Роль перамогі СССР у Вялікай Айчыннай вайне

 

                                                  Змест

План  …………………………………………………………………………………….стар. 3

Уводзіны ……………………………………………………………………………….стар 4

1. Вызваленне  Беларусі  ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў…………стар. 6
1. Пачатак  вызвалення Беларусі …………………………………..….стар. 6

а) Ваеннае і  палітычнае  становішча напярэдадні  аперацыі  “Баграціён” …………………………………………………………….стар. 6

б) Пачатак баявых дзеянняў ….……………………………………...стар. 6

в) Стварэнне Беларускай Цэнтральнай рады …………………….стар. 8

2. Барацьба з  захопнікамі  на акупіраванай  тэрыторыі ……………стар. 10

      а) Партызанскі  рух у 1943 – 1944 гг. ………………………………стар. 10

      б) Барацьба  мясцовага  насельніцтва  з акупантамі …….……....стар. 12

      в) Уклад народаў Заходняй  Еўропы ў вызвалене рэспублікі…..стар. 13

       г) Армія  Краёва  ў Беларусі  ……………………………………….стар. 14

3. Аперацыя  “Баграціён”………………………………………………стар. 16

        а) Падрыхтоўка аперацыі …………………………………………стар. 16

        б)  Пачатак аперацыі ………………………………………………стар. 19

        в) Вызваленне   Мінска …………………………………………….стар. 20

        г)  Ліквідацыя  Мінскага  “катла” ………………………………..стар. 21

        д) Апошнія  дні акупацыі …………………………………………стар. 22

II. Гістарычнае   значэнне перамогі Савецкага  Саюза  ў

      Вялікай Айчыннай  вайне.  Пераможнае  завяршэнне  вайны ……………………………………………………………………………….стар. 24

        а) Замацаванне  ваеннага  поспеху  пасля вызвалення Беларусі…………………………………..……………………………….стар. 24

       б) Узнаўленне эканомікі СССР  ў пасляваенны  перыяд……………………………………………………………………..стар. 24

Заключэнне ………………………………………………………………стар. 26

БІБЛІЯГРАФІЯ  ………………………………………………………….стар. 28

 

                    

                                                     План.

 Уводзіны

 

I. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў

 

1. Пачатак вызвалення Беларусі

 

а) Ваеннае і палітычнае становішча напярэдадні аперацыі "Баграціён"

б) Пачатак баявых дзеянняў

в)  Стварэнне Беларускай цэнтральнай рады

г) Вызваленне ўсходніх раёнаў рэспублікі

    2. Барацьба з захопнікамі на акупіраванай тэрыторыі

 

а) Партызанскі рух у 1943-1944 гг

б)  Барацьба мясцовага насельніцтва з акупантамі

в) Уклад  народаў Заходняй Еўропы ў вызваленне рэспублікі

г)  Армія Краева ў Беларусі

    3. Завяршальны этап  вызвалення Беларуси. Аперацыя "Баграціён"

 

а) Падрыхтоўка да аперацыі

б)  Пачатак аперацыі

в)  Вызваленне Мінска

г)  Ліквідацыя Мінскага катла 

д)  Апошнія дні акупацыі

 

ІІ. Сусветна-гістарычнае значэнне перамогі Савецкага Саюза ў Вялікай Айчыннай вайне.

 

    1. Пераможнае завяршэнне вайны :

 

а) Замацаванне  ваеннага поспеху пасля вызвалення Беларусі

б) Узнаўленне эканомікі  СССР у пасляваенны перыяд

 

 Заключэнне

 

 

 

 

 

 

                                                    Уводзіны.

 

Тэма Вялікай Айчыннай вайны, здавалася бы, цалкам асветлена  ў літаратуры, прэсе, навуковых працах. Аднак у гэтым рэфераце праведзена  спроба знайсці пэўныя гістарычныя факты,  невядомыя або дрэнна вядомыя большасці жыхароў нашай рэспублікі.  У жыцці неаднаразова асабіста сустракаешся з удзельнікамі і сведкамі вайны :  ветэранамі Чырвонай  Арміі, лётчыкамі, партызанамі, мясцовымі жыхарамі. З іх аповядаў можна узнавіць агульную карціну падзей тых дзён, калі вызвалялася Беларусь.

