Мұнай салысының еңбек потенциалы

      Мамандар  – бұлар, әдетте,  өндірістік  немесе  басқару  сипатындағы   же- келенген,  нақтылы  қызмет  мәселелеріне  не қатысты  арнайы  шешім варианттарын  әзірлейтін   қызметкерлер.  Мамандар  тобына  агрономдар,  бухгалтерлер,  заңгерлер,  технологтар т.б. жатады.

       Техникалық  қызметшілер – басшылар  мен   мамандарға  қызмет  көрсе- тетін  жұмыскерлер.  Олар, әдетте,  басқарудың  жекеленген  операциялары  бойынша жіктеледі. Бұған жататындар – хатшылар,  машинисткілер, лабо -ранттар,  архивариустар, т.б.  жатады.

       Техникалық  қызметшілер  нақты  бір   мамандықтың иелері, олар басқар- ма  басшылары мен мамандарына тиімді  техникалық  көмек беруді,  соның ішінде  шешім жасауды әне жүзеге асыруды (мәліметтерді  алғашқы өндеу,  сақтау  және  беру,  есептеу,  бақылау және  т.б.) қамтамасыз  етеді.

Басқару  кадрларының  жұмыс  принциптері.

    Еңбек  ресурстар   саясаты - бұл  халық  шаруашылығын, ондағы салаларды 

іскерлік  қабілеті  бар  қызметшілерімен  қамтамасыз  етуге  бағытталған  маңызды  қағидалар,  принциптер  және  осылардан  туындайтын  факторлар, әдістер  жиынтығы    [34, 55б.]. 

    Өндірістің   барлық   жүйесінде, барлық  буындарында  басқаруды  кадрлар   жүзеге  асырады.

    Еңбек  ресурстар   жұмысы  дегеніміз – еңбек   ресурстар  саясатының  мақсаты  мен  принциптерін  жүзеге асыруды   қамтамасыз етудің нышандары,  тәсілдері, бағыттары  мен  шарттары.

     Кадрлар   мен  жұмыс  істеу  жүйесіне  кадрларды  даярлау, орналастыру,  пайдалану, мамандығын  жетілдіру,  орын  ауысуын  жоспарлау   және  резерв құру,  аттестациялау,  іскерлікпен  жұмыс  істеуін   қамтамасыз  ету  т.б. жатады.  Оны   ұйымдастырудың  нышандары мен тәсілдері мен басқару кадрлары  категориясының  ерекшеліктеріне қарай құрылады.

     Өндірісті   басқару  кадрларымен  жұмыс   жүйесі  бірнеше негізгі  элемент-  терден  құрылады.  Әрбір  органға,  буынға  жүктелетін,  басқару  қызметінің көлемі  мен сипатына  қарай  жалпы  қызметшілер  саны, олардың  кәсіптік  және  лауазымдық  құрамы  айқындалады.  Басқару  кадрларымен  жұмыс  істеудің  екінші  элементі   басқарма   қызметшілерінің  жекеленген  категорияларының  жауап  беруге,  тиісті  талаптарының, яғңни  нені  білу,  нені  істей  алуын  және  сол  лауазымдағы  қызметкерлер  қандай  істі  меңгере  алатындығын  айқындау  болып  саналады. Бұл  үшін  басшы  мамандардың   біліктілік  моделін  құру  қажет.  Осыдан  кейін өндірістің  басқару жүйесіндегі кадрларды іріктеу,орналастыру және орын ауыстыруын  ұйымдастыру   шаралары   басталады. 

        Кадрларды  іріктеу  - бұл   негізгі  қызмет талаптарына   сай  келетін адам- дарды   іздестіру  және  зерттеу  процесі. Кадрларды  іріктеу  процесі  белгілі  бір  элементтерден  тұрады: бос  қызметтердің  сипаттамасы ( құқығы  мен  міндеттері,  қатар  бағынуы,  сол  қызметке  тән  қажетті  сапаның  болуы); бар  кандидаттар  туралы  мәліметтер  жинауы;  кандидаттарды  іріктеу  жүйесін ойластыру(олардың  қолайлы  және қолайсыз сапаларын  салыстыру)

неғұрлым  қолайлы  үміткерлерді  таңдау;  кандидаттарды  соңғы  рет  бағалау  және  таңдау; қызметке  орналасатын  кандидатты  атау [25, 12б.].

       Кадрлармен  жұмыс  істеудің  принциптері (тәртібі):

• кадрларды  іріктеу мен  орналастыру – басқарудың  алғы  шарты;
• кадрлармен  жұмыс  істеудегі  ғылыми  тәсіл;
• кадрларды  іскерлік  және  жеке  сапасы  бойынша  іріктеу;   
• жоғары  мемлекеттік  орындарға  кадрларды  іріктегенде  жеке сапасымен қоса, іскерлігінде  ескерудің айрықша  маңызы  бар;
• басқару  кадрларына  және  олардың  жұмыстарына  жоғары  деңгейде  талап  қою;
• «ең  дұрысы  саны аз,  сапасы  жоғары  болсын»;
• іскер  қызметкерлерді  іздестіру,  басшылық  орынға бірнеше  рет  сынақтан  өткен  адамдарды  тағайындау;
• басқару  объектісінің  сипаты  мен  күйіне  қарай  кадрларды  іріктеу;
• басқаруға  түрлі  мамандықтағы  адамдарды  тарту;
• басқару  органында  біркелкі, әрі  өнімді  жұмыс  істейтін  бірін – бірі толықтырып  отыратын  ынтымақты  ұжымды  қалыптастыру;
• әрбір  жұмыскерлердің  іскерлік  жақтарын  барынша  тиімді  пайдалану;
• бірлесіп  жұмыс  істеуді  әрбір  адмның  өзіне  бекітілген  істі  жауапкер- шілікпен  орындауын  үйлестіре  білу;
• сенім  арта  отырып  жұмысты бақылау, оның  нақты орындалуын  тексеру;
• немқұрайлықпен, төрешілдікпен (бюрократизммен), берекесіздікпен    аянбай  күресу;
• белгіленген  заңдарды  мүлтіксіз  орындау;
• жұртшылықтың  ынта -  ықыласы  мен   белсенділігін  қуаттау  және  көтермелеу;
• адамдарға  үнемі  қамқорлық  жасау, олардың  мұқтажы  мен  өтінішіне  мұқият  көңіл  бөлу;
• фактілерді  тіркеу  және  тексеру,  әкімшілікке  «әуестенбеу»;
• кадрларды  баулу, мама<span cl