Лекция по по «Бизнес-планированию»

ется также дать справку по последним новин-

кам, перечислить потенциальных конкурентов,

указать их сильные и слабые стороны. Стоит

также изучить все прогнозы по данной отрасли

и в результате ответить на вопрос, на какого по-

требителя рассчитаны товары или услуги Ваше-

го бизнеса.

Анализ рынка

Рынок и маркетинг являются решающими

факторами для всех компаний. Поэтому этот раз-

дел является наиболее трудным для  написания.

Необходимо убедиться самому и  убедить воз-

можных инвесторов в знании рынка своей буду-

щей продукции. Для этого важно определить тот

сегмент рынка, который будет для вас главным.

После определения конкурентного  сегмента рын-

ка приводится описание покупателей внутри это-

го сегмента.

Любой бизнес и, в частности, обладающий

хорошими идеями по совершенствованию  продук-

ции, рано или поздно столкнется с проблемой кон-

куренции. Поэтому очень важно определить не-

посредственных конкурентов, их сильные и сла-

бые стороны, оценить потенциальную долю рын-

ка каждого конкурента. Необходимо показать, что

ваша продукция может конкурировать  с точки зре-

ния качества, цены, распространения, рекламы и

других показателей.

План маркетинга

В этом разделе необходимо показать, поче-

му клиенты будут покупать продукцию. В нем опи-

сывается, каким образом предполагается прода-

вать ваш товар или услугу, какую за него назна-

чить цену и как делать рекламу. Конкретные де-

тали часто оказываются сложными и затрагивают

такие области, как ценовая политика, торговая по-

литика, реклама и т. д.

35

Бұл бөлімде өнімнің (жұмыстардың неме-

се қызметтердің) бəсекелесуші баламалары-

мен салыстырғандағы негізгі сипаттамалары

көрсетілген. Бағалар, баға саясаты, сауда сая-

саты, өткізу арналары, өнімді жарнамалау жəне

нарықта ілгері жылжыту, өнімді қолдау саясаты,

ықтимал сатып алушылардың қызығушылық таны-

туы, өнімді өткізудің болжамы тəрізді мəселелер

қаралған

Өндірістік жоспар

Бұл бөлімде тауарды немесе қызметті

өндірудің барлық процестері суреттелуі тиіс.

Мұнда пана-жайлармен, олардың орналасуымен,

жабдықтармен, қызметкерлермен байланысты бо-

лып келетін мəселелер қарастырылған.

Егер құрылып жатқан бизнес өндірістік санатқа

жатса, онда өндірістік процеске толықтай сипат-

тама беру қажет: өнімнің өндірісін ұйымдастыру,

өндірістік процестерді бақылау, өнім құнының

негізгі элементтерін бақылау. Егер кейбір операци-

яларды орындауды қосалқы мердігерлерге тапсы-

ру көзделіп отырған болса, солар жайлы мəлімет

беру керек, яғни қосалқы мердігердің атауы, мекен-

жайы, соның таңдалу себептері, бағалары жəне

жасасқан келісімшарттар туралы ақпарат көрсетілуі

тиіс. Өздерін өз күшімен орындау көзделіп отырған

операциялар бойынша өндірістік ағымдардың

сұлбасын, өндірістік жабдықтың,шикізат пен

материалдардың тізімін, соған қоса жеткізушілерді

(атауын, мекенжайын, жеткізу шарттарын), жуықтап

алынған бағасын көрсетумен, сондай-ақ келе-

шекте қажет болуы мүмкін өндірістік жабдықтың

тізімін беру қажет. Ақыры, бұл бөлімде өнімнің

шығарылуын қаншалықты жылдам түрде арттырып

немесе қысқартуға болатыны жайлы мəселелер

көрінісін табуы тиіс.

Қоршаған ортаның  аспектілері,

əлеуметтік аспектілер

Бизнес-жоспардың бұл бөлігінде өнім өндірудің

қоршаған ортаға тигізетін əсері талданады. Нақты

жағымды жəне жағымсыз жақтары, сондай-ақ

мемлекеттің осындай өндіріспен байланысты қоршаған

ортаны қорғау жөніндегі талаптары бағаланады.

Өндірістің əлеуметтік аспектілеріне де баға

беру қажет. Олар жоспар өздеріне арнап жасалып

отырған негізгі топтардың бірі ретінде мемлекеттік

органдар немесе заң шығарушылар болып отырған

болса, ерекше маңызды болып табылады.

