Тестілеу арқылы оқушылардың білім, білік Дағдысын тексерудің МАҢЫЗЫ

Оқушылардың өздігінен білім алу әрекеті олардан мейлінше дербестікті, өз еркімен жүйелі жұмыс істеуді талап етеді. Өздігінен білім алу ісін оңтайландыру, күнделікті рухани қажетіне айналдыру мектептің қазіргі кездегі маңызды міндеті болып табылады. Өздігінен білім алу әрекеті сол әрекеттің мақсат-міндеттерін, мазмұнын ұйымдастыру жолдарын оқушылардың өздері анықтап, іске асыруына байланысты. Ал. оларға кеңес, нұсқау, жалпы бағыт беріп, басқарып отыру оқытушының міндеті. Бұл жұмыстар сабақ үстінде басталып, әрі қарай сабақтан тыс уақыттарда жалғасуы тиіс. Оқу жұмысы — оқушылардың өзін-өзі оқытуға өздігінен білім алуға себебін тигізетін құрал. Сондықтан оқыту мен оқушылардың дербес білім алу жұмысын бір-бірімен тығыз байланысты үрдіс деп санау қажет.

Оқушылардың білім алу әрекетіне ерекше әсер ететін күш-оқуға, өзін-өзі тәрбиелеуге байланысты туатын мотивтер. Өздігінен білім алу әрекетінің бағыты олардың алдына қойған мақсатына қарай өзгеріп отырады, сондай-ақ ғылыми білімдермен; саяси білімдермен және өнермен шұғылдану.

Өздігінен білім алудың қайнар көзі - кітап және мерзімді баспасөз, интернет.

В.А.Сухомлинский «Этюдах о коммунистическом воспитании, 1967 ж, 463 бет» жүйелі түрде білім алу ең алдымен кітаппен жұмысқа байланысты деген пікір айтады. Ол оқушылардың өздігінен, өз ықыласымен жүйелі кітап оқуын ақыл-ой тәрбиесінің, екінші бағдарламасы деп санаған:

"Кітап - дейді В.А.Сухомлинский Сухомлинский «Этюдах о коммунистическом воспитании, 1967 ж, 463 бет»  баланың өмірінде бала жақсы оқи білуге үйренгенде ғана  үлкен рөл атқарады. Мен әрбір баланың біртіндеп жеке кітапхана жасауына, кітап, оқу баланың маңызды рухани қажеттігі болуына қол жеткізуге тырыстым", - дейді. В.А.Сухомлинский Сухомлинский «Этюдах о коммунистическом воспитании, 1967 ж, 463 бет»  баланың өз еркімен кітапты жүйелі оқуын, ең алдымен, көркем әдеби шығармалардан бастап, одан әрі ғылыми - көпшілік әдебиеттерге, содан кейін ғылыми әдебиеттерге ауысуын жөн көреді. "Егер адам өз өмірінде екі мындай кітап оқитын болса, соның жартысын балалық және жастық шақта оқуға тиісті",- дейді Сухомлинский «Сухомлинский «Этюдах о коммунистическом воспитании, 1967 ж, 463 бет» 

Кітаппен өзіндік жұмыс істеу әрекеті оңай емес, күрделі процесс. Кітап оқуда оқушылар сол кітаппен мазмұнын толық түсінуге, одан өзіне пайдалы қорытындылар жасауға тырысады. Мұндай мақсатқа жету кітапты бір рет оқып шыққанда іске аса қоймайды. Кітаптың мазмұнын ғана ұғынумен қанағаттануға болмайды, жүйелі түрде автордың әрбір ойына және фактілерге назар аударып, кітаптың әр тарауы мен бөлімі бойынша мұқият оқуымыз керек. Кітаптан алған білімді қайта жаңғыртуға, баяндай білген жөн.

Психо-педагогика  ғылымында, өздігінен білім алу оқушылардың ақыл-ойының дамуының жоғарғы   көрсеткіші   деп   қарастырылады.

Оқушы білімінің тиянақтылығының ең басты шарты - материалдың ойланып   меңгерілуі   болмақ.   Егер   жаңа   сабақ   мұғалімнің   баяндауы арқылы түсіндірілсе,  оқушының бірі естігені арқылы  ойлана ала ма?

Әрине,  оқушылардың   бір   бөлігі   естуі   бойынша-ақ   ойланып, тиісті қорытындылар   жасайды,   бірақ   бәрі   де   солай   етеді   дей   қою   қиын.

Сондықтан - өзіндік жұмыстың ең басты қажеттілігі - оқушыны ойға

жетелеуінде, ойланта отырып, өзіндік қадам жасатуында болмақ. Оқушылардың өзіндік қадамы, өзіндік ойының қалыптасуы оны шығармашылық  жұмысқа  жетелейді.  Шығармашылық  еңбек  алдымен оқушыға қанат бітіреді, қиял береді. Ғылым-білімді меңгеруді масаттандырады, өзінің барар жерін, жеңер қиындығын, шығар биігін

айқып етеді. Оқушының білім жүйелерін меңгерудегі сан алуан өзіндік

қадамдары бірігіп, бір тұтас дүниеге айналады.

Әрбір оқыту әдісі оқушылардың өзіндік жұмысын қамтиды. Оқыту

әдісінің міндеті - оқушылардың дербестігін арттыру, өздігінен жұмыс істей  білуге   баулу.   Өзіндік  жұмыстың   өз   алдына   оқыту   негізі   бола алмайтынының  тағы   бір   себебі  -  оның  өзі   басқа   бір   принциптерге тәуелді: дәлірек айтқанда, білім алудағы оқушылардың белсенділігі мен

саналылығы, ең алдымеп оқушылардың дербестігін; өздігінен оқу, білім

алу дағдысын қалыптастыруды талап етеді. Сондықтан олардың өзіндік

жұмыс оқу әрекетінің бір түрі ғана.

Оқушылардың өзіндік жұмысының маңызын толығырақ түсіну үшін, оның   атқаратын   негізі   мен   міндеттерін   атап өткен   жөн.

Олар:

1. Оқушылардың дербестік қасиетін мейлінше арттыру.
2. Олардың алған білімінің саналылығы мен беріктігіп қамтамасыз ету.
3. Оқушыларда оқуға қажет біліктер мен дағдыларды қалыптастыру.
4. Оқушылардың таным, ақыл-ой қабілеттерін дамыту.
5. Оқушыларды сыныптан және мектептен тыс дербес білім алуға 
   әзірлеу.

Алайда, бастауыш мектеп оқушыларымен өзіндік жұмыстарын ұйымдастыруда бірқатар кемшіліктер айқындалып отыр. Өзіндік жұмысына берілетін тапсырмалар негізінен балалардың дағдысын бекіту және қалыптастыу мақсатын көздейді, өткен материалды пысықтауға; қорытындылауға беріледі, оқытудың дамытушылық функциясы, өздігінен оқу жұмысын орындау үрдісінде анықталған компоненті болып қарастырылмайды.

Біздің мақсатымыз оқушылардың мектептегі пегізгі әрекеті - оқу 
әрекеті болғандықтан, соның психологиялық ерекшеліктерін мүмкін 
болғанша толығырақ ашып көрсету. Мектептегі оқу жұмысының 
сапасы, оның тиімділігін мейлінше жетілдіре білуіне байланысты болатынын ескеру шарт.

Сондай-ақ білімге деген құштарлық, өз бетімен жұмыс істеу қабілеті мен өздігінен білім алу тәсілдері адамның саласында неғұрлым ертерек оянып қалыптасса, соғұрлым оның жүйелі шығармашылық еңбек етуіне мол жағдай туатынын күнделікті тәжірибеден байқатып жүр. Демек, олай болса, әрбір адамды осындай білім алу жүйелеріне мектеп қабырғасынан   бастап дайындаған дұрыс.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Егемендігін алған елімізде жаңа ғасыр ертеңгі күнше бағытталған рухани жаңартудың іргетасы қадануда.

Осыған орай тәжірибе барысында білім, білік, дағдысын қалыптастыру, бақылау, бағалаудың бір түрі тестілеудің бүгінгі күні мектеп өмірінде басты нысана болып отырғанын және де бұл түрдің оқушылардың кейін өзін-өзі бағалау дағдысының қалыптасуына жол ашып, білім, білік сапасын арттыратындығына көз жеткізіп те отырмыз. Сонымен қатар адамның ішкі мүмкіндіктерін дамытып, іске қосатын құралдарды тынбай, пайдалана білу, олрады тиімді пайдалану нәтижеге жеткізетіндігі анықталады.

Бастауыш мектеп оқушыларының білім, білік, дағдысын қалыптастыру, бақылау жайлы теорияларды, тұжырымдамаларды талдай келе, төмендегідей корытындыға келдім:

1. Тестілеу — оқушының білім, білігін тексеруде қазақ-тілі сабақтарында 
   бақылаудың   барлық   турлерінде   (күнделікті, қорытынды) 
   қолдануға болады.
2. Орталау  мектеп  жасына келгенде,  окушының тежеліп,  тоқырауын 
   болдырмас үшін, кітап оқу ісін неғұрлым ерте қолға алып, әр оқушының 
   қол жеткен нәтижесіне үнемі талапты өсіре беру қажет.
3. Бастауыш сынып оқушыларын оқыту барысында тестілеу жұмысына 
   арналған   арнайы   әдістеменің  болуын    қажет   етеді.    Әр    сабақта 
   оқушының білім, білік, дағдыларын бақылауда тест түрлерін қолдану 
   және оны тұрақты өткізуге болады.

Қорытындылай келе, жоғарыда айтылған мәселелер ескерілген жағдайда бастауыш сынып оқушыларының білім, білік, дағдылары қалыптастыру тәсілі тестлеу, бақылау, бағалау арқылы жүйелі есепке алынып отырса, онда:

• оқушылардың білім, білік, дағдыларының сапасы артады;   
• ол оқушылардың кейін өзін-өзі бағалау дағдысының қалыптасуына жол ашады деп көрсеткен болжамның дұрыстығын байқадық.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. Қазақстан   Республикасы   жалпы   орта   білім      берудің   мемлекетік 
жалпыға міндетті стандарттары (жалпы бастауыш білім) - Алматы, 
2003 - 135 б)

2. Әбиев Ж., Бабаев С, Құдиярова А. Педагогика. - Алматы , 2004 -443 б.

3. Қазақ   тілі       терминдерінің   салалық   ғылыми   түсіндірме   сөздігі. 
Педагогика және психология. Алматы. Мектеп, 2002 -956 б.

4. Жарықбаев Қ. Жантану негіздері. Алматы, 2002. -270 б.

5. Молдағалиев . Педагогика. Сөздік. Орал, 2004ж.

7. Қоянбаев Ж., Қоянбаев Р.М. Педагогика. - Алматы, 2002 ж. 383 б.
8. Сағындық ұлы. Педагогика. - Алматы, 1998 - 356 б.
9. Қозыбаев С. Педагогика.- Алматы, 1999 - 274 б.
10. Қоянбаев Ж.Б. Педагогика - Алматы, 2002 - 383 б.

9. Рахметова С. Тестік бақылау жүйесі. Бастауыш мектеп. № 6. 2004 ж. 
10. Өмірбаева К.О. Оқыту процесіндегі инновациялық ізденістер. -Ақтөбе,

2003.

11. Рахметова С. Қазақ тілін оқыту методикасы. - Алматы, 1987. 392-6.

12. Жалпы бастауыш білім. Қазақстан Республикасы. Стандарт. -Алматы,

2003 ж. -23 б.

13. Нүржан Ж. Қазақ тілін оқыту технологиясы. - Алматы, 2004 - 439 б. Н.Оразбаева  Ф.  Тілдік қатынас:  теориясы мен әдістемесі - Алматы, 2000ж. 15.Ергалиева М.Е. //Білім мазмүнын жаңалау арқылы оқу тәрбие үрдісінің сапасын жетілдіру. Бастауыш мектеп. № 11, 2003ж.

14. Жұбатқанова Б. //Тесттік тапсырма. Бастауыш мектеп. № 8, 2002.
15. Әбдірасейітова   Г.   //Ана  тілі   оқулықтарының   тәрбие   нышандары. 
    Бастауыш мектеп. №5, 2004

16. Бақтыбаева С. //Білім деңгейін аньқтаудағы педагогикалық бақылау. Қазақ тілі мен әдебиеті. № 5, 2002 ж.

17. Қожиақпарова К. //Тест құрастыру және оны кабылдау қағидалары.  Бастауыш мектеп. № 8, 2003.

18. . Бағдарламалар. Қазақ тілі. (2-4 сынып) - Алматы, 2003 ж. 22.Жалпы білім беретін мектептің оқу бағдарламалары. (І-ІҮ сыиьш)-Алматы, 1987 ж.

19 Мұхамбетова С.Қ. Педагогика. Ақтөбе, 2002. 24.Мұхамбетова С.Қ. Жаңа технология. Ақтөбе, 2003.

20. Сухомлинский «Этюдах о коммунистическом воспитании, 1967 ж, 463 бет»