Мэтай гэтай  экзаменацыйнай  работы з'яўляецца даследаванне ролі перамогі СССР у Вялікай Айчыннай вайне, падзей, якія папярэднічалі гэтаму. У  сітуацыі, якая склалася на той момант, ЗША і Англія былі вымушаныя пайсці на звязь з СССР. Утварылася антыгітлераўская кааліцыя дзяржаў. З дапамогай аб'ектыўнага аналізу ходу, урокаў і вынікаў апошніх гадоў вайны аўтар паспрабаваў высветліць сусветна-гістарычную ролю Перамогі.

Вялікая Айчынная вайна з'явілася  гістарычным проціборствам некалькіх  процілеглых сацыяльных сістэм і ідэалогій. Падчас яе вызначаліся агульныя накірункі сусветнага грамадскага развіцця.  Трэба  прызнаць ролю Камуністычнай партыі ў справе вызвалення Беларусі. Ці быў той патрыятычны дух , аб якім гаворыцца ў старых падручніках? Цяпер шматлікія людзі лічаць, што ўсё гэта было несапраўдным. Аднак ужо на пачатковым этапе  высвятляецца , што масавы гераізм у гады Вялікай Айчыннай вайны сапраўды меў месца.

Працуючы над гэтым  рэфератам аўтар імкнуўся знайсці і памылкі , дапушчаныя камандаваннем Чырвонай Арміі. Гістарычная праўда складаецца ў тым, што менавіта Савецкі Саюз панёс найбольшыя ахвяры і менавіта ён адыграў вырашальную ролю ў разгроме фашысцкага блока. За кожным радком напісанага , за кожнай малаважнай гістарычнай даведкай стаяць тысячы, сотні тысяч чалавечых жыццяў... Перамога Савецкага Саюза ў Вялікай Айчыннай вайне азначала карэнны паварот у развіцці сусветных падзей і стала вырашальным фактарам у зыходзе сусветнай вайны. Каліб СССР не ўстаў на шляху Германіі і яе саюзнікаў, сусветная гісторыя цяпер была б іншай. Гэтая пісьмовая  работа  заснавана на звестках з шматтомных  крыніц па  гісторыі  БССР, у ёй  таксама выкарыстаны вытрымкі  з беларускіх перыядычных выданняў і асобныя падручнікі. У сваім рэфераце   аўтар паспрабаваў знайсці адказ на пытанне, як Вялікая Айчынная вайна паўплывала на зыход другой сусветнай вайны,  а  таксама  імкнуўся знайсці прычыны  пачатку "халоднай войны" паміж краінамі, якія змагаліся супраць агульнага ворага - фашызму.

Гэтая  работа – спроба  знайсці хоць малую долю  ісціны  ў гісторыі самай кровапралітнай і жорсткай вайны за ўсю гісторыю чалавецтва.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў

 

                            1.Пачатак вызваленні Беларусі.

 

а) Ваеннае і палітычнае становішча напярэдадні аперацыі "Баграціён".

 

Пачаты  пад Сталінградам карэнны пералом у вайне быў  канчаткова замацаваны ўлетку 1943 гады падчас бітвы на Курскай дузе, калі немцы страцілі апошнюю надзею пераламаць ход падзей у сваю карысць. Контрнаступленне савецкіх войскаў пад Курскам перарасло ў агульны стратэгічны наступ ад Вялікіх Лук да Чорнага мора. Быў фарсіраваны Днепр, захопленыя на яго правам беразе важныя плацдармы. Панесла паражэнне групоўка ворага ў раёне Смаленска-Бранска, пачалося вызваленне беларускай зямлі.

22 верасня быў вызвалены  першы раённы цэнтр Беларусі  Камарын , 26 верасня - Хоцімск , 28 верасня - Клімавічы , Костюковічы і Мсціслаў , 30 верасня - старадаўні беларускі горад Крычаў.

