«Астана медицина университеті»
АҚ
СӨЖ
Тақырыбы: Аурахана ішілік гигеналық
талаптар
Орындағандар: Наурызбекова
Б.
Тексерген:Мырзагалиева А.
Астана 2013
ЖОСПАР
Кіріспе
Негізгі бөлім
- Елді-мекендерде ауруханаларды орналастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.
- Ауруханаларды салу жүйелері.
- Аурухана ғимаратына және оның учаскесін жоспарлауға қойылатын талаптар.
- Ауруханалар бөлімшелерінің ішкі жоспарлануына және ішкі жасақталуына қойылатын гигиеналық талаптар. Санитарлық-техникалық жабдықтарға қойылатын талаптар.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Аурухана гигиенасына ерекше көңіл аударудың
себебі халықты емдік-диагностикалық
көмекпен қамтуда ескі проблемалардың
күрделенуі мен жаңа мәселелердің пайда
болуымен, сонымен қатар, ауруханаларға
спецификалық экологиялық жүйе, ерекше
әлеуметтік орта ретіндегі қөзқарастарға
байланысты. Атап айтқанда:
- Науқастың физикалық және психикалық жағдайы, сау адамдарға қарағанда орта факторларына жоғары талаптар қояды.
- Емдеу-профилактикалық мекемелері құрамында гигиеналық реттеуді, бақылауды талап ететін арнайы бөлімшелері (палаталар, операциялық бөлме, лаборатория, диагностикалық және емдеу кабинеттері) болады.
- Ауруханалық ортада аурухана ішілік инфекцияның дамуына ықпал ететін көптеген арнайы физикалық, биологиялық, химиялық факторлар кездеседі.
- ЕПМ-дегі медицина қызметкерінің еңбегінің өзі арнайы гигиеналық ұсыныстарды талап етеді.
Сонымен, аурухана гигиенасының
маңызды міндеті науқасты емдеуде
медицина қызметкерінің табысты
еңбегін қамтамасыз ететін нормативтер
мен талаптар жүйесін әзірлеу, науқастың
стационарда болуын барынша оңтайландыру.
ЕПМ гигиенасының даму тарихы
Ауруханалардың даму
тарихы ежелгі уақыттан басталады.
Египет храмында емдеу орындарының
болғаны, ежелгі Грецияда емші
- асклепийлердің болғаны белгілі.
Кейінгі кезеңдерде аурухана
қызметін қажылар мен жиһанкездерге арналған
қонақ үйлер, мүгедектер мен емі жазылмайтын
науқастарға арналған үйлер (Францияда
«құдай үйлері» деп аталған орындар, Италияда-Әулие
Лазарь баспанасы, алапестерге арналған-лепрозориилер)
атқарады.
Ежелгі
Русьта Х1 ғасырдың өзінде –ақ Киев-Печорск лаврасы
жанында, Троиц-Сергиевск лаврасында және
басқаларда ауруханалар болған. Науқастарға
шіркеу жанынан көмек беру ХV11 ғасырға
дейін сақталды.
Батыс үлгісі бойынша
госпитальды сипаттағы құрылымдар
Петр 1 уақытында Мәскеуде, Петерборда және басқа қалаларда салына
бастады. Ауруханалардың бірінші үлгісі
казармалы түрдегі 60-100 койкаға арналған
үлкен залды анфиладты жүйе бойынша салынды.
Ол уақытта науқастарды аурухана ішілік
оқшаулау қажеттілігі ескерілген жоқ,
зал арқылы қоқыстарды шығару қолайсыздық
тудырды. Олардың орнына дәліздік-казармалық
түрдегі ауруханалар келді. Бұл ауруханаларда
науқастардың кейбір түрлерін оқшаулауға
тырысты, бірақ бұндай ауруханалардағы
жағдайы өте нашар болды. Казармалық түрдегі
ауруханаларды Н.А.Пирогов былай сипаттады:
«Бұл 60-100 койкалық қараңғы, дымқыл, желдетілмейтін,
науқастардың сырқаты түрлері ескерілмеген
палаталар, сондықтан ауруханаларда аурухана
ішілік аурулар мен жұқпалы аурулар кеңінен
етек алған.»
