Загаловак ў газеце: інтэртэкстуальнасць

Загаловак нярэдка !!!!!  ў стварэнні !!!! тэкставых эфектаў. Гэта ўзрушвае эмоцыі чытача, актывізуе яго фантазію, акцэнтуе ўвагу на асобных сэнавых і ацэначных газетных публікацыі.

Загаловак робіць лягчэйшым успрыманне тэксту, маючы вялікае змачэнне ў арганізацыі  !!!!! сродкаў. У гэтым выпадку загаловак выконвае інтэгратыўную функцыю. Інтэграцыя разумеецца як сродак дасягнення цэласнасці, злітнасці тэкста, што дазваляе разглядаць яго як самастойнае адзінства. Цэласнасць тэкста дасягаецца выкарыстаннем розных тыпаў сродкаў сувязі. Паўтор і абыгрыванне загалоўкаў з’яўляецца адным са сродкаў сувязі частак тэкста паміж сабой. Значенне загалоўка ў гэтым плане разглядаецца з мэтай выяўлення сістэмы сродкаў выражэння ацэначнасці.

Загаловак выконвае таксама канпазіцыйную  функцыю, прагназуючы дзяленне тэкста на часці.

На  другім этапе ўспрыманне газетнага паведамлення – пры яго непасрэдным чытані загаловак выконвае інфарматыўную, ацэначна-экспрэсіўную, інтэгратыўную, кампазіцыйную функцыі.

Пасля таго як публікацыя была прачытана, можа наступіць трэці этап успрымання, у час якога загаловак таксама  мае важнае значэнне. Чытач запамінае  публікацыю, калі яна звярнула на сябе ўвагу зместам альбо выразнай кампазіцына-поўнай пабудовай. Адбываецца кампрэсія (сціскане ) тэкста. Загаловак служыць кампрэсіраваным тэкстам, ен адлюстроўвае змест матерыяла, з’яўляецца “знакам твора”. Асноўная функцыя загалоўка, яшчэ мае месца ў гэты час- намінатыўная. [10;70-72]

Калі  не падагульняць усю вышэйназваную  інфармацыю, то треба сказаць, што асноўнымі функцыямі газетнага загалоўка з’яўляецца: інфарматыўная, намінатыўная і рэкламная. Чытач на працягу ўсяго перыяду знаемства з публікацыяй трымае назву ў полі зроку, а пасля гэтага ўвесь змест матэрыяла ўкладваецца ў некалькі слоў, і адтаго, наколькі прафесійна яны створаны, залежыць ці запомніь надоўга чытач тую ці іншую іцфармацыю.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Другая глава.

2.2 Віды газетных загалоўкаў.

 

2.1 Сучасныя тэндэнцыі стылявой  арганізацыі загалоўка.

Праглядаючы сучасныя перыядычныя выданні,стыль іх публікацый, а разам з імі, і загалоўкаў, можам зрабіць вывад, што ўсе больш газет імкнецца зрабіць назвы сваіх матэрыялаў сенсацыйнымі, яркімі і цікавымі для чытачоў. Газеты паступова адмовіліся ад былой, совецкай мадэлі, калі загалоўкі прадстаўлялі собой сваеасаблівыя ярлыкі, якія маркіравалі матэрыял.

У нашай краіне загалоўкі доўгі час асацыіраваліся з лозунгам, заклікам. Заўседы былі пад рукой загалоўкі-загатоўкі, трафарэты. Частка з іх магла без праблем падыйсті да любога станоўчага матэрыяла, іншыя-да кожнага адмоўнага або крытычнага.

2.2 Загалоўкі, якія дэзарынтуюць чытача

Калі браць у разлік імкненне кожнага аўтара стварыць загаловак, які можа “шакіраваць” чытача, то тут існуюць некаторыя цяжкасці. Падчас падобны загаловак можа дэзарыентаваць чытача, падмануць яго чаканнем аб змесце публікацыі. Падобныя загалоўкі можна падзяліць на некалькі катэгорый:

1. Загалоўкі, прадназальнасць якіх зведзена да мінімума (“Передовиков повесили» БДГ  30 красавіка)
2. Загалоўкі, якія прадстаўляюць сабой адзін з тэзісаў публікацыі (“ Кузьма Прудкоў катаўся на мінскіх трамваях”  БДГ  4 лістапада) Пры тым для аўтараў зусім не важна, што загаловачны тэзіс не адлюстроўвае сутнасці тэкста, а часам і абвергаецца, істотна толькі тое, што ен выразны, інтрыгуючы, а таму паспяхова “прадае” газету.
3. Загалоўкі, якія ўяўляюць сабой прамое  скажэнне зместу, падтасоўку фактаў, якія змяшчаюцца ў тэксце ( “Путина взорвали в первом акте…»   КП  3 снежня )
4. «Дэфектныя» загалоўкі, сэнс якіх застаецца загадкай пасля чытання тэкста.(“!!!!!!!”- матэрыял  апублікаваны 14 жніўня 2003г. у “Народнай Волі”  аб тым, ці ператварыцца ВАК у вышэйшую навуковую цэнзурную інстанцыю). [5; 52-55]

 

3.2 Стылістыка  загалоўкаў “жоўтай прэсы”.

Што тычыцца жойтай прэсы, то ніякай  іншай мэты, вядома, акрамя прадажы  чарговага нумару, яна, як правіла,не мае, і таму асаблівую увагу надае анонсам і загатоўкам. Мінавіта яны павінны загадаць патэнцыянальнага чытача і прымусіць яго купіць газету для далейшага чытыння. Загаловак павінен адлюстроўваць змест таго матэрыяла, над якім ен знаходзіцца.

Адрозніваць наступныя тэмы загатоўкаў :

1. “Ашаламляльныя” (яны павінны не проста здзіўляць, але, літаральна, пераварочваць усе ўяўленні чалавека пра свет),  “Христа положили в гроб живым?” (КП  21 лістапада)
2. “Скандальныя”, (“Принц  Чарльз изменил  жене с  … лакеем? КП 11 лістапада)
3. “Інтрыгуючыя” (“Правосудие « кинуло»  покойницу “ БДГ  30 лютага.[7;  25-26]

 

2.4

 

Сінтаксічныя тыпы сучасных газетных загатоўкаў:

1. Загатоўкі-словы, («Голодовка», «Засор», «Остановитесь!» НВ 15 кастрычніка)
2. Загатоўкі-словазлучэнні, (“Туман сакрэтнасці”, “Дым надей” НВ 12 верасня)
3. Загатоўкі-сказы розных тыпаў, (“Белорусский вопрос»  « Европу не расколет “,»Дамы запрашаюць кавалераў»  РВ  16 жніўня; ЗВ. 1 жніўня)
4. Загалоўкі – часткі сказаў   (“Баліць горла  - лячы хвост, або пра рэцэпты эканамічнага аздараўлення”) Н.В 25 жніўня.

 

2.5 Адлюстраванне ў загалоўках розных элементаў сэнсавай схемы тексту

Ставім задачу прасачыць, як імя тэкста – загаловак сігналізуе аб яго змесце,якім чынам рэалізуецца інфарматыўная  функцыя назвы твора. Неабходна выявіць, як аблюстровываецца у загалоўке розныя элементы сэнсавай схемы тэкста (асноўная думка, установачны і развіваючы тэзісы, аналітычная ацэнка сітуацыі, фон і мэты павідамлення). На аснове гэтага робім класіфікацыю газетных загалоўкаў.

У першаў класіфікацыі загалоўкі адрозніваюцца ў залежнасці ад таго, адзін ці некалькі элементаў сэнсавай схемы тэкста перадае загаловак. Па гэтай прычыне выдзеляюцца адзінанакіраваныя і комплексныя загалоўкі.

1. Адзінанакіраваныя суадносяцца з адным элементам сынсавай структуры тэкста.

1.1.Значная колькасць загалоўкаў выражае тэму тэкста. Яна уваходзіць у склад асноўнай думкі загалоўка. Гэты тэзіс, які разгортваецца сістэмай тэзісаў,якія складаюць тэкст. Асноўная думка уключае тэму публікацыі і яе 1!!!!!. Адно з галоўных прызначэнняў загалоука – паведаміць чытычу пра тэму публікацыі, якую яму прапаноўвае газета. Фармуляванне !!!!!!!!!   тэмы  пры гэтым неабавязкова,таму што па галоўнай тэме чытыч можа зарыентавацца у змесце тэкста.

