Денсаулық – адам өмірінің кепілі

                                                              Жоспары

 

       Кіріспе

1. Денсаулық – адам өмірінің кепілі
2. ҚР денсаулық сақтау саласын басқарудың қазіргі жағдайы мен ұзақ өмір сүру көрсеткіштері
3. Қазақстан Республикасындағы халықтың өмір сапасын талдау және бағалау

 Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                           Кіріспе

 

 

Әрбір адамның денсаулығы оның толыққанды тіршілік етуін ғана емес, сонымен қатар оның мүмкіндіктерінің әлеуетін анықтайтын факторға айналып отыр. Халық денсаулығы жағдайының деңгейі өз кезегінде, елдің әлеуметтік-экономикалық, мәдени және индустриялық даму шамасын айқындайды. Медициналық көмек көрсетудің қолжетімділігін, уақтылылығын, сапасы мен сабақтастығын қамтамасыз етуге қызмет ететін бірыңғай дамыған, әлеуметтік бағдарланған жүйені білдіретін денсаулық сақтау саласы халық әл-ауқатының орнықты және тұрақты өсуі тұрғысынан алғанда республикадағы негізгі басымдықтардың бірі болып табылады.

Тақырыптың  өзектілігі: Әлеуметтік саясаттың басты бағыты-денсаулық сақтау. Өмір сапасы және адамның жанжақты дамуы – бұл санаттар экономикалық өсу және қоғамның дамуы проблемаларының қазіргі заманғы тәсілдерінің мазмұндық сипаттамасын құрайды

Медициналық қызметтердің сапасы кешенді ұғым болып табылады және ол көптеген көлемді себептерге байланысты, олардың ішінде медициналық – техникалық жарақталуын, клиникалық мамандардың көмекті ұйымдастыру мен көрсету  үдерістерін басқарудың қазіргі технологияларын еңгізуді, медициналық көмекке ақы төлеудің тиімді әдістерін еңгізуді бөлек атап өткен жөн. Медициналық қызметтердің сапасын басқаруды жетілдіру Қазақстанныңденсаулық сақтау саласын 2020 жылға дейін стратегиялық дамыту аясында маңызды орын алады.

Мәнжазбаны  жазудағы негізгі мақсат: денсаулық сақтау саласындағы басқару әдістеріне түсінік бере отырып, олардың тиімділігін және  ҚР денсаулық сақтау саласын басқарудың қазіргі жағдайы мен ұзақ өмір сүру көрсеткіштерін анықтап, Қазақстан Республикасындағы халықтың өмір сапасын талдау және бағалау кезеңдеріне сипаттама беру.

Мәнжазбаның мақсатына  орай оған келесідей міндеттер қойылады: денсаулық сақтау саласындағы қаржыландыруды, медициналық көмекті өңірлік теңестіру жолдарын қарастыру; қазақстандықтардың сапалы және жоғары технологиялық медициналық көмекке әділ қол жеткізуін қамтамасыз ететін бағдарламаларға тоқталу;денсаулық сақтау саласындағы өзекті мәселелер мен оларды шешу жолдарын анықтап, оларға талдау жасау.

  Мәнжазбаның  құрылымы келесідей бөлімдерден  тұрады: кіріспе, негізгі бөлімде денсаулық – адам өмірінің кепілі, ҚР денсаулық сақтау саласын басқарудың қазіргі жағдайы мен ұзақ өмір сүру көрсеткіштері,Қазақстан Республикасындағы халықтың өмір сапасын талдау және бағалау және қорытындыдан тұрады.

 

 

 

1. Денсаулық – адам өмірінің кепілі

 

Денсаулық сақтау саласының  қарқынды және сәтті дамуы –мемлекетіміздегі  әлеуметтік – экономикалық және саяси  реформалардың жүзеге асуына тікелей  байланысты. Мемлекет үшін халықтың денсаулығын  сақтау.

Өмір сапасы адамдардың материалдық және рухани қажеттіліктерін қанағаттандыру дәрежесін субъективті бағалау ретінде анықтала бастады. Өмір сапасы проблемаларына жаңа қызығушылық тоқтамаған экономикалық дағдарысқа және әлемде әлеуметтік-экономикалық қарама-қайшылықтардың ушығуына байланысты соңғы жылдары туындады, бұл негізінен әлем елдерінің көпшілігінде халықтың нақты табыстарының төмендеуінен, мүліктік сараланудың тереңдеуінен көрінді. 

Өмір сапасын сондай-ақ, адам үшін өмірлік маңызды жақтардың, процестердің және еңбек қызмет аспектісіндегі сияқты жалпы тіршілік қызметі аспектісіндегі оның қазіргі болмысын көрсететін белгілі бір сипаттамалар жиынтығы ретінде қарастыру керек.

Қазіргі заманғы экономикалық сөздік«өмір сапасы» деген терминді «өмір сүру деңгейі» деген ұғымның  жалпылануын білдіретін және «тек қана материалдық ізгіліктер мен қызметтерді тұтыну деңгейін емес, сондай-ақ,  қажеттіліктерді қанағаттандыру, денсаулық, өмірдің ұзақтығы, адамды қоршаған орта жағдайлары, жан рахатын қамтитын» әлеуметтік-экономикалық санат ретіндеі анықтайды.

Қазіргі таңда денсаулық сақтау ісін дамыту институционалдық қайта құрылу, кадр әлеуетін дамыту, сапалы медициналық қызмет ұсыну кезеңіне еніп отыр. Аурулардың алдын алу және салауатты өмір салтын қалыптастыру басымдық ала бастады. Кәсіби менеджерлер институтын және қазіргі замаңғы басқару технологияларын қоса алғанд, денсаулық сақтау ұйымдарын басқарудың транспаренттік нысандарын кезең кезеңімен еңгізу жалғасқан. Сонымен қатар мемлекеттік басқару органдарының қызметкерлерін міндетті түрде оқытуды қамтитын, денсаулық сақтау ресурстарын пайдаланудың қазіргі заманғы және тиімді әдістемелеріне ерекше назар аударылған.

Саланың экономикалық тиімділігін  бағалау жүйесін құру мақсатында практикаға еңгізу үшін қазіргі заманғы  халықаралық әдіснамалық тәсілдердің  негізінде денсаулық сақтау жүйесінің қазіргі заманғы жағдайына зерделеу және талдау жүргізілген.

Денсаулық сақтау саласындағы  мемлекеттік реттеуді Қазақстан  Республикасының Үкіметі, уәкілетті  орган және өзге де орталық жергілікті атқарушы органдар «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы»Қазақстан Республикасының Кодексінде белгіленген құзыреті шегінде жүзеге асырады.

Денсаулық сақтау саласындағы  мемлекеттік реттеу:

1. Медициналық, фармацептикалық қызметті мемлекетік бақылау және мемлекеттік санитарлық – эпидемиологиялы қадағалау;
2. Медициналық және фармацептикалық қызметті лицензиялау;
3. Денсаулық сақтау саласындағы аккредиттеу;
4. Денсаулық сақтау саласындағы атестаттау;
5. Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы, адам денсаулығына зиянды әсер ететін өнімдер мен заттардың жекелеген түрлерін мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу және олардың тіркеу деректемесіне өзгерістер өзгерістер енгізу;
6. Денсаулық сақтау саласындағы тауарлардың техниканы регламенттерде, стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарда және шарттар талаптарыда белгіленген талаптарға сәйкестігін растау;
7. Дәрілік заттардың және мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдары көрсететін медициналық қызметтердің бағаларына мемлекеттік реттеу жүргізу жолымен жүзеге асырылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. ҚР денсаулық сақтау саласын басқарудың қазіргі жағдайы мен ұзақ өмір сүру көрсеткіштері

 

    Денсаулық сақтау жүйесін дамытудың басты мақсаты қазақстандықтардың денсаулығын сақтау және денсаулық сақтаудың бәсекеге қабілетті жүйесін қалыптастыру болып табылады.

    Президент Н.Ә.Назарбаев «Әлеуметтік – экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында еліміздің дамуының жаңа кезеңіндегі мемлекеттік саясаттың бір бағыты медициналық қызмет саласын дамыту деп атап көрсетті.

    2010 жылғы Жолдауда Президент таяу онжылдықта нақты міндеттер қойды. Оның ішінде Нұрсұлтан Әбішұлы «Саламатты өмір салты мен адамның өз денсаулығы үшін ынтымақты жауапкершілігі қағидаты – міне, осылар денсаулық сақтау саласындағы және халықтың күнделікті тұрмысындағы мемлекеттік саясаттың ең басты мәселесі болуы тиіс» екендігін атап көрсетті.

  Бұл мақсатқа қол жеткізу Қазақстан Республикасынының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 – 2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» бағдарламасын іске асыру шеңберінде қамтамасыз етілетін болады.

    2015 жылға дейінгі кезеңде денсаулық сақтау саласындағы негізгі басымдық профилактикалық медицинаны күшейту мен денсаулық сақтаудың әлуметтік бағыттылығы болады.

      Осы мақсатқа байланысты қоғамдық денсаулықты қорғау мәселелері бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара байланыстың тиімділігі арттырылады, профилактикалық іс-шаралар, скринингтік зерттеулер күшейтіледі, негізгі әлеуметтік маңызы бар аурулардың диагностикасы, емдеу және сауықтыру жетілдіріледі.

Жоғарыда санамаланған шаралар ана, бала және жалпы өлімнің  азаюына ықпал етеді.  «100 аурухана салу» жобасы шеңберінде салынып жатқан жаңа денсаулық сақтау объектілерін пайдалануға қосу қолда бар төсек орнының қуатн орынды және тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Болашақтағы модельдің негізі көп бейінді ауруханалар болып табылады. Дәрі-дәрмектің қол жетімділігі мен сапасын жақсарту мақсатында емделушілерге дәріхана мен дәрі-дәрмекті таңдау құқығын беру арқылы халықты амбулаторлық дәрілік қамтамасыз етуді реформалау жүргізіледі. Бұл шаралар амбулаторлық дәрілік қамтамасыз етуге фармацевтикалық нарық субъектілерінің көп санын, оның ішінде шағын кәсіпкерлік субъектілерін тарту жолымен дәрі-дәрмек зарттарының халыққа нақты қол жетімділігін жақсартуға көмектеседі.

Тегін медициналық көмекиің кепілдік берілген көлемі шеңберінде ұсынылатын медициналық қызмет пен  дәрі-дәрмек тізбесін кезең-кезеңімен  кеңейту жоспарлануда.

Медициналық көмектің қол  жетімділігін қамтамасыз ету үшін, әсіресе алыс және жолы қиын өңірлердегі ауыл тұрғындары үшін көлік медицинасы, оның ішінде санитарлық авиация дамытылатын болады.

Медициналық, фармацевтикалық  білімді дамыту, медицинада инновациялық технологияларды дамыту мен енгізу бойынша жұмыстар жалғастырылады.

Бағдарламада ведомствааралық  және сектораралық өзара іс-қимылды  ескере отырып, жоспарланған іс-шараларды  орындауды заңнамалық, инвестициялық , құрылымдық, экономикалық және кадрлық  қамтамасыз ету жөніндегі шаралар  көзделген. Медициналық қызметтердің және медициналық ұйымдардың арасындағы бәсекелестік қатынастардың нарығын құру көзделіп отыр.

 Бағдарламаны іске  асыруға мемлекеттік бюджеттен  жалпы шығындар 359 358,9 млн.теңгені құрайды.

Жылдар бойынша	Барлығы	Республикалық бюджет	Жергілікті бюджет	Басқа көздер
2011 ж.	65 262,7	64 700,3	562,4
2012 ж.	79 966,9	75 312,1	454,8	4 200
2013 ж.	74 059,4	69 367,9	491,5	4 200
2014 ж.	79 086,1	74 290,5	595,6	4200
2015 ж.	81 983,8	72 926,0	657,8	8400
барлығы	380 358,9	356 596,8	2 762,1	21 000

Өмір сапасын қарастыру тұрғысынан маңыздылығы жағынан бірінші баңдарлама сөзсіз ұлттық денсаулық сақтау жүйесін дамытуға және жетілдіруге бағытталған құжат – 2011 – 2015 жылдар аралығында іске асырылуы есептелген «Саламатты Қазақстан» денсаулық сақтауды дамыту мемлекеттік бағдарламасы болып табылады.

Осы бағдарламаның денсаулық  сақтаусаласындағы алдыңғы мемлекеттік  саясаттың жалғасы болып табылатынын  атап өту керек. Алдыңғы жылдары  ұқсас міндеттері бар ұқсас мемлекеттік  бағдарлама іске асырылды, оның нәтижесінде  белгілі бір нәтижелерге қол жеткізілді: тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемі бойынша ең төменгі стандарттар белгіленді; шекараны санитарлық қорғау жүйесі қалыптастырылды; алғашқы медициналық-санитарлық көмек қызметін реформалау жүргізілді; балаларды, жасы үлкен халықты қан айналымы жүйесінің ауруларын алдын-ала анықтау мәніне профилактикалық тексерулерді жүргізу, репродуктивтік жүйенің онкопатологиясын алдын-ала анықтау мәніне әйелдерді скринингтік зерттеулер тұрақты негізге қойылды, тегін және жеңілдікті дәрілік қамтамасыз ету енгізілді; тәуелсіз медициналық сараптама жүйесі құрылды.

Осы бағдарламаның сандық нысаналы индикаторларын қарастырамыз. Соңғыны іске асыру халықтың күтілетін  өмірдің ұзақтығын 2013 жылға қарай 69,5 жасқа дейін, 2015 жылға қарай 70 жасқа дейін ұлғайтуды көздейді. Бұл бағытта нәтиже айқын: егер 2010 жылдың нәтижелері бойынша көрсеткіш 68,4 жасты құраса, 2011 жылы – 69,0 болды. Алдыңғы кезеңмен салыстырғанда жыныстар арасындағы көрсеткіштің айырмашылығы 2011 жылы 0,2 жасқа (2,4 ай) азайды.

Бағдарламаны құрастырушылар ана  өлімінің төмендеуінің нысаналы көрсеткіштерін белгілеу кезінде сақ болды: 2013 жылға  қарай 100 мың тірі туғандар 28,1 дейін, 2015 жылға қарай 24,5 дейін жеткізу  жоспарланған болатын. Шын мәнінде  бұдан бұрын қабылданған шаралар, сондай-ақ, өзге де факторлар бұл көрсеткішті күрт жақсартты және 2010 жылдың өзінде ол 100 мың тірі туғандарға 22,7, ал 2011 – 17,4 құрады, бұл ретте 2009 жылы өлім-жітім 36,8 болған еді.

Нәрестелер өлімінің төмендеуін 2013 жылға қарай 1000 тірі туғандарға 14,1 дейін, жылға қарай –12,3 дейін жеткізу жоспарланады. Іс жүзінде 2010 жылы көрсеткіш 1000 тірі туғандарға 16,54, ал 2011 – 14,84 құрады.

Жалпы өлім-жітім көрсеткіші 2013 жылға  қарай 1000 халыққа 8,14 дейін, 2015 жылға  қарай –7,62 дейін төмендету жоспарланған. Шын мәнінде 2010 жылғы факт бойынша 1000 халыққа 8,9, 2011 – 8,7 өлім-жітім тіркелген.

Құрт ауруымен ауру ауруы 100 мың  халыққа 98,1 дейін, 2015 жылға қарай - 94,7 дейін төмендуге тиіс болатын. Іс жүзінде бүгінде бұл көрсеткішке  қол жеткізілді: 2010 жылғы нәтижелер бойынша ауырғандар саны 100 мың халыққа 95,3 адамды, 2011 нәтижелер бойынша 86,6 құрады.