Х1Х ғасырда павильонды түрдегі ауруханалар
пайда болды. Бұл аурухана ішілік инфекцияның
алдын алу бойынша бірден бір қадам болды.
Павильондар-бұл бір қабатта 20-40 койкалы
бір-екі палатадан тұратын және қосымша
бөлмелер мен ас үйі екі, көбінесе үш этажды
ғимараттар.
Аурухана ғимараттарының неғұрлым ыңғайлы
жүйесін іздеуде Х1Х ғасырда ең қарапайым
құрылыс-барактарға тоқталды. Бұндай барактар
Қырым соғысында, АҚШ-тағы азамат соғысында
жақсы қолданылды. Баракты түрдегі ауруханалар
– бұл төбесі жоқ бір қабатты ағаш үйлер.
Ауаны жақсы жеткізу мақсатында барактарды
бір бірінен белгілі бір қашықтықта орналастырды.
Әрбір баракта 20-40 адамдық үлкен бөлмелер
– палаталар болды.
Х1Х ғасырдың
аяғы мен ХХ ғасырдың басында
нозологиялық құрылымы мен жас
белгісі бойынша аурухана бөлімшелері мен ауруханалардың өзін дифференциялау
басталды. Балалар ауруханалары пайда
болды. Инфекция түрінде байланысты науқастарды
оқшаулау принципі балалар үшін жеткіліксіз
болды, соның нәтижесінде балаларды боксқа
жеке оқшаулау мәселесі пайда болды. Боксталған
палаталардың отаны Франция болып табылады,
бірақ бұл идея өзінің жалғасын Россиядан
тапты(Мельцер боксы) Санитарлық тәртіпті
қатал сақтау жағдайында әрбір инфекциялы
науқасты қатал түрде оқшаулау жүйесі
бір ауруханада әр түрлі инфекциялы науқастарды
орналастыруға мүмкіндік берді.
Ауруханалардың
орналасуына қойылатын талаптар
Елді
мекенде ауруханаларды орналастыру
мәселесі оның саласы мен қызмет
көрсетілетін халықтың контингентіне
байланысты шешіледі. Бұл мәселені
шешудің әр түрлі жолы бар:
ауруханалардың бір түрін халыққа барынша
жақындатып, қаланың ішінде салуға болады,
ауруханалардың енді бірін алыс, табиғи
емдеу факторларын қолдану үшін жасыл
желекті аудандарда орналастыруға болады.
Дегенмен, ауруханаларды қаладан алыс
жерге орналастыру құрылыс құны мен ауруханаларды
пайдаланудың шығынын арттырады, сондықтан,
аурухана құрылысының неғұрлым тиімді
шешу жолы оларды қаланың шетінде, орманды-саябақты
аймақтарға жақын жерлерге орналастыру
болып табылады. Қаладан тыс жерге а) туберкулез
б) психоневрологиялық және в) тері – венерологиялық
диспансерлерді орналастыру ұсынылады.
Емханаларымен біріктірілген
аурухана құрылысы 10 000 тұрғынға 112 койка
есебінде және жылына бір адамға 10 емханалық
байқау есебімен бекітілген нормативтер
бойынша іске асырылады.
Жер телімін таңдауда келесі
гигиеналық принциптерді басшылыққа
алады.
- Территория «сау» , жел тәртібі бойынша, рельефі мен топырағының сипаты бойынша қолайлы болуға тиіс. Бұл тезиске келесі қойылатын талаптар жауап береді: а) территория батпақталмаған б) тапталмаған в) қоқысталмаған г) бұрын мола үшін, мал мәйіті үшін пайдаланылмаған болу керек. д) жер асты суларының деңгейі төмен (1,5м кем емес) , тегіс, бірақ жауын-шашын сулар мен еріген суларды ағызу мақсатында кішкене келбеу, ғимараттардың бағыты дұрыс, жақсы инсоляцияланатын және желдетіленетін болу керек.
