М.Монтессори технологиясын қолданудың әдіс-тәсілдері

 

 

 

 

 

 

 

 

І  кіші  топ  тәрбиешісі

Толық  аты  жөнін

 

 

 

Атырау облысы, Жылыой ауданы,  Құлсары  қаласы

КМҚК   «Айналайын» ясли  бақшасы

 

 

 

«Монтессори  технологиясын  қолданудың  әдіс-тәсілдері»

 

 

 

Жоспар:

 

І. Кіріспе

 

М. Монтессоридің  педагогикалық    жүйесі     және   оның   маңызы

 

ІІ. Негізгі бөлім

 

1.  Монтессори  технологиясын  қолданудың  әдіс-тәсілдері.

 

2.   Монтессори методикасы

 

start="3"

 Тәжірибелік жолмен іске асатын  жаттығулар.    

 

4. Мүмкіншіліктері шектелген балаларды түзете-дамыту жұмыстарында Монтессори әдісін қолдану

    

ІІІ. Қорытынды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

М. Монтессоридің  педагогикалық    жүйесі     және   оның   маңызы

 

 

Монтессори педагогикасы немесе Монтессори жүйесі XX ғасырдың бірінші жартысында итальяндық педагок, ғалым әрі ойшыл Мария Монтессори тарапынан ұсынылған тәрбиелеу жүйесі. Монтессори әдістемесі әрбір тәрбиеленушіге деген даралы тәсілдемеге негізделген. Бұған сәйкес, балдырғандар мен бүлдіршіндер дидактикалық материалдар мен сабақ ұзақтығын әрдайым өздері таңдай отырып, өзіндік ағым мен Бала – ата-ананың көз қуанышы, көңіл жұбанышы. Кез келген ата-ана баласы үшін өмір сүреді деп ойлаймын. Халқымыз «Балалы үй базар» деп тегін айтпаса керек, отбасылық өмірдің мәні мен сәні сәбимен бірге кіреді. Үлкен адамдардың өміріне соншама қуаныш пен шаттық сыйлайтын сәбилер кейде, керісінше, ата-анасының көңіліне уайым мен алаңдаушылық ұялатып жататыны да қоғамымыздағы белгілі жәйт. Туғаннан мүгедектікке душар болған, не есейе келе әртүрлі жағдайдың салдарынан денсаулығына, соның ішінде, жүйке жүйесіне зақым келген балаларды тек ата-анасы емес, мемлекет те бақылауда ұстап, қолынан келген жәрдемін аяп отырған жоқ. Өткен жылғы халық санағының қорытындысы бойынша еліміздегі осындай балалардың саны 58 мыңдай екені анықталды.ырғақта дамиды. Соңғы жылдардағы тағы бір жетістігіміз – Монтессори әдістемесін енгізуіміз. Бізде қазақ және орыс тілдерінде білім беретін мектеп жұмыс істейді. Онда жалпы білім беру, қосымша білім беру бойынша және психофизиологиялық дамуы тоқтап қалған балаларға арналған бағдарлама бойынша сабақ оқытылады. Мектепте 1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларға арналған медициналық және психологиялық негізде адам дамуы туралы білімдерден құрылған екі Монтессори-педагогика кабинеті жұмыс істейді. Мария Монтессори италиялық дәрігер әйел. Бұл жүйені осыдан 100 жыл бұрын сол ойлап тапқандықтан, соның атымен аталады. Қазіргі кезде Монтессори жүйесін 146 мемлекет қолданады. Бұл жүйе бойынша 1 жастан 6 жасқа дейінгі балалар зейінін, шығармашылық және логикалық ойлау қабілетін, есте сақтауды, сөйлеуді, елестетуді, қимылды дамытады. Оның негізгі қағидаты – «оқы, оқы» деп күштеп емес, ойын арқылы оқыту және баламен дербес тіл табысуға негізделген жаттығуларды таңдап алу. Мұнда бала дидактикалық материалдар мен сабақ уақытының ұзақтығын өзі таңдайтын болғандықтан оқытуда ерекшеліктер бар. Сондай-ақ олар өз қателіктерін өздері көріп, соны өздері түзеп отырады. Монтессори әдістемесінің маңызды ерекшелігі – баланың жеке қабілетін көрсете алатын және көрсеткісі келетін арнайы ортаны құру. Бұл Монтессори ортасы деп аталады. Бұл ортада психологиялық жайлылық, таңдау еріктілігі және педагогтің сабырлы адамгершілігі салтанат құрады. Бұл күндері жүйені баяғыдан бері пайдаланып келе жатқан Жапония, Қытай, Сингапур, Германия секілді мемлекеттерде интеллектуалды дамыған адамдардың көптігі осыған байланысты екеніне біртіндеп көз жеткізіп келеміз. Тіпті сол дамыған мемлекеттерде тек жалпылама адамдар емес, ұлттың өзі интеллектуалды ұлт ретінде қалыптасып отырғаны белгілі. Бала жас кезінде жас шыбық сияқты. Қалай исең, солай қарай иіледі. Жақсыға үйретсең, жақсылап үйретсең тез қабылдайды. Осы тұрғыдан келгенде Монтессори әдістемесінің біздің орталыққа енуі жақсы бастама деп ойлаймын. Бұл ауру балаларға қолданғанда Монтессори терапия деп аталады. Бізде осы терапия бойынша әдістемені арнайы үйренген 140 педагог жұмыс істеп жатыр. Оларды оқыту үшін грант ұтып алған болатынбыз. Соның арқасында біздің педагогтар осы бір жыл көлемінде науқас балалармен жұмыс жасауда қолайлы жүйені таңдап отыр.