Ұйымдастыру жоспары

Бұл бөлімде бизнестің меншік түрі көрсетіледі:

бұл жеке кəсіпкер бола ма, жекеменшік кəсіпорын

немесе серіктестік бола ма. Егер бұл серіктестік

болса, сол өздеріне негізделген шарттарды келтіру

қажет.

Келешек бизнестің құрылымдық ұйымдас-

тырылуы (құрылымы) көрсетіледі. Қызметкерлердің

саны туралы жəне штаттың кеңейтілуі туралы, ма

мандарды оқыту мен даярлау туралы, сондай-ақ

В этом разделе указываются основные харак-

теристики продукции (работ или услуг) в сравнении

с конкурирующей продукцией (работами или услуга-

ми). Рассматриваются такие вопросы, как цены, це-

новая политика, торговая политика, каналы сбыта,

реклама и продвижение продукции  на рынке, поли-

тика поддержки продукции, проявление интереса со

стороны вероятных покупателей, прогноз реализа-

ции продукции.

Производственный  план

В этом разделе должны быть описаны  все

процессы производства товара или  услуги. Здесь

же рассматриваются вопросы, связанные с по-

мещениями, их расположением, оборудованием,

персоналом. Если создаваемый бизнес относит-

ся к категории производственных, то необходи-

мо полное описание производственного  процес-

са: организация выпуска продукции, осуществле-

ние контроля над производственными процесса-

ми, контроль основных элементов стоимости про-

дукции. Если некоторые операции предполага-

ется поручить субподрядчикам, следует дать о

них сведения, включая название субподрядчика,

его адрес, причины, по которым он был выбран,

цены и информацию о заключенных  контрактах.

По тем операциям, которые предполагается вы-

полнить собственными силами, необходимо дать

схему производственных потоков, список произ-

водственного оборудования, сырья и материалов

с указанием поставщиков (название, адрес, усло-

вия поставок), ориентировочную стоимость, а так-

же список производственного оборудования, кото-

рое может понадобиться в будущем. Наконец, в

этом разделе должны найти отражение  вопросы о

том, насколько быстро может быть увеличен или

сокращен выпуск продукции.

Аспекты окружающей среды,

социальные аспекты

В этой части бизнес-плана анализируется

влияние производства продукции на окружаю-

щую среду. Оцениваются как реальные плюсы и

минусы, так и связанные с производством требо-

вания государства по охране среды.

Социальные аспекты производства также

необходимо оценить. Особенно важны они, если

одной из основных групп, для которых пишется

план, являются государственные органы или за-

конодатели.

Организационный план

В этом разделе указывается форма  соб-

ственности бизнеса: будет ли это индивиду-

альный предприниматель, частное предприя-

тие или товарищество. Если это товарищество,

необходимо привести условия, на которых оно

строится.

Приводится организационная структура  бу-

дущего бизнеса. Даются сведения о количестве

36

кеңес берушілерді, кеңесшілерді, менеджерлерді

тарту туралы мəліметтер беріледі. Бұдан əрі

кəсіпорынға жетекшілік ету мен басқару мəселелері

қаралады. Басқарушы топтың қандай ұстаным бо-

йынша құрылғаны түсіндіріледі, жəне оның əрбір

мүшесінің рөлі суреттеледі. Басқарушы топтың

барлық мүшелерінің өмірбаяны  бойынша қысқаша

мəліметтер келтіріледі. Бүкіл команданың білімі мен

біліктілігіне талдау жүргізіледі.

Қаржылық жоспар

Қаржылық жоспар бизнес-жоспардың құрамдас

бөлігі болып табылады. Қаржылық жоспардың

негізгі көрсеткіштеріне сатудың көлемі, пайда,

капиталдың айналымы, өзіндік құн жəне т.б. жата-

ды. Қаржылық жоспар 3-5 жылға арнап жасалады

жəне оған мыналар жатады: табыс пен шығынның

болжамы, ақшалай түсімдер мен төлемдердің бол-

жамы, алғашқы жылға арналған баланстың болжа-

мы. Қаржылық жоспарды жасау кезінде нақты ақша

ағымының (қолма-қол ақша ағымының) жағдайына,

кəсіпорынның тұрақтылығына, қаражат көздері мен

қаражаттың пайдаланылуына талдау жасалады.

Залалсыздық нүктесі белгіленеді.