- Территория емдеу-профилактикалық мекемелері бөлмелерінің ластану көзі болмауға тиіс. Бұны іске асыру үшін:
-қоршаған ортаның
ластану көзінен жеткілікті қашықтығын
сақату (санитарлық қорғау аймағы);
-жел раушаны есебімен
территорияны аймақтарға дұрыс
бөлу;
-ЕМП-нің жер бөлігінде
онымен қызметі байланыспайтын
басқа мекемелер мен ғимараттарды
орналастырмау;
3. Территория емдеу-сауықтыру
тәртібін сақтау үшін қолайлы
жағдай жасауға тиіс. Берілген қағида қолайлы микроклиматты
құрайтын табиғи немесе жасанды жасыл
массивке, өзінің демалыс аймағын қамтамасыз
ететін жеткілікті территория көлеміне
жақын жерге, ЕПМ-нің су құбырына, канализацияға,
жылу, газ және электрмен қамтамасыз ету
жүйесіне қосу мүмкін болатындай участокты
бөлу жолымен шешіледі. Берілген қағида
сонымен қатар қатты және сұйық қалдықтарды
жинау мен жаю мәселелерін дұрыс шешумен
іске асырылады.
Біздің елімізде аурухана
мекемелерін жобалау бірнеше
кезеңнен тұрады. 1952 жылға дейін аурухананы жобалау мен оның құрылысында
павильонды орталықтандырылмаған құрылыс
жүйесі басым болды (жеке ғимараттар –белгілі
бір интервалда бір біріне параллель орналасқан
павильондар).
Оның орнына
стационар мен емхана бір ғимаратта
орналасқан аралас құрылыс жүйесі. Бұның павильонды жүйеге
қарағанда артықшылығы территорияны үнемдеу
және құрылыстың бағанасының төмендеуі.
Дегенмен, стоционардың емханамен бір
корпуста орналасуын емдеу мекемесінің
тәртібі нашарлап, стационардағы санитарлық-гигиеналық
жағдацы төмендеуі және емдеу диагностикалық
процесс қиындауы мүмкін.
1957 жылдан бастап
аралас құрылыс жүйесіенгізіле
бастады. Бұл жүйеде емхана
жеке ғимаратта орналасады. Басты
корпуспен емханаға да, стоционарға
да қызмет ететін емдеу -қосымша
бөлімше блогімен жалғасады. Кейіннен құрылыстың бұл
түрі модернизацияланып орталықтандырған
(блогті) құрылыс жүйесі деген атқа ие
болды.
Құрылыстың блогті
(орталықтандырылған) жүйесінде барлық
бөлімшелер көп қабатты бір
блогта орналасады (5-тен 12 қабатқа
дейін) және өзара өткелдермен (переход) байланысады.
Жеке ғимараттарда емханалар, инфекциялық,
радиологиялық, патологоанатомиялық және
басқа бөлімшелер мен қосымша қызметтер
орналасады. Функциональдық біріңғай
бөлімшелер мен қызметтерді (лаборатория,
физиотерапиялық, рентген кабинеттер,
стерилизация, дезинфекция бөлмелері)
бір блогта орналастыру болады. Құрылыстың
бұл жүйесі бойынша бүгінде 120-240-480-600 жэне
1000 койкаға арналған аурухананың типтікжобалары
қызмет етеді.
Орталықтандырылған
құрылыс жүйесінде емдеу-диагностикалық бөлімшелерді бірікгеннен,
стерилді материалдармен орталықты қамтамасыз
етуден, орталықты медициналық-техникалық
қамтамасыз етуден, транспорттық байланыстың
қысқаруынан құрал-жабдықтар мен медицина
қызметкерлерінің еңбегін ұтымды пайдаланудың
мол жағдайы жасалады. Дегенмен, орталықтандырылған
жүйенің кемшіліктері де бар: 1. Емдеу-қорғау
және санитарлық тәртіпті сақтау қиындығы.
2.Орталықтандырылған ауруханалардың
көп қабатты ғимараттары бөлмелердің
жоғары желдетілумен ерекшеленеді.3.Аурухананың
қабатының өсуінен сауықтыру мақсатында
усадбалық бөлікті пайдалану мүмкіндігі
азаяды. 2-3 қабатты ауруханаларда олармен
90-100% науқас пайдаланса, 4-5 қабаттыда 20-30%
көп емес науқас пайдаланады. 4. Орташа
коридорларда, сатыларды, транспорттық
құралдарды интинсивті пайдаланудан 10-15%
шу көбйеді. 5.Қабаттың жоғарлауы микроклимат
пен аурухана бөлмелерінде тазалық сақтауда
қиындық туғызады.