 

Монтессори  технологиясын  қолданудың  әдіс-тәсілдері.

 

           Мария Мантессори -1870  жылы  31тамыз айында  дүниеге келген.

Итальяндық педагок,әрі ғалым.Ол  балаларды еркін тәрбилеу идеясын жасап, өмірге енгізді.1896ж Рим Университетінің медициналық  факультетін бітіргеннен  кейін М.Монтессори Италиядағы әйелдерден шыққан бірінші медицина докторы болып табылады.

Университеттің емханасында ақыл-ойы артта қалған балаларға бақылау жасап көрді.

1900ж  Марияның өзі дамуында ауытқушылықтар бар балаларға арналған Еуропадағы бірінші оқу орнына басшылық етті. Оның кішкентай емделушілері нашар сөйлегендіктен,ол саусақтардыңұсақ моторикаларын жаттықтыру арқылы сөйлеуді дамытатын арнайы жаттығулар және балалардыңөзіндік сенсорлық тәжірибе негізінде қоршаған ортаны зерттей алатын арнайы құралдар және ойындар әзірледі. Сөйтіп,Монтессори өзінің бірегей дидактикалық құралдарын әзірлей бастады.

Бірқатар уақыт өткеннен кейін оның тәрбиеленушілері оқу,жазу және есептеуді кәдімгі мектептегі өздерінің құрдастарынан бұрын үйренді.

1909ж бастап М.Монтессори жүйесі өмірге белсенді түрде енгізіле бастады.Түрлі елдердің педагогтары үшін курстар ашылды.1910ж әлемнің көптеген тілдеріне аударылған «Монтессори әдісі» атты кітап жарық көрді.                        

1929ж Мария Монтессори қазіргі кезде де жұмыс істеп жатқан халықаралық Монтессори Ассоциациясының (АМІ) негізін салды.Италиядағы фащистік тәртіп кезеңінде Марияның елден кетуіне тура келді. Ол Еуропаға 76 жасында қайтып келді. Көптеген еңбектерін шығарды,оқу курстарын жүргізді, психологиялық еңбектер жазды.1950ж оған Амстердам университетінің профессоры атағы,докторлыққұрметті дәрежесі берілді.

