Шағын және орта бизнесті несиелендіру

4. кесте     Престиж бағдарламасы бойынша несие беру шарты.

ПРЕСТИЖ несиесі	Несие сомасы	% ставкасы	Несие мерзімі	Ай сайынғы жарна	Қайтарылатын  жалпы сома	Артық төленетін  сома
Қазақстан теңгесі	52 000 000	16	10 жыл	871 068	104 528 188	52 528 188
АҚШ доллары	400 000	15	10 жыл	6 453	774 408	374 408
Евро	335 000	15	10 жыл	5 405	648 567	313 567

 

Сонымен қатар  «Цеснабанк»АҚ-да қаржылық лизинг бағдарламасы да шағын және орта бизнесті несиелендіруге көп үлесін қосады. Төмендегі кесте бойынша «Цеснабанк»АҚ-ның алғашқы жарнаға байланысты лизингтің жылдық пайыз ставкаларын  № 5 кесте арқылы қарастырайық.

5. кесте      Алғашқы жарна сомасына байланысты лизингтің жылдық        

ставкасы

Лизинг  сомасы, теңге	Алғашқы жарна 20% - 35%	Алғашқы жарна 35% - 50%	Алғашқы жарна 51% жоғары
5 000 000	18%	17,5%	17%
13 000 000	17,5%	17%	16,5%
70 000 000	17%	16,5%	16%
130 000 000	16,5%	16%	15,5%
130 000 000	16%	15,5%	15%

 

Қосымша материалда кесте бойынша «Цеснабанк»АҚ-ның  шағын және орта бизнес кәсіпкерлеріне коммерциялық мүлік пен автокөлікті  лизинг бағдарламасы арқылы алу жолдары  көрсетілген.(а)

 «Қазақстан  Халық Банкі» АҚ «Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-мен бірлесіп «Бизнес-SuperLights» жаңа кредит беру бағдарламасын ұсынады. Кредит алу үшін қарыз сомасының 20 %-ы мөлшерінде депозит немесе жылжымайтын мүлік түріндегі өтімді қамтамасыз ету кепілдігі болса жеткілікті.  
Кредит қандай мақсатқа беріледі:

• Құрал-жабдық сатып алуға;
• Өндірісті жаңартуға ;
• Негізгі құралдарды кеңейтуге.

Бағдарламаның талаптары:

• Кредит 8 000 000 теңгеден 80 000 000 теңгеге дейін сомаға беріледі
• Кредит берілетін мерзім - 5 жылға дейін
• Кредит берілетін валюта - теңге
• Сыйақы ставкасы - теңгемен, жылына 14,5 %-дан бастап
• Сыйақы төлеудің жеңілдетілген кезеңі: - жұмыс істеп тұрған бизнес үшін - 3 айға дейін 
  - жаңа басталған бизнес үшін - 6 айға дейін
• Негізгі борыш төлемі бойынша жеңілдетілген кезең: - жұмыс істеп тұрған бизнес үшін - 6 айға дейін 
  - жаңа басталған бизнес үшін - 12 айға дейін

Қамтамасыз  ету кепілдігі

• депозит және/немесе өтімді жылжымайтын мүлік - қарыз сомасының 20 %-ы
• сатып алынатын негізгі құралдар - қарыз сомасының 80 %-на дейін

«Шағын бизнес» шағын кредит беру бағдарламасы «Бизнестің дамуы үшін ыңғайлы бағдарлама»  
Кредит не үшін керек: 
- тауар айналымды ұлғайту, өндірісті немес көрсетілетін қызмет көлемін кеңейту;  
- мүлікті сатып алу; коммерциялық мақсаттағы ғимараттар мен орындарды жөндеу; жер телімдері мен жылжымайтын мүлікті сатып алу; коммерциялық мақсаттағы құрылыс 
Бағдарламаның шарттары  
Несиенің сомасы 7 500 000 теңгеге дейін 
- Несиенің ең ұзақ мерзімі – 7 жыл 
- Кредиттің валютасы – теңге/ АҚШ доллары 
- Кредитті өтеу бойынша жеңілдікті кезең – 12 айға дейін 
- Бизнес-жоспар қажет емес 
- Несие алу мерзімі – өтінімді сараптау 3 күнге дейін + кепілдікті тіркеу  
- Айтылмыш бизнеспен айналысу мерзімі – 6 айдан кем емес 
Кепілдікке алынатын мүлік: 
Жылжымайтын дүниемүлік, автокөлік, жабдықтар (өндірістік, офистік, сауда), жеке бас мүлкі, айналымдағы тауарлар. 
7 жылға берілетін кредит бойынша: [WWW.halykbank.kz]

Несие сомасы, KZT	Ай сайынғы жарна, KZT
7 500 000	148.965-тен бастап
5 000 000	99.310-нан бастап
2 000 000	39.724-тен бастап
1 000 000	19.862-ден бастап
500 000	9.931-ден бастап

