Қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстар

ОсыданбіржылбұрынМаңғыстауоблысыішкіістердепартаментіпатрульдікполиция батальонынынаттыәскерлербөлімшесіқұрылғалыполицияқызметкер-лерітеңізжағасындажаяужүріпқоғамдықтәртіптісақтап, құқықбұзушылықтардыанықтайтын. 
Жылқылар Жамбыл облысынан сатып алынған. Барлығы 25 жылқы бар, патрульдік полиция сақшылары өздерінебекітілген сәйгүліктерімен түскісағат 13:00-ден бастап кешк ісағат 19:00-ге дейінАқтауқаласыныңтеңізжағалауындатәртіпсақтайды. 
«Аттытұлпарменжүріпқоғамдықтәртіптісақтағанедәуіртиімдіәріқылмыскерлерді қуып жетіп құрықтауға оңай»,- дейдіполицейлер. 
«Полицияқызметкерлеріастындағысәйгүліктерінқызметкешығаралдындажуындырып, тазалапбаптапшығады.

Тәртіп (лат. disciplina) – адамдардың белгілі бір қауымдастығындағы, тіршілік қарекеті саласындағы реттіліктің, жөн-жосықтылық пен ұйымшылдықтың сапалық сипаты; адам мінез-құлқының қоғамда қалыптасқан құқық, мораль нормаларына не әлдебір ұйымның жарғылық талаптарына сәйкестігі. Тәртіп тұлғаның ұстамдылығын, іштей ұйымдасқандығын, жауапкершілігін, өз мақсаттарына бағыну мен қоғамдық нұсқауларға (заңдар, әлеуметтік нормалар, қағидалар) бағынуға әзірлігі мен дағдысын қамтиды. Қоғамдық тәртіп адамдардың мінез-құлқы мен жүріс-тұрысына үйлесімді сипат береді, ұжымдық іс-әрекеттің өнімділігін, әлеуметтік инабаттардың қалыпты қызмет атқаруының, тұлғааралық қатынастың дұрыс болуының алғышарты болып табылады.^[1]

Тәртіп - қоғамда қалыптасқан құқық, мораль нормаларына немесе қандай да болсын ұйымнын жарлық талаптарына адамдардыңмінез-құлығының сәйкестігін бейнелейтін қандай да болсын қауымдастықта, адамдардың тіршілік әрекеті сферасында реттіліктің ұйымшылдықтың сапалық сипаттамасы. Оқушылардың тәртібі - оқу орынында белгіленген тәртіпті қатаң және дәл сақтау, өз міндеттерін, мұғалімдер мен оқушылар ұжымының талаптарын мүлтіксіз орындау, өз борышына саналы қарау. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

       ҚОРЫТЫНДЫ

     Менің курстық жұмысым қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстардың сипаттамасы. Республикамыздағықоғамдық тәртіпті сақтау мақсатымен, өзіне тән қоғамдағы әлеуметтік экономикалық жаңару кезеңіндегі ерекшеліктерді ескере отырып, құқықтық қорғауды қамтамасыз ету қажеттілігімен анықталады. Қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық әрбір қазақстандықтың түбегейлі қағидасы болатынына сенімім мол. Қылмыстық заңның қоғам алдында атқаратын қызметі құқықтық нормалар арқылы туындайтыны баршаға мәлім. Қазақстан Респуликасының Президенті Н. Назарбаевтың дәстүрлі қазақстан халқына арналған Жолдауында қоғам, мемлекет алдында ең басты қазына адам өмірі, денсаулығы, оның меншігі екендігі баса айтылады. Сондықтан да адамзат тіршілігіне, меншігіне, мүлкініне,оның жеке қазынасына қиянат жасаумен күресу баршаның іс екендігі белгілі, қоғам үшін не нәрсе қауіпті, ненің қауіпті емес екендігі жөніндегі мәселенің шешімі заңның құқықтық реттеу мүмкіндіктеріне байланысты емес ол эволюциялық құбылыс болып табылады. Елбасымыздың халқына жолдауындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Қазақстанның әлемдік бәсеге барынша қабілетті 50-елдің қатарына кіру стратегиясында «Лаңкестікке, ұйымдасқан қылмысқа, заңсыз қару-жарақ таратуға,есірткі саудасымен басқа осындай қатерлерге қарсы күрестегі халықаралық ынтымақтастықты нығайту және кеңейту Қазақстанның тиісті халықаралық шарттарымен келісімдер әзірлеуге және нақты іске асыруға белсене қатысуын қарастырды.Біз қазіргі заманның осындай қыр көрсетулерінеқарсы тұру үшін ҰҚШҰ және ШЫҰ шеңберінде бірлескен оқу жатығу шараларына сондай- ақ лаңкестікке қарсы НАТО мен бірлескен бастамалар мен операцияларға қатысу арқылы Орталық Азия өңірі мемлекеттерінің ынтымақтастығын нығайтуға тиістіміз» делінген [1].

