Балаларды табиғатпен таныстыру

   Балалармен жеке жұмысымыда  келесі параметрлерді басшылыққа  алады.

1. «Тәрбиеші-бала-топ» деңгейіндегі  іскерлік және тұлғалық қатынастарды  құру және дамыту.

2. Бала тұлғасының өзіндік бағалауын  құрметтеу.

3. Баланы қызметтің әр түріне  тартып,  оның ерекшеліктерін  және мінезінің сапасын анықтау.

4. Белгіленген қызметтің барысында  қиындықтарды туғыздырып, балаға  талапшылдықты жоғарлату.

5. Психологиялық жағдайды туғыздырып, тәрбиелеу бағдарламасын іске асырудың ең тиімді әдісі болып табылатын өзіндік тәрбиелеуіне ынталандыру.

Балалармен жеке жұмыс өзіне бірнеше этап енгізеді:

1 этап. Жеке жұмысқа кірісе алып, педагог жеке бағытталған тәрбиелеудің  ғылыми-әдістемелік негіздерін зерттеп, балалармен достық қатынас құрастырып, жалпы ұжымдық қызмет ұйымдастырып, әр бала тұлғасының диагностикасын жүргізеді.

2 этап. Тәрбиеші әр алуан қызметтердің  барысында балаларды бақылап, зерттеуді  жалғастырады: оқыту-танымдылық, еңбек қызметінде, ойын, спорт және шығармашылық қызметтерінде. Балаларды зерттеу барысында мен, тәжірибе көрсеткендей, дәстүрлі және альтернативті әдістемені пайдаланамын. Мысалы, психологиялық-педагогикалық диагностиканың  әдістері тұлғаның бірқалыпты қабілеттерін ғана емес (қабілеттері, жігерліліктері, мінездері), уақытша қабілеттерді де (істері мен қылықтары, баланың психологиялық жағдайы) және тәрбиелеу үрдісінің тиімділігін зерттеуге көмектеседі.

3 этап. Баланы, оның әр түрлі  жағдайларындағы мінез-құлығы, әрі қарай зерттеуі жүргізіліп, нақты баланың даму деңгейін, оның мүмкіндіктерін, ерекшеліктерін, мінездегі ерекшеліктерін, жеке өзінің қатынасының және қажеттіліктерінің мазмұнын есепке алып, тәрбиешілік ықпал жүйесі анықталады.

4 этап. Балалармен жеке жұмыс – ол түзету жұмысы. Түзету – ол тұлғаның дамуына түзетушіліктерді енгізетін, позитивті сапаларды бекіту және негативті сапаларды жеңуіне көмектесетін,тұлғаға педагогикалық ықпал әдісі. Түзету тәрбиелеу үрдісінің жекеленгенін оның нәтижесіне қарай жеткізеді.

            Сонымен, жеке бағытталған көзқарас – тәрбиенің ең маңызды  принципі. Оны іске асыру - міндеттердің уақытша өзгеруі және тәрбие жұмысының мазмұнын,  оның әдістері мен түрлерінің үнемі түрлендіруін болжамдайды.

           Бала  балабақшаға келгенде,  оған педагогикалық көмек пен қолдау керек.       Ондай қолдау Ш.А.Амонашвилидің үш қызмет принципінде іске асырылады:

         1.  Баланы сүю.

        2.Ол тұратын ортаны адамшылдандыру.

        3.  Баланың  өмірінде өз балалық шағын қайта жасау.

ҚОРЫТЫНДЫ

                Еліміздің ертеңгі болашағы жас ұрпақты азаматтық пен имандылыққа баулу – тәрбиенің басты міндеттерінің бірі. Сонымен қатар ата-аналар мен мектепке дейінгі ұйымдар ұлттық тәрбиеге де мән бергендері жөн. Бұл саладағы күш – жігер алдымен бүлдіршіндерді отандыққа тәрбиелеуге бағытталады. «Отан» деген ұғым балаға дүние есігін ашқан үйі , ата-анасы, ағайын туыстары, туған жері, кең – байтақ гүлжазира даласы, тау – тасы, өзен – көлі, сылдырап аққан мөлдір бұлағы бейнесінде қабылданып, ең қасиетті де құдіретті алтын бесігі ретінде үйретуге тиіспіз.

