Тәрбиенің мақсатын жүзеге асыру жолдары

дамуында ауытқуы бар  балалардың белсенділігін арттыру  жә-не қоғамдық пайдалы іе-әрекетке ауыстыру әдісі.

Күрт өзгерту — бұл  тұлғаның ұжым және коғаммен каты-насынын, бұзылысын шұғыл калпына келтіру  әдісі. Бұл қайта тәрбиелеудің А. С. Макаренко жасаған арнайы әдісі.

Еріксіз көндіру — бұл  басқа әдістердің мүмкіншілігі сарылғанда педагогикалық және әлеуметтік тұрғыда  өте қараусыз қалған жеткіншектер мен  жасөспірімдерге қолданылатын педагогикалық  әсер ету әдісі. Педагогикалық еріксіз  көндіру мазмұнына тұлғаның теріс  қылықтарын моральдық кінәлаудан мектептен-шығарып  арнайы тәрбие мекемесіне жіберуге дейінгінің бәрі жатады.

Тәрбиелеу әдістері сияқты, қайт тәрбиелеудің барлық әдістері белгілі  бір жағдайға сай, оқушы тұлғасының дербес ерекшеліктеріне, оның жүріс-тұрыс  тәсілдеріне, өмірінің жағдайлары мен  күйлеріне тәуелді, тәрбиенің басқа  әдістері және тәсілдері мен арнайы түрде үйлестіріле отырып қолданылады.

Қайта тәрбиелеу нақты  тұлға үшін мақсаты, міндеті, жүзеге асыру әдістерін қамтитын бағдарлама жасаудан басталады. Оқушы өмір суріп  отырған ортасының сырын ашу (үйелмен  тұратын мөлтек ауданындағы жеткіншектер, жасөспірімдер тобы) және қайта тәрбиелеуде  жетекші куш болатын бастауыш  ұжымды (сынып, секция, үйірме), белгілеу керек. А. С. Макаренко көрсеткендей ұжымды және тәрбиеленушілердіқ іс-әрекетін ұйымдастыру шешуші роль атқарады. Іс шаралары белгіленеді, жүзеге асырылады  нәтижелері талқыланады, педагогикалық  ықпалдың онан әрі түрлі белгіленеді.

Жалпы айтқанда, мінез-құлық  және жүріс-тұрыс ауытқулары бірден пайда болмайды. Кейбір теріс қылықтар қараусыз   қалады. Міне, бұл соның  нәтижесі. Ең басты міндет—мінез-құлық және жүріс-тұрыс тәртібінің дамуындағы  ауытқулардың  алдын алу.

 

 

Қорытынды.

Адам жер бетіндегі  тірі тіршіліктің ең жоғарғы сатысы, қоғамдық тарихи іс-әрекетімен мәдениет субьектісі, басқаша айтқанда іс-әрекеті  мен қарым-қатынас иесі. Адам іс-әрекеті, сезімі мен ойлау ерекшеліктері  оның өмір сүріп отырған қоғамдық-тарихи жағдайларына, ортасына тәуелді.

Көп ғасырлар бойына тәрбие барысы, адамзат тіршілігінің табиғи жайы ретінде жүріп, арнайы зерттелген жоқ. Кейін келе қоғамдық сананың  түрлерін, әлем және ондағы адамның  орны жөніндегі жалпы түсініктерді талдаған ғалым-философтардың ойында тәрбие барысы тұрақты орын тепті.

Тәрбиеге ғылыми көзқарас Сократ, Демокрит, Платон, Аристотель, Квинтилинан сияқты белгілі философтардың  еңбектерінде қалыптасты.

Тәрбиенің негізгі мақсаты- жеке адамды қалыптастыру және оның жан-жақты  толыққанды дамуын қамтамасыз ету. Осы  тұрғыдан санағанда тәрбие мәңгілік болып табылады. Ол адамзат қоғамының  пайда болуымен қатар жарық көрді  және оның дамуының барлық кезеңдерінде өмір сүреді. Ата-аналар балаларға, ересектер  кішілерге, тәжірибелілер тәжірибесі аздарға өз тәжірибесін береді. Іс-әрекет, еңбек, тәртіп, өздерін қоршағандар  мен қарым-қатынас, табиғатпен өзара  әрекет нәтижесінде адамдар қоғамдық нақты өмір салтын қабылдайды.

Адамзат қоғамының қай  кезеңінде болмасын тәрбиенің тиімділігін  жетілдіру ісі жүзеге асырылып келеді. Әрбір қоғамдағы мемлекет өз мүмкіндігіне орай саяси-экономикалық күш-қуатын, саяси  даму сатыларын өткеріп, жүргізіп келеді. Жалпы адамзаттық тұрғыдан қарағанда  тәрбие мақсаты-әрбір тұлғаны жан-жақты  жарасымды етіп тәрбиелеу, яғни үйлесімді  дамыған тұлғаны қалыптастыру.

«ҚР-ның тәлім-тәрбие тұжырымдасында (1999)» Тәрбиенің негізгі мақсаты - дені сау, ұлттық сана сезімі оянған, иманды, ақылды, парасатты, рухани ойлау  дәрежесі биік, ар ожданы мол, еңбекқор, іскер, талғамы жоғары және бойында  тағы да басқада ізгі қасиеттері бар  азаматтарды тәрбиелеу деп белгіленген.