    Ғасырдың аяғына таман, атап айтқанда, 1898 жылы Рим қаласында Италия мемлекетінің ұсынысымен алғаш рет лаңкестікке қарсы күресу қажеттілігі туралы дүниежүзілік І-ші Халықаралық конференция өткізілген болатын. Осы конференцияның жұмысына қатысқан 20 мемлекет өкілдері лаңкестікке қарсы қолданылатын әкімшілік, құқықтық және саяси сипаттағы актілерге қол қойды. Бірақ өкінішке орай, көп ұзамай дүниежүзілік соғыстың басталып кетуі, дүниенің екі жүйеге бөлінуі лаңкестікке қарсы І-ші Халықаралық конференцияда қабылданған қаулы-қарарлардың іс жүзіне асырылуына бөгет болды. Міне, сонан бері, 100 жылдан астам уақыт өтсе де лаңкестік дуниежүзілік масштабта күн тәртібінен түспей келеді. Бүгінгі таңда да лаңкестік адамзат баласының өркениет жолымен бірқалыпты дамуына қатер тудырып отырғаны анық [2].

    Қазақстан көп ұлтты ғана емес, көп дінді мемлекеттердің бірі болып тұр. Әрине, бізде дін мен мемлекеттің арасы ажыратылған. Басқаша айтқанда, мұнда қанша дін түрлерін ұстанушылар өмір сүріп жатқанымен, Қазақстан діни мемлекет емес. Алайда, бұдан "ел ішіндегі діни қайшылықты мәселелерге мемлекет көзін жұма қарап, еркімен жібереді екен" деген ой тумаса керекті. Өйткені, сол мемлекеттегі кез келген бірі-бірімен ымыраға келуі қиын, қарама-қайшы сенім-нанымдағы ортаның болуы – мемлекеттің қауіпсіздігіне төнген қауіп. Оның үстіне соңғы жылдарда кейбір ірі мемлекеттер дінді саясат құралына айналдырып алды. Кейбір экстремистік ниеттегі діни ағымдарды әдейі қаржыландырып, "қорғансызды" қорғаған, "әлсіздің" сөзін сөйлеген болып, тәуелсіз елдердің ішкі ісіне араласып, сол мемлекеттерді құрайтын ұлттардың құқығына қол сұғып отырған елдер де бар. Әртүрлі өркениетті даму жолдарын ұстанғанмен, түпкі мақсаты халқын тойындырып, елін өркендетіп, гүлдендіру болып табылатын Орталық Азия мемлекеттері мен Қазақстанда да тұрақсыздықтың уын шашуға мүдделенген террористік топтар өз әрекеттерін жандандыра бастады. Дей тұрғанмен, террористік-лаңкестік, діни-экстремистік топтардың Орталық Азия мемлекеттері мен Қазақстан аумағына ене бастауын тек қана олардың түпкі мақсат-мүдделерінің тереңдігінен, залымдығынан іздестіру аз.Мінекей осындай көкейтесті қоғамдағы мәселерді заң тұрғысында саралап, зерделей ашуды көздедім.

