Delphi программалау ортасы

МАЗМҰНЫ

Кіріспе...................................................................................................................4

1. Delphi программалау ортасы..........................................................................6

1.1 Delphi–дің артықшылықтары.......................................................................9

1.2 Ұйымдастырушының ортасын икемдеу....................................................12

2. Delphi ортасынның графикалық мүмкіндіктерін  сипаттайтын программа...........................................................................................................14

Қорытынды........................................................................................................17 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................18 
Программаның  листингісі...............................................................................19

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

Интерфейс (Interface—inter—өзара, face—бет жағы) — біріншіден, программалаушылардың кәсіптік тілінде — өзара әрекеттесу "жазықтығы", пайдаланушы мен компьютердің қарым-қатынасы, яғни екі жүйенің немесе адам мен компьютердің өзара мәліметтер алмасуын жасақтайтын аппараттық-программалық құралдардың жиынтығы; екіншіден, есептеуіш жүйе құрылғыларының не (немесе) программалардың өзара әсерлесуін жасақтайтын құралдар мен ережелер жиынтығы; есептеуіш жүйедегі құрылғыларды үйлестіру немесе жүйелер арасында үйлестіруге пайдаланылатын үйлестіргіш техникалық және программалық құралдар жиынтығы; жүйелердің, құрылғылардың немесе программалардың екі арасын бөлу шекарасы; екі қызметтік құрылғының және олардың қосылу, алмасу сигналдары және т.б. сипаттамаларымен анықталған шекарасы; үшіншіден, ішкі программаға басқаруды беру мен бастапқы программаға қайту процедурасы туралы сипаттамалар мен келісімдер жиынтығы. Интерфейс – бұлесептеуіш жүйенің техникалық құралдардың компоненттер әрекеттестігінің қисынды және физикалық принциптерінің жиынтығы, яғни  аралық компоненттерімен алгоритм ережелердің жиынтығы және уақытша келісімдердің айырбастап, сонымен қатар қосу құралдарының физикалық, механикалық және функционалдық мінездемелерінің жиынтығы. Интерфейстердің келесі түрлерін ажыратады:

– машина ішіндегі интерфейс;

– сыртқы интерфейс;

– қолданбалы интерфейс («машина – адам» интерфейс).

Интерфейс–бұл түйiндестiң (хаттамалар, ережелер, келiсiмдер) техникалық, программалық және әдiстемелiк құралдарының құрылымдары бар, қолданушылардың есептеуiш жүйесiндегi жиынтығы және бағдарламалары, сонымен бiрге басқа құрылымдары бар құрылымдар және бағдарламалар.

Интерфейс–объекттердiң  арасындағы өзара әрекеттесуші (стандарт ) әдiсі. Сөздiң техникалық мағынасындағы интерфейс параметрлер, процедура және объекттердiң өзара әрекеттесу мiнездемесiне тапсырма бередi.

Қолданушы интерфейсi–компьютер бағдарламасының өзара әрекеттесуi және бағдарлама қолданушысының әдiстерiнiң жиыны.

Программалық  интерфейс – бағдарламалардың арасындағы өзара әрекеттесу үшiн әдiстердiң  жиыны болып табылады.

Физикалық интерфейс – физикалық құрылымдардың өзара әрекеттесуiнің әдiсі. Көбінесе мұнда сөз компьютер порттары туралы жиiрек болады.

Қолданбалы  интерфейс – бұл  программалық және қолданушы мен компьютердiң  әсерлесуін қамтамасыз ететiн аппаратты  құралдардың жиынтығы. Мұндай өзара әрекеттесудiң негiзін диалогтар құрайды. Диалог адам мен компьютердiң арасындағы масштабта, уақыттың нақты есебі бiрлескен шешiмін бағытталған iске асыратын регламент белгiленген ақпарат алмасуларды осы жағдайда түсiндіредi. Әрбiр диалог қолданушы және компьютердiң байланыстарын физикалық қамтамасыз ететiн қорытындының енгiзу/шығаруының жеке процесстерiнен тұрады. Ақпарат алмасу хабар берумен iске асады.