 Бұл әдіс бойынша 3 жастан  6 жасқа дейінгі балалар зейінін, шығармашылық және логикалық ойлау қабілетін, есте сақтауды, сөйлеуді, елестетуді, қимылды дамытады. Монтессори әдісінің негізгі қағидасы- «оқы, оқы» деп күштеп емес, ойын арқылы оқыту және баламен дербес тіл табысуға негізделген жаттығуларды таңдап алу.Мұнда бала дидактикалық  материалдар  мен сабақ уақытының ұзақтығын өзі таңдайтын болғандықтан оқытуда ерекшеліктер бар. Сондай-ақ,олар өз қателіктерін өздері көріп,соны өздері түзеп отырады.Монтессори бөлмесінде «Барлығымен еркін  айналыс, бірақ  басқаларға кедергі жасама» деген ереже үнемі сақталады.

Бүгінде осы әдіспен жұмыс істейтін балабақшалар көптеп ашылып жатыр. Балабақшадағы ұстаздар міндетті түрде дайындық курсынан өтеді.Монтессори әдісінде сыныптық сабақ системасы жоқ,мектеп партасының орнына жеңіл қозғалатын столдар мен отырғыштар, кілемшелер қолданылады. Монтессори ұстаз баланың өз бетімен жұмыс жасауын қадағалайды.Монтессори әдісі үш негізгі бөлімнен тұрады: бала, қоршаған орта, ұстаз.

 

 

Монтессори  әдісінің мақсаты:

балаларды еркін тәрбиелеп, өмірге бейімдеу;

өмірде өз мақсаты бар екенін қалыптастыру;

балалардың өзінің үйреніп, өзін дамытуына жаңа мүмкіндіктер беру.

 

Монтессори  ұстазының міндеті:

балаға өз жұмысын басқаруға көмектесу;

негізгі түстерді айыра білуге үйрету;

ұсақ моториканы дамыту;

алғашқы математикалық,  ғарыштық түсініктерді қалыптастыру;

зейінін тұрақтандыру;

тәртіпке үйрету;

 

 

Монтессори бөлмесі 5 аймаққа бөлінген:

 

1.Сенсорлық аймақ.

2.Математика-лық аймақ.

3.Күнделікті өмір жаттығулары аймағы.

4.Тілдік аймақ.

5.Ғарыштық аймақ.

 

 

 

 

 

Мария Монтессори тарапынан ұсынылған тәрбиелеу жүйесі. Монтессори әдістемесі әрбір тәрбиеленушіге деген даралы

тәсілдемеге негізделген. Бұған сәйкес, балдырғандар мен

бүлдіршіндер дидактикалық материалдар мен сабақ ұзақтығын

әрдайым өздері таңдай отырып, өзіндік ағыммен ырғақта дамиды.

Балалардың табиғи қажеттіліктері мен үрдістері үшін даярланған Білім беру дәстүріне деген көзқарасты елестетіңіз. Педагогтарды білім көзі ретінде емес, оқушылар сынамалар мен қателіктер арқылыпроблемалардышешетін, жаңалықтар ашатын және тәжірибелер арқылы үйренетін динамикалық, даяр орта ұйымдастырушы ретінде елестетіңіз.                                  

