Экономикалық қауіпсіздік» пәні бойынша

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ИНЖЕНЕРЛІК-ТЕХНИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯСЫ

 

«ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ГУМАНИТАРЛЫҚ ПӘНДЕР» КАФЕДРАСЫ

 

 

 

 

 

 

                                                                                             «Бекітемін»

                                                                                   ОӘК төрағасы               

                                                                             ____________Жуманазаров К.Б.

                 «____»_______________  2010 г.

 

 

 

 

«Экономикалық қауіпсіздік» пәні бойынша

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ

 «Экономика» мамандығы студенттеріне арналған

 

 

 

Барлығы – 3 кредит

Курс: 3

Семестр: 5

Емтихан: 5 семестр

Дәріс –30 сағат

Практикалық сабақтар (семинарлық) –15 сағат

СОӨЖ- 45

СӨЖ- 45

Барлық жұмыстар- 135 сағат

 

 

 

 

 

 

 

 

Астана 2010

 

Құрастырушы - э.ғ.к., доцент Тұрдалы  Нұржан Өмірқанұлы.

 

     Оқу-әдістемелік кешен типтік  бағдарлама бойынша құрастырылған. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпы білім беретін стандартына сәйкес негізделіп жасалған (ҚР Білім және ғылым министрлігі бекіткен №671 07 тамыз 2004 жылы) және кредиттік жүйеде оқитын студенттерге арналған оқу-әдістемелік кешені.

     Студенттерге арналған оқу-әдістемелік кешеннің мазмүны пән бағдарламасынан, курстың түсінігі және қажетті жұмыс түрлерінен, СОӨЖ, СӨЖ жұмыстарынан тұрады.

 

 

 

 

    «Экономикалық қауіпсіздік» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешені

 

«Экономика»  мамандығы студенттеріне арналған / Құрастырушы - э.ғ.к., доцент Тұрдалы Н.Ө.– Астана- 2010 ж.

 

 

 

 

 «Жалпы білім беру және  әлеуметтік гуманитарлық пәндер»  кафедра отырысында қарастырылды және ұсынылды

хаттама № 1 «31» тамыз 2010 ж.

 

 

 

Оқу-әдістемелік  кеңестің отырысында қарастырылды және ұсынылды

хаттама № 1 «3» қыркүйек 2010 ж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.1 Оқытушы туралы мәлімет

 

Тұрдалы Нұржан Өмірқанулы –экономика ғылымдарының кандидаты, доцент

тел: 8 777 258 37 37

Кеңес уақыты: кафедра кестесі бойынша.

 

1.2 «Экономикалық қауіпсіздік» пәні бойынша мәлімет

 

Курс	Семестр	Кредиттер	Дәріс	Семинар	СОӨЖ	СӨЖ	Барлығы	Бақылау формасы
3	5	3	30	15	45	45	135	емтихан

 

 

1.3 Курстың пререквизиттері

 

«Экономикалық және ұлттық қауіпсіздік»

«Қауіпсіздікті басқару»

«Ұйымның қауіпсіздігі»

«Мекеменің экономикалық қауіпсіздігі»

 

 

 

 

 

 

1.4 Пәннің қысқаша  түсінігі

Курстың міндеттері мен  мақсаттары

 

«Экономикалық қауіпсіздік» курсы базалық пәндердің құрамына енеді және экономика мамандықтары бойынша оқитын студенттерге арналған.

Бұл ғылыми пәннің зерттеу  аясына экономиканы экономикалық қауіпсіздік ілімі негіздері, оның мақсаттары, құралдары, әдістері, негізгі бағдарлары мен болашағы енеді. Оның мазмұны – мемлекеттің экономикалық жүйелеріндегі (аралас, нарықтық, жоспарлы, өтпелі жүйелер)  ерекшеліктерін зерттеу.

