ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯСЫ
РЕФЕРАТ
ТАҚЫРЫБЫ: Ұлттық ойындар
ОРЫНДАҒАН:ИНАЯТ Г
ТОБЫ: 103 “Б” ФК
ҚАБЫЛДАҒАН: АЯПОВ Е.С
ШЫМКЕНТ 2015ж
ЖОСПАР:
I КІРІСПЕ
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Қазақтың ұлттық ойындары
1.2Қазақтың ұлттық ойын түрлері
III ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Көшпелі қазақтардың өмір-салты денсаулыққа
аса зор мән берген. Атқа міну өнері жас
баланы сезімі мен денесін жаттықтырудың
басты және ортақ дәстүріне айналды. Бозбала
да, қыз бала да жастайынан аттың құлағында
ойнауға бейімделді, соған тырысты.Ойын-сауық
тәжірибе мен тәсілдің еркіндігі, тапқырлық
пен болжамның қиылысатын шебі, мұрат
пен меженің тоғысқан шеңбері. Жарыссыз
ойын, ойынсыз әзіл-қалжың бола берді.
Ойын-сауық қара күш көрсететін озбырлық
немесе біреудің намысын жыртатын қастандық
емес. Ой өтімділігі мен сөз өткірлігі,
шеберлер өз мәртебесін мойындатып жатады.
Ойын серіктесті таба білуге, онымен тіл
табысуға үйретеді. Ойында адам қарсыласының
олқы және оң жақтарып дұрыс анықтауға
ерекше мән береді. Оның күш қабілетін
тура бағалау ережесіне енеді. Халқымызда
қозғалмалы ойындардың түрі кең таралған.Ұлтымыздың
тұғыры мықты болуында ұлттық ойындардың
ұмытылмай ойналып тұруы да өз үлесін
қоспақ.
1.1 Қазақтың ұлттық ойындары
Қазақтардың ойындарында ежелгі заманнан
келе жатқан тастан, ағаштан, аң сүйектерінен,
кейін металлдан жасалынған құралдар
қолданатын. Кең дамыған халықаралық қарым-қатынастар
ойын-сауықтың жаңа түрлерін тудырып,
жалпы мәдени бойын көтереді.Ғасырлар
бойы балалар мен жастарды ерте жасынан
ұлттық ойындарымен тәрбиелеу, қоғамдағы
қарым-қатынасқа, қоршаған айналаға дұрыс
қатынасу қалыптасуына әсер етті. Қазақтардың
өңегелік-этникалық сұраныстарына сәйкес
бозбала жасында күнделікті қоғам өмірінде
қарқынды қатынасу тәрбиеленетін.Қазақтардың
салт-дәстүрі бойынша, бозбала тәрбиесімен
ерлер айналысатын. Ұлдар ойындарында
үлкендерге ұқсасып, олардың шаруашылық
әрекеттерін жасайтын, ал қыздардын ойындарында
тұрмыстық және отбасылық қатынастар
көрінетін.Көшпенді мал шаруашылығының
өмірі жанжақты денелік дамуды қажет етті.
Сондықтан ұлттық ойындар ереже түрінде
ойнап тұрып өзінің іскерлігі мен күшің
көрсетіп, өте ырықты болды.Ұлттық ойындар
қоршаған ортаға, аңларға қастерлеу қатынасты
тәрбиелеп көрсететін. Халық шаруашылығының
бір саласы аң аулау болғандықтан, қазақтарда
ежелден аңдар мен құстар дауыстары мен
құлықтарына ұқсату өнері атақты болған.
Аңдардың құлықтарын имитациялайтын ойындар
әліде кездеседі.Қазақтың тайпалары өзінің
тәуелсіздігі үшін күресіп, көптеген соғыстарды
жүргізуге мәжбүр болды. Жігіттер өз ойындарында
шабуылшы және қорғаушы аттыларға бөлініп,
әскери әдістерге ұқсатып жасайтын.Қазіргі
уақытта қазақтардың арасында діни ойды,
ырымдылықты ойындары әлі бар. Мысалы:
“Мырш-мырш” (лақап атауы), “Ханды-қарабасты”
(Періште хан), “Жұмақ-тозақ” және т.б.
