Өмір қауіпсіздігі негіздері

ЖОСПАР

 КІРІСПЕ

1.ТАБИҒАТ АПАТЫ  НЕГІЗІ.........................................................................4 2. 2ЭКСТРЕМАЛДЫ СИТУАЦИЯЛАРДА ТІРІ ҚАЛУДЫҢ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕРІ....................................................................................................4 3.ЖАНУАРЛАРДЫҢ ШАБУЫЛЫ Ж/Е ШАҒУЫ/ КЕНЕНІҢ ЖАБЫСУЫ 4.СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙДЫ ҚАЛАЙ ЕСКЕРТУ

ҚОРЫТЫНДЫ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

Өмір қауіпсіздігі негіздері, ережелерінің мақсаты : - өмір сүрүдін қауіпсіз және қатерсіз жағдайын құру үшін; - жүйенің қызмет көрсету объектісін ескеріп, жаңа техника мен технология үрдестерін қазіргі заманғы экологиялық талаптарға сай жоспарлау; - тұрғындар мен өндіріс қызметкерлік, ауылшаруашылық объектісін төтенше жағдай кезінде апаттар, стихиалық қатерлер және оларды залалсыздандыру кезіндегі жоспарлау мен сауатты шешім қабылдау үшін қажет. "Өмір қауіпсіздігі" - адамның төтенше жағдай кезіндегі өмір сүру ортасы мен қауіпсіз қарым-қатынасының, шаруашылық объектілерінің тұрақты жұмыс істеу әдістерін, табиғи және техногендік сипаттағы төтеншө жағдайларды ескерту мен салдарын жою жәнө осы заманғы зақымдау құралдарының қолданылуы мәселелерін зерттейді. Бұл жұмыста мынадай мәселелердің жәй-күйі мен жағымсыз факторлары қаралады: тіршілік ортасының жәй-күйі мен жағымсыз факторлары - адамның тіршілік ортасымен қарым-қатынасының қауіпсіздігін қамсыздандыру принциптері, физиология негіздері және оның қызметінің қолайлы жағдайлары; - жарақаттаушы, залалды және зақымдағыш факторлардың адамға әсерінің анатомиялық-физиологиялық факторлары, оларды біргейлестіру принциптері, техникалық қүралдар мен техникалық процесстердің қауіпсіздігін арттыру; - шаруашылық объектілерінің төтенше жағдайдағы жүмыс істеу түрақтылығын зерттеу әдістері; - ТЖ мөн оның салдарын болжау; - Төтенше жағдайда халық пен шаруашылық объектілерінің өндірістік қызметкерлерін қорғау және ТЖ салдарын жою жөніндегі шараларды әзірлеу; - Тіршілік қауіпсіздігінің нормативтік - техникалық және үйымдық негіздері.

 ӨМІР  ҚАУІПСІЗДІГІ НЕГІЗДЕРІ

1.ТАБИҒАТ  АПАТЫ НЕГІЗІ

 Өмірден қымбат еш нәрсе жоқ, өйткені өмірде бәрі бар. Қазіргі заманда өмір ең қымбат байлық болып келеді. Адамның ең негізгі мақсаты ол - өмірді сақтап қалу, өйткені ол құнсыз. Адам осы өмірдегі өмір сүру мағынасын іздейді, жоспар құрайды, сол жоспарларды іске асыру үшін жасайды және үйренеді. Көбінесе жағдайларда өз өмірін сақтап қалу және өз жақындарының өмірін сақтап қалу үшін қарапайым ережелерді білуіне байланысты болады. Мысалы: алғашқы медициналық көмек төтенше жағдайлар кезінде. Өмір қауіпсіздік негіздерін ӘР ҚАЙСЫСЫ білу керек және де әр қайсысы түсініп отыру керек, өз уақытында бәрін дұрыс жасауын біздің денсаулығымызға және өзіміздің өмірімізге, балаларымызға қаншалықты маңызды екенін білу керек. Қай жерде сіз болсаңыз, жалғыз, достарымен, отбасымен, жолда жұмысқа бара жатқанда, демалыста немесе үйде, әрқашанда есіңізде сақтаныз, өмірде көптеген жағдайлар болады. Олар әдеттегідей әр-түрлі жағдайларға әкеліп соқтырады. Сендер бұндай жағдаймен кездесеңіз сабырлық сақтау керек – сіздің оған жасаған көмегіңіз оның өмірін сақтап қалуына мүмкіндік жасайды. Сол себептен бұны білу және оны дұрыс қолдану біздің міндетіміз.