 

 

 

 

 

 

Қосымша.

Тәрбиелік істер.

Тәрбиенің жүйелілігі, комплекстігі, бірізділігі, үздіксіздігі «тәрбие  ісі» деген түсінік береді.

Тәрбие ісі білім жүйесіне сәйкес, негізінен сабақтас құралады. Кез келген тәрбие ісі кезеңдері:

1. Мақсат анықтау
2. Жоспарлау
3. Дайындық және ұйымдастыру
4. Жұмыстың міндетті түрде іске асуы
5. Нәтижелерді талдау. 

Тәрбие ісінің мақсаты  мен жоспарлаудың негізгі көздері:

1. Қоғамдық жағдайларға негізделген әлеуметтік  ситуациялар
2. Белгілі бір кезеңге  арналған оқу тәрбие мекемесі жұмыстарының бағыты
3. Тұлғада қалыптасуы қажет сапаларға анықтама.

Осындай негізгі көздердің  бәрі  тәрбие ісінің  өмірлік күшін  толықтырады, оның нақты бағыты мен көкейтестілідін айқындауға көмектеседі. 

Жоспарлау кезеңі мақсаттық кезенің кейін. Ол мақсаттық кезеңнен теориялық жағынан бөлінгенімен, практикалық жағынан үздіксіз процестің құрамды бірлігі. Бұл кезеңде педагог алдына  тұрған маңызды міндет – тәрбиеленушілермен бірге барлық бөлшектердегі жұмыс бағын  белгілу, оқушылардың жеке міндеттерін айқындау, орындалған істің қалай өткенімен бірге, енді істелінетін істің қалай жасалатының көрсету.

Тәрбие ісін ұйымдастыруда мұғалімдер басшылыққа  алатын 6 теориялық  кезеңі ұсынылады. Олар:

1. Мақсатты айқын түсіну.
2. Әрбір оқушының міндетін дәл анықтау.
3. Мақсат пен нәтижеге қол жеткізу үшін барлық қажеттікті дайындау.
4. Нәтиже өзгерісіне орай орындалатын қосымшаларды белгілу.
5. Тәрбие ісіне жауапкердің есеп беру сәтін  белгілеу.
6. Орындаушылыаға түсініктеме – нұсқау беру.

Тәрбие ісін ұйымдастыруға  қатысу тұлғаныңт төмендегідей маңызды қасиеттерін тәрбиелейді:

1. Мақсатқа жетуде шаршап – шалдықпау.
2. Жауапкершілік.
3. Бастаған жұмысын  аяғына дейін жеткізу.
4. Тәртіптілік.
5. Орындаушылық.

Тәрбие ісінің барлық процестерін орындау кезінде, ескерілетін жәйттер:

1. Тәрбиеші бастаған ісін оның аяғына дейін назардан тыс  қалдырмауы міндетті.
2. Тәрбие ісі кезінде тәрбиеші дұрыс бағыт – бағдар ұстануы қажет.
3. Байқалған қателіктер дер кезінде түзілуі шарт.

Істің қорытындылау кезеңі ұжымдық талқылау мен жеке педагогикалық  сарапқа бағытталады. Қойылған мақсат – жетістік пен кемшіліктердің себептерін анықтау.

Тәрбие формалары.

Тәрбие формасы  – бұл тәрбие процесінің  сыртқы көрінісі. Мазмұн және форманың философиялық категориялары тәрбие  құбылыстарындағы ішкі және сыртқы ұғымдардың біолігін танытады, яғни біріншісі, не бар екенін көрсетсе, ал екіншісі, қандай түрде екендігін білдіреді.

Педагогика тарихы тәрбие процесін ұйымдастырудың әртүрлі формаларын басынан кешірді. Олардың әрқайсысы өзгермелі жағдайлардығы белгілі бір мазмұнды ашу үшін жасалынады. Біріншіден, балалар саны өзгерді: ежелгі оқу орнындағы бір немесе оншақты баладан бүгінгі барлық балалардың міндетті мектеп тәрбиесіне өтуі. Сондықтан, тәрбие формасынталдаудың алғашқы бағамы сандық өлшеммен беріледі. Тәрбие процесінде қамтылған адам санына қарайтәрбие формалары жеке, шағын топтық, топтық және бұқаралық болып бөлінеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

1. Әбиев Ж. Ә., Бабаев С. Б., Құдиярова А. М. – Педагогика: Оқу құралы. Алматы: Дарын, - 2004.
2. Абай атындағы ҰПУ және педагогика кафедрасының 75 жылдығына арналған. Педогогика. Дәріс курсы. Алматы: «Нұрлы Әлем», 2003.
3. http://www.kitaphana.kz/en/articles/abstracts-in-kazakh/236-pedagogika/3261-tarbie.html
4. http://tanim.ucoz.com/load/bilim_zh_ne_ylym/psikhologija_pedagogika/t_rbieni_ma_saty_men_t_rbielik_k_sibi_yzmetini_motivteri/8-1-0-333
5. http://malimets.clan.su/publ/pedagogika/t_rbie_mazm_ny_zh_ne_ony_ma_saty_men_mindetteri/11-1-0-28