Бірақ шыңында бұлардың діни бағыттылығы
туралы атауымен ғана айтуға болады, ал
бұл ойындардың нақты мазмұның жалпыланған
түрінде кесірлік пен жақсылықтын арасындағы
ғасырлық күресін міңездеуге болады.
Ежелгі заманнан бізге жеткен көптеген
ойындардың өздік мазмұны өзгермей сақталды,
бірақ тарихи мазмұнының үрдісінде өзінің
атауын өзгерткен: “Қарагие” – “Найза
лақтыру”, “Аң аулау” – “Құспен аулау”(іскерлік
құстармен аулау), “Қақпа тас” – “Бес
тас”, “Садақ ату” – “Жамбы ату”(садақпен
ату) және т.б.Сонымен, ұлттық ойындар спорт
түрлері сияқты әр түрлі тарихи кезеңдерде
халықтың өмірі нақты және объективті
болып келді. Ұлттық ойындар дене тәрбиесі
бойынша бағдарламасына қосылған. Бұлар
демалулар мен дәстүрлі мейрамдардың
маңызды бөлігің құрайды. Қазақтың ұлттық
ойындарының мазмұны мен түрлілігі біздің
күнімізге дейін жетті.
Қазақтың ұлттық ойындары бес
түрге бөлінеді. Олар: аңға байланысты,
малға байланысты, түрлі заттармен ойналатын,
зеректікті, ептілікті және икемділікті
қажет ететін, соңғы кезде қалыптасқан
ойындар. Олардың негізгілерінің өзі жүзден
астам. Бұл ойындардың көбісінің ежелден
қалыптасқан арнайы өлеңдері бар. Өлеңдер
ойынның эстетикалық әсерін арттырып,
балалардың өлең-жырға деген ыстық ықыласын
оятып, көңілін көтереді, дүниетанымын
арттырып, еңбекке баулиды, ширықтырып,
шынықтырады.
Этнограф ғалымдардың пайымдауынша,
ата-бабаларымыздан бізге жеткен ұлттық
ойындарымыздың тарихы Қазақстан жерінде
б.з.б. бірінші мыңжылдықта-ақ қалыптасқан.
Олардың ішінде тоғызқұмалақ, қуыршақ,
асық ойындары Азия елдерінде тайпалық
одақ- тар мен алғашқы мемлекет- терде
кеңінен тарады. Біз-дің қоғамыздағы ұлттық
ойындардың негізі, шығу тегі халқымыздың
көшпелі дәстүрлі шаруашылық қарекеттерінен
бастау алады. Бұлардың көбісі мал шаруашылығына,
аңшылыққа, жаугершілікке негізділген. Ахмет
Жүнісовтың айтуынша (Фәниден бақиға дейін,
- Алматы: «Қайнар», 1994), «Өзге халықтар
сияқты қазақтың да ертеден қалыптасқан,
атадан – балаға мұра болып жалғасып келе
жатқан ұлттық ойын-сауық түрлері бар.
Зер салып байқап отырсақ, ол ойын-сауықтар
қазақтың ұлттық ерекшелігіне, күнделікті
тұрмыс-тіршілігіне тығыз байланысты
туған екен және адамға жастайынан дене
тәрбиесін беруге, оны батылдыққа, ептілікке,
тапқырлыққа, күштілікке, тө- зімділікке
т.б. әдемі адамгершілік қасиеттерге баулуға
бағытталған екен». Ал енді, «Қазақстан.
Ұлттық энциклопедия» кітабында қазақтың
ұлттық ойындарының мән-маңызы туралы
былай деп жазылған: «Қазақ ұлты не- гізінен
ұрпақ қамын басты мақсат етіп қойып, бала-лардың
нағыз азамат болып қалыптасуына аса зор
мән берген. Нәтижесінде дәстүр-лі бала
тәрбиесінің басты құралы ретінде ұлттық
ойынды орайластырып, дамытып отырған».
1.2Қазақтың ұлттық ойын түрлері
Көкпар - көкпарда «Дода және жеке тартыс»
аталатын екі түрлі әдіс қазақ арасында
көп қолданылады. Екеуінде де ат пен жігіт
сынға түседі. Қазір көп жерде дода тартыс
қана ойналып жүр. Жеке тартыс әдісі ұмытылған
не іске қосылмаған. Көкпардың бұл түрі
көреременді қызыққа бөлейтін әдіс. Жеке
тартыстың шарты бойынша қарсылыстар
өз тобынан екі-екіден тартыскерлер шығарады.