     «Қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстар» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешенінде пәннің оқу бағдарламасы, курстың тақырыптық жоспары, студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған тапсырмалар, пән бойынша есептік жұмыстарды орындаудың және тапсырудың кестесі, өзіндік бақылауға арналған тест тапсырмалары, жазбаша жұмыстардың тақырыптары мен емтихан сұрақтарының тізімі берілген. 
Оқу-әдістемелік кешен 050301 – «Юриспруденция» мамандығына арналған «Қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстар» пәні бойынша жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген. 
«Қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстар» қылмыстық құқықтың Ерекше бөлімінің тарауларының бірі болып табылады. Бұл тарауда терроризм, бандитизм, жаппай тәртіпсіздік, заты рабиоактивтік материалдар, жарылғыш заттар болатын қылмыстар, сонымен бірге негізгі белгілері қылмысқа қатысу нысандары болып табылатын қылмыстар қарастырылады. 
Оқу пәнінің мақсаты – студенттерге терең теориялық білім беру және оның негізінде сот және құқық қорғау органдарына жүктелетін міндеттірді табысты орындауға қажетті біліктілік пен дағдыларды орнықтыру. 
Негізгі міндеттері: қылмыстық жазаланушы әрекеттердің түрлері туралы жүйелендірілген теориялық білім алу; қолданыстағы қылмыстық заңнаманы және сот-тергеу тәжірибесін еркін қолдана білу; ҚК Ерекше бөлімінің нормаларын қолдану және талқылау, қылмыстарды саралау қабілеттіліктеріне үйрету; қылмыстық заңды азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтардан қорғаудың бірден-бір құралы ретінде құрметпен қарауды қалыптастыру. 
     Мемлекет адам қоғамы дамуының белгілі бір сатысында пайда болған. Адамдардың ең алғашқы ұйымдасуы рулық қоғам түрінде пайда болды.      Рулық қоғам оның мүшелерінің қандас туыстығы негізінде, еңбекті қауымдасып ұйымдастыру және ортақ меншіктілік негізінде қалыптасты.    

 Әскери демократияның дамуы  қоғамда саяси ұйымның – мемлекеттің  пайда болуына әкелді. Мемлекет, бір жағынан, әскери демократияның  жаңа негізде қайта құрылуы  нәтижесінде, ал екінші жағынан,  жаңа басқару органдарының пайда  болуы нәтижесінде құрылды. Мемлекет  – адам баласы бірлестігінің  жаңа ұйымы. Ол рулық қауымнан  мынадай белгілермен өзгешеленеді:

1.     Мемлекеттің тәуелсіздігі болады. Мұның мәнісі – мемлекет өзінің ішкі және сыртқы саясатын өзге бір мемлекеттерден тәуелсіз қалыптастырып, дербес жүзеге асырады деген сөз.

2.     Мемлекеттің халқы әкімшілік-аумақтық аймақтарға бөлінеді, бұл жерде адамдардың рулық белгілері ескерілмейді.    

3. Мемлекетте қоғамды басқаратын  өкімет билігінің белгілі бір  дәрежеде дамыған жүйесі болады. Оларда адамдардың өзгеше бір  тобы – шен иелері немесе  мемлекеттік қызметкерлер жұмыс  істейді.    

4. Қоғамның өмір сүріп, тіршілік  етуі үшін мемлекет заңдар, нормативтік  актілер шығарып, солар арқылы  қоғамдық қатынастарды реттеп  отырады, белгілі бір қоғамдық  тәртіпті қалыптастырады.    

 Марксизм мемлекетті тек  бір ғана топтың – байлар  тобының мүддесін қорғау үшін  жаратылған саяси ұйым ретінде  сипаттайды. Құл иеленушілік дәуірінде  мемлекет құл иелерінің мүддесін  қорғады, сондықтан ол құл иеленушілер  мемлекеті деп аталады, феодализм  дәуірінде ол феодалдардың мүддесін  қорғады. Феодализмнің орнына капитализм келді. Капиталистік мемлекет капиталистердің қолындағы қару болып табылады. Сөйтіп, марксизм ілімі бойынша, адамзат тарихында мемлекеттің үш түрлі тұрпаты болған екен: құл иеленушілік, феодалдық және буржуазиялық мемлекет түрлері.    

 Марксизм мемлекеттің осы  аталған үш түрін де қанаушылардың, езушілердің мемлекеті деп сипаттайды.     

 Алайда мемлекет жағдайындағы маркстік ілімінің осал жерлері бар. Айталық, мемлекеттің осы үш тсатысын, үш түрлі тұрпатын халықтардың барлығы бірдей бастан өткерген жоқ.    

Құқық дегеніміз мемлекетте қолданылатын барлық құқықтық нормалардың: құқықтық ғұрыптардың, әділеттілік үлгілердің, мемлекеттің құқықтық ережелерінің жиынтығы болып табылады. Құқықта заңдар ерекше орын алады. Мемлекеттік өкімет билігінің жоғарғы органдары қабылдаған нормативтік актілер заң деп есептелінелді. Заң ең жоғарғы юрисдикциялық күш болып табылады. Мұның мәнісі – мемлекеттік органдар қабылдаған нормативтік актілер заңда негізделуге және заңға қайшы келмеуге тиіс деген сөз.    

