Жазудың сапасы және оны қалыптастыру жұмыстары

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 15 Ноября 2013 в 07:29, курсовая работа

Краткое описание

Білім беру саласында жүріп жатқан демократияландыру мектепті қазіргі кездегі дағдарыстан шығаратын қуатты талпыныстарға жол ашты.
Балабақшадан бастап сауат ашу, есептей білу темптілік, үйретуге сияқты бетбұрыс, бастауыш сыныпта күрделеніп оқу мен жазуды байланыстыру, көркемдей шапшаң жазу сияқты талпыныс жасауда. Соның ішінде оқушылардың каллиграфиясына тоқталсақ, ол тек мектеп қабырғасында қалыптастырылады.

Содержание

КІРІСПЕ....................................................................................................................3
I – ТАРАУ. КӨРКЕМ ЖАЗУ ПӘНІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Көркем жазуға үйретудің тарихынан .........................................................5
II – ТАРАУ. ЖАЗУДАҒЫ КАЛЛИГРАФИЯЛЫҚ ДАҒДЫЛАРДЫ ҮЙРЕТУДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖОЛДАРЫ.
2.1. Жазудың сапасы және оны қалыптастыру жұмыстары............................9
ҚОРЫТЫНДЫ......................................................................................................18

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ..........................................................................................22

Вложенные файлы: 1 файл

К.Калдыгул.docx

— 51.54 Кб (Скачать файл)

б)    элементтер арасындағы қашықтықтың біркелкі емес;


Қатені  түзету кезінде элементтер арасындағы қашықтықтың бірдей болу керектігін айту керек.

4.    элементтер арасындағыорын қалдырылмаған: бұл қате дәл кіші ш немесе и әріптегідей болғандықтан, сол жолмен түзетіледі.


Мынадай әріптерде: п, Т, Р көбінесе ұқсас  қателер кетеді.

     


Бұл қате әріптің негізгі немесе қосымша  элемент талдау жасағанда жойылады.

Сонымен қатар мынадай жаттуғылар : соңғы  элементі жазылмайды, те дөңгелектейтін жерге дейін жазылады.

Осыдан  кейін оқушылар элементті сақтайды.

Мұндай  қате жіберген балаға өз қатесін өзіне  табуды талап ету керек. Тақтаға  мұғалім  қате әріпті жазып, оны барлық оқушыға  қажет. Мұндай қате кімнен кетсе --- оны қалай түзету керектігін сұрау керек.

Келесі  топтағы әріптер: у, ц, ч, щ, ш,   - жазуда қиыедық тудыратын шиекті жазу.

Мұндай  элементтерге терең талдау және арнайы жаттығулар жүргізу барысында қателер  жойылады. Мұғалім у, ц, щ  әріптерінде  шиектің көлеміне назар аудартады. Кіші у  әрпінде үлкен, ал  ц әрпінде өте кішкетай.

Баланың назарын у әрпінің шиегі төменнен, ц әрпінің шиегі ілгекшегі  бар сызықтан басталатының айту керек.

1 сыныпта  мұғалім көрнекі түрде ілмекшелерден  бастап шиекті жазуда көрсетеді:   

ескертеті маңызды нәрсе, у әрпі сияқты шиек төменгі сызықта қиылысады.

У және ц  әріптерін түсіндіргенде тақтаға  негізгі элементтерінің    “  ұқ- сасын ” берген жөн:

Бұл әріптің  формасынан көрініс береді.

Кіші  у, ц, щ әріптерінде ұқсас қателер  кетеді:

          • шиектің солға қарай ауытқып жазылуы;
          • шиектің формасының дұрыс еместігі;
          • шиектің көлемі және формасы дұрыс емес;
          • шиекті жазуды дұрс бастамау.

Мұғалім тағы да дұрыс әріпті жазылған, әріпке талдау жасап көрсетеді:

Осылайша  әріптерді топқа бөліп жұмыс  жасау бір – біріне ұқсастықтарды     

ғана емес, сонымен қатар жазу ерекшелігіндей айырмашылықты түсінуге үлесі зор. 

Үлкен  Ч әріпінің жазылуында кететін қателер  үлкен  Ш және И әріптерімен  ұқсас келеді. Бұларды жазуда қозғалыс бағытына көбірек назар аудару керек.

Кіші  ч әріпінен шапшан жазу барысында  қателер кетуі мүмкін.  Бастауыш мектеп оқушылары бұл әріпті жазғанда жоғарғы және төменгі бөліктер арасында прапорция сақтамауынан қателер  кетеді. Әріптің қателеріне талдау жасау қатені түзеуге көмектеседі.