Сайланған төрт жігіт өздерінің қайрат-күшін
елге танытады. Тартылатын серкені бір
бала өңгеріп алып, алдын ала сарапшылар
белгілеген бір жарым шақырымдай жерге
апарып тастайды.Тартысқа шыққан жігіттер
серкеге барғаннан кейін таласа-тармаса
тұрып, жерден іліп алу амалын жасайды.
Қайсысы бұрын іліп алса, тақымына басып,
қарсыласына ырық бермеуге тырысады. Ол
да жармасып, бос сирақты тақымға басып,
тартыса бастайды. Серіктері жолдастарын
жебейді. Қайсысы көкпарды жұлып алса,
серігіне береді. Ол топқа қарай ала қашады.
Қарсыласы қуалайды. Жетіп ұстаса, қайта
тартысады. Сөйте-сөйте көрерменге жақындайды.
Осы арада көкпарды жұлып алған жігіт
тез қимылдап, қарсылас топқа апарып тастайды.
Ал аты ұшқыр , жүйрік жігіттер түптегі
тартыста-ақ лақ қолына тисе, жеткізбей
кетуі мүмкін. Көкпар тартуға араласа
алмайтын қартттар, балалар көкпаршы жігіттердің
осы ойынынан ләззат алады. Жүйрік атпен
мықты жігіттің қайратына сүйсінеді. Біраздан
кейін серкенің терісі жыртылып, сүйегі
сөгіле бастайдыда, ел жапа-тармағай тартысқа
кіріседі. Бұл дода деп аталады. Мұнда
да мықты жігіттермен жақсы ат көзге түседі.
Мықты жігіттер жүйрік атты жігіттерге
топтан көкпарды шығарып береді. Олар
ала қашып, ерекше бір жақсылығы бар үйге
апарып тастайды. Салт бойынша ол үй жаңа
көкпар береді. Осыдан арғы көкпардың
бәрі дода әдісімен өтеді.
Аударыспақ – салт аттылардың бірін-бірі
ер үстінен аударып алу сайысы. Бұл ойынға
қайрат-күші мол, батыл да төзімді, шапшаң
қимылдап, ат құлағында ойнай білетін
жігіттер қатысады. Ежелгі заманнан келе
жатқан бұл ойын жаугершілік кезінде найза
ұстап, қылыш шабатын жауынгерге қажетті
қасиеттерді қалыптастырған. Аударыспақ
кәзіргі кезде де шопандар тойында, мерекелерде
спорт ойынның бір түрі ретінде көрсетіліп
жүр.
Қыз қуу ойыны
бір тегіс, жұмсақ топрақты жазық жерде
өткізіледі. Мәренің қашықтығы 300 метрдей,
ені 30-40 метрдей жер болуы шарт. Ойын өтетеін
алаңнан қарама-қарсы жағында, бұрылыста
жалауша қадалған бақылау пункті болады.
Қызбен жігіттен екі-екіден жұптар жасақталады.
Сөре желісінде қыз жігіттен 15 метрдей
алда тұрады. Төрешінің белгісі бойынша
ойыншылыр бір мезетте сөреден шаба жөнеледі.
Ойының шарты бойынша қыз бұрылысқа бірінші
болып жетуі керек. Егер жігіт бұрылысқа
дейін қызды қуып жетсе, жеңімпаз ретінде
қызды құшақтап, сүюге міндетті. Ал жігіт
оған үлгермей қалса, бұрылыстан қайта
шапқанда қыз көрермендердің гулеп қостауы
үстінде шабандоз жігітті қамшының астына
алады. Екеуі де осы жарыс үстінде өздерінің
тапқырлыған, сынаптай сырғыған ептілікті,
шабандоздық шеберлікті таныты білулері
керек.
Күрес-қазақ халқымен бірге жасасып
келе жатқан, ұзақ тарихы бар ойын. Адамның
жеке күш-қайраты сынға салынады.Бұл тұста
ел жастарды «Күш – атасын танымас» деп
қайрайды. Бұл күштілерді дарақылыққа
итермелеу емес. Жігіттер сайыс майданына
түскен кіммен болса да тайсалмай күресуге
тиіс. Қарсыласқысы келгеннен аянбау керек.
