Орта ғасырдағы араб және түркітілдес
философиясы
Орындаған:
Қазақ тілі мен әдебиеті мамандығы
1-курс
студенті, Ғалымбай.А
- Орта ғасырлық
шығыста YIII-IX ғ.ғ Батыс Еуропаның мәдениеттік даму деңгейінің төмен дәрежеде қалып қойған кезде араб тілді философия, араб мәдениеті кең өркен жайды. Бұл арабтардың ұлттық сана-сезімінің оянуы, мәдениеттің кең өркен жаюы, жалпы VII ғ. Арабстанда жаңа ислам дінінің
пайда болуымен байланысты болды.
- Араб халифаты VIII ғ. Бірінші жартысында
бұрынғы Рим империясынан асып түсті.
Араб халифатының қол өнері, шаруашылығы,
мәдениеті мен техникасы, саудасы мен
өндірісі Еуропаға қарағанда анағұрлым
жоғары дәрежеде болды.
- Бағдат
қаласы үлкен мәдени, рухани орталыққа
айналды. Мұнда Платонның, Аристотелдің,
Гиппократ пен Галленнің, Архимед пен
Птоломейдің шығармалары араб тілінде
аударылып басылды.
Мұсылман перипатетизм бағыты
- әл-Кинди (шамамен 800-870 ж.ж) –
шығыс перипатизмінің негізгі өкілі. «Араб философы» деген құрметті атаққа ие болды. Ол өзінің трактаттарында табиғат құбылыстарын детерменистік тұрғыдан түсіндіруге баса назар аударды. Ол жан-жақты терең білімді, геометрия, астрономия, оптика, медицина, музыка ғылымдарымен шұғылданған.
Танымның 3 сатысы
әл-Кинди
астрологиямен болжау ісімен ұштастыруға
талпынған. Оның ұлы әрекеті исламның
кейбір жақтаушыларына ұнамай, философтың
біраз кітаптарын өртеп жіберген болатын.
Сондықтан да оның біраз шығармалары бізге
жеткен жоқ. Әсіресе оларды қатты өшіктірген
нәрсе әл-Киндидің Құранға сенімсіздікпен
қараған кейбір ойлары еді.
- әл-Фараби – ислам дүниесінің ең ірі
ғұламаларының бірі. Әл-Фараби жылы
Сыр бойындағы Фараб қаласында дүниеге
келді. Ол өзінің «Фусул ал-мадани» (мемлекет
қайреткерлерінің нақыл сөздері) деген
соңғы шығармасында ол: адам ғылымға өркен
жайған елде өмір сүруі тиіс дейді.
- әл-Фараби 80 жасында қайтыс болды.
1
- Математиканың әдістемелік мәселелері
(пәні, негізгі ұғымдары, шығу тегі)
2
- Математиканың нақты проблемаларды шешуге
қатысуы
3
- Математиканы астрономия, музыка, география,
геометрия, т.б ғылымдарға қолдану.
- Фараби Аристотельдің философиясына
түсініктемелер жаза отырып, өз тарапынан
да «Ғылымдардың шығуы», «Ғылымдар энциклопедиясы
немесе тізбесі», «Музыканың үлкен кітабы»,
«Ақылдың мәні туралы» көптеген философиялық
еңбектер жазған. Ғұламаның математикаға қатысты
еңбектері: Евклидке түсініктеме», «Геометриялық
трактат», Птоломей «Алмагесіне» түсініктеме».
Назар
аударғандарыңызға рахмет