Бір –  біріне ұқсас кіші  а  және д  әріптерінен мынадай қателер  кетуі мүмкін:

Әріпте  үзіліс пайда болған. Оқушыларға бұл  қатенің пайда болу себебін түсіндіру  керек. Қаламсапты жоғары қарай жазғанда бастаған жерімізге тигізуіміз қажет.

Кіші  д әріпінде сонымен қатар имектің  дұрыс емес жазылуы кездеседі. Мұндай қателерді  у әріпімен бірдей етіп қателерді түзетеміз.

Кіші  б әріпін жазғанда тек 1 сыныпта ғана емес, 2 – 3 сыныптарда да көптеген қателер  жібереді. Мынадай қателер  кетеді:

 1.        жұмыс жолының жоғарғы сызығынан шығатын әріп бөлігінің бағыты бұзылған. Бұл қате оқушылардың жоғарғы жағына  қарай жазатын жазуының үлкен көлбеулікпен жазуынан болады. Мұғалім оқушыларға  б әріпі о әріпі сияқты біркелкі бағытпен жазылатындығын түсіндіру керек. Бұл қатені түзету үшін мынадай жаттығулар беріледі:


         


 2.  жоғарғы жақтағы қайыру кезде тік бұрыш жасаған. Мұғалім оқушының назарын бұрышты дөңгелектеу етіп қайыратындығын түсіндіреді.


 3.  әріпті бұрылыстан кейін қайрып жазған.


 4.   әріптің дөңгелекшесінің дұрыс емес жазылуынан жоғарғы бөлігі солға қарай көлбеулікпен жазылған. Бұл қате әдетте тез жазу барысында кетеді. Оқушыларға әріпті қай  жерден бастап жазуды дұрыстап түсіндіру керек.


Кіші  а, д, б әріптері алдынғы әріппен  үзіліссіз  төменгі жақтан байланысады. Үлкен және кіші  О, о әріптерін  жазғанда қате өте сирек кездеседі. Әріпті талдау барысында әріп формасының сопақша болыпкелуіне назар аударылады. Әсіресе 6 жасар баланың жазуында қате кетеді. Себебі, олар дөңгелекше жазғанда біркелкі жаза алмайды.[14./65-115б./,15./49-56б./]

Жартылай  дөңгелекше әріптердің ішінде үлкен  Е әріптерінде көп қате кетеді.

 1.   жартылай дөңгелекше жазғанда прапорцияның бұзылуы. Мұғалім оқушыларға жоғарғы дөңгелекше төменгі дөңгелекшеден кішірек болатындығын түсіндіру керек.


 2.   әріп біркелкі жазылған. Оқушыларға төменгі дөңгелекше үлкенірек болатындығын түсіндіреміз.


Кіші  және үлкен  С, с әріптерін жазу аса қиындық тудырмайды. Тек оқушы  назарын әріптің басталуна аудару керек.

Кіші  е әріпі жазу қатемен байланысты емес, себебі әріпті жазу заңдылықтарына сай сағат тіліне қарсы жазылады. Кейбір балалар әріптің имекшесін  кішкентай етіп жазады. Бұл жағдайда мұғалім оқушымен жеке жұмыс жасайды.

Кіші  ы әріпін жазғанда көбінесе прапорция  бұзылады. Мынадай қателер кетуі  мүмкін:

1.   имектен кейінгі сызық жоғары қарай тік жазылған. Мұғалім дұрыс жазылған әріппен салыстырып көрсеткен жөн.


2.  имек тіпті салынбаған. Бұл қатені түзеу үшін мұғалім тақтаға әріпті дұрыс жазып оқушылардың қатесімен салыстыру керек. Олардың қателері не себептен кеткенін айту міндетті.


3.  екінші элемент бірінші элементке өте жақын жазылған. Бұл қате имектен кейін  қосатын штрихты сол бағытпен жазғандықтан болады. Мұғалім оқушы назарын бұл қозғалысты іске асырғанда үлкен көлбеулікпен жазу керектігіне аударады.


4.   дөңгелекшесі үлкен  және өте кіші жазылған. Мұндай қателерді әдетте жеке оқушылар кетіреді. Сондықтан оқушымен жеке жұмыс жасау керек.


5.  әріп өте тік немесе дөңгелектелініп жазылған. Бұл қатені түзеу  и және ш әріптеріндегідей жүзеге асырылады.