2.ЭКСТРЕМАЛДЫ  СИТУАЦИЯЛАРДА ТІРІ ҚАЛУДЫҢ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕРІ

Суықтан, ыстықтан, жаңбырдан  және желден қорғану үшін орын табу. • Өзіңді біреу байқау үшін: от жағу, ағашқа ашық түсті киім ілу, SOS сигналын беру керек. • Суды үнемдеу керек. Егер су жоқ немесе аз мөлшерде болса, су бар жерді табу қажет. • Тамақ үнемдеп, оны табудың жолын іздеу.

 ЖАБАЙЫ ТАБИҒАТТА ТІРІ  ҚАЛУ / ОТ ЖАҒУ. Сіздің іс-әрекетіңіз: 1. Құрғақ материал табыңыз: Құрғақ шөп, сабан, шыршаның шайырлы бұтақтарын. 2. От жағудың орнын әзірлеңіз, үш жағынан тас және үлкен бұтақтар қойып, желді жағын ашық болу керек. 3. Көбірек бұтақтар алыңыз. 4. Шөпті шағыңыз. Отқа үрлеп кішкенеден бұтақ қосыңыз. 5. От көп уақыт жану үшін, ауаның келуін аздаңыз кейіннен барлық жақтардан тас пен құмды қойыңыз. Арасына жанған үлкен бұтақтарды қосыңыз. 6. Түнде тонып қалмау үшін, оттан қашық емес жерде бөгем (заграждение): тас қойып ағаштың жуан бұтағын т.с.с. және отпен осы бөгеттің арасына жату керек, жылу таралану үшін.

ЖАБАЙЫ ТАБИҒАТТА ТІРІ ҚАЛУ / ОТТА АС ДАЙЫНДАУ. Сіздің іс-әрекетіңіз: 1. Асты отта емес, қөмірде (угольки) дайындау керек. 2. Ет пен балықты көп уақыт пісіру керек, ішіндегі улы заттар мен микробтарды өлтіру үшін. 3. Егер асқазан ауырса, өзіңіз құсу жағдайына жетіңіз (ол үшін екі саусақты аузға тығу керек). Одан басқа, кішкене көмір немесе борды үгілтіп, жеп, көп мөлшердегі сумен ішу керек.

ЖАБАЙЫ ТАБИҒАТТА ТІРІ ҚАЛУ / СУДЫ ТАЗАЛАУ (очистка питьевой воды). Сіздің іс-әрекетіңіз: 1. Кір суды қалың мата арқылы тазалаңыз. 2. Мата үстіне құм, ағаш көмірін және кішкентай тастарды қойып, астында тесік жасап су жіберу керек. Тазалынған суды 10 минут қайнату керек.

ЖАБАЙЫ ТАБИҒАТТА ТІРІ ҚАЛУ / ЖЕУГЕ ЖАРАМДЫ ШӨПТЕР. 1. Барлық шөптерді, жеміс-жидектерді жеу беруге болмайды, олардың көбі улы болады. 2. Өзініз білетін жеміс-жидектерді ғана жеңіз. 3. Саңырауқұлақтарды жемеңіз. 4. Егер сіз жеміс жидектің улы екеніне сенімсіз болсаңыз оны мыжып шырынын шығарыңыз. Егер шырыны сүт түстес болса, онда ол улы (Бақбақтан (одуванчик) басқасы, ол іш өткенде көмектеседі). Немесе еріңізді өсімдіктің шырынымен сүртіп, тіліңіздің үстіңге өсімдіктің кішкене бөлігін 4-5 минут ұстаңыз. Егер тіліңіз ашса, ол өсімдік жеуге жарамсыз болады.

 ЖАБАЙЫ ТАБИҒАТТА ТІРІ  ҚАЛУ / ТАУДА ТІРІ ҚАЛУ. Сіздің іс-әрекетіңіз: 1. Таудың ойыстары мен үңгірлерің іздеңіз: онда теқ қана жаман ауа райынан қорғанып қана болмай, ішуге жарамды су табуға болады. 2. Лавина құлайтын және көшкін (оползень) болатын жерлерден аулақ жүріңіз. 3. Екі тау арасындағы жерде жоғарыда төменге қарағанда қауіпсіз болады. 4. Егер өзіңізбен бірге жылтір, алыстан көрінетін түстес киім болса, оны өткен жерлерді белгілеу үшін қолдануға болады. 5. Қатты дауыс шығарып, өзіңізге назар аудартуға тырсыңыз: Дауыс тауда жақсы таралады. 6. Тауға көтерілген кезде, оттектің жетіспеушілігінен тау ауыруы (горная болезнь) пайда болуы мүмкін.

 ТАУ АУРУЫ.  Бас айналуы, әлсіздік, үйқыға  тарту, жүріс координациясының  бұзылуы, көздің нашар қөруі,  жүрек айну және құсу, ауыр  жағдайда мұрыннан қан ағып, жүрек  соғысы минутына 100 соғысқа дейін  көбейеді. Емдеуі: Ауырған адамды  оттекпен қамтамасыз ету, оны таудан түсіру.

3.ЖАНУАРЛАРДЫҢ  ШАБУЫЛЫ Ж/Е ШАҒУЫ/ КЕНЕНІҢ  ЖАБЫСУЫ (Присасывание клеща).

Кенелер әр түрлі  ауруларды тарататындығымен өте  қауіпті. Мысалы – энцефалит. Кененің теріне жабысып алғанын көрсеңіз: • Оны қолмен жұлмаңыз. • Оған шылымның ұшымен немесе шоғы бар таяқшамен тигізіңіз. Кене түсіп қалады. • Кенеге семешке майдің немесе машина маймен тамшылап повязканың астында қалдыруға болады. Содан кейін ақырын пинцетпен алып тастаңыз. • Жарақат жеріңді сабынды сумен жуыңыз. Сосын антигистамин мазьді жағып қойыңыз. • Міндетті түрде дәрігерге жолығыңыз.

4.СІЗДІҢ  ҮЙІҢІЗ/ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙДЫ ҚАЛАЙ  ЕСКЕРТУ. Барлық дәрі-дәрмектер мен қауіпті өткір заттарды (уксус, бензин, тұрмыс техникасында қолданылатын химиялық заттарды т.б.) кішкентай балалардың қолы жетпейтін жерлерде сақтау қажет. * Егер үйде кішкентай бала болса, үстел үстіне дастарханды төсемегеніңіз дұрыс, ол дастарханды тартып қалуы мүмкін. * Табаны маймен газдың үстінде қараусыз қалдырмаңыз. Өрт шығып кетуі мүмкін. * Байқаңыз, желдің әсерінен газдағы от өшіп қалуы мүмкін. * Плитаға ешнәрсе кептірмеңіз. * Электр шәйнекке су құйып жатқаныңызда, шәйнектің шнурын тоққа қоспаңыз. * Қосылған үтікті қараусыз қалдырып кетпеңіз және де егер кішкентай бала болғанда да. * Ванна бөлмесінде электр техникаларын қолданбағаныңыз абзал. * Шнурды кілем, паластардың астына қоймаңдар. * Ешқандай тоққа қосылып тұрған сымды, шнурынан тартып суырмаңыз. * Жұмсақ жиһаздың үстіне пепильницаны қалдырып кетпеңіз. * Үстел үстіндегі сөндірілмеген шамның жанына газет, журнал тұрмағаны жөн. Өрт шығып кетуі мүмкін. * Төсекте шылым шекпеңіз. * Есіктің задвижкаларын жоғары орнатқаныңыз жөн болар. Кішкентай баланың жоғарыға қолы жетпегені дұрыс. * Химиялық тұрмыс заттарды балалардан алыс ұстаңыз.

 СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ҮЙ ЖҰМЫСТАРЫ. *

 Өткір заттарды балалардан алыс ұстаңыз. * Аяқ астына тырна, шеге қалдырмаңыз. * Механикалық заттармен жұмыс істегенде, киіміңізді жөндеп киіп (барлық төмелеріңізді салып), шашыңызды жинаныз. * Аз уақытқа шықсаңыз да, электр приборларын токтан өшіріп кетіңіз.

СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ САТЫДА ТҰРЫП ЖҰМЫС ІСТЕУ. * Алдымен сатыға шықпас бұрын, бәрін дұрыстап қарау қажет. * Егер саты жерде тұрса, оның астына енді тақтай, ал содаң соң үстіне ауыр нәрсе қою керек. Және оны жіппен бір опороға байлаған дұрыс. * Сатыда тұрып, жұмыс істегенде, еңкею ыңғайсыз. Сондықтан төменге түсіп, сатыны 1-ші орыннан 2-ші орынға ауыстырыңыз. * Сатыда ауыр затты арқанмен байлап көтергеніңіз дұрыс.

СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ТРУБАДАН СУДЫҢ АҒУЫ (прорыв и протечка трубы). Сіздің әрекетіңіз: * Сіз ең алдымен, пәтеріңіздегі судың келетін трубаның вентілін бұрап, жабыңыз. Судың пәтерге келуін тоқтатыңыз. Егер трубаның бір жерінен су тамшылап ағып тұрса, астына тазик н/е табаң қойыңыз. * Егер тамшылаған жері үлкен болмаса, онда ол жерді клей н/е пластилинің көмегімен жабыстырыңыз. * Егер оның көмегі болмаса, матамен қатты байлап көріңіз. * Слесарьға қоңырау шалыңыз.

СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ҮЙДЕГІ ӨРТ (Пожар в доме). Егер өрт  қатты жанып тұрса, онда сіздің негізгі  мақсатыңыз тез үйден кету. Егер де қатты жанып тұрмаса да, бірақ  үйдің іші қатты түтін болса, үйден тез ғана кету керек. Түтін өрттен де қауіпті болады. Сіздің әрекетіңіз: 1. Түтіннің исін сезгеннен кейін үйден тез кетіңіз. Кез келген шүбіректі сулап ауызынызбен мұрынды жабыңыз сосын енкейіп (өйткені түтін жоғарыға ұмтылады) бөлмеден кетіңіз. 2. Егер өрт кішкентай бөлмеде болса, онда есіктермен терезелерді ашпаңыз, ауа өртті күшейтіп жібереді. 3. Жанып жатқан үйден лифтпен түспеніз, өйткені ол қатты өрт болып жатқан қабатта тоқтап ашылу мүмкін және содан бәрі жарақат алады. Ток кез келген уақытта сөніп қалу мүмкін және лифт этаждардың арасында қалу мүмкін. 4. Егер коридор және площадка өртте және түтінде (төмен түсуге жол жабық) болса, онда шатырға көтеріліңіз. 5. Егер өрт қатты коридорда жанып тұрса, есікті қатты жауып, сұйық шүберектермен щельдарды жауып, есікке көрпе н/е пальто ілініз (занавесьте). Терезені ашып қатты дауыс беріп көмекке шақырыңыз. 6. Егер сізге біреуді өрттен күтқару керек болса, онда өзінді арқанмен орап бір шетін далада тұрған адамға беріңіз. Егер сіз есіңізді жоғалсаңыз, онда сізді арқаннан тартып өрттен алып шығалады. Ауызымен мұрынды ылғал шүберекпен жабыңыз. 7. Егер күтқарған адам түтінмен демалып санасын жоғалтса, онда оған жасанды дем беріңіз. Тұтінмен уланудың алғашқы белгілері: бастың айналуы, бас ауыруы, жиі дем алу, жүрек айналуы (тошнота), сананы жоғалту.

ҚОРЫТЫНДЫ

 Жұмыстың  негізгі мақсаты - төмендегі мақсаттарды  шешу үшін қажетті теориялық  білімдер, практикалық іс әрекеттер  көлемін халықтың игеруіне жәрдемдесу: - еңбек қызметі мен адам демалысы аймағында қалыпты жағдай жасау; - адам мен оның өмір сүру ортасын залалды әсерлерден қорғау жөніндегі шараларды әзірлеу жәнө оны іске асыру; - техниканы, технологиялық процестер мен шаруашылық объектілерін қауіпсіздік және экологиялық тәртіптеріне сәйкес пайдалану; - шаруашылық объектілері мен техникалық жүйелердің қалыпты жағдайы мен төтенше жағдайдағы жүмыс істеу түрақтылығы; - төтенше жағдай салдарын болжау және бағалау; - халықты, өндіріс қызметкерлерін, авария, апат, зілзала салдарынан, сондай-ақ осы заманғы зақымдау құралдарының қолданылуынан қорғау жөніндегі шешімдерді және оларды жою жөніндегі шараларды қабылдау. Адамдар төтенше жағдайлар бола қалған жағдайда өздерін қалай төнген қауіптен құтқару керек және қандай шаралар қолдану керек екені осы жұмысысда келтірілген. Арине адамдар осы ережелер мен ескертулерді сақтап жүрсе, алдын ала ондай жағдайларды болдырмау қамын ойлап жүрсе бұндай жағдайлар өмірімізде аз кездесер еді. 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 

 

 

 

№ 176 МЕКТЕП-ГИМНАЗИЯСЫ

 

ӨМІР ҚАУІПСІЗДІГІ НЕГІЗДЕРІ

 

 

 

Орындаған: Оразбек Аяжан

7 «____» сынып  оқушысы

Тексерген:_______________

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы  қаласы 2013 жыл