Курес қазақ арасында күні бүгінге дейін
сақталып келеді. Халық оның тәлімдік
маңызына ерекше көңіл боліп, дәріптеген.
Мойын арқан -
жекпе –жек күш сынасатын ежелгі халық
ойыны. Жігіттер тойда, жазғы сауықта сайысқа
түседі. Көгал алаң таңдалады. Ұзын арқанның
екі ұшы тұйықталып түйіледі. Алаңның
ортасынан белгі үшін белдеу сызық сызылады.
Қос қанаттан ұзындығы тепе-тең мөлшерде
сайыскерлер тұратын меже белгіленеді.
Сайысқа қалаушылардың бәрі түседі. Сарапшылыр
олардың шама-шарқын мөлшерлеп, теңдесімен
тартысқа түсіреді. Ойынды басқарушы тұйықталған
арқанды сайыскерлердің мойнына кигізіп,
екі саласын қолтықтың астынан өткізеді
де, тартысушыларды жерге тағандатып қояды.
Белгі берілгенде екеуі екі жаққа қарай
тартуы керек. Дайындық шаралары біткеннен
кейін бастаушы тартысқа рұқсат етеді.
Сайыскерлер бірін-бірі шегіншектетіп
сүйрей жөнеледі. Алаң ортасындағы белдеу
сызықтан қарсыласын шегіншектете сүйреп
өткізген сайыскер женеді.
Теңге ілу – бозбалалар
мен жігіттердің атпен ойнайтын ойыны.
Көбіне қыз ұзатылатын және сүндет тойларының
думанында ойналады. Жігіттің атқа мықтылығы,
ат үстіндегі самдағай әрекеті, денесін
игеріп, билеп алған ептілігі сынға салынады.
Теңгені іліп ала алмай, аттан ауып қалып
жататындар да көп болады. Кейде бір ауылға
келін ұзағырақ жылдардан кейін түсіп,
беті ашылғаннан кейінгі сайранда ырым
үшін де ойналады. Сонда жас келін өзінің
шолпысын не алқа күмістерін орамалға
түйіп, бір қарыстай терең қазылған,қолдың
басы ғана сиятын шұңқырға салып қояды.
Сәйгүлік мінген жігіттер жүз, жүз елу
метрдей жерден екпіндете шауып келіп,
сол ағынымен шұңқырдағы орамалды іліп
әкетуге тиіс. Шұңқыр тұсында іркіліп,
тоқтауға не аттың шабысын бәсеңдетуге
болмайды. Кімде-кім орамалды іліп әкетсе,
оны өзіне тартылған жас келіннің тарту
сыйы деп біледі.Оны өзі алып қалмайды,
қалаған адамына сыйлайды.
Алтын қабақ (жамбы
ату) – шауып келе жатқан атың үстінен
нысананы дәл көздеп , атып түсіру. Бұл
ойының нұсқалары басқа халықтарда да
кездеседі. Шығу тегі әскери ойынның пайда
болуымен байланысты болған, оның қажеттігі
18 ғасырға дейін сақталған. Мұндай жарыс
өткізілетін мерекелерде биік бағана,
болмаса ұзын сырық қадалып, оның ұшар
басына нысана ретінде жамбы (күміс құймасы)
ілінетін болған. Оны қылмен немесе жібек
жіппен байлаған. Атпен шауып кележатқан
кісі садақпен жамбыны атып түсіріп, жеңіске
жетуге тырысқан. Нысананы дәлдеудің басқада
түрлері кездескен. Мысалы, жерде тұрып,
немесе ат үстінде отырып, мылтықпен атуда
қолданылған. Жамбы ату жігіттерді шабандоздыққа,
мергендікке үйретуде.
Асау үйрету -
ел жайлауға шығып, жайғасқаннан кейін
бес-алты күн өткен соң, биебау орыны таңдалып,
желі тартылады. Бұл уақытқа дейін құлындар
жетіліп, ширайды. Жігіт-желең жүйрік атқа
мініп, жылқылыарды шашау шығармай қайырып
тұрады. Қолына құрық ұстаған қарулы жаяу
жігіттер құлындарды бұғалықтап ұстайды.