Экономикалық қауіпсіздік:

• методологиялық негіздері мен қажеттілігін, мақсаттарын, құралдарын, бағыттары мен шектерін оқытады;
• ғылыми негіздерін, тәсілдерін, объектілері мен субъектілерін қарастырады;
• Меншіктік қатынастарды реттеу тәжірибелеріне, материалдық өндіріс салаларының дамуына,  инвестицияларға, бағаларға, еңбек нарығына, қаржыларға,  сыртқы экономикалық байланыстарға талдау жасайды,
• ҚР-дағы мемлекеттік билік және басқару органдарының нормативтік актілерін қолдануды үйретеді.

 

Курсты оқып-үйренудің  мақсаттары мен міндеттері

 

Пәнді оқытудың мақсаты  нарықтық қатынастар жағдайында білімді студентерге үйрету болып табылады.

«Экономикалық қауіпсіздік» пәнін оқытудың негізгі мақсаттарының  бірі - ұлттық экономика жағдайында барлық маңызды сфералар қызметін талдау, атап айтқанда:

• ақша-несие құралдарын,
• мемлекеттік бюджетті,
• салықтарды,
• мемлекеттік секторды,
• инвестицияларды және инвестициялық процестерді,
• материалдық өндірісті,
• ауыл шаруашылығын.

 

Осы пәнді оқытудағы  негізгі міндеттердің қатарына мыналар  жатады:

• Экономикалық қауіпсіздік ұғымдары мен негізгі категорияларын меңгеру;
• Экономикалық қауіпсіздік теориялық негіздерімен танысу;
• Экономикалық қауіпсіздік экономикалық және әлеуметтік механизмдері мен амалдарын білу;
• материалдық сферадағы қолданбалы экономикалық зерттеулер жүргізу және мемлекеттік басқару тұрғыларын игеру;
• қоғамның негізгі әлеуметтік топтарының мүдделері мен қажеттіліктері,  ұлттық экономиканы дамытудағы әрбір класстың ролі, экономиканың дамуының  әлеуметтік нәтижелері және оны реттеу амалдары туралы жалпы ұғымдары болуы қажет.

 

 «Экономикалық қауіпсіздік» пәнін оқыту кезінде студенттерге қойылатын талаптар:

Экономикалық қажеттілік мен міндеттілігі туралы, Қазақстан Республикасында жаңа мүмкіндіктері мен болашағы туралы ілімдерді игереді:

• ұлттық экономикада қалыптасқан жүйеге байланысты бүгінгі экономикалық  жүйе мен әртүрлі экономикалық және экономикалық емес әдістердің әсерлері туралы;
• мынадай сфера қызметін, яғни ақша-несие жүйесін, банктер қызметі  сферасының нарығын, материалдық өндірістің, ауыл шаруашылығын, әлеуметтік сфера туралы.

2. ұлттық  даму бағдарламасын жасауға дағдылынады:

• материалдық өндіріс салалары, ауыл шаруашылығын және қаржы-ақша нарығын реттеуге ;
• мемлекеттің жергілікті, облыстық және мемлекеттік бюджеттерді жасауға.

 

Осы пәнді оқып-үйренудегі студенттерге қойылатын талаптар:

«Экономикалық қауіпсіздік» пәнін оқып-үйренудегі студенттердің  міндеттері:

-осы курс бойынша лекция конспектісін жазу;

-нарықты экономика жағдайындағы экономикалық қауіпсіздік ерекше сипаттарын оқып үйрену;

-отандық жүйенің ерекшеліктері туралы толық түсінік алу үшін пән бойынша әдебиеттерді оқуы;

-оқылған материалдар негізінде экономикалық қауіпсіздік отандық жүйесінде қалыптасқан жағдайларға баға бере білу;

-экономикаға мемлекеттік араласудың жағымды және жағымсыз жерлерін айыра білуді үйрену.

 

Циклды  оқу кезінде студент міндетті:

• лекциялық материалдардан басқа  пособия оқулықтары, жоғары мектептің  экономист-студенттері негізінде қаралған теориялық сұрақтарды оқу;
• алған білімдерді семинарлық сабақтар, ғылыми және публицистикалық баспалар арқылы  бекіту;
• бақылау жұмысы, тестілер арқылы тәмамданған білімдерін тексеру;
• реферат жазу процесінде білімді тереңдетіп, бекіту қажет.