 

2 тарау.  Қазақстан Республикасында шағын  және орта бизнесті несиелендіруді  талдау

 

2.1. «Цеснабанк»  АҚ жалпы экономикалық көрсеткіштерін  талдау

 

1992 жылы 17 қаңтарда «Цеснабанк» коммерциялық банкі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде тіркелді. Басты (головной) кеңсесі   Астана қаласында орналасқан.  Банктік филиалдың   желісі   Қазақстанның  барлық   облыс   орталықтарымен   тұрғындардың   саны   100000  адамға    жететін   қалаларда    50 – ден астам сату  орталықтарын  құрайды. Банктің тұрақты көрсеткіші айтарлықтай орнықты, оның қабілеті жоғары пайдалы операцияларда қатысу. 2006 жылдың 1 қаңтарындағы Банктің жеке капиталы 1,5 млрд. теңгені құраса, оның ішінде Банктің несие қоржыны 21,6 млрд.теңгені құрады. Осы жылғы Банктік активтердің сапасына да маңызды назар аударылды. Терең экономикалық талдау және активтер икемділігіне қойылатын талаптар мен пайдалылық дәрежесі негізінде несиелік шешім қабылдау және басқа да актив операцияларын жүргізу саясаты іске асырылды. Қорыта келгенде Банк активтері 2006 жылдың 1 қаңтарына 33,7 млрд.теңгені құрады. Ал «Цеснабанк» АҚ жалпы активін  талдайтын болсақ кестеден келесі қортынды шығаруға болады.

6. кесте       «Цеснабанк» АҚ 2004- 2006 жылдарындағы бухгалтерлік балансы мың. теңге

Активтер	2006ж./ мың. тг	2005ж./ мың. тг	2004ж./ мың.тг
Ақша	1,903,769	1,053,639	628596
Қазақстан Республикасының  ҰБ-гі шоттар және депозиттер	4,677,124	1,439,497	680,320
Банктердегі және басқа да мекемелердегі шоттар және депозиттер	8,312,214	3,164,093	1,220,747
РЕПО кері шоты бойынша  дебиторлық берешек	4,964,360	1,053,246	1,000,096
Клиенттерге берілетін  қарыздар	60,701,195	21,642,888	12,022,151
Инвестициялық бағалы қағаздар
Қамтамасыз етілмеген	913,678	1,952,529	2,071,032
РЕПО мәмілесі бойынша  қамтамасыз етілген		99,905	275,280
Қолдағы бар бағалы қағаздарды сату
Қамтамасыз етілмеген	845,621	1,494,720	640,290
РЕПО мәмілесі бойынша  енгізуді қамтамасыз ету		263,183	794,048
Қауымдастырылған компания инвестициялары	25,996	15,000	-
Басқадай активтер	1,228,891	556,294	135,989
Негізгі қаражат	2,132,437	810,239	686,748
Материалдық емес активтер	110,863	127,464	129,894
Активтер жиыны	85,816,148	33,672,697	20,285,191

 

Кестеден көріп тұрғанымыздай «Цеснабанк» АҚ өзіндік активтері орасан зор. Жалпы активтер соммасы 2004 жылы 20,285,191мың теңгені құраса 2005 жылы 33,672,697 мың теңгені құрады, яғни 43%-ға көтерілді, ал 2006 жылы бұл көрсеткіш 85,816,148мың теңгеге көтерілді 2005 жылмен салыстарғанда,  өсім екі еседен жоғары өсті. 2004-2006 жылдардағы көрсеткіштерге қарағанда активтердің соммасы жылдан жылға көтеріліп келе жатқанын байқаймыз.

Банктің міндеттемелері мен капиталын талдауға салу барысында  келесі мәселелердің басын ашамыз. 

7. кесте Банктің міндеттемелері мен капиталы                                         

Міндеттемелер және меншік капитал	2006 мың. тг	2005 мың. тг	2004 мың. тг
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаражаты	175,813	143,742	13,480
Банктегі және басқа да қаржы мекемелеріндегі шоттар және депозиттер	12,123,379	660,010	808,243
РЕПО мәмілесі бойынша несиелік қарыз	340,001	340,001	1,000,069
Клиенттердің  ағымдағы шоттары және депозиттері	50,021,486	22,703,099	14,354,528
Шығарылған  борыш бағалы қағаздар	9,517,466	4,377,530	1,467,258
Бағынышты борыш	2,740,318	396,660	523,022
Артықшылықты  акция өтелетін шоғырланым		748,124	246,324
Баланстан тыс  несие тәуекелділігін жабу резерві	5,332	5,332	57,776
Басқа да міндеттемелер	547,483	292,776	87,643
Мерзімі ұзартылған салықты міндеттемелер		47,032	7,944
Міндеттемелер жиыны	75,125,945	29,714,306	18,566,287
Меншік капитал
Акционерлік капитал	10,000,000	2,250,000	531,570
Сатып алынған  меншік акциялары		(3,390)	(500)
Қосымша төленетін  капитал	1770	219	19
Резервтер	150,000	150,000	150,000
Жалпы банк тәуекелділіктерін  жабу резерві	166,933	166,933	-
Сату үшін қолдағы  бар инвестициялық бағалы қағаздарды қайта бағалау резерві	(43,885)	26,496	(10,650)
Бөлінбеген  табыс	415,385	1,368,133	1,048,465
Меншік капитал  жиыны	10,690,203	3,958,391	1,718,904
Міндеттемелер мен меншік капитал жиыны	85,816,148	33,672,697	20,285,191