Интерфейстердiң  қазiргi түрлері төмендегідей болып  табылады:

• командалық интерфейс адам компьютерге команда береді, ал компьютер оны орындап, нәтижесін адамға береді;
• графикалықWIMP- интерфейсі (Window – терезе, Image – бейне, Menu – мәзір, Pointer – көрсеткіш) бұл интерфейсте диалог командалар арқылы емес, графикалық бейнелер арқылы болады;
• SILK – интерфейс (Speech – сөз, Image – бейне, Language – тіл, Knowlege – білім);

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1DELPHI программалау ортасы

 

Әлемдегі миллиондаған программистер Delphi-де жұмыс жасайды және олардың  көбісі Delphi-де мәліметтерді өңдеуге  және сақтауға арналған программалар құрады. Күнбе-күн коммерциялық және жеке мәліметтерді санамағанда (адам аттары, мекен-жайлар, есепшоттар) визуальды  интерфейс көмегімен жұмыс істеу  керек болатын көптеген ақпараттар бар: дыбыс файлдары, WEB–парақшалары және т.б. Осындай көп ақпарат  арасында өзімізге керекті мәліметтерді алу үшін, оларды өңдейтін программалар қажет. Программа құруға ыңғайлы тамаша ортаның бірі – Delphi ортасы таңдап алынды. Оны оқып үйрену, түсіну және логикалық ойлауға өте қарапайым, әрі жеңіл. Delphi программалаудың структуралық тәртібі программалаудың басқа тілдерге қарағанда жалпы жақсы дамыған. Оның қызықты рекурсивті мүмкіндіктері сонымен қатар қызықты есептер шығару мүмкіндіктері бар. Delphi типті жүйені тез және визуальды құру ортасы деп атайды.Себебі ол өзіне компилятормен қоса редактор және көптеген дайын программалар жиынтығын қамтиды.Delphi – де шамамен 200 – ге жуық дайын компоненттер бар. Delphi-де программа құру жақсы жабдықталған компьютерді қажет етеді.DELPHI–бұл Borland International-дың қосымшаларды тез құруға арналған жеткілікті жаңа өнімі. Қосымшалармен мәліметтер қорымен “клиент-сервер“ архитектурасында, Internet, сонымен қатар локальді машиналар және “ файл-серверлік “ архитектурасында жұмыс істейді. DELPHI тілі объектілі – бағытталған Object Pascal тілінің жалғасы. DELPHI-ге InterBase локальді SQL сервері, есеп беру генераторлары, визуальді компоненттің және информациялық жүйені немесе Windows ортасының қарапайым программаларын кәсіби өңдеуде өзіңді сенімді сезіну үшін арналған тағы басқа құрылғылар жатады.

Delphi –  Turbo Pascal тілінің дамуы нәтижесінде  пайда болған бағдарламалау ортасы, ал Turbo Pascal, өз кезегінде Pascal тілінен  дамытылған. Паскаль толықтай процедуралық  тіл болып табылған. Turbo Pascal-дың  5.5 нұсқасынан бастап объектілі  бағытталған қасиеттер пайда  болды. Осы кезден бастап Object Pascal тіліне мәліметтер типтерінің  динамикалық идентификациясы қосылды.  Бұл қасиет компиляцияланатын  кодта кластар метамәліметтеріне  рұқсат ету мүмкіндігін қосты.  Бұл технология RTTI (Runtime Type Information) атауын  алды.

Object Pascal тілінің  С++ тілінен айырмашылығы – мұндағы  үнсіз келісім бойынша объектілер  динамикалық жадыда орналасады. Бірақ TObject класының NewInstance және FreeInstance виртуальды тәсілдерін анықтауға  болады.

Delphi бағдарламалау  ортасы .NET платформасына арналған C# тілінің концепциясын құруға  орасан зор әсерін тигізді.  Оның көптеген элементтері мен  концептуалды шешімдері C# тілінің  құрамына енді. Бұның басты себептерінің  бірі – Delphi-ды басты құрастырушыларының  бірі Андерс Хейлсбергтың Borland Limited компаниясынан  Microsoft корпорациясына көшуі.