У пачатку кастрычніка  войскі Калінінскага фронту ( 20 кастрычніка пераназваны ў 1-й Прыбалтыйскі ) разгарнулі наступленне на Віцебскім кірунку. Войскі Заходняга фронту вышлі на подступы да Магілёва, Оршы, Віцебска.

У баях за вызваленне Беларусі ўдзельнічала і 1-ая польская пяхотная дывізія імя Тадэвуша Касцюшкі пад  камандаваннем палкоўніка З.Берлинга, сфармаваная на тэрыторыі СССР. Першае баявое хрышчэнне яна атрымала 12 кастрычніка 1943 гады пад мястэчкам Леніно каля Горак. Гэты дзень стаў днём нараджэння Войска Польскага.

"Адыходзячы, гітлераўцы  чапляліся за кожную мяжу, імкнуліся затрымаць пасоўванне савецкіх войскаў на захад. Лічачы, што страта Беларусі адкрые Ўзброеным Сілам СССР прамы шлях у Прыбалтыку, Польшчу, Усходнюю Прусію , вораг трымаў тут вялікія сілы і старанна ўмацоўваў абарончыя межы. У пачатку кастрычніка беларускі кірунак абараняла да 70 гітлераўскіх дывізій"[1,302]

 

                                   б) Пачатак баявых дзеянняў

 

У сярэдзіне кастрычніка 1943 г войскі Цэнтральнага (з 20 кастрычніка -- Беларускага) фронту пачалі прасоўвацца наперад на Гомельска-Бабруйскім накірунку.

26 лістапада войскі Беларускага фронту вызвалілі першы абласны цэнтр Беларусі - горад Гомель. У студзені-лютым 1944 г ішлі разлютаваныя баі на подступах да Віцебска, але авалодаць горадам пакуль не атрымалася.

 Узімку 1943-44 савецкія  войскі працягвалі наступальныя  аперацыі па вызваленні ўсходніх  раёнаў Беларусі. На цэнтральным  участку савецка-германскага фронту  галоўныя падзеі разгарнуліся на Віцебскім і Бабруйскім накірунках. У снежні 1943 г. была праведзеная наступальная аперацыя войскаў правага крыла 1-га Прыбалтыйскага фронту з мэтай ліквідацыі Гарадоцкага выступа, які абаранялі войскі 3-й танкавага войска групы армій "Цэнтр".

Войскі Беларускага фронту з 8 студзеня па 8 сакавіка 1944 гады правялі Колінкавіцка-Мазырскую аперацыю. У яе падрыхтоўцы і правядзенню прымалі ўдзел партызаны Гомельскага, Палескага, Мінскага аб'яднанняў. З іх дапамогай 14 студзеня былі вызваленыя абласны цэнтр Мазыр і чыгуначны вузел Калінкавічы. У раёне Азарычаў войскамі Чырвонай Арміі былі вызвалены зняволеныя 3-х канцлагераў, дзе пакутвалі і паміралі больш 33-х тысяч савецкіх грамадзян.

   У разгроме мазырскай групоўкі праціўніка войскам Беларускага фронту дапамагалі палескія партызаны. 37-я Ельская брыгада 27 лістапада 1943 г разам з вайсковымі часткамі выбіла ворага з Ельска , 27-я Нораўлянская брыгада ў ноч на 30 лістапада 1943 г разам з 415-й стралковай дывізіяй вызваліла Нароўлю. Палескія партызаны ўдзельнічалі ў вызваленні Васілевіч, Лельчыц, Калінкавіч і іншых населеных пунктаў. Непасрэдна ўзаемадзейнічалі з воінскімі часткамі віцебскія і магілёўскія партызаны. Шырока разгарнулі баявую дзейнасць партызанскія злучэнні іншых абласцей. У ноч на першае лістапада 1943 г. партызанскія брыгады, 1-я антыфашысцкая і "Народныя мсціўцы" ім.У.Т.Варанянскага разграмілі фашысцкія гарнізоны ў Вілейцы і на станцыі Курэнец. У канцы 1943 г. стварыліся спрыяльныя ўмовы для ўсталявання непасрэдных кантактаў партызан з  Чырвонай Арміяй праз "Рудабельскія вароты", якія ўтварыліся ў лініі фронту. Мінскі падпольны абкам партыі ў снежні 1943 г па просьбе ваеннага камитэта  65-й арміі накіраваў праз "вароты" больш 10 тысяч партызан і добраахвотнікаў з ліку мясцовых жыхароў на папаўненне воінскіх частак. Насельніцтва і партызаны Мінскай і Палескай абласцей адпраўлялі праз "вароты" для Чырвонай Арміі абозы з прадуктамі і фуражом. У той жа час Вайсковы  камитэт  65-й арміі аказаў партызанам дапамогу зброяй, боепрыпасамі, выбуховымі сродкамі.