1.5 Рейтинг-шкаласы

Бақылау түрі	Мазмұны	Баллдар
1.Ағымдық                    бақылау	Семинардағы жұмыстар	20
2.Аралық бақылау	2 жазбаша жұмыстар (әрбіреуі 8балл), СРСП тапсырмалары (СРСП мәтіні  бойынша көрсетілген)	35
3.Үй жұмысы	Конспект (3), реферат (5), содоклад (2)	10
4.Қорытынды бақылау	Емтихан	35
Барлығы		100

1.6 Ұсынылатын әдебиеттер  тізімі

 

1.Гончаренко Л.П. Управление безопасностью: Учеб. пособие / Л.П. Гончаренко, Е.С. Куценко. – М.: КНОРУС, 2009.

2.Коноплева И.А., Богданов  И.А. Управление безопасностью  и безопасность бизнеса: Учеб. пособие для вузов / Под ред.  И.А. Коноплевой. – М.: ИНФРА-М, 2008.

3.Яскевич В.И. Секьюрити: Организационные основы безопасности фирмы. – М.: Ось-89, 2008.

4.Новак Б. Бизнес в России: руководство по технике безопасности. – СПб.: Питер, 2008.

5.Минаев Г.А. Безопасность организации:  учебное пособие. – М.: Университетская книга: Логос, 2008.

6.Доронин А.И. Бизнес-разведка. –  4-е изд., перераб. и доп. –  М.: Ось-89, 2007.

7.Гапоненко В.Ф., Беспалько А.А., Власков А.С. Экономическая безопасность  предприятий. Подходы и принципы. – М.: Ось-89, 2007.

8.Экономика и право. Теневая  экономика: Учеб. пособие для студентов вузов / Под ред. Н.Д. Эриашвили, Н.В. Артемьева. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2007.

9.Рудык Н.Б. Методы защиты  от враждебного поглощения: Учеб.-практ.  пособие. – М.: Дело, 2006

10.Экономическая безопасность России: Общий курс: Учеб. / Под ред. В.К. Сенчагова. – М.: Дело, 2005.

11.Экономическая и национальная  безопасность: Учеб. / Под ред. Е.А. Олейникова. – М.: Экзамен, 2004.

12.Павлов Д.Б., Потоцкий Н.К. Противодействие преступным посягательствам на сферу малого предпринимательства: Учеб. пособие. – М.: ИМПЭ им. А.С. Грибоедова, 2004.

13.Одинцов А.А. Защита предпринимательства (экономическая и информационная безопасность): Учеб. пособие. – М.: Международные отношения, 2003.

14.Сенчагов В.К. Экономическая безопасность: геополитика, глобализация, самосохранение и развитие. – М.: Финстатинформ, 2002.

15.Экономическая безопасность  России (проблемы методологии и  организационно-правового обеспечения) / Под общ. ред. Ю.И. Аболенцева. – М.: Московский институт МВД России, 2001.

16.Еженедельная газета  «Экономика и жизнь», журнал «Эксперт».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Курс бойынша оқу-әдістемелік материалдар.

2.1 Курстың тақырыптық жоспары

 

 

№	Тақырыптың атауы	Сағаттар
		Дәріс	Практикалық	СОӨЖ	СӨЖ
1	Экономикалық қауіпсіздік теориясының негізгі түсінігі және категориясы	4	2	4	4
2	Қазақстан Республикасы бизнес ортасы ерекшелігі. Көлеңкелі экономика.	4	2	4	4
3	Экономикалық бизнес қауіпсіздігінін қазіргі кедергілері	4	2	4	4
4	Экономикалық кедергілер Қорғаныс әдістері	4	2	4	4
5	Мемлекеттін бизнес қауіпсіздігін  қорғаудағы ролі. Қаржылық және экономикалық бақылау жүйелері.	4	2	4	4
6	Кәсіпкерлікті ақпаратпен қамтамасыз ету Іскерлік бақылау (бизнес - разведка), экономикалық қарсы бақылау саясаты	4	2	3	3
7	Корпорацияны басқарудың экономикалық қауіпсіздігі	4	2	3	3
8	Экономикалық қауіпсіздікі компаниясының деңгейін бағалау Бизнестің қаржылық және экономикалық қауіпсіздігі	2	1	4	4
	Барлығы	30	15	45	45