Мария Монтессори осы әдістің негізін 100 жылдан астам уақыт бұрын салған. Бүгінгі әлемде, білім сағат сайын өзгеріп, деректер құм шамасындай чиптерде сақталатын заманда ақпарат емес, ой алдыңғы орынға шығады. Білім емес, әрекет маңызға ие болады. Біз ойланып әрекет жасайтын, жаңалықтар ашатын, ойлап шығаратын, құрастыратын және алдағы ғасыр алдына қоятын проблемаларды шешетін келесі ұрпақты қалайша тәрбиелей аламыз? Шынайы, іс жүзіндегі жұмысқана сұрақтың жауабы болып табылады. Білім беру білім тарату және деректерді жалаң түрде жаттатудан оқушының қолымен миын жұмыс істететін, сын тұрғысынан және креативті ойлауды өмір жолына айналдыратын оқыту түріне көшуі тиіс. Балалық шақтан бастап, жеткіншек шақ арқылы ересек өмірге дейін адамзат дамуының бәріне ортақ үрдістері бар. Егер бұл үрдістер білім беру базасын қалыптастыру үшін пайдаланылса, бізоқытубарысындатабиғатпенүйлесімдежұмысістей аламыз. Дұрыс орта қалыптасқан жағдайда үйрену,жұмыспен тапсырма орындау барысында ләззат алу адамзат табиғатына тән. Туғаннан бастап жеткіншек шағы арқылы даму деңгейлері адамзат табиғатымен үйлесімде үйрену әдісіне сценарий бола алады. «Өзін-өзіқалыптастыру» әрбір баланың міндеті екендігін түсініп, Біз өзіміздің педагогтар ретіндегі роліміздің сәулет Инженері кәсібіне ұқсастығын байқаймыз. Біз оқушылардың шығармашылығын, қиялымен дербестігін ынталандыру барысында дағдылары мен білімдерін қалыптастыратынжоспарлар,материалдар, құралдармен тәжірибелердің әрбір кезеңде әр бала үшін қолжетімділігін қамтамасыз етуіміз керек.

 

Монтессори методикасы

 

Еңбасты Монтессори Бағдарламаның Айырмашылығы сынып–сабақты

Жүйесінің жоқтығы: Бала өзінің қызығушылық саласын өзі таңдайды.   

Ата – аналар мен педагогтар бұл үрдісте қараушы рөлін ойнайды, сезгіш және ықыласты болады,неге десе олар жас Зерттеушінің Түсіну үшін

Лайықты шарттар жасау керек. Біздің балабақшада Баланың әртүрл іәрекет

Салалары тек қана балаларда емес, олардың ата–аналар алдында үлкен

 Танымалдығын білдіреді.  Санау оқу, бөлу жәнет.б. сабақтарда тақырыптың презентациясы өтеді. Бұдан кейін бала өзі онымен жұмыс істеуге үйренеді, онымен қатар материалдың түсін,пішінін өзгерте алады.Жасалған материалды қолыңа алғың келе береді,өйткені ол өзі Әрекет жасауға магнит сияқты тартады. Одан қалды ол қауіпсіз және онда зор потенциалы бар.

Әрине, біздің балабақшада балалар тек қана күнде жаңа материалмен   таныса бермейді.Бізде балалардың қатысуларымен өте қызықты  мерекелер болады.

Сөйтіп маңызды мәдени оқиғалар балардың жанынан өтіп кетпейді.

Бірақ, еңбекпен сабақты сауықтан айыра алады: іске уақыт—сауыққа бірсағат. Айтар болсақ, балабақшада педагогтар өт етәжиребел іжәне«жаныптұрған»  адамдар,олар үнемі бір жаңа нәрселерге үйреніп жатады, өздері әртүрлі   мерекелерд іойлап табады, балалармен жұмысты қызықты формаларда   жүргізеді.  Монтессори формасымен оқи отыра,балалар өз ойын білдіру  саласында барынша көп еркіндік алады, мектепке дайындық мерзімді   жеңіл өтеді. Олар онда үйлеріне барған сияқты. Ең бастысы, олар өздік  түрде білім алады, және олардың құмарлықтарын тоқтата алмайсың!   Әрине, бұнда ең маңызды рөлді мұғалімдермен ата–аналар ойнайды, олар баланың ерекшілігін қабылдау үшін тілектестікАтмосфера жасаулары  қажет. Баланыңер екшілік қасиеттерін бастапқылыққа қойып нақты адамды

тәрбиелеуге болады.