Заңдар адамның құқықтық дәрежесін  анықтайды. Құқық тек заңдардан  ғана тұрмайды. Құқық дегеніміз – белгілі бір мемлекетте қабылданған және қолданылып жүрген барлық құқықтық нормалардың белгілі нормативтік құқықтық актілерді де көрсетеледі. Конституцияда, заңдарда мемлекеттік органдарға нормативтік құқықтық актілер қабылдау жөнінде өкілдік беріледі. Президент – нормативтік жарлықтар, Үкімет – нормативтік қаулылар, Министрліктер – нориативтік буйрықтар, жергілікті мемлекеттік органдар нормативтік шешімдер т.б. қабылдайды.   Сөйтіп құқық туралы сөз қозғалғанда, нақты мемлекеттегі қолданылып жүрген нормативтік актілердің барлығы еске алынады. Мұның өзі – объективтік мағынадағы, яғни дербес біртұтас құбылыс ретінде өмір сүреді деген мағынадағы құқық. Құқықты субъектілердің (адамдардың) өз игілігі үшін мемлекет тарапынан кепілдік берілген белгілі бір қимыл-әрекеттерді істеу жөніндегі заңдық мүмкіндігі ретінде қолданылады. Мысалы, өмір сүру құқығы, денсаулығын сақтау құқығы, білім алу құқығы.  Құқықтың алғашқы элементі – құқық нормасы. Құқық нормасы дегеніміз – мінез-құлық, тәртіп ережесі, тіршілік процесіндегі тәртіп  пен мінез-құлық, ережелерінің үлгісі. Ал мінез-құлық дегеніміз – жеке алып қарағандағы әрбір адам емес, тұтас адамдар ұжымына да тән жағдай. Жеке адаи ғана емес, бірнеше адамнан құрылған ұжымдар да бір-бірімен қатынасқа келеді. Демек, құқық нормаларымен реттелетін қатынастарға түсе отырып, адамдар, олардың ұйымдары өздерінің мінез-құлқымен сол нормаларды бұзбайтын болуға тиіс.    

 Құқықтық нормалардың жиынығы  ретіндегі құқық, қоғам тіршілігінде маңызды рөл атқара отырып, өмірдің қай саласында болса да адамдар арасындағы қарым-қатынастарда тәртіп болуына бағытталады. Адамдар бір-бірімен экономикалық қатынаста, яғни материалдық игіліктерді өндіру жөніндегі қатынастарда болады. Мысалы, заводтарда, фабрикаларда нормативтік құқық актілері аоқылы белгілі бір реттілік, еңбек тәртібі орнатылады. Материалдық игіліктерді бөлу мәселесінде де экономикалық қатынастар пайда болады. Қызметкерлер өздерінің еңбегі үшін сияпат ақы алуға тиіс. Бұл да тиісті нормативтік актілермен реттеледі. Адамдар бір-бірімен неше түрлі шарттық қатынастарға түсіп жатады. Олардың арасындағы сату-сатып алу, айырбас, жоралғы, қарыз т.б. әрекеттер құқық нормаларының шеңберінде ғана хатталуға тиіс.    

 Құқық қоғамның саяси өмірінде маңызды рөл атқарады. Мемлекеттік органдардың құрылымы, оларды жасақтау тәсілдері (сайлау, тағайындау

, олардың билік аясы (өкілеттілігі), іс-әрекеттерінің түрлері мен әдістері т.т. құқықтық нормалар арқылы анықталады.     

 Қоғамдық тәртәп (демократиялық немесе халыққа қарсы бағытталған) тек қана құқықтық актілер арқылы орнатылады, оны тәртіп органдары қамтамасыз етеді. Азаматтардың мемлекеттік басқару ісіне қатынасу үшін пайдаланатын саяси құқықтары мен бостандықтары тек қана нақ осы құқықтық актілер арқылы белгіленеді.    

 Құқық қоғамның әлеуметтік  өмірінде де зор рөл атқарады. Құқықтық нормалар білім алудың, денсаулық сақтаудың, отбасын құрып, оны нығайтудың т.б. қажеттіктердің заңдық шарттарын белгілейді.    