Үлкен және кіші К, к әріптерінің өзіндік  ерекшелігі бар. Кіші к әріпі  бір  үзіліспен жазылады.

Бұл әріпті жазғанда мынадай қателер кетуі  мүмкін:

1.    элементтер арасындағы арақашықтық сақталмаған.


2.    соңғы элементі дұрыс жазылмаған. Бұл жағдайда г, р, п  әріптер жазылуымен салыстыру қажет.


Үлкен және кіші ж  әріптері бірдей жазылады. Айырмашылығы биіктігінде ғана. 1 – 2 сыныпта оң жақтағы жарты дөңгелекше үзіліспен, ал 3 сыныпта үзіліссіз жазу керек. Бұл әріптерден кететін қателерде  бірдей болады:

Жартылай  дөңгелекшемен ортанғы элемент  арасында қашықтық дұрыс сақталмаған. Оқушыларға қосатын штрихтардың  көлбеулігі бірдей болатындығын түсіндіру  керек.

Үлкен В  және З әріптері ұқсас келеді. Келесі әріптерімен үзіліссіз байланысады.  В және З әріптерінен мынадай  қателер кетуі мүмкін:

 Бірінші  элементтен екінші элементалыс  орналасқан.

Жартылай  дөңгелекше жазғанда прапорцияның бұзылуы. Мұғалім жоғарғы дөңгелекше кішкентай  болатынын түсіндіреді.

Кіші  з әріпі сағат тілінін бағытымен  жазылады. Оқушы жартылай дөңгелекшенің  төменгі жұмыс жолына жетпей аяқталып, ары қарай имек жазылатынын білу керек.

Мынадай қателері кетуі мүмкін:    жартылай дөңгелекше төменгі сызыққа дейін жазылған.

Бұл қатені түзету үшін мұғалім  з әріпі жиі  кездесетін сөздер беруге болады:  Жазира, жаз, жұлдыз т.б.

Кіші ф әріпі екі дөңгелекшеден  тұрады. Бірақ олар әртүрлі бағытта  жазылады.  Келесі әріппен үзіліссіз  байланысады. Мынадай қате жиі кездеседі:  дөңгелекшелрдің көлемі әртүрлі және үзіліспен жазылған. Мұғалім дөңгелекшені жазу қай жерден басталатындығын көрсетеді.


Оқушылар  кіші ф әріпімен талдау жұмыстарын жүргізгенмен, үлкен Ф әріпін жазу әсіресе 1 – 2 сынып үшін қиын. Қиындық  дөңгелекшелерді жазудан туындайды.  Дөңгелекше көлемі, прапорциясы бірдей берілген. Сонымен қатар ортаңғы  элемент формасы өзгеше келеді.

Жедел жазуға көшу барысында сөз ішіндегі әріптердің бір – бірімен қосылу жолдарын дұрыс меңгерудің  ерекше мәні бар. Әріптердің өзара байланысып жазылуы  олардың өзіндік графикалық бейнесіне, әрбір әріптің соңғы элемент  ерекшеліктеріне байланысты шешіледі. Демек, жазу байланысы сөздегі алдыңғы  әріптің келесі әріппен байланысу  принципі бойынша қакрастырылады. Бір  – бірімен қосылу ерекшелігіне қарай  қазақ тіліндегі әріптерді негізгі  екі топқа бөлуге болады.

Жазу  барысында жасалған қол үзіліс оқушылардың  жазу темпін тежеп қана қоймайды, сонымен  қатар көлбеу жазу, әріп элементтерін дұрыс жазу, олардың биіктігі мен  ара қашықтығының біркелкі болуына, жалпы, ритмикасының өзгеруіне әсеретеді.

Аталған қиындықтардың ескере отырып, бұл  топтағы әріптердің келесі әріптермен байланысу тәсілдерін меңгеруге  арналған түрлі гарфикалық даярлық жаттығулары жүргізуге тиіс.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды.

Қоғам мен  жалпы білім беретін мектептердің сұранысына сәйкес бастауыш мектеп буында көркем жазу пәнінің мәні зор. Оқушылардың  жазу дағдысы қалыптастыру оны кейінгі  сыныптарда жетілдіру үшін,  жазу әрекеті мен психофизиологиялық әрекеттерін ескеру жазуға үйренудің  әр тәсілдерінен қарулану тек  көркем жазу сабағында жүзеге асады. Ол үшін бастауыш сынып оқушыларында графикалық каллеграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру процессінің психологиялық физиологиялық  дидактикалық негіздерін ашукерек.