Курстың бағдарламасы

Тақырып 1. Экономикалық қауіпсіздік теориясының негізгі түсінігі және категориясы

 

 

Экономикалық қауіпсіздік  ұлттық экономиканың тиімді қызмет етуіне бағдарланған, ұлттық экономиканы тұрақтандыру, әлеуметтік дамуын қолдау, ұлттық экономиканы  дамытудағы стратегиялық мақсаттарға  қол жеткізу, қоғам мүшелерінің  мүдделерін біріктіру мақсатындағы мемлекеттік құрылымдардың және қоғамдық ұйымдастырумен жүзеге асырылатын заңдық, орындаушылық және бақылау сипатындағы іс-шаралар жүйесі.

Мемлекет бүкіл адамзат  тарихының өмірінде түрлі экономикалық процестердің яғни, халық шаруашылығының, экономика сфераларында (өндірісте, халық шаруашылығында, қаржыда, транспортта және т.б.), салалар мен аймақтарда, шаруашылық субъектілеріндегі бөлімшелерде және сыртқыэкономикалық қызметтің реттеушісі болып табылады .

Экономикалық әдебиеттердегі халық шаруашылығындағы мемлекет  ролін анықтау мынандай терминдер арқылы қолданылады: «экономикаға мемлекеттік араласу», «экономикалық қауіпсіздік», «мемлекеттік экономикалық саясат», «экономикалық қауіпсіздік». Көбінесе оған сәйкес келетін терминдер «экономикалық қауіпсіздік» және «мемлекеттік экономикалық саясат».

 

Экономикалық қауіпсіздік субъектілері болып  шаруашылық мүдделерді тасымалдаушылар, анықтаушылар және  атқарушылар табылады.

Шаруашылық мүдделерді  тасымалдаушылар- бұл бір-бірінен  мүліктік,  табыстық табыстары бірдей болса, қызмет түрлері бойынша, мамандықтары бойынша айырмашылықтары бар әлеуметтік топтар жатады. Яғни, бұларға жұмысшылар мен кәсіпорын иелері, фермерлер, жер иелері, ұсақ және ірі кәсіпкерлерді, басшылар мен акционерлерді, мемлекеттік қызметшілер мен шаруашылықтарды және т.б. жатқызуға болады.  Осы топтардың әрқайсысының  өзіндік мүдделері, әлеуметтік-экономикалық жағдайына  негізделінген  талаптары бар  болуы мүмкін.

Осы топтардың  әрқайсысы  өзіндік мүдделері, әлеуметтік-экономикалық жағдайына негізделген талаптары бар болуы мүмкін және өз мүдделерін бұқаралық  ақпарат құралдарында,  мектептерде, митингілерде, мемлекеттік мекемелерде өздерінің талаптарын  немесе ұсыныстарын жасай алады.

 

Шаруашылық мүдделерді анықтаушылар- бұл кәсіпкерлер одақтары мен  кәсіподақтар болып табылады. Олар өзіндік әлеуметтік-экономикалық саясаттың концепциясын жүзеге асырады және мемлекеттің  экономикалық саясатына максималды әсер етуге тырысады. Қазіргі уақытта  қоғамдық  топтық мүдделерді мемлекет үнемі ескеруге  тиіс, мемлекет қандай да бір міндетті белгілеген уақытта  экономикалық одақтармен экономикалық мүддені білдірудің нақты ұсыныстарын есепке алған жөн. Шаруашылық мүдделерді анықтаушылар әлеуметтік-экономикалық, саяси, діни, мәдени,  экологиялық аймақтың қызығушылықтары болып саяси партиялар табылады. Олар экономикалық ынтаны анықтаушыларға қарағанда, жалпыұлттық мүддені білдіреді. Мысалы, АҚШ-тағы демократиялық және республикалық партиялар.