• бірінші нұсқасы Win16 платформасына арналған қосымшаларды әзірлеуге қолданылды;
• екінші нұсқасынан бастап Win32 платформасына арналған қосымшаларды әзірлеуге қолданылды;
• алтыншы нұсқасымен бірге GNU/Linux операциялық жүйесіне арнап бағдарламаларды компиляциялауға арналған Kylix ортасы пайда болды;
• сегізінші нұсқасында. NET платформасына арнап байт-кодты генерациялау мүмкіндігі пайда болды;
• осыдан кейінгі нұсқалары (шығарылған жылына байланысты аталатын) Win32 қосымшаларын құрумен қатар .NET платформасына арнап байт-кодты генерациялау мүмкіндігі бар;

2006 жылдың  наурыз айында Borland компаниясы бағыттың  шығымдылығы себебінен JBuilder, Delphi және C++ Builder бағдарламалау орталарын  одан әрі дамытуды тоқтататындығын  мәлімдеді. Компанияның IDE секторының  сатылуы жоспарланған болатын.  Бірақ осы жылдың қарашасында  IDE бизнесін сатпау жөніндегі  шешім қабылданды. Бірақ осыған  қарамастан, бұл кезден бастап IDE өнімдерін Borland компаниясына тәуелді  CodeGear атты жаңа компания айналысатын  болды. 

2007 жылдың  наурыз айында CodeGear компаниясы жаңартылған  Delphi 2007 for Win32 өнімдер тізбегі және  жаңадан шыққан Delphi 2007 for PHP өнімдерімен  қолданушылардың көңілінен шықты.  Осыдан кейін 2007 жылдың маусым  айында CodeGear компаниясы болашаққа  деген өз жоспарларын жария  етті.

2008 жылы  тамыз айының 25 жұлдызында CodeGear компаниясының  жаңа иесі Embarcadero компаниясы Delphi for Win32 2009 өнімінің ресми мәлімдемесін  жарыққа шығарды. Бұл жаңа өнім  бағдарламалау тіліне көптеген жаңалықтар әкелді. Олар:

• бағдарламалау тілінің барлық бөліктерінде (VCL және RTL) үнсіз келісім бойынша юникодты толық қолдау;
• windows API функцияларының барлығына бағытталған үндеулерді юникодты аналогтарына ауыстырылды (мысалы, MessageBox командасы бұрынғыдай MessageBoxA-ны емес MessageBoxW-ды шақырады);
• жалпыланған типтер (generics);
• анонимді тәсілдер;
• компилятордың жаңа директивасы: $POINTERMATH [ON|OFF];
• еxit функциясы типіне байланысты параметрлерді қабылдай алады.

Delphi 7 Windows 95, Windows 98 немесе Windows NT, Windows 7 операциялық жүйесінің басқаруымен жұмыс істейді. Delphi 7 ерекшелігі: көптеген Delphi 7-де құрылған программалар негізінен өндіріс және бизнес есептерін шешуге бағытталған. Бұл мәлімметтер қорымен және есеп беру жұмыстары басты шешілу керек есептер болып табылады. Программалардың сәйкестендірілуі үлкен роль атқарылады. Бұл аппаратпен қамтамассыздандырумен байланысты (HardWare) жекелеген жағдайда мобильді компьютерлерді тарату кең ауқым алуымен байланысты.Дыбыс, сурет, тексттік және цифрлық типтермен берілген ақпараттарды беру және оқыту, алу үшін арналған техникалық жабдықтардың әрі қарай дамуы.Жоғарыда айтылғандай бизнеспен және өндіріспен тығыз байланысты болғандықтан қолданушылар Delphi 7-ден өздерінің есептерін шешу үшін идеал көмекші құрал тапты. Delphi 7-нің Visual Basic және C++ сияқты қолданушы интерфейсі бар. Қазіргі кезде көптеген фирмалар өз программа интерфейсінің стандарты ретінде қабылдады. Қолданушы интерфейсі визуалды құрылатын болғандықтан Delphi ортасында программалауды тез программа құру ортасы делінеді. Құрудың графикалық ортасынан басқа аспектісі ол- көмекші жүйесінінің күштілігі. Delphi 7-де басқа да қазіргі программалау ортасы сияқты, объектілі бағытталған программаларға негізделген. Программа құру барысында дайын компоненттерді, олардың қасиетін, әдістерін және алдын-ала анықталған оқиғаларды пайдалану арқылы аз ғана программа кодымен айналып өтуге болады. Программа құрушыға бұл өзінің программасының қолданушы интерфейсін құру барысында көп уақыт үнемдеуді білдіреді. Delphi 7 қолданушыға өте ыңғайлы, тез программа құруға мүмкіндік береді. Бұл ортаның құрал-саймандары өте көп және керек кезінде актив элемент үшін F1 пернесін басу арқылы көмек алуға болады.