 

«М.Монтессори технологиясын қолданудың әдіс - тәсілдері» 
 
ХХІ ғасыр табалдырығын біліммен ғылымды инновациялық Технологиялық

Бағытты дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаны

Болып табылады. Ұрпағы білімді халықтың болашағы бұлыңғыр болмайды. Жас ұрпаққа мән - мағыналы, өнегелі тәрбиемен білім беру – бүгінгі күннің басты талабы екені бәрімізге белгілі.Баланың жеке тұлға Ретіндегі дамуы

Өзіндік көзқарасының қалыптасуы, ой – өрісінің кеңеюі Балабақша қабырғасында басталатыны сөзсіз.Қай кезеңде болмасын балабақшада Монтессори әдісі еш уақытта орнын жоғалтқан емес. Бала табиғатында білуге құмар,тумысынан-ақ өсуге,жетілуге ұмтылысы басым. Сондықтанда қарқынмен дамып бара жатқан мына заманда  Балабақшадағы педагогтардың

ұлттық қалып, ұлттық мінезді сақтай отырып, бала тәрбиесінің Әдістерін тынбай ізденіп, жиі жаңартып отыруы заңдылық. 
М.Монтессори әдісі балаларға жауапкершілікті сезінуге,Өздігінен шешім

қабылдауына, топтада,жекеде жұмысжасай алуына, таңдау жасай алуына, өз уақытын ұйымдастыра білуіне, өзіне сеніммен қарауына мүмкіндіктер береді, қолайлы жағдай туғызады.Бұл әдістің мақсаты – балалардың табиғимінезін,

қабілетін,тәрбиешінің нұсқауымен  емес,өз еркімен тәуелсіздік рухында

 тәрбиелеу.

«Өзімнің  жасауыма мүмкіндік  бер»дейді мұндағы бала. Балаларға дауыстап

сөйлеу бұл әдісте мүлдем  жоқ. Ұйымдастырушысы балаларға әр сала жайлы қызықтыра  мағлұмат береді. Балалардың жас ерекшеліктері әртүрлі,  3пен 6 жас бірге өз қалауларымен  жұмыс  жасайды.Бұлжастың  қабілетін ашуға,

үлкеннің  кішіге мейірім,қамқорлығын  сезінуге мүмкіндік  берері  сөзсіз.

Қай салада жұмыс жасау  бала қалауында:зертханада,  жаратылыстану,

аспанәлемі, асхана, қолөнер, бейнелеу, сумен, т.б. Еркін жұмыс  жасау

барысында жетістігін  өзі  көріп,  қатесінде өзі жөндеуі ішкі дүниесін тәртіпке баулып, жеке адамгершілік қасиеттерін дамытады деп ойлаймын. Пайдаланған заттардың ең басында  қалай  тұрғанын   бақылаған  бала  жұмыс аяғында  тап  солай  жинастырып, тазартып  қояды.

Мектепке дейінгі  оқу тәрбие  жүйесін жетілдіру  мақсатында  шынайы өмірде тиімді ету  қабілеттерін  дамыту үшін–монтессори  әдісін  қолдану тиімді.Монтессори материалы  арқылы  бала затты  түсінеді және оны

қолдануға тырысады.Монтессори материалы  қандайда бір  іс-әрекетке

итермелейді. Монтессори  материалы  төрттүрлі жолмен  іске  асады:

 

 

 Тәжірибелік жолмен іске асатын  жаттығулар.     ең алғашқы  жылында бала   қозғалыс  жасау  үстінде  жүреді.Онда сензитивтік  периодтың  даму  жолы  қалыптасады.  Алғашында қозғалысы  онша болмағандықтан, моторлық  жүйесін қосу  үшін  тәрбиенің  негізіне  үлеседі.Моторлық  даму жеке-дара    қозғалыс темпін  құлшындыруға әсерін  тигізеді.Оған   қозғалыс жасау үшін  түрлі  жаттығулар жасалады,  өзіндік  іс-әрекетке  итермелейді.Бір сызықтың    бойымен  жүру  тепе-тендік  сақтауға итермелейді.   Басқа да  топтық   жаттығулар  балалар  арасындағы  қарым-қатынасты  жақсартуға көмектеседі.Мысалы, рөлді койындар  бір-бірін  сыйлауға  үйретеді.   Жаттығуға  арналған   материал  тәжірибе  жасау  барысында   жас  ерекшелігіне  сай  болу керек.Жаттығудың  шарты  түсінікті  болу  керек.