Асау құлындарды бұлқынта арпалысып жүріп,
басына ноқта кигізеді де, желіге байлайды.
Барлық құлын байланып болған мезетте
әжелер бастаған қыз-келіншектер желі
басына дастарқан жаяды. Әжелер ырымдап,
ақ мол болсын деген ақниетпен желі қазығының
басына айран құйып, жаманшылықтан аман
болуы үшін құлындардың маңдайларына
қатық жағады. Қариялар ақ баталарын ақтарады.
Ақтілеуге арналған ас ішіліп болғаннан
кейін балалар асау тай мен құнандарды
үйрету ісіне кіріседі. Үйір ішіндегі
асауларды құрық салып ұстайды да, мықты
жігіттердің көмегімен шұралап тұрып
ерттейді. Өзіне сенімді біреуі мінеді.
Арқасына артылған жүкті аударып тастау
үшін асау тулай жөнеледі. Аспанға шапшып,
басын тұқырта мөңкіп, қайсарлана тулайды.
Асауға мінген жігіт осы бір адуын арпалыстың
қыбын тауып, құлап қалмаудың амалын жасайды.
Батылдығымен елді сүйсінетеді. Асау үйрету
әдетте екінің бірінің қолынан келе бермейді.
Асау үйретушінің айла-тәсілін үлкен-кіші
тамашалайды. Бұл да жігітті сынға салатын
қызықтың бір түрі.
Ақ сүйек - ай сүттей жарық түндері, жазды
күні қыздар мен жігіттер, балалар араласып
ойнай береді. Кешке мал келіп, қораланып
болғаннан кейін күзет түрінде ауыл шетінде
ойын басталады. Ойынға ерте кезде ірі
қараның қу жілігі пайдаланылған. Күн
көзінде ұзақ жатқан жіліктің құрап, ақсөнке
болып қалатыны белгілі. Ол кезкелген
жерден ұшырайды. Соған орай ойын да «Ақсүйек»
атанған. Ойынға келгендер екі топқа бөлінеді.
Бастаушы ақсүйекті әуелетіп, алысқа лақтырады.
Басқалар ай сәулесіне шағылыса жарқылдаған
ақ сүйектен көз айырмай қарап, қай шамаға
түсетінін бақылайды. Ақ сүйек жерге түскен
соң, бастаушы: «Ал, іздеңдер» деп бұйырады.
Бәрі іздейді. Ақ сүйекті тапқаны: «Мен
таптым!» деп айқайлайды да, ақ сүйекті
жоғары көтеріп көрсеткеннен кейін сөреге
қарай жүгере жөнеледі. Қарсыластары оны
қуып жетіп ұстап алуға тиіс. Ұсталып қалса,
ол ақсүйекті өзін ұстаған ойыншыға береді.
Ол әрі қарай жүгіреді. Сөйтіп ақ сүйекті
қай топтың ойыншысы сөреге жеткізсе,
қарсы топтағылар жеңілген есебінде ән
салып береді. Ойын осылайша жалғаса береді.
Сақина салу –
жеребе арқылы бір қыз, бір жігіт ортаға
шығады. Басқалары екі қолдарын уыстаған
күйі тізелерінің үстіне қойып отырады.
Қыз қолындағы сақинаны әр ойыншының уысына
салғандай ыңғаймен ойынға қатынасушыларды
түгел аралып өтеді. Содан кейін жігітке:
«Сақинаны тап!» деп бұйырады. Барлық ойыншы
сақинаны іздей бастаған жігітке қарап,
қуыстанып сезіктегендей кейіп байқатады.
Жігіт өзі ұйғарған ойыншыдан: «Сақинаны
бер!» деп сұрайды. Тапса, сақинаны ұстап
отырған ойыншы айып тартады. Таппаса,
іздеушінің өзі айып тартады. Ал айыптың
өтеуі көпшіліктің қалауы бойынша орындалады.
Оның түрі де ән салу, жұмбақ шешу, жаңылтпаш
айту, салмақ көтеру секілді қызықты болғаны
жөн. Осыдан кейін ортаға келесі жұп қыз
бен жігіт шығарылады. Бұл ойында қыздар
жағы тек сақина салушы ғана болады. Іздеуші-
жігіт. Ол әр ойыншының алдына барғанда
әзіл айтып, күлдіріп жүріу керек. Сол
әдіс арқылы сақинаны ұстап отырған ойыншыны
сезіктендіріп барып тауып алуыда ықтимал.
Тымпи – ойынға
қатынасушылар шеңбер жасап, дөңгелене
отырады. Біреуін ойынды жүргізүге белгілейді.
Ол: «Ал, ойынды бастаймыз, бәрің түгел
тым-тырыс тымпи!» -деп бұйырады. Бұдан
кейін бірде-бір ойыншы дыбыс шығармауы,
үн қатпауы керек. Алайда бастаушы ғана
сөйлеуге ерікті. Ол адам күлерлік қимыл-қозғалыспен
әзіл-қалжың сөздерді айтып, қалай да біреуді
күлдірудің амалын іздейді. Қалжың жыр
да айтады. Ешқайсы шамданбайды. Өйткені
ойынға қатынасушылардың аты әлгідей
қалжың өлеңге қосылмауы керек. Әзілі
де, сықағы да өтпесе, бет-аузын тыржыңдатып,
әр түрлі құбылтады. Қолапайсыз қимылдармен
құбылыстар жасап қозғалады. Жаңылыстыру
үшін неше алуан сұрақтар қойып, көздеріне
төнеді. Біреу абайсыз жаңылып сөйлесе
не күліп жіберсе, айып тартады. Өлең айтады,
ән салады не би билейді. Сондықтан ойынды
жүргізуші тілмәр, әзілкеш, күлдіргі болуы
керек.Бастаңғы – ауылдағы
үлкен кісілер бір жаққа қонаққа немесе
басқа себептермен қотарыла кеткен жағдайда
қыз-келіншекткр бас қосып, бір үйге жиналады.
Қазақ салтында ерулік, ас беру, сүндет
тойы секілді кәделер аса кәдірлі іс. Сондай
кәденің біріне шақырған кісінің ниетін
сыйлап, шақырылған ауылдың үлкен кісілері
түгел баруға тырысады. Қыз балалар ондайда
оңаша қалады. Сонда бастаңғы ойынын бастайды.
Емін-еркін ойнап-күліп, қысылып-қымтырылмай
сырласады. Бұл ойынға қыздардың қалауы
бойынша жас жеңгелері де қатысады. Қазақтың
отбасы тәрбиесіндегі «Қызға қырық үйден
тыйым» деген қатал тәртібі қыз баланың
албаты секеңдеп, ербеңдеп жүруіне жол
бермейді. Қазақта қыздың ары қатты ардақталады.
Ол бүкіл отбасының абройы. Сондықтан
қыздың өз үйінен себепсіз не рұқсатсыз
ұзап шығуы ата-ананың намысын қорлайды
да, оған қатаң тыйым салады. Бойжеткен
қыз шешесімен не жеңгесімен үй шаруасымен
шұғылданады. Бос уақытында кесте тігеді,
ою ойып, терме тоқу өнерін үйренеді. Сөйте
жүріп өзінің төсек-орнын, жасауын, үй
мүлкін де қамдап алады. Бастаңғы – қыздардың
үй іші шаруасында өз бетімен еркін әрекет
етуінің бір шарасы. Бастаңғыға жиналған
қыздардың әр қайсысы тәтті-дәмдіні, құрт-майды
үйден ала келіп, ортақ дастарқанға салады.
Тамақты өздері әзірлейді. Бұл ойынның
астарында үлкен тәрбиелік мән жатады.
Қыздар осы ойын арқылы қонақ күтудің,
табақты мүшелеп тартудың жөнін іс жүзінде
орындап байқауға бейімделетін түрі бар.
Тағы бір шарты – өлең айтылмайды, шу болмайды.
Алайда басқа ойын ойнап, көңілдерін көтереді.
Үлкен кісілер байқаусыз келіп қалып,
көздеріне түспеу үшін құрт-май, тәтті
беріп, үй маңында сенімді, тіл алғыш балаларды
қарауыл қаратып қояды. Өйткені бұл қылықтарын
үлкен кісілердің біліп қоюын әбестік
деп ұғады. Бастаңғы- қазақ қыздарының
ежелден келе жатқан дәстүрлі ойыны.