Тəуекелдікті бағалау

Əрбір жаңа жобаның жолында оның жүзеге

асырылуына қауіп төндіретін белгілі түрдегі

қиындықтар кездесіп отырады. Кəсіпкер үшін

мұндай қиындықтарды алдын-ала болжап жəне со-

ларды жеңу стратегиясын алдын-ала əзірлеп қою

өте маңызды. Бизнес үшін тəуекелдермен байла-

нысты болып келетін басты жағдайлар қарапайым

жəне объективті түрде көрсетілуі тиіс. Қауіп-қатер

бəсекелестерден, маркетинг пен өндірістік саясат

саласындағы қате есептеулерден, басқарушы ма-

мандарды іріктеудегі қателіктерден туындап отыруы

мүмкін. Сондай-ақ техникалық прогресс те қауіпті

болуы мүмкін, ол кез келген жаңа өнертабысты де-

реу «ескіртіп» жіберуі мүмкін. Ықтимал тəуекелді

сəттер туындаған жағдайда əрекет ету страте-

гиясын əзірлеп жəне солардан шығу жолдарын

алдын-ала болжап отырған пайдалы. Ықтимал

инвестордың алдында баламалы бағдарламалар

мен стратегиялардың болуы кəсіпкердің орын алуы

мүмкін қиындықтарды білетініне жəне соларға əзір

екендігіне сендіретін болады.

Қосымшалар

Көп жағдайларда потенциалды серіктестер не-

месе инвесторлар үшін бизнес-жоспарда көрсетілген

фактілер мен қорытындыларға растау ретінде

соларға құжаттарды қосарлау қажет болып жатады.

Мұндай құжаттарға келісімшарттардың, лицензияның

жəне т.б. көшірмелері, өздерінен бастапқы мəліметтер

алынған құжаттардың көшірмелері, жеткізушілер

мен бəсекелестердің бағалық анықтамалары,

статистикалық материалдар, ғылыми, сондай-ақ

маркетингілік зерттеулердің материалдары жəне өзге

де көптеген нəрселер жатуы мүмкін. Қосымшалардың

міндетіне бизнес-жоспарды сендіретіндей ақпаратпен

толықтыру жатады.

персонала, обучении и подготовке кадров, а так-

же о привлечении консультантов и советников.

Далее рассматриваются вопросы  руковод-

ства предприятием. Объясняется, каким обра-

зом организована руководящая группа, и описы-

вается роль каждого ее члена. Приводятся крат-

кие биографические сведения обо всех членах

управленческой группы. Анализируются знания

и квалификация всей команды в целом.

Финансовый план

Финансовый план является важнейшей  со-

ставной частью бизнес-плана. Основные пока-

затели финансового плана - это объем продаж,

прибыль, оборот капитала, себестоимость и т.

д. Финансовый план составляется на 3-5 лет и

включает в себя прогноз доходов  и расходов,

прогноз денежных поступлений и  выплат, про-

гноз баланса на первый год. При составлении

финансового плана анализируются  состояние

потока реальных денег (потока наличности),

устойчивость предприятия, источники и исполь-

зование средств. Определяется точка безубы-

точности.

Оценка рисков

Каждый новый проект неизбежно  сталкивает-

ся на своем пути с определенными трудностями,

угрожающими его осуществлению. Для предпри-

нимателя очень важно уметь предвидеть подоб-

ные трудности и заранее разработать стратегии

их преодоления.

Главные моменты, связанные с рисками для

бизнеса, должны быть описаны просто и объек-

тивно. Угроза может исходить от конкурентов, от

собственных просчетов в области  маркетинга и

производственной политики, ошибок в подборе

руководящих кадров. Опасность может представ-

лять также технический прогресс, который спосо-

бен мгновенно «состарить» любую новинку.

Полезно выработать стратегию поведения  и

предположить пути выхода из вероятных риско-

ванных моментов при их возникновении. Наличие

альтернативных программ и стратегий  в глазах

возможного инвестора будет  свидетельствовать,

что предприниматель знает о  возможных трудно-

стях и готов к ним.

Приложения

Часто для потенциальных партнеров  или

инвесторов в качестве подтверждения  фактов

и выводов, изложенных в бизнес-плане, необ-

ходимо приложить документы. Этими докумен-

тами могут быть копии контрактов, лицензии,

копии документов, из которых взяты исходные

данные, прайс-листы поставщиков и конкурен-

тов, статистические материалы, данные иссле-

дований как научных, так и маркетинговых и

многое другое. Задача приложений—дополнить

бизнес-план убедительной информацией.__