпы микробиология» Алматы, 2008 ж
2. Б.А.Рамазанованың және Қ.Құдайбердіұлының редакциялауымен шығарылған «Медициналық микробиология» Алматы, 2010 ж
3. Ү.Т.Арықбаева, К.Х.Алмағамбетов, Н.М.Бисенова, Ә.Ө.Байдүйсенова, Н.Б.Рахметова, Қ.Б.Қойшебаева, Н.В.Калина «Микробиология және Вирусология»  Астана, 2006ж
4. Стамкулова А.А., Қ.Құдайбергенұлы, Б.А.Рамазанов.-«Жалпы және жеке вирусология» Алматы 2010 ж. 
5. Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 с.
6. Медицинская микробиология /Гл.ред В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2006. — 1200 с.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Рефераттың  бағалау критерийлері (бағалау парағы)

 

№	Орындау критериі	0-0,1	0,2-0,3	0,4-0,5
1	Рефератты рәсімдеу
2	Рефераттың  жоспары
3	Иллюстративті материал
4	Өзектілігі
5	Мазмұны
6	Қорытынды / ұсыныстар
7	Әдебиеттер
8	СӨЖ кестесіне  сай тапсырылу дер кезінде  тапсырылуы
	Қорытынды

 

 

 

0-0,1 критерий  орындалмаған

0,2-0,3 критерий  ескертулермен орындалған

0,4-0,5 критерий  орындалған

 

 

 

 

 

 

 

 

- -