 Сөйтіп, құқық дегеніміз адамдардың өміріне қалыпты жағдайлар туғызуға, қоғамның барлық бағыттарда дамуын заңдық жағынан қамтамасыз етуге тиісті мемлекеттік қуатты құрал болып табылады. Құқық тек жұртты жазалау үшін, оларға күштеу шараларын қолдану т.с. үшін қажет деп ойлау дұрыс емес. Азаматтар өздеріне берілген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланғанда, құқық нормаларының талаптарын орындағанда, мемлекеттік органдар құқық нормаларының талаптарын бұзған адамдарға шара қолданып, тиісінше жазалап отырғанда, құқық нақты іс жүзіне асқан болып табылады.

  Қоғамның әрбір мүшесінің өмір сүру жағдайының қауіпсіздігін және олардың қалыпты әрекетін, қоғамдық тәртіпті, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастарға қол сұғатын қылмыстық заңда көзделген қоғамдық қауіпті әрекеттер қоғамдық қауіпсіздікке және қоғамдық тәртіпке карсы қылмыстар деп аталады.

Қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке карсы қылмыстарды жасағанда  зиян нақты бір адамның мүддесіне  емес, қоғамдық маңызды мүдделерге — тұтастай қоғам өмірінің қауіпсіз шартты жағдайларына зиян келтіреді.

Қоғамдық қауіпсіздік дегеніміз  — азаматтардың өмірі мен денсаулығын, материалдық және өзге де құндылықтарды  сақтауды қамтамасыз ету мақсатында жалпы қауіп-қатер көздерін сақтандыру саласындағы қоғамдық қатынастардың  жиынтығы. Қоғамдық тәртіп — бұл адамдардың, мекемелердің, кәсіп орындардың, ұйымдардың қалыпты әлеуметтік-пайдалы қызметін қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастар жүйесі. Қоғамдық тәртіп құқықтық нормалар кешенімен бірге өмір сүру, адамгершіліқ әдет-ғұрып және т.б. ережелермен орнатылады.

Қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қол сұғатын барлық қылмыстарды  мынадай топтарға бөлуге болады:

1) қоғамдық кауіпсіздікке қарсы  қылмыстар (терроризм, кепілге адам алу, бандитизм және т.б.);

2) қоғамдық тәртіпке карсы қылмыстар  (бұзақылық, тағылық және т.б.);

3) әр түрлі өндіріс қызметіндегі  қауіпсіздік ережелерін бұзуға  байланысты қылмыстар (кен өндіру немесе құрылыс жүргізген кезде қауіпсіздік ережелерін бұзу);

4) қауіпті заттарды қолдану ережелерін  бұзуға байланысты қылмыстар  (қаруды, оқ-дәріні, жарылғыш заттарды немесе жарылғыш құрылғыларды сату, сақтау, тасымалдау немесе алып жүру, қаруды заңсыз жасау, қаруды ұрлау не бопсалау және т.б.).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер

1.↑ Құқықтану: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарльқ бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / А.Ибраева, Б.Қуандыков, Ш.Маликова, С.Есетова. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. — 192 бет. ЫСБН 9965-36-002-2

2.Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6

3. Б.Қуандыков, Ш.Маликова, С.Есетова. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. — 192 бет

 

4.↑ Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7

Қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстарға жалпы  сипаттама

5.↑ Құқықтану: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарльқ бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / А.Ибраева, Б.Қуандыков, Ш.Маликова, С.Есетова. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. — 192 бет. ISBN 9965-36-002-2

6.Основы  гражданского  право. М.Г. Маркова.

7.Гражданский    Кодекс   РК    коментарии.  Общая   часть.  Алматы.

        М.К. Сулейменов,   Ю.Г. Басин.

8.Гражданское  право.  Е.А.Суханов.

9.Ответственность за нарушение гражданско-правового обязательства.   Алматы,  «Әділет-Пресс»,  1997 г.

10.Гражданское   право. Учебник / Под ред. А.П. Сергеева,  Ю.К. Толстого. М., 1997г.

11.Юридическая ответственность и законность. Братусь С.Н. Москва, 1996 г.

 

12.Гражданское  право,  часть  вторая в вопросах и ответах.   Москва   юристь  2001г.