Бөлімді жобалау мен ЛПУ ғимаратына
қойылатын талаптар.
ЕПМ бөлімін
ұтымды жоспарлау негізіне қозғалыстың қолайлы және қысқаша графигін және
жақсы гигиеналық жағдайды қамтамасыз
ететін территориясын аймаққа бөлудің
гигиеналық қағидасын сақтау жатады. СНИП
69-78 «Емдеу-профилактикалық мекемелеріне»
сәйкес стоционарлары
бар аурухана, босану үйі, диспансерлердің
жер бөлігінде келесі аймақтар бөліну
тиіс:
-жұқпалы емес ауруларға
арналған емдеу корпусы ;
-жұқпалы ауруларға
арналған емдеу корпусы;
-емдеу –қосымша корпустары
(лаборатория, радиологиялық кабинет
т.б.):
-бақша сая жай аймағы:
-емхана аймағы:
-шаруашылық аймағы:
-ас блогі аймағы:
-презекториясы бар морк аймағы.
Аймақтар арасында ені
15м кем емес жасыл желек
жолағы қарастырылады. Үлкен ауруханалар
үшін өз бетінше квартал бөлген
жөн, бөлімнің параметрі бойынша
ағаштар мен бұтақтардан ені 15м
кем емес жасыл қорғаныш аймағын белгілеп,
забормен қоршау керек. Бөлімнің сыртқы
шекарасы мен территорияға шығатын басты
жолға жақын емхананы, әкімшілік корпусын,
босану үйін орналастыру керек. Бөлімнің
екінші жағына шаруашылық корпусын (кір
жуатын жер, гараж, ас үй, қойма) және моргі
бар патологоанатомиялық корпусты орналастырады.
Жер бөлігі
құрлысының тығыздығы 12-15% аспауы
керек, ал жасыл желектер мен
газондарға жер бөлігі ауданының
60-70% бөліну керек (1 койкаға 25кв.м)
Аурухана, емхана, диспансер
мен босану үйіне басты кіретін жер алдында
ауданы 50.кв.м кем емес келушілерге арналған
алаңқай, ал бөлімге шығар алдында жеке
автокөлік тұруға арналған алаңқай орналасады.
Ғимараттар қабырғалары мен палата терезелері
арасындағы қашықтық қарама қарсы тұрған
ғимараттың биіктігінен 2,5 кем болмауға
тиіс, бірақ 25м кем емес; емдеу корпустары,
ас үй және патологоанатомиялық қызмет
арасындағы қашықтық 30м кем болмау керек,
радиологиялық корпус мен басқа ғимараттар
арасы 25м кем емес; аурухана ғимараты мен
қоршаған тұрғын үйлер арасы 30м кем емес.
Аурухана бөлімі
территориясы ыңғайлы (благоустроенно)
және таза болуға тиіс. Негізгі
жолдар тозаңның түзілуіне кедергі
жасайтын аллеялар түрінде жасалады.
Науқастар серуендейтін және
демалатын жерлерде гүл түптерін, орындықтар
мен беседкалар орнату қажет. Территорияны
жинау науқастардың серуенге шығатын
уақытына сай келмеуі керек.
Қабылдау бөлімі
а) Науқастарды қабылдайтын және
шығаратын бөлме, балалар, акушерлік,
инфекциялық, тері-венерологиялық, туберкулезді және психиатриялық бөлімшелер
үшін бөлек болуға тиіс. б) Соматикалық
бөлімшелер үшін қабылдау бөлімі бірге
болуға тиіс.Инфекциялық бөлімшелерде
кіретін жер, саты клеткасы және лифт қабылданатын
науқастармен емделіп шыққан науқастарға
бөлек болуы керек және қабылдау-байқау
боксы, ал босану үйінде-босану боксі қарастырылыды.