Зерттеудегі бағалардың жүйелік қателерінің мүмкіндік түрлері

Зерттеудегі бағалардың жүйелік қателерінің мүмкіндік түрлері

 

Орындаған: Утаров  Ж.Қ.

Тобы: 315-1

Факультет:Жалпы  медицина

Тексерген:Бекенаева  Қ.С.

Жоспары

 

1. Статистиканы зерттеу кезінде дұрыстығын бағалау;
2. “Нақтылық”  немесе  “анықтық” деген түсініктің анықтамасы;
3. Орта шаманың және салыстырмалы өлшемдердің “нақтылық “  шегінің (n>30 және n<30 жағдайларда) есептеу формуласы;
4. Болжау жасаудағы қателеспеу ықтималдығын және “нақтылық “  шегіне түсінік;
5. Зерттеулердін нәтижесінің нақтылығын бағалауды үйрету

 

• Статистикалық зерттеу нәтижелерінің анықтығын бағалау дегеніміз - ол тандамалы статистикалық жиынтығы зерттегендегі нәтижелерді жалпы статистикалық жағынан жиынтықтап сипаттауға, қолдануға болатындығын анықтау.
• Дәрігерлер және ғылыми қызметкерлер іс жүзінде көбінесе зерттелетін құбылыстын бәрін бірдей алмай тек қана бір бөлігімен жұмыс істейді, осы есептеліп алынған нәтижелерді барлық статистикалық жағынан жиынтықтап сипаттауға қолданылады. Сондықтанда осы нәтижелердің дұрыстығын міндетті түрде талдаудан өткізу керек.

• Мынадай статистикалық көрсеткіштерді есептейді:

 

1. Орта арифметикалық және салыстырмалы өлшемдердің қатесін табу (mµ,mp);
2. Орта арифметикалық немесе салыстырмалы мөлшердің сенім шегін табу (t критерийі арқылы);
3. Орта арифметикалық немесе салыстырмалы өлшемдердің өзара айырмашлығының нақтылық шегін “t” бойынша табу.

• Орта арифметикалық өлшемдердің қатесі мына формуламен есептелінеді:

 

4. Егер n<30, mµ=

 

2. Егер n>30, mµ=

 

• Салыстырмалы өлшемдердің орта қатесін есептеу формуласы :
3. mp=√           Егер n<30

 

4. mp=√            Егер n>30

 

δ

 

√n-1

 

δ

 

√n

 

P*q

 

n-1

 

P*q

 

n

• Бұл формулада P-салыстырмалы көрсеткішінің мөлшері;
• q=100-P, егер P-ны 100 емес, 1000, 10000, 100000;
• Шағын есептеген болса, онда q=1000-P,

   10000-P;

       Қатенің ("m") мөлшері арқылы тандамалы статистикалық жиынтықты зерттегендегі нәтижелердің жалпы жиынтықтық нәтижелерінен айырмашылығынын қаншалықты екенің көрсетеді.

• Орта арифметикалық немесе салыстырмалы мөлшердің қатесің жалпы сатистикалық жиынтықтың сенім шегін табуға пайдаланады

     M = M ± t * m  

 

• М  - жалпы статистикалық жиынтықтың орта шамасы
• М  - таңдамалы статистикалық жиынтықтың орта шамасы
• т  -  орта қате; t- сенім шегі, t* т    сенім аралығы

 

• Салыстырмалы өлшемдердің сенім шегін есептеу формуласы

       P = P ± t * m

            

• Р  - жалпы статистикалық жиынтықтың мөлшері
• Р  - таңдамалы жиынтықтың мөлшері
• т  - таңдамалы көрсеткіштің қатесі
• t  - сенім шегі
• t * т   - сенім аралығы

  

 

 

М

 

М

 

М

 

р

 

р

 

р

• Қатенің жоғарғы (∆- дельта) деңгейі “t”көрсеткішімен және зерттеушінің нәтижелерді белгілі нақтылықпен табуына байланысты болады.

 Мысалы зерттеудің нәтижелері 95,0% немесе 99,0 % нақтылықпен алынуы керек дейік, онда “t”-ның “2” немесе “3” сәйкес болады.

 

 

Болжау нақтылығы	Сенім шегі “t”
95,0%	2
99,0%	3

 

 

• Медициналық-биологиялық және әлеуметтік-медициналық зерттеулерде (n>30) көбінесе болжау нақтылығын 95,0% немесе одан жоғары болса, сенім шегі дұрыс табылған деп есептелінеді. Ал, егер бақылау саны n≤30 онда “t” критерийінің мөлшерін табу үшін арнайы кестені пайдаланады. 

• Мысалы сенім шегінің “t” мөлшерінің үш дәрежелік нақтылыққа сәйкестігі (Н.А.Плохинский бойынша)

 

 

Р n=n-1	95%	99%	99,9%	Р N-1	95%	99%	99,9%
1	12,7	63,7	37,0	10	2,2	3,2	4,6
2	4,3	9,9	31,6	11	2,2	3,1	4,4
3	3,2	5,8	12,9	12	2,2	3,1	4,3
4	2,8	4,6	8,6	13	2,2	3,0	4,1
5	2,6	4,0	6,9	14-15	2,1	3,0	4,1
6	2,4	3,7	6,0	16-17	2,1	2,9	4,0
7	2,4	3,5	5,3	18-20	2,1	2,9	3,9
8	2,3	3,4	5,0	21-24	2,1	2,8	3,8
9	2,3	3,3	4,8	25-29	2,0	2,8	3,7

• Екі орта арифметикалық шамалардың (М1 және М2) немесе екі салыстырмалы көрсеткіштерді     (Р1 және Р2) айырмашылығының  нақтылығы мына формуламен есептелінеді:

 

 t=                 және     t=

 

“t”-ның  мөлшері “2”-ге тең немесе одан жоғары болуы керек, сонда ғана 95,0% нақтылықпен екі салыстырмалы орта шаманың немесе екі салыстырмалы.

 

 

(М1-М2)

 

√(m²+m²)

 

1

 

2

 

(Р1-Р2)

 

√(m²+m²)

 

1

 

2