Мемлекет нысаны

«МАРАТ ОСПАНОВ атындағы БАТЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК  МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ»

 

 

СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК  ЖҰМЫСЫ

 

Мамандығы:___________________

Дисциплина:___________________

Кафедра:______________________

Курс:_________________________

Тақырып:______________________

Орындау түрі:__________________

 

 

 

 

 

 

 

                                                                   Орындаған:_______________________

                                                                             Тобы:____________

                                                                          Бағасы:____________

                                                                                 Оқытушының қолы:

                                                                              Күні:__________

 

 

 

 

Ақтөбе – 2013

Жоспар:

 

І Кіріспе.......................................................................................................................3

ІІ Негізгі  бөлім............................................................................................................4

1.     Мемлекеттік аппараттың сипаттамасы. Мемлекеттік аппараттың түсінігі және оның нысандары............................................................................................4

2. Мемлекет құрылымының  нысаны.........................................................................6

3. Мемлекеттің саяи жүйесі........................................................................................9

4. Мемлекеттің басқару  нысаны...............................................................................11

ІІІ Қорытынды.........................................................................................................12

Пайдаланылған адебиеттер тізімі............................................................................13

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

    Қазақстан егемен, дербес, тәуелсіз мемлекет болып жарияланғаннан бері Республиканың өзіңдік құқық жүйесі қалыптаса бастады. Оған демократиялық, интернационаддық қасиеттер тән. Қазақстан құқығының өзіне тән калыптасу жолдары мен тәсіддері бар. Оның бастаулары қаңдай екені Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясыңда айтылған. Конституцияның 4-бабында былай жазылған: "Қазақстан Республикасыңда қолданылатын құқық Конституцияның, соған сәйкес заңдардың, өзге де нормативтік-кұқыктық актілердің, Республиканың халықаралық шарттық және өзге де міндеттемелерінің, соңдай-ак Республика Конституииялык Кеңесінің және Жоғарғы  Соты нормативтік каулыларының нормалары болып табылады.

     Әдетте, құқықтың қалыптасуының ұш жолы бар: 1) нормативтік актілер; 2) үлгі істер (прецедент); 3) құқықтық әдеттер. Өз кезінде қазақ мемлекеттілігінің құқығы осы ұш жолмен қалыптасқан; Оған дәлел "Қасым ханның қасқа жолы" (XV ғ.), "Есім ханның ескі жолы" (XV ғ.), Тәуке ханның "Жеті жарғысы" (XVIII ғ.). Сонымен қатар қазақ коғамында билердің ұлгі шешімдері де қазақгың ұлттық құқықгық әдеттерін дамытқан. Қиыннан қиыстырып тапқан билердің шешімдері ұқсас істерді қарағанда кұші бар құқықтык норма ретінде пайдаланылған. XIX ғасырда билер съезінде қабыдданған ережелерде құқықтық нормалар жазылып, нормативтік актілер ретінде пайдаланылған. Солармен катар қазақ қоғамында ежелден қалыптасқан құқықтық әдеттер де қоғамдық қатынастардың ретгеушісі бо- лыортырған.

      Тәуелсіз Қазақстан Респу бликасыңда ұлттық құқық тек қана нормативтік актілер арқылы қалыптасуда. Құқықтың нәр алатын бастауы — Қазақстан Республикасының Конституциясьи Конституцияның ең жоғары зандық күші бар және Республиканың бүкіл аумағыңда ол тікелей қолданылды. Одан төмен—конституциялық заңдар. Ондай заңдар ерекше қатынастарды реттейді.Одан кейінғі — жай заңдық Конституцияға өзгерістер мен қосымшаларды республикалық референдум өткізу арқылы немесе Парламент еңгізеді. Конституциялык және жай заңдарды Парламент қабылдайды. Парламент Президентке бір жылдан аспайтын мерзімге заң шығару өкілеттігін беруге қақылы. Конституцияда аталған жағдайда Президент заң күші бар Жарлык шығаруға қақылы. Президент өз өкілеттігіне жататын мәселелер бойынша нормативтік Жарлық шығарады. Қазақстан Республикасының Үкіметі өз құзырындағы мәселелер бойынша Республиканын бүкіл аумағында міндетгі күші бар қаулылар шығарады. Конституциялық Кеңес өз құзырыңдағы мәселелер бойынша нормативті қаулыларшығаруға құқылы. Ол Қазакстан құқығының құрамды бөлшегі болып есептеледі. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты да өз құзырына жататын мәселелер бойынша нормативті қаулылар қабылдауға құкылы.

 

 

 

 

 

1. Мемлекет нысанының тусінігі , мазмұны және мемлекеттік басқару нысаны

     Мемлекеттің  сырткы нысаны мен ішкі мазмұнының  диалектикалық бірлігі байқалады.  Мемлекеттің нысаны қоғамның экономикалық, мәдени, рухани мазмұнына байланысты. Демократиялық мемлекеттер туралы айтатын болсақ, олар тек қана республика немесе шектелген монархия түрінде өмір сүреді. Ал шығыс мемлекеттер көбіне монархия болатыны жақсы мәлім. Қытай, Үндістан, Египет (Мысыр), Англия, АҚШ мемлекеггерінің философтары Аристотель, Монтескье, Локк, Вашингтон, Де Голль мемлекеттің нысанына көп көңіл бөлген.   Мемлекеттің мазмүны оның нысанынан бөлінбейді, олар бір-бірімен тығыз байланыста дамиды.