З большымі цяжкасцямі успрыаюцца загалоўкі, якія адлюстроўваюць факт, заложаны у  аснову матэрыяла, калі іх сувязі з тэкстам відазмяняюцца.Пры стварэнні загалоука, аўтар мае магчымасць зрабіць яго больш выразным, перадаць падзею іншасказальна, каб зрабіць цяжэйшым працэс успрымання, зацікавіць чытыча, прымусіць яго звярнуцца да тэкста.

2. Загаловак газетнага тэксту актуалізуе аналітычную аценку сітуацыі, адлюстрованай у іх. Ідэя тэкста – гэта той яго элемент,які фарміруеццаса усяго высказвання, з’яўляецца сваеасаблівым вынікам, высновай  з выказанага. Падобныя загалоўкі да чытання матэрыяла падрыхтоўваюць чытача да успрымання смыслу, публікацыя разуеецца  адразу у поўным накірунку.
3. Загаловак актуалізуе адзін з тэзісаў якія, развіваюць тэму тэкста.Гэта элемент тэксту, які адносіцца да яго агульнага  зместу.
4. Акрамя асноўных элементаў агульнага зместа тэкста загаловак можа актуалізаваць і яго другародныя элементы ілюстрацыі і агульный фон да мэты паведамлення.Такія загалоўкі асабліва экспрэсіўны, таму што яны пабудаваны на вынясенні перад тэкстам элемента неасноўнага, негалоўнага.
5. Цікава вынясенне у загаловак такога другароднага элемента зместу тэкста,як агульны фон да мэты паведамлення.
6. Загаловак вельмі часта выражае той  ацэначны фон які падае афарбоўку усяму тэксту, прысутнічае у кожным элементе яго зместавай схемы. Прамое  выяўленне аценніянасць газеты, якая вынікае з яе функцыі уздзеяння. Ацэначны загаловак настрайвае чытача на поўнае успрыманне паведамлення,прагназіруючы адносіны да таго аб чым гаворыцца.
2. Комплексныя загалоўкі суадносяцца з некалькімі элементамі структурнай схемы тэкста адначасова. Яны перадаюць  ускладненную інфармацыю. Ступень іх інфарматыўнасці вышэй,  сувязі з тэкстам больш разнабокая. Такі загаловак  адначасова актуалізуе тэму і дае аналітычную ацэнку сітуацыі.

Самы просты прыклад актуалізацыі двух  змястоўных кампанентаў тэкста: калі сам загаловак складаецца з дзвух часцей, аб’яднаных злучнікам “ ці ” (“ Жалезныя рамантыкі, ці філасофія на палях” Зв 21 лістапада)

Цікавы прыем, выкарыстаны у  загалоуку, які ўмоўна назвалі кампазіцыйнай  інверсіяй. Першая частка загалоўка  суадносіцца з элементам, які  размешчаны амаль  у самым  канцы  тэкста, а другая частка – у пачатку тэкста. Узнікае кампазіцыйныя  суадносіны загалоўка і тэкста “ наадварот” .

Комплексны загаловак можна  адлюстроўваць два сэнсавых элемента тэкста, калі ен пабудаваны на з’яве многазначнасці слова.

Іншая класіфікацыя загалоука заснавана на тым , цалкам, ці часткова адлюстраваны у іх той ці іншы элемент тэкста. Як мы ўжо казалі, тэкст уяўляе сабой сістэму тэзісаў, якія связаны адзін з адным. Кожны тэзіс мае структуру якая складаецца з тэмы і яе прыкмет ( !!!!!!!!!!). Па прынцыпе паўнаты выяўлення якого- небудзь сэнсавага элементу твору загалоўкі падзяляюцца на поўнаінфарматэўныя  (якія цалкам актуалізуюць сэнсавыя кампаненты тэксту) і няпоўнаінфырматыўныя ( пункцірныя).