Сістэматычна праводзілі дыверсіі падпольшчыкі Віцебска . Яны дзейнічалі пад кіраўніцтвам падпольнага гаркама партыі, рэгулярна передаючы ў штаб 4-й ударнай арміі і БШПР звесткі аб дыслакацыі воінскіх частак і вайсковых  аб'ектаў ворага. Дзякуючы гэтым дадзеным савецкая авіяцыя змагла  нанесці  магутныя ўдары па размяшчэннях іспанскай фашысцкай "Блакітнай дывізіі", па засакрэчанай пантоннай пераправе праз Заходнюю Дзвіну, пабудаванай увосень 1943 гады, па аэрадромах і воінскіх сховішчах.

Усяго ўвосень 1943 г. - узімку 1943-1944 гг. часткі Чырвонай Арміі вызвалілі цалкам або часткова каля 40 раёнаў Гомельскай, Палескай, Магілёўскай і Віцебскай абласцей.

Паспяхова развівалася наступленне савецкіх войскаў і на іншых франтах. Да сярэдзіны сакавіка 1944 гады вораг быў разгромлены пад Ленінградам і Ноўгарадам, на Правабярэжнай Украіне і ў Крыму.

Генеральны камісар Беларусі генерал-лейтэнант Готберг у лістападзе 1943 года прыступіў да стварэння так званых абаронных вёсак, у якіх пасяліліся сем'і паліцыянтаў , эвакуяваных жыхароў усходні абласцей СССР, у тым ліку казакоў, якія супрацоўнічалі з немцамі.

Як сведчыць заходне-германскі гісторык Хессе, на Беларусі :

"... паўсюдна не было  неабходнай асновы  для ажыццяўлення гэтага плану". Да сярэдзіны красавіка атрымалася стварыць 36 пяхотных і 6 сапёрных батальёнаў  ( Беларуская краявая абарона, БКА ), але яны не апраўдалі надзей акупантаў.гл. [1,305] У асноўным яны былі ўкамплектаваныя шляхам прыцягнення калабарацыяністаў  (людзей, супрацоўнічаючых з немцамі на акупіраваных тэрыторыях) і прымусова мабілізаванага мясцовага насельніцтва.

У 1943 году пашырыўся пераход на бок партызан вайскоўцаў з арганізаваных акупантамі розных воінскіх дапаможных фармаванняў і паліцыі.

 

                   в) Стварэнне Беларускай Цэнтральнай рады

 

   "У снежні 1943 гады, калі быў ужо вызвалены Гомель, у Мінску нечакана было абвешчана аб фармаванні дапаможнага органа, цэнтральнай установы беларускай адміністрацыі на акупіраванай тэрыторыі Беларусі - Беларускай цэнтральнай рады ( БЦС ). Ствараючы гэтую бачнасць беларускага нацыянальнага ўрада, захопнікі праследвалі пэўныя мэты. І у першую чаргу яны бачылі ў ім сродкі для мабілізацыі сіл беларускага народа для барацьбы супраць бальшавізм, больш поўнага выкарыстанні эканомікі Беларусі ў сваіх інтэрасах. Беларускія калабарацыяністы са свайго боку разлічвалі выкарыстаць прадстаўленую магчымасць для ажыццяўлення сваёй даўняй мары - стварэнні беларускай дзяржаўнасці пад нямецкім пратэктаратам".[4,217]