Мектепке дейінгі ұйымдарда білім сапасын арттыру аса маңызды мәселе, ол үшін жалпы және негізгі жағдайларды жақсарту басты міндет болып табылады.

   Баланың өзіндік мәдениеті  – ересектер әрдайым түсінбей алатын, өз заңдары бойынша  өмір сүретін, үлкен әлем. Бала үшін оның белсенді  істеріндегі , қатынастағы, өзін өрнектеудегі, әр алуан әсерде жарқын көрінетін, өмірге құштарлығы тән. Мектепке дейінгі баланың жасқа сай ерекшеліктерін есепке алып, болар-болмыс міндеттерді қоюға және қызметтердің   бірнеше бағыттарын бірге қамтуын талап етуге керек емес. Осының барлығы балаларды  шығармашылық және тәжірибелік  қызметтің әр түріне, экскурсияларға, ойындарға електеп, ойын ретінде іске асырылады. Осындай жұмыс барысында бала шығармашылық ұжымда әлеуметтік қатынас тәжірибесін және еңбекті ұйымдастыру мен қатынас жасаудың принциптері туралы өз пікірін жасап, алынған білімді өз қызметінде пайдаланып, таным субъектісі болып қалып, жекеленген «мен» жиынтығында нақты қызметте  өзін бақылау және өзін талдауды дамыту.

            Сабақтарда белсенді оқытудың түрлерін пайдаланғаны жөн: дидактикалық, сюжетті-рольді ойындар. Диалог-ойындар. Мысалы, «Дүкен» ойыны. Балалар дүкенші ролін белсенді ойнап, ақша пайдаланады. «Орман жиыны» ойыны. Балалар жануарлар ролін ойнап, қысқа дайындығы туралы айтып береді. қабілеттері, өзін бақылау, өзін бағалау қабілеттері дамытылады. Ребустар, жұмбақтар, кроссвордтар, шарадаларды енгізу.

   Мектепке дейінгі жастан  бастап, өз жұмысын тұлғаны қолдау  бойынша, оған көмек көрсету бойынша, балаға сүйіспеншілік пен құрмет көрсету, оның шығармашылық күшіне сенім білдіруде жасау керек. Сонда ғана балалар басқалардың пікірлерін құрметтеп, қамқорлық жасау, педагогтармен қатынас жасауды және мектепке дейінгі мекемеге үлкен ынтамен баруға үйренеді.

        «Мектепке дейінгі балалық шақ» Республикалық орталығымен өңделген балалардың құзіретті даму индикаторлары – балаларға жеке бағытталған көзқарастың көрсеткіші. Оқу жылы бойы жылына үш рет мониторинг өткізіледі: бастапқы, аралық, қорытынды. Мониторинг келесі білім беру салаларынан өткізіледі: «Шығармашылық», «Әлеуметтік орта», «Денсаулық», «Қатынас», «Таным». Әр сала бөлімдерге бөлінген.

   Мемлекеттік тілде оқытылатын  топтағы балалардың құзіретті  даму индикаторларының көрсеткіштері. 

Білім беру саласында орташа балл:

Білім беру саласы  

Денсаулық  

Қатынас

 

ПАЙДАЛАНҒАН     ӘДЕБИЕТТЕР

1. Педагогика / под ред. В.А.Сластенина  и др. – М., 2002. – 566 стр.

 

2. Подласый И.П. Педагогика. В 2-х  кн. Кн.1. -М., 2002. 573 стр.

 

3. Қоянбаев Ж., Қоянбаев Р. Педагогика. – Астана, 1998

 

4. бап – Баба С. Б. Жалпы психология: Жантану негіздері: 2002 – 27 б

 

5. Жарықбаев Қ. Психология. Алматы: Білім, 1993 – 272 б

 

6. Гоноболин Ф. Н. Психология. Алматы: Мектеп, 1976 – 232 б