 

Кесте көрінісі бойынша  міндеттемелердің жалпы соммасы 2006 жылы 75,125,945мың теңгені құрады 2004 жыл мен салыстарғанда 3,5-есе көбейген, 2005 жылы міндеттемелердің жалпы соммасы 29,714,306 мың теңгені құрады 2006 жылмен салыстырғанда 65% құрады, әрине міндеттемелердің жоғарғы қарқыны банктің  жоғарғы табысының кепілі бола алады. Ал банктің  жалпы меншік капитал жиыны 2006 жылы 10,690,203 мың  теңгені құраса, осы көрсеткіш 2004 жылы 1,718,904 теңгені  құрады, ал 2005 жылы жалпы банктің меншік капитал жиыны 3,958,391мың теңгені құрады, яғни өсім 5,6% құрады. Көріп тұрғанымыздай банктік активтер жылдан жылға артып келе жатыр.

Себебі қазіргі таңда  банк  көптеген қазақстандықтардың сенімін ақтап, жалпы экономикамыздың дамуына  өз үлесін қосуда.

Бүгінгі «Цеснабанк» -  корпоративті  және  жеке  тұлғаларға  қызметтерінің  кең  спектрін  ұсынатын  әмбебап  қаржылық   институт.  Банк  Европалық   қайта   құру   және   Даму   банкі ,  Азиялық    Даму  банкі,  халықаралық     қайта   құру   және  даму  банктерінің   бағдарламалары   бойынша   шағын   және  орта   бизнесте  қаржыландырады,   шағын  кәсіпкерлікті   Қолдау   Қорына   қатысу   үшін   қалыптасқан  банк.

Өткен   жылдың   ортасында,   бөлшек   нарығындағы   болашақ   өсімін   есепке   ала  отырып,  банктің   жеке   тұлғалар   үшін   өнімдерді    шығару   арқылы   табыс   алатын   ритэйл    саласында   төменгі    ойыншы   ретінде   ұстануын   қамтамасыз   ету    туралы   шешім    қабылданды .   «Цеснабанк»   акционерлік   қоғамның    Директорлар  кеңесімен   бекітілген  2006 – 2008 ж жылдарындағы  стратегиялық   дамумен   байланысты   бүгін  бөлшекті   банкке   өзгеруінің   белсенді   үрдісі   жүріп  жатыр.

2006- жылғы   банк  өнімдерін   сату   жоспары   жеке   тұлғалар   үшін   несие   алды:  ипотека,  автонесиелеу   және   тұтыну   немесе  бизнес   мақсаттарға   берілетін   несиелер.  «Цеснабанк»   акционерлік   қоғам   Қазақстан   Республикасы   тұрғындарының   түрлі   әлеуметтік   топтармен   категориялар   үшін   банктік   өнімдерге   қол   жетерлік   жағдай   жасауға   дайын.

Банктің несие қоржыны  бір жылдың ішінде 1249,1млрд.теңгеден (68,9%) 3062,0 млрд. теңгеге дейін көтерілді. Банктің несие портфелі құрылымына 2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша стандарттын несиенің үлесі 58,2%, күмәнділер 39,5%, үмітсіздер 2,3% құрайды. 2005 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша стандартты несиенің үлесі 56,3%, күмәнділер 40,8%, үмітсіздер 2,9% құрайды. Банкпен заңды және жеке тұлғалардан тартқан салымның жалпы сомасы 2523,0 млрд. құрады.

Сондай-ақ, заңды тұлғалардан  салым сомалары 33,2% –ға көтеріліп, 1926,2 млрд.теңгені құрады. Екінші деңгейлі банктердің табыс сомаларының жиынтығы 2006 жылдың 1 қаңтарына былтырғы жылмен салыстырғанда 53,7 %–ға өсіп, 494,6 млрд.теңгені құрады. Шығынның сомасы былтырғы жылмен салыстырғанда 45,1%-ға өсіп 421,3 млрд.теңгені құрады. Банктің бөлінбеген таза табысы есеп жылына 41,8 млрд.теңгеге өсіп , осы көрсеткіш былтырғы жылдан 132,7%-ға жоғары, 73,3 млрд.теңгені құрады.