Баға және бағаны белгілеу

1. Көтерме баға – бұл баға бойынша мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдар өнімдерін халыққа емес, өзге кәсіпорындар мен ұйымдарға өткізеді.
2. Бөлшек баға – тауарды халыққа, сондай ақ бөлшек сауда жүйесі арқылы сатып алатын ұйымдар мен кәсіпорындар сатады.
3. Тұтыну бағасы – тауарды сатып алу және оны пайдалану үшін жұмсаған сатып алушының шығыны.
4. Өндіріс бағасы – тауарға рынок белгілеген баға негізінде жатқан құнын  өзгерту түрі.
5. Рынокқа ену бағасы – Бұқаралық рынокты басып алуға арналған тауар немесе қызметтің төмен бағасы және т.б. түрлері.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2. Баға саясаты

 

Баға саясаттың тағы бір жетістігі бағаның өсу  нарқының экономикадағы индустриалды және аграрлы өнімге жақындасу үрдісі жалғасып, тұтыну саласына ықпал етуі.

Сыртқы экономикалық саясаттың басты бағыты сыртқы сауда  байланыстарын дамыту болып отыр. Кеденнің есептеу мәліметтеріне  қарағанда заңды және жеке тұлғалардың  экспортқа шығарған тауарлары өткен  жылғы көлемнен 25 процент артып, жалпы алғанда 0,2 миллиард долларға жетті. Экспорт көлемі импорт көлемін 2 миллиард долларға асып түскен.

Қазақстан экспорты біршама  мөлшерде шикізаттың сипат алып отыр. Тіпті минаралдың өнімдерідің өзі 1995 жылғы 28 проценттен 1996 жылы 37 процентке жеткен.

Республикалық сыртқы экономикалық қызметінде ТМД елдерімен жасалытын сауда экономикасының қатынастар маңызды орынға ие. Қазақстанның сыртқы сауда айналымындағы үлесі 1996 жылы 61,3 процент құрады. Жақын шетелдерге шыққан темір кенінен концентранттар бір жылда 3,5 есеге өскен. Мұнай мен газ тенденциясының, сондай – ақ темір кені шикізаттың экспорт көлемі арта түсті. Қазақстанның ТМД елдері ішінде ең ірі сауда әріптестері Ресей, Өзбекстан, украина болып табылады.

Сыртқы экономикалық саясаттың екінші бағыты ұлттық экономикаға  шетел капиталының белсенді түрде тартуға негізі қаланды. Бұған тұрақтандыру саясатын реттеу  мен нарық қатынастарын қалыптасрыуда маңызды орын беріліп  отыр.

Еліміздегі  шетел  капиталын тартудың тағы бір жолы кәсіпорындар шетел Функцияларына  басқаруға беру екен.

Яғни, қазақстандық талдау басқару тәрбиесін ғана пайдаланып ұлттық меншік иесінің кәсіпорныға бақылау жасауын сақтап қалатын әлемдік тәсілден ерекше.

Бірқатар шетелдік экономикалардың  жаңа меншік иелері республикамызда  бұрн баяндалған өнімдердің өндірісті  құруға, сонымен қатар табиғи шикізаттарды өңдеудің көтеру сияқты  негізгі капиталды қаржылнадыруға мәне беріп отыр.

Атап айтқанда, Павлодар алюминий зауытында, алюминий шығару жұмыстары  басталса, хром өндірісі іске қосылды, мыс өнеркәсібі өнімдерін шығаруға ұмтылып отыр.

Бейнелеп айтқанда Қазақстан  республикасы ғасырлар қарсаңында қоғамдық формац ияның ауысуына байланысты өте  күрделі кезеңді бастан өткізіп  келеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қортыныды

 

Курстық жұмысты қортыныдылай келе «біз»  «Баға – құнының  ақшалай көрінісі» деген деген ұғымды білдік. Баға белгілеуде бұл өндірушілердің баға бәсекесіне төтеп беруде немесе баға бәсекелесін жасырын өзгерту іс әрекетімен тығыз байланысты болып табылады.

Қазақстанда баға бәсекелестігі  экономиканың түрлері салаларында таратылған.

Баға саясатының тағы бір жетістігінің өркендеуіне, оны тиімді жүргізуді қолданылады. Және де Баға түрлерін – Бөлшек сауда, Көтерме сауда, Өндіріс рынокқа ену бағаларына тоқатылып осы түрлермен шектеледі деген ойдан аулақ екенімізді, Өйткені экономикалық дамудың негіізінде бағаның түрі көбейе беретініне көз жеткізіп тоқталып өттік.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдебиеттер  тізімі

 

1. Саяси экономия. Оқулық Алматы, Қазастан 1990.
2. Саяси экономия. Оқулық Алматы, Қазастан 1992.
3. Рамадилов Ж.Государственное реглирование. Выш.шк. Казахстан 2003 № 3.
4. Джумагелдиева Т.А. Ценовая конкуренция. Қазақстан спектр 2003 №1.
5. Әбдилов К. Қазақстан экономикасыныдағы нақты секторындағы баға Алматы 2003.
6. Шулая П.Н.Ценобразования М., 2000.
7. Сатыбалдин С. Өткеннен өту парыз. Қаржы әрі қаражат 1998 № 3 34 – 45 б.
8. Баға. Ақиқат. 1997 № 2. 26 – 27 б.
9. Құнанбай Ә. Баға тағы көтерілді. Егемен Қазақстан. 2002 27 мамыр.
10. баға түрлері. Қаржы және Қаражат. 1998 № 3. 11 – 12б.