2.1.      У поўнаінфарматыўных  загалоўках змяшчаецца  сігнал  пра той ці іншы элемент   сэнсавай схемы тэкста.  Гэтыя  загалоўкі могуць  адлюстроўваць  або тэму усяго тэкста, або  асноўную думку, ці нейкі   тэзіс, які разгортвае асноўную думку. Яны цалкам называюць другародныя элементы сэнсавага зместа твора. Л.Л.Дябляеў падзяляе тэзісы ў залежнасці ад ступені разгорнутасці на   !!!!!!!!!,,,,  у якіх лагічны    !!!!!!!!!!     перададзены у адносна разгорнутай форме, і намінатыўныя, у якіх     !!!!!!!!!   не мае змястоўнага значэння ці не адлюстраваны зусім.  !!!!!!!!!!    загалоўкі уяўляюць сабой разгорнутый тэзіс,які змяшчае прадмет маўлення  і яго !!!!!!!!.    Такія загалоўкі наібольш інфарматыўныя,  яны даюць самы поўны прагноз пра тэкст. С пункту гледжання выразнасці поўнаінфарматыўныя загалоўкі могуць разглядацца з двух бакоў:

1. Такія назвы – нейтральная частка загаловачнай сістэмы.
2. Гэта тыя неўтральныя загалоўкі, на фоне якіх ярчэй успрымаюцца іншыя, экспрэсіўныя. У гэтым і заключаецца доля поўнаінфармацыйных загалоўкаў – павышэння выразнасці газеты.

2.2. Непоўнаінфарматыўныя, пункцірныя .  Яны выражаюць не увесь тэзіс, а толькі адну яго частку – або лагічную тэму, або !!!!!!!! . Яны толькі прыблізна указваюць на змест тэзіса, даюць  знак, па якому у тэксце аднаўляецца той ці іншы сэнсавы элемент. Інфарматыўнасць у іх ніжэй, але яны даюць больш магчымасцей для прыцягнення увагі чытачоў.

1. Адзінакапіраваны загаловак  можа быць суаднесяны з любым сэнсавым элементам тэкста. Комплексны  загаловак актуалізуе  два або некалькі сэнсавых кампанентаў тэкста.
2. З пункту гледжання інфарматыўнасці выдзеляюцца загалоўкі:

А) якія цалкам інфарміруюць пра той ці ншый элемент тэкста, ясныя да чытання публікацыі (поўнаінфарматыўныя); («Что врезалось в космическую станцию?»   НВ 28 лістапада)

Б) Загалоўкі – знакі сэнсавага элемента,якія толькі сігналізуюць пра яго (пунктірныя): (“Малочны “допінг”” Зв  11 красавіка).

В) Загатоўкі, якія цалкам  магчыма зразумець пасля чытання тэкста.(“У барацьбе  за сервітут” Зв 19 верасня). [10; 7-16]

 

6. Віды паўтораў загалоўка  ў тэксце.

Для павышэння выразнасці газетнага  матэрыяла, дадатковага  прыцягнення  увагі чытачоў да сэнсу загалоўка  гэты элемент тэкста можа паўтарацца. Віды паўтораў: лексічны і  семантычны.

1.Лексічны (паўтор у тэксце цэлага загалоўка,пэўнага слова або слоў). Пры паўторы акцэнтуецца увага на сэнс які заложаны у назве, узнікае сваеасаблівае “пераклічка” загалоўка і тэкста. На працягу ўсяго тэкста лексічны паўтор загалоўка можа быць выражаны два разы. Можа ўжывацца толькі адзін раз у канцы тэкста, тады ўзнікае рамачны паўтор. Лексічны паўтор загалоўка можа прасочвацца па ўсяму тэксту, тады ўзнікае скрозны паўтор. Скрозны паўтор бывае эфектыўны в стылістычных  адносінах, ен з’яўляецца і дадатковым сродкам інтэграцыі тэксту, які звязвае ў адно цэлае ўсе яго часткі. Пры гэтым загаловак выконвае інтэгратыўную функцыю. Скрозны паўтор з’яўляецца вобразным сродкам, які  перадае аўтарскую аценку.

2.Семантычны паўтор – паўтарэнне у тэксце якога небудзь сэнса якое выражаецца рознымі словамі ці словазлучэннямі.

Для перадачы скрознага паўтора  цікава выкарыстання слоў аднаго  лексічна-семантычнага поля. Яго элементамі з’яўляюцца слова, якое мае які- небудь агульны элемент значэння. Іх выкарыстанне прыводзіць да таго, што гэты  агульны элемент паўтараецца.

Семантычныя паўторы заўседы размяшчаюцца ў тэксце так сама, як ліксічныя. [10; 35 – 40 ]