Delphi программалау жүйесі Delphi 7 ортасын жүктегеннен кейін экранда интегралданған, программаланған ортасының терезесі пайда болады: негізгі терезе, проектілеу ортасы, код редакторы және объектілер инспекторы.

Экранның жоғарғы бөлігінде  негізгі терезе орналасады. Онда құрал-саймандар  тақтасы (Standard. View. Debug және Custom) және компоненттер палитрасы орналасады. Негізгі терезе Delphi 7 ортасы жабылмайынша ашық тұрады. Негізгі терезені жабу арқылы Delphi 7–ні жабамыз.

Тақырыбында қазіргі ашулы тұрған проектінің аты тұрады. Проекті орындалу немесе проектілеу режимінде ашық тұруы  мүмкін. Проект орындалу режимінде  ашық тұрса онда [Running] сөзі қосылып жазылады.Мәзір жолағы программаны басқарудағы, тестілеуге және құруға керекті командалардан тұрады. Құрал-саймандар тақтасындағы вкладкалар мәзірдегі белгілі бір командаға сәйкес келеді. Мысалы File менюіндегі Open командасын таңдасақ та немесе Standard құрал-саймандар тақтасынан Open кнопкасын бассақ та бір нәтижеге әкеледі.Құрал саймандар тақтасындағы пернелер көмекші түсіндірмелермен (подсказка) жабдықталған.Егер тышқан курсорын перне қасына жақындатсақ онда көмекші түсіндірме шығады. Қолданушы құрал саймандар тақтасының орналасуын, көрініп немесе көрінбей тұруын Customize диалогтық терезесі арқылы өз қалауынша өзгерте алады және оларды тышқан курсоры арқылы жылжытуына болады. Customize терезесіндегі құрал-саймандар тақтасының үлгісінен тышқанның оң жақ пернесін басу арқылы шақырылады. Компоненттер палитрасындағы компоненттер арқылы программа құрылады. Компоненттер Delphi программасының негізгі элементтері болып табылады. Олар арқылы қолданбалы программаның қолданушы интерфейсін құруға көмек береді. Ең бірінші Delphi-ді жүктегенде Standard палитрасы ашық тұрады. Қолданушы өз қалауынша, компонеттер палитрасының орналасуын реттеуге болады. Осы өзгерістердің барлығын Palette Properties терезесінде жүзеге асырылады. Бұл терезені 2 жолмен шақыруға болады. Палитраның кез-келген жерінен тышқанның оң жақ пернесін басып, Properties мәзірін таңдау.

 

 

1.1DELPHI–дің артықшылықтары менқосымшаны өндеу жылдамдығы

 

Delphi – бұл бірнеше маңызды  технологиялардың комбинациясы:

• машина кодына аударатын жоғары өнімді компилятор;
• объекті-бағытталған модель компонент;
• программалық прототиптерден визуальді ( сонымен қатар жылдам) қосымшаларды құру;
• мәліметтер қорын құру үшін арналған масштабталатын құралдар;

Delphi ортасы көп терезелі  жүйе тәрізді.Оны жүктеу үшін:Пуск/программы/Borland delphi/Delphiкомандасын қолданамыз. Жүктелгеннен кейін экранда 4 терезе пайдаболады. Бұл Delphi ортасының негізгі терезесі болып бірінші жолда мәзір орналасқан болып және саймандар тақтасы бар: Стандарт, Вид, Откладка, Палитра пользователя, панель компонентов, рабочая область (сурет 1):