     Тәуелсіз Қазақстаңда  екі жылдан кейін, 1993 жылгы Конституциясының  орнына екінші 1995 жылғы Конституция  алыңды. Бұл соңғы Конституция  мемлекеттін сыртқы нысанын өзгертіп, Қазақстанда президенттік республиканың  саяси жүйесі құрылды.  Мемлекетгің  тарихи даму пропесінде оның  нысаньша бірнеше жағдайлар әсер  етеді. Бірінші жағдайға географиялық, климат, тарихи факторлар жатады. Егер мемлекет континентте қалыптасса  немесе оның шекарасы теңізге,  мүхитқа шықса, бұл екі жағдайда  екі мемлекетгің нысаны екі  түрлі болады. Аралда орналасқан  мемлекеттердің континентгік мемлекеттермен  салыстырғанда демократиялық режимдері  күштілеу екені байқалады. Шығыс  мемлекетгерде бірінші ірі цивилизациялардың  дамуы ұлы өзендермен байланысты  болды: Қытайда — Хуанхэ, Египетте  — Ніл, Вавилонда — Тигр  және Евфрат, Үндістанда — Ганг. Шығыс мемлекеттерде — монархия, Еуропада — шектелген монархия  немесе республика құрылған. Ежелгі  демократиялық республикапар Жерорга  теңізінің жағасыңда орналаскан  мемлекетттерде болғаны жақсы  белгілі. Қазақстанның географиялық  жағдайы, екі - Ресей және Қытай  сияқты ірі мемлекеттермен көршілес  болуы, теңізге қашықтығы және  ашық жолдың жоқтығы мемлекетгің  дамуына едәуір нұқсан келтіріп  отыр.

     Мемлекеттің  құрылысына экономикалық және  саяси жағдайлар әсерін тигізеді. Ежелгі — феодалдық немесе  шығыс мемлекеттерде рулық қоғамның  қалдықтары көп уақытқа «дейін  сақталып келді (Ману заңдарында, Салистік жинағыңда Салическая  правда), Орыс мемлекетінің жинағыңда  — Русская правда). Кейін алғашқы  қоғамның ыдырау процесіңде ол  қалдықтар жойылады да мемлекеттің нысаны қатты өзгереді. Мысалы, Үндістанның мемлекет құрылысы туралы қатаң қағида болған: патшаның әділетті болуы, жеке меншікті бұзбайтын, брахмандарды сыйлайтын және олардың айтқан ақылдарын тындауы міндетгі болған. Бұл туралы Ману заңдарында айтылған.  

   Ресейдің феодалдық  мемлекетіңде халық жиналысының,  соттың, рулық кауымның рөддері  кепке дейін сакталып кедді.  Саяси жағдай, топтардың арасындакы  қарым-қатынастар шиеленіскен жағдайларда  демократиялық басқару туралы  айту қиын. Дағдарыс кезіңде көбіне  мемлекетті басқару бір адамның  қолыңда болады: Наполеон, Рузвельт, Гитлер, Пиночет. Ал мемлекеттің  экономикасы жақсы дамыған кезде,  жағдай тыныш уақытта демократиялық әдістер жақсы қолданатыны мәлім (Греция, Рим, Швейцария, Бельгия).

  Мемлекеттің құрылымына қоғамның ұлттық құрамы, тарихи әдет-ғұрыптары немесе ерекше тарихи жағдайлары да әсерін тигізеді. Ресей, Үндістан, Америка, Мексика мемлекеттері кеп ұлттық мемлекеттерге жатады, сондықтан олардың мемлекеттік құрылымдары федерация. Ал Жапония, Германия, Польша бір ұлтгық мемлекеттер, бірақ біреулері тұтас мемлекет, екіншілері, мысалы, Германия федерация. Бұл жагдайды аңықтау үшін Германияның мемлекеттік процесін және тарихын жақры білу керек. XIX ғасырда Пруссия мен Австрияның гегемония үшін күресі Пруссиянын жеңісімен аяқталды. Бірақ феодализм кезеңінен Германияның капитализмге көшкенімен, буржуазиялық мемлекеттің калыптасуы аяқталған жоқ. Соңдықтан қазір де немістер бірнеше тәуедді мемлекеттерде тұрады: ФРГ, Швейцария, Австрия — олар федерадияға жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мемлекет құрылымының  нысаны

 

Республика. Егер мемлекетте жогарғы және төменгі органдардың бәрі сайлаумен белгілі мерзімге құрылатын болса, осындай мемлекеттік басқару формасы республика деп аталады. Республика мемлекеттік органдар белгілі бір мерзімге сайланып құрылады. Республика деген сөз көне дөуірдегі мемлекетгерде бірінші рет қолданды. Бүл термин халықпен байланысты. Мемлекетті басқаратын адамдар мен органдарды халык бір белгілі кезеңге сайлайды.  Сайланбаған қызметкерлер мен оргаңдар республикада болмайды. Республиканың ең бірінші түрі — Греция, Афин республикасы. Олар халықты өте шектеулі тұсінді, бұл республиканың басқару органдарына жөне сайлауга тек Грецияның азаматтары қатысатын. Ал азаматтары болып 20 жасқа толған ер адамдар, ата-анасы Афинаның азаматгары, жеке меншігі бар, әскерде қызмет еткен, барлық құқықтарын пайдалана алатын адамдар саналатын. Әйел адамдар, метистер, шет елдердің азаматгары жөне құлдар саяси өмірге қатынасқан жоқ. Грецияның негізгі органы — халық жиналысы, ол барлық қызметкерлерді сайлаған, олардан есеп алатын, мемлекетгің негізгі мөселелерін шешетін заң шығарды. Басқа органдар бесжұздік Кеңес, гелиэй, қызметкерлер, стратегтер, белгілі уақытка ғана сайланатын және халық жиналысының алдында жауапты болатын.

Антикалық республиканың аристократтық түріне Рим жөне Спарта республикасы жатады. Бүларда сайлауға жөне мемлекетгі баскаруға азаматтардың бөрі емес, тек қана ақсүйектері жіберіледі, мысалы, Спартада спартиаттар, Римде патрицийлер.

Орта ғасырларда республнка өте снрек кездеседі, кебіне ол рес- публика - кдла (Псков, Новгород, Бремен, Любек, Венеция, Флоренция).

Жаңа кезенде республиканың  екі түрі кездеседі: президенттік жене парламентгік республикалар^ Президенттік республиканы АКДІ 1787 жылгы Конституциясыңда бекіткен. Олар Англияның корольдерінен  коп озбырлық, заңсыздық кергеннен  кейін, абы- ройлы билікті орнатуды анық түсінді. Деспотиялық режим  құрыл- мауы үшін биліктің беліну принциптерін енгізді. Сонымен, мемлекетгің жаңа басқару формасын ойлап шығарды. Президентгік республикада билік үшке бөлінеді: заң шығару парламентгің қолын- да, атқару билік — президент  пен өкіметгің қолында, ал сог  билігі тәуелсіз сот оргаңдарында. Президентгі халық сайлайдьіу АКДІ- та - 4 жылда бір рет президенттік сайлауы өтеді. Президент мемлекеттің  бірінші басшысы, өкіметті өзі басқарады, Сенаттың келісімімен министрлерді тағайыңдайды, әскер оған бағынады. Президент — республика бірлігінің тұтастығының символы. Кейбір президенттік республикаларда президентпен қатар  премьер-ми- нистр үкімепі басқарады. Кебіне оны президентгің өзі тагайын- дайды және ол президенттің алдында  жауапты./Парламенттің өкіметті тарататын  құқығы жоқ Кейбір мемлекеттерде  президент премьер-министрден басқа  бірнеше министрлерді озі тағайын- дайды, ал қалған министрлерді Премьер-министрдің өзі парламенттің келісімімен тағайындайды. Президенттік республи- калардың бір  кұшті билігі бар жауапты адамб болғаннан, оның тұрақты саяси режимді құратыны байкдлады. Мемлекеттің Заң шыгару билігі парламенттің қолыңда, және парламент белгілі кызметкерлерді және жоғарғы сотты тағайындағанда келісімін береді. Парламештің алған заңцары екі рет тексеріледі: прези дент вето куюыгын колданып, кзбылданган зандарға қолын қояды, Конституциялық сот заңның Консгитуцияға сәйкестігін тексереді. Сот билігі ерекше сот органдарының қолында. Сот қызметкерлері президенттік республикаларда белгілі уақытқа немесе омірбойы тағайьшдалады. Оларды тағайындайтын заңцар әрбір мемлекет- терде ерекше, бірақ бұл процеске президент те, парламент те қаты- сады. Үш билік бір—біріне тең болуға тиіс деп көп конституция- ларда жазылған, ол ұшеуінің аракдтынасын реттеп отыратын президенттің билігі.

Президенттік республикалардын варианттары көп. олардыц бірше  жартылай президентгік республика жатады (мысалы: 1958 жылғы Конституциясы  бойынша Франция Түркия).

 

Парламентгік  республика. Бұл мемлекетгі басқару нысанында билік парламенттің қолына жиналған Кабинет пен премьер министрді парламенттің төменгі палатасы тағайындайды, тексереді және түсіреді. Өкімет парламенттің алдында жауапты. Парламенттік басқару нысаны жагдайыңда билік жүргізу функциясы мемлекет пен үкімет басшылары арасыңда белінген. Пре- зидент тек мемлекет басшысы. Үкімет атқарушы билікті жүзеге асырады, әрі парламентгегі партиялық кепшілік негізінде құры- лады. Күшті үкімет - әлсіз президент.