Сонымен қатар оқушыларды жазу кезінде дыбыс  таңбаларын дұрыс қолданып, көркем әрі сауатты жазумен бірге, айтылған ойды жылдам жазуға, оқылған тексті есте сақтап жазуға үйрету де өзекті мәселелердің бірі.

Бір қарағанда  алфавиттегі санаулы дыбыс  таңбаларын әдемі және  жылдам жазуға балаларды  үйрету онша көп қиындық келтірмейтін сияқты. Шын мәнінде бұл дағдыларды оқушылар бойында қалыптастыру барысында  мектептің алдында көптеген қиындықтар кездеседі. Жазба жұмыстарын көптеп орындатуға қарамастан, кейбір оқушылар  дыбыс таңбаларын,  олардың бір  – бірімен байланысу жолдарын жазу кезінде қолдана біледі. Дыбыс  таңбаларын көркем әрі  айқын жазуға дағдыланса да, жылдам жазуға әдеттенбегендіктен, айтылған ойға ілесе алмайды әрі  жазу сауаттылығы мен анықтығы төмендейді.

Графикалық  – каллеграфикалық дағдыны қалыптастырудың  орфографиялық дағдыны қалыптастырумен  байланыстылығын ескеріп отыру. Жазуға үйретудің әр түрлі тәсілдерін тиімді қолдана білу.

Бірінші сыныптағы жазу сабақтарының дамытушылық мүмкіндіктерін білу мұғалімнің, қазақ тілі сабағындығы көркем жазу минуттарын жоспарлай білу сияқты жазуға үйретудің теориялық және әдістемелік  ерекшеліктеріне сүйену қажет.

Оқу тәрбие жұмысында оқушылардың ой - өрісін кеңейтіп, өз бетінше еңбектенуге, ізденуге және өз ойларын ауызша жазбаша жеткізе  білуге үйрету – алға қойылып отырған  мақсаттардың бірі болды. Бұл жұмысты  қалыптастыруда жат жазу, мазмұндама, шығарма жұмыстарының маңызы зор  екенін көрінді. Жазуға үйретудің оқудан бөліп қарауға болмайды. Оқуға  үйретудің алғашқы күннен бастап жазуға қойылатын  талапты естен  шығармау керек. Әліппе кезеңінде алғаш  білімдерін пысықтап, оқу және жазу дағдыларын дамыта түсу мақсатында арнайы мағлұмат беру. Бірақ бұл мағлұматпен  шектелмей, балалар кітапшаларынан, журналдарынан алу, ертегі, әңгіме оқытып, жазғызған жөн. Жазуға төселдеру  үшін  шығармашылық пен ізденіс  шеберлік керек. Бұл жұмыс жеңілден ауырға күрделеніп отырады. Алғашқы  сабақтарда дыбыс саны аз сөзді, кейін  дыбыс саны көп сөзді естіп  жазуға төселдірілген дұрыс.

Сауатты көркем жазудың негізі - әліппенің  сауат ашу кезеңінде қалыптасады. Бұл жұмыс шығармашылықпен ұштастырғанда  ғана оқушы сауатты көркем жазуға төселеді.Осы мақсатта оқу белсенділігін  арттыратын әріптік, буындық үлестірмелі  материалдар пайдаланып, берілген сөздерді талдап, өзінің кассаларынан сөз құратып, оқытып, ауызша жат жазу жүргізу керек. Ауызша арқылы құралған сөзді тақтаға жазып, қатесіз көркем етіп дәптерге жазғызып, оны оқытып тақтамен салыстыру керек. Үйрету жат жазулары жеңілден басталып, біртіндеп күрделенеді. Бір – екі әріпті үйретісімен сабақ сайын үйрету диктантын жатқа жазуда оқушы сауатын ашып, естуін дамытады. Осыдан жұмыстың біріне әріпті жат жазуды ұсынамыз. Мұнда үйренген дыбыстардың әріптік таңбаларын қаншалықты меңгергенін байқауға болады. Ол үшін әріп жазуын мынадай мазмұнда өткізген жөн:

          • Естілу бойынша жазу
          • Кіші әріпін жазу
          • Жаттап жазу
          • Іздеген әріпін жазу
          • Дауыстыны жазу
          • Дауыссызды жазу
          • Суреттегі затты атап, бас әрпін жазу
          • Алфавиттік жұмбақты шешу

Информация о работе Жазудың сапасы